Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2015 r.

w składzie:

Przewodniczący: SSO Teresa Suchcicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Małgorzata Laskowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 r. w O.

sprawy z odwołania A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o rentę socjalną

na skutekodwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 11 lipca 2014 r. znak (...)-SER- (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. K. prawo do renty socjalnej na okres od 1 lutego 2014r. do 31 stycznia 2016r.;

2.  stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

A. K. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11.07.2014r., znak: 281000/73/2014-SER-7014015, odmawiającej mu prawa do renty socjalnej.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 28.04.2014r. A. K. zwrócił się z kolejnym wnioskiem o ustalenie dalszych uprawnień do renty socjalnej. Lekarz Orzecznik ZUS i Komisja Lekarska ZUS w W. ustalili, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy. Wobec powyższego decyzją z dnia 11.07.2014 r. odmówiono mu prawa do renty socjalnej.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

A. K. (ur. (...)) w dniu 04.09.2000r. uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Był wówczas uczniem klasy II szkoły zawodowej na kierunku ślusarz – mechanik. Z powodu urazów przerwał naukę. Od 2000r. był leczony zachowawczo, w 2001r. przeszedł operację, która nie przyniosła poprawy stanu zdrowia.

Z Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 11.04.2001r. wynika, że A. K. od dnia 16.03.2001r. zaliczany jest do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. (k. 3 a.r.)

Z akt rentowych wynika, że na podstawie decyzji z dnia 01.10.2003r. Inspektorat ZUS w P. przyznał ubezpieczonemu prawo do renty socjalnej od 01.10.2003r. do 30.04.2004r. (k. 4 a.r.) Wypłata tego świadczenia przedłużana była do 31.03.20l0r.

W związku ze stwierdzeniem u ubezpieczonego braku całkowitej niezdolności do pracy przez komisję lekarską ZUS orzeczeniem z dnia 27.05.2010r., Inspektorat ZUS decyzją z dnia 16.06.2010r. odmówił mu prawa do renty socjalnej. (k. 46 a.r.)

Od decyzji tej ubezpieczony złożył odwołanie do Sądu.

Wyrokiem Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce z dnia 11.10.2011r., przyznano ubezpieczonemu prawo do renty socjalnej od 01.04.20l0r. do 31.03.2012r. (k. 64 a.r.)

W dniu 16.04.2012r. Komisja Lekarska ZUS ustaliła, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy, zatem ZUS decyzją z dnia 20.04.2012r. odmówił mu prawa do renty socjalnej (k. 93 a.r.). Od ww. decyzji ubezpieczony złożył odwołanie do Sądu i wyrokiem z dnia 19.12.2012r. Sąd Okręgowy- Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce przyznał mu prawo do renty socjalnej od 01.04.2012r. do 31.01.2014r. (k. 118 a.r.) Od wyroku z dnia 19.12.2012r. ZUS złożył apelację, która wyrokiem Sądu Apelacyjnego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 29.01.2014r. została oddalona.

W związku z upływem terminu na jaki zostało przyznane świadczenie, w dniu 28.04.2014r. A. K. zwrócił się do I/ZUS z kolejnym wnioskiem o przyznanie renty socjalnej. (k. 167 a.r.) W celu ustalenia stopnia niezdolności do pracy i daty jej powstania, skierowany został na badanie lekarskie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 29.05.2014r. ustalił, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy. (k. 169 a.r.)

W dniu 11.06.2014r. ubezpieczony złożył sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS do komisji lekarskiej ZUS.

Po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, Komisja Lekarska ZUS II Oddział w W. nr (...), w swoim orzeczeniu z dnia 07.07.2014r. ustaliła, że A. K. nie jest całkowicie niezdolny do pracy. (k. 173 a.r.)

Decyzją z dnia 11.07.2014r. ZUS odmówił A. K. prawa do renty socjalnej. (k. 174 a.r.)

[dowód: akta rentowe A. K. nr (...), dokumentacja lekarska]

Odwołanie A. K. od decyzji ZUS z dnia 11.07.2014r. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27.06.2003r. o rencie socjalnej (Dz.U.2013.982 j.t.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia; w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Według art. 5 tej ustawy, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440 j.t.).

Definicja osoby niezdolnej do pracy zawarta jest w art. 12 ust. 1-3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stwierdza, iż jest nią osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Skuteczność odwołania A. K. była uzależniona od ustalenia, czy jest on całkowicie niezdolny do pracy, oraz czy naruszenie sprawności organizmu, skutkujące całkowitą niezdolnością do pracy powstało w okresach wskazanych w art. 4 ustawy o rencie socjalnej, tj. przed ukończeniem 18 roku życia, albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może - wbrew opinii biegłego (biegłych) - opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu. (wyrok z dnia 14.05.2014r., III AUa 1810/13, LEX nr 1469282).

Postanowieniem z dnia 25.08.2014r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii, ortopedii i medycyny pracy.

Biegli z zakresu: neurologii M. B., medycyny pracy J. P. i ortopedii J. S., po badaniu w dniu 27.09.2014r. ustalili, że A. K. jest całkowicie niezdolny do pracy na okres 2 lat, a niezdolność ta powstała przed ukończeniem 18 roku życia (04.09.2000r.); w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia.

Rozpoznano pourazowe porażenie splotu barkowego prawego z całkowitą dysfunkcją kończyny górnej prawej.

W uzasadnieniu biegli wskazali, że przy wydawaniu opinii wzięto pod uwagę m.in.: aktualny stan kliniczny, przebieg procesów chorobowych i leczenia, ich stopień zaawansowania, stopień upośledzenia funkcji organizmu, kwalifikacje zawodowe, wiek opiniowanego.

Opiniowany ma 31 lat, wykształcenie podstawowe, dotychczas nie pracował, a w wyniku wypadku komunikacyjnego w 2000r. doznał m.in. porażenia splotu barkowego prawego. Pomimo wykonanej rekonstrukcji w styczniu 2001r. uszkodzonych korzeni z przeszczepionego nerwu łydkowego, nie uzyskano poprawy funkcji kończyny górnej prawej. Aktualnie stwierdzono całkowity brak funkcji kończyny górnej prawej, masywne zaniki mięśniowe dotyczące mięśnia piersiowego prawego, naramiennego prawego, mięśni ramienia i przedramienia prawego i dłoni prawej, ślad ruchu w barku prawym, brak ruchów czynnych w łokciu, nadgarstku, dłoni prawej, nadgarstek prawy w zgięciu dłoniowym 80°, palce w przykurczu zgięciowym, łokieć prawy w przykurczu zgięciowym. Zdaniem biegłych, stan zdrowia opiniowanego i kwalifikacje opiniowanego nie zmieniły się od ostatniego badania sądowo- lekarskiego, gdzie orzekano całkowitą niezdolność do pracy. Wykształcenie podstawowe pozwala na podjęcie wyłącznie prac nie wymagających żadnych kwalifikacji zawodowych, a są to głównie prace fizyczne wymagające sprawności obu kończyn górnych. Ze względu na wiek opiniowanego i ewentualną możliwość przekwalifikowania orzeczono czasową całkowitą niezdolność do pracy. (k. 14 a.s.)

Do powyższej opinii zastrzeżenia wniósł organ rentowy. Wskazał, że zgodnie z zasadami orzeczniczymi, jednoręczność nie stanowi o całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczony może wykonywać różne prace nie wymagające sprawności obu rąk - np. portiera, osoby wprowadzającej dane do komputera, operatora prasy (zgrzewarki), itp. Schorzenie nie uległo wyleczeniu, ale badany zaadaptował się do niego. ZUS wniósł o powołanie innych biegłych. (k. 33 a.s.)

W ocenie Sądu zastrzeżenia do opinii zgłaszane przez ZUS nie podważają wniosków tej opinii. Odmienna ocena stanu zdrowia odwołującego w kontekście orzecznictwa dotyczącego osób jednoręcznych nie zawiera bowiem żadnych argumentów podważających miarodajność ustaleń biegłych w przedmiotowej sprawie.

ZUS wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych, jednak wniosek ten został oddalony na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. (postanowienie – rozprawa z dnia 14.01.2015r., k. 41 a.s.)

Zgodnie bowiem z ugruntowanym stanowiskiem judykatury Sąd nie musi na wniosek strony dopuszczać dowodu z dodatkowej opinii biegłych, jeśli uzna, że ekspertyzy, którymi dysponuje, są wystarczające do wyjaśnienia stanu zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.01.2012r. I UK 195/11). Wskazać też należy, że zarówno doktryna jak i orzecznictwo stoją na stanowisku, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (wyrok SN z 4.08.1999 r, I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 479).

Opinia z dnia 27.09.2014r. została wydana przez biegłych lekarzy o specjalnościach odpowiednich do ujawnionych u odwołującego schorzeń. Biegli dokonali analizy zebranej w sprawie dokumentacji medycznej, przeprowadzili wywiad oraz badania lekarskie. Zarówno rozpoznanie, jak i wnioski, jakie znajdują się w opinii są rzeczowe, spójne i logiczne, dlatego zasługują na uwzględnienie. Biegli określili schorzenia, stopień ich nasilenia i wpływ na zdolność do pracy. Z opinii wynika, iż podstawą stwierdzenia całkowitej niezdolności jest pourazowe porażenie splotu barkowego prawego z dysfunkcją prawej ręki, uniemożliwiające wykonywanie pracy zarobkowej.

W świetle w/w wyników badań należy podzielić wnioski biegłych o całkowitej niezdolności do pracy. A. K. w 2000r. uczęszczał do szkoły zawodowej o kierunku ślusarz - mechanik, jednakże z powodu wypadku komunikacyjnego, jakiemu uległ, nie ukończył jej i nie zdobył żadnego zawodu. Ma wykształcenie podstawowe, dotychczas nie pracował, od 2000r. jest leczony, od 2003r. pobierał rentę socjalną. Odwołujący się nie posiada kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej innej niż pracownika fizycznego, lecz praktyczna jednoręczność uniemożliwia mu takie zatrudnienie, bowiem od robotników wymaga się pełnej sprawności obu rąk. Należy wskazać, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami – a jak wskazano wyżej, odwołujący się nie posiada żadnych kwalifikacji zawodowych. ZUS napisał, że ubezpieczony może wykonywać prace nie wymagające sprawności obu rąk - np. portiera, osoby wprowadzającej dane do komputera, operatora prasy (zgrzewarki), itp. Tymczasem z doświadczenia życiowego wynika, że do wprowadzania danych do komputera wymagana jest znajomość obsługi urządzenia, umiejętność szybkiego pisania na klawiaturze, portier zaś zwykle nie tylko siedzi i obserwuje, ale i wykonuje czynności porządkowe jak zamiatanie czy odśnieżanie, a do obsługi prasy czy zgrzewarki wymagane jest ukończenie specjalnych kursów. Tymczasem – jak wskazano wyżej, odwołujący się nie posiada ani wykształcenia, ani doświadczenia. Należy wskazać, że przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.12.2000r., II UKN 134/00, OSNP 2002/15/369, OSNP-wkł. 2001/9/8, M.Prawn. 2001/11/575).

Sąd podziela ustalenia biegłych o czasowej, tj. na 2 lata, całkowitej niezdolności do pracy A. K., ponieważ jest on osobą młodą (ma 32 lata), może w przyszłości zdobyć odpowiednie kwalifikacje i uzyskać przynajmniej częściową zdolność do pracy.

Z tych względów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 11.07.2014r. i przyznał A. K. prawo do renty socjalnej od 01.02.2014r. do 31.01.2016r.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu się prawo do renty, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie istniały podstawy do obciążenia odpowiedzialnością organu rentowego za nieprzyznanie odwołującemu prawa do renty socjalnej już na etapie postępowania przed ZUS, z uwagi na błędną decyzję Komisji Lekarskiej ZUS, która dysponowała niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami, w tym w szczególności dokumentacją lekarską, pozwalającą na uznanie odwołującego za nadal całkowicie niezdolnego do pracy już na etapie postępowania przed ZUS. Odwołujący nie przedstawił na etapie postępowania sądowego żadnej nowej dokumentacji, która nie byłaby znana ZUS. Na błędną decyzję Komisji Lekarskiej ZUS wskazuje opinia biegłych sądowych, którzy jednoznacznie wypowiedzieli się, że odwołujący jest w dalszym ciągu całkowicie niezdolny do pracy. Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 10 lipca 2013r. (III AUa 1516/1) - O winie organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do świadczenia (a w zasadzie nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o przyznaniu świadczenia) można by mówić jedynie wówczas, gdyby już w oparciu o dostępne organowi rentowemu dowody (w szczególności zgromadzone w aktach rentowych) można było jednoznacznie rozstrzygnąć o przysługiwaniu zawnioskowanego świadczenia ( LEX nr 1345530).

Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.