Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka (spr.)

Sędziowie: SO Małgorzata Bańkowska

SO Remigiusz Pawłowski

protokolant: protokolant sądowy Marta Piotrowska

przy udziale prokuratora Marka Traczyka

po rozpoznaniu dnia 23 listopada 2016 r.

sprawy H. Z., syna A. i T., ur. (...) w O.

oskarżonego o czyny z art. 300 § 2 kk, art. 77 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości

sprawy J. Ś., córki J. i S., ur. (...) w miejscowości M.

oskarżonej o czyn z art. 77 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 28 stycznia 2016 r. sygn. akt VIII K 664/13

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  rozwiązuje karę łączną pozbawienia wolności, orzeczoną w punkcie IV i uniewinnia oskarżonego H. Z. od popełnienia czynu przypisanego w pkt I kwalifikowanego z art. 230 § 2 k.k.; w tej części sprawy kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa;

2.  uchyla rozstrzygnięcia z pkt V, VI, VII i VIII;

3.  za podstawę skazania i wymiaru kary w pkt II i III zamiast art. 77 ust. 1 i 2 Ustawy o rachunkowości przyjmuje art. 77 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994r. o rachunkowości;

4.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

5.  zasądza od oskarżonych H. Z. i J. Ś. na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 120 złotych tytułem opłaty za obie instancje oraz w częściach równych pozostałe koszty sądowe w tej części sprawy.

SSO Małgorzata Bańkowska SSO Anna Zawadka SSO Remigiusz Pawłowski

Sygn.akt VI Ka 625/16

UZASADNIENIE

H. Z. został oskarżony o to, że:

1.  W okresie od września 2011 roku do 26 czerwca 2012 roku w W. pełniąc funkcję Wiceprezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. w celu udaremnienia wykonania orzeczenia – ugody zawartej w dniu 7 marca 2012 roku przed Sądem Okręgowym w Toruniu z wierzycielem W. R., na mocy której (...) Sp. z o.o. miała zapłacić na rzecz W. R. kwotę 88 000 zł – udaremnił zaspokojenie w/wym wierzyciela poprzez ukrycie majątku spółki , tj. o czyn z art. 300 § 2 kk;

2.  W okresie od 20 czerwca 2012 roku do 19 kwietnia 2013 roku w W. pełniąc funkcję Wiceprezesa (...) Sp. z o.o. wbrew przepisom ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości nie prowadził ksiąg rachunkowych w/wym Spółki oraz nie sporządził sprawozdania finansowego z działalności spółki za 2012 rok, tj. o czyn z art. 77 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości,

J. Ś. została oskarżona o to, że:

3.  W okresie od 20 czerwca 2012 roku do 19 kwietnia 2013 roku w W. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. wbrew przepisom ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości nie prowadziła ksiąg rachunkowych w/wym Spółki oraz nie sporządziła sprawozdania finansowego z działalności spółki za 2012 rok, tj. o czyn z art. 77 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1994 roku o rachunkowości.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi –Północ w Warszawie wyrokiem z dnia 28 stycznia 2016r. w sprawie VIII K 664/13

I.  W ramach zarzucanego czynu H. Z. uznał za winnego tego, że w okresie od września 2011 roku do 26 czerwca 2012 roku w W. pełniąc funkcję członka zarządu (...) Sp. z o.o. w celu udaremnienia wykonania orzeczenia – ugody zawartej w dniu 7 marca 2012 roku przed Sądem Okręgowym w Toruniu, Wydział VI Gospodarczy (sygn. akt VI GC 142/11) z wierzycielem W. R., na mocy której (...) Sp. z o.o. miała zapłacić na rzecz W. R. łączną kwotę 58 000 (pięćdziesiąt osiem tysięcy) zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 marca 2012 roku, czym udaremnił zaspokojenie w/wym wierzyciela poprzez ukrycie majątku spółki zagrożonego zajęciem, to jest popełnienia zarzucanego mu w punkcie 1 czynu i za to na podstawie art. 300 § 2 kk skazał go, zaś na podstawie art. 300 § 2 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II.  H. Z. uznał za winnego popełnienia zarzuconego mu w punkcie 2 czynu i za to na podstawie art. 77 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości skazał go, zaś na podstawie art. 77 ustawy o rachunkowości w zw. z art. 37 a kk w zw. z art. 34 § 1 i 1 a pkt 1 kk w zw. z art. 35 § 1 kk wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

III.  J. Ś. uznał za winną popełnienia zarzuconego jej w punkcie 3 czynu i za to na podstawie art. 77 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości skazał ją, zaś na podstawie art. 77 ustawy o rachunkowości w zw. z art. 37 a kk w zw. z art. 34 § 1 i 1 a pkt 1 kk w zw. z art. 35 § 1 kk wymierzył jej karę 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

IV.  na podstawie art. 85 kk, art. 87 § 1 kk orzeczone wobec oskarżonego H. Z. kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności połączył wymierzając karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

V.  na podstawie art. 69 § 1 kk, art. 70 § 1 kk wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 (dwóch) lat;

VI.  na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego H. Z. grzywnę w wysokości 100 (sto) stawek dziennych po 30 (trzydzieści) złotych każda stawka;

VII.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 8 kk zobowiązał oskarżonego H. Z. do wykonania obowiązku zapłaty kwot 30 000 (trzydzieści tysięcy) zł oraz kwoty 28 000 (dwadzieścia osiem tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 7 marca 2012 roku określonych w ugodzie zawartej w dniu 7 marca 2012 roku przed Sądem Okręgowym w Toruniu, Wydział VI Gospodarczy (sygn. akt VI GC 142/11) zawartej przez (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z W. R. w terminie 6 (sześciu) miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia,

VIII.  zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie po 70 (siedemdziesiąt) złotych oraz opłatę w kwotach: H. Z. 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych, J. Ś. 120 (sto dwadzieścia) złotych.

Apelację od wyroku złożył obrońca oskarżonych zaskarżając w całości wyrok na korzyść obojga oskarżonych i zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku:

1.  art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. przez opisanie czynu przypisanego oskarżonemu H. Z. bez wskazania jaki majątek zagrożony zajęciem został ukryty przez oskarżonego i w jaki sposób,

2.  art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. przez wymienienie w pkt II i III wyroku jako podstawy skazania i wymiaru kary art. 77 ust 1 i 2 ustawy o rachunkowości, podczas gdy tenże art. 77 nie posiada ustępstw,

3.  art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. przez zaniechanie wskazania w pkt II i III wyroku formy umyślności i formy zamiaru,

4.  art. 4, 7 i 410 k.p.k. przez ustalenie stanu faktycznego z pominięciem i wadliwą oceną części materiału dowodowego,

5.  art. 7 k.p.k. przez przyjęcie, że oskarżony ukrywał majątek kierowanej przez niego spółki w celu udaremnienia wykonania orzeczenia w okresie od września 2011 roku do 26 czerwca 2012 roku w sytuacji gdy do 26 kwietnia 2012r. nie istniało żadne orzeczenie stwierdzające obowiązek zapłaty przez spółkę kierowaną przez H. Z. na rzecz W. R.,

6.  art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. w sposób uniemożliwiający kontrolę odwoławczą tego orzeczenia.

Ponadto skarżący zarzucił obrazę prawa materialnego:

7.  art. 300 § 2 k.k. przez przyjęcie, że ugoda zawarta przez strony przed sądem stanowi orzeczenie sądu,

8.  art. 72 § 1 pkt 8 k.k. przez zobowiązanie oskarżonego H. Z. na podstawie tego przepisu do wypłaty na rzecz wierzyciela kwot wskazanych w pkt VII wyroku.

Obrońca oskarżonych nie sprecyzował w apelacji wniosku odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Mimo, iż jedynie częściowo zarzuty podniesione w apelacji należało uznać za zasadne, to jednak skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem oskarżonego H. Z. od zarzucanego mu czynu kwalifikowanego z art. 300 § 2 k.k., odnośnie zaś czynów z art. 77 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości apelacja obrońcy skutkowała jedynie wskazaniem prawidłowej podstawy prawnej skazania i wymiaru kary.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Rejonowy zgromadził materiał dowodowy pozwalający w sposób prawidłowy ustalić stan faktyczny w niniejszej sprawie, jednak dokonał błędnej jego oceny przypisując oskarżonemu H. Z. winę za zarzucony mu w pkt 1 czyn. W ocenie Sądu Odwoławczego materiał dowodowy nie daje podstaw do stwierdzenia, iż H. Z. dopuścił się przestępstwa z art. 300 § 2 kk, które stanowi przestępstwo tzw. kierunkowe i któremu należało w sposób jednoznaczny udowodnić, iż ukrywał majątek spółki (...) Sp. z o.o. poprzez sukcesywne wypłaty środków pieniężnych z rachunków bankowych oraz przelewy na konto drugiego wspólnika w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu. Występujące bowiem w niniejszej sprawie okoliczności, które zdaniem sądu odwoławczego mają najistotniejsze znaczenie dla oceny zachowania oskarżonego zostały przez sąd rejonowy w pisemnym uzasadnieniu wyroku ujęte w sposób poboczny.

W sprawie niniejszej nie ulega kwestii, że oskarżony H. Z. wraz z J. Ś. prowadzili spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Jedynym wspólnikiem w spółce była J. Ś., natomiast oboje oskarżeni pełnili funkcję członków zarządu mających prawo do samodzielnej reprezentacji spółki. W ramach prowadzonej działalności spółka zajmowała się wykonywaniem prac budowlanych. Faktem pozostaje także to, iż w dniu 6 maja 2011r. spółka (...) zawarła z W. R. umowę na wykonanie robót budowlanych – budowę budynku garażowego za kwotę 142 000 zł. W dniu 26.10.2011r. W. R. pozwał (...) Sp. z o.o. o w postępowaniu upominawczym o zapłatę na jego rzecz kwoty 102.017 zł z tytułu niezapłaconych faktur wraz z odsetkami ustawowymi. Nie budzi również wątpliwości, że przed Sądem Okręgowym w Toruniu w dniu 7 marca 2012r. w spawie VI GC 142/11 W. R. oraz (...) Sp. z o.o. zawarli ugodę na mocy której pozwany miał zapłacić powodowi tytułem całkowitego zaspokojenia wzajemnych roszczeń z tytułu wykonania umowy nr (...) z dnia 6 maja 2011r. kwotę 88.000 zł w trzech ratach: kwotę 30 000 zł do dnia 30 marca 2012r., kwotę 30 000 zł do dnia 20 kwietnia 2012r. oraz kwotę 28 000 zł do dnia 10 maja 2012r. Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2012r. Sąd Okręgowy w Toruniu nadał powyższej ugodzie sądowej klauzulę wykonalności.

Prawdziwe jest także ustalenie, iż spółka (...) wpłaciła wierzycielowi w terminie (przelew z dnia 23.03.2012r.) jedynie pierwszą ratę, natomiast pozostałe dwie raty nie zostały uiszczone. W dniu 2 maja 2012 r. W. R. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Lipnie wniosek o przeprowadzenie egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego ugody sądowej zawartej przed Sądem Okręgowym w Toruniu z dnia 7 marca 2012r. sygn. akt VI GC 142/11. W dniu 2 maja 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Lipnie wysłał do (...) zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (k. 92) oraz wezwanie do zapłaty należności (k. 94). W toku postępowania egzekucyjnego nie udało się wyegzekwować żadnej kwoty od dłużnika na rzecz wierzyciela W. R.. W dniu 15.05.2012r. rachunki (...) spółki (...) prowadzone w (...) Bank (...) S.A. zostały zablokowane z uwagi na zbieg trzech egzekucji i brak środków na rachunkach dłużnika.

Niezaprzeczalnym faktem pozostaje także, iż H. Z. w okresie od 21 września 2011r. do 26 marca 2012r. kilkakrotnie wypłacał z konta firmy środki pieniężne w łącznej kwocie 331.000 zł oraz wykonywał transakcje gotówkowe przy użyciu karty na łączną kwotę 194 700 zł. Na dzień 26 czerwca 2012r. stan środków pieniężnych na koncie firmowym wynosił 0 zł.

Sąd rejonowy ustalając jednak w tym zakresie stan faktyczny pominął istotny dla sprawy element, a mianowicie analizę przepływów i wysokość środków pieniężnych przelewanych pomiędzy kontem firmowym a kontem J. Ś., tytuły wykonywanych płatności oraz sposób wydatkowania tych środków (załącznik nr 1), a także pominął potwierdzenia odebranych zaliczek z tytułu wykonanych na rzecz spółki (...) usług budowlanych (k.459,482,485). Należy podkreślić, że w 2012r. pomimo toczących się trzech postępowań egzekucyjnych spółka (...) nadal prowadziła działalność gospodarczą, a co za tym idzie musiała dysponować posiadanymi środkami finansowymi. Nie można zgodzić się z ustaleniem, że dokonując następujących wypłat z konta firmy: w dniu 30.09.2011r. kwoty 100.000 zł, w dniu 04.10.2011r. kwoty 26.000 zł, w dniu 10.10.2011r. kwoty 15.000 zł, w dniu 24.10.2011r. kwoty 50.000 zł, w dniu 06.12.2011r. kwoty 130.000 zł, w dniu 06.12.2011r. kwoty 10.000 zł, oskarżony H. Z. w ten sposób wyprowadził z konta firmy środki pieniężne z zamiarem ich ukrycia przed wierzycielem. Wskazać bowiem należy, iż dokumenty (k.459,460,482,485), które sąd rejonowy zupełnie w swojej analizie dowodów pominął, wskazują na zupełnie inny cel działania oskarżonego.

Z kopii umów (k.461-466,486-491), faktury (k.483) i pokwitowań (k.459,460,482,485), złożonych przez oskarżonego na rozprawie wynika mianowicie, że firma (...) przekazywała w gotówce znaczne kwoty tytułem zaliczek za zlecone usługi budowlane. I tak: w dniu 30.09.2011r. przekazała zaliczkę 80 000 zł firmie Usługi Budowlane (...), tego samego dnia przekazała zaliczkę w kwocie 30 000 zł na poczet inwestycji wykonywanej przez Firmę Budowlaną (...). Obie wpłaty na łączną kwotę 110 000 zł korespondują z wykonaną tego samego dnia przez oskarżonego wypłatą z konta firmy kwoty 100 000 złotych. Następnie w dniu 06.12.2011r. przekazano tytułem zaliczki kwotę 95.000 zł firmie Usługi Budowlane (...) na poczet wykonania umowy na wybudowanie w stanie surowym dwóch budynków, tego samego dnia przekazano kwotę 45 000 zł Firmie Budowlanej (...) tytułem zaliczki na poczet realizacji umowy wykonania dwóch budynków mieszkalnych. Obie wpłaty na łączną kwotę 140 000 zł odpowiadają dokładnie wysokości dwóch wypłat dokonanych przez oskarżonego z konta firmy tego samego dnia tj. 06.12.2011r. w kwotach 130.000 zł i 10.000 zł. W tych okolicznościach ustalenia Sądu meriti odnośnie wyprowadzania z firmy i ukrywaniu środków pieniężnych przez oskarżonego są całkowicie błędne. Analiza pozostałych transakcji gotówkowych przy użyciu karty dokonywanych przez oskarżonego w okresie od 21 września 2011r. (data doręczenia wezwania do zapłaty-k.11) do 26 marca 2012r. (data ostatniej transakcji gotówkowej na koncie firmy- załącznik nr 1), także do takiego wniosku nie prowadzi. Trudno bowiem wyobrazić sobie aby oskarżony wypłacając wielokrotnie kwoty w różnej wysokości (od 300 zł do 7500 zł) w ten sposób niejako na raty ukrywał majątek spółki, zamiast dokonać wypłaty większych kwot. Należy zauważyć, że w tym okresie spółka nadal prowadziła działalność w zakresie inwestycji budowlanych i żaden z przeprowadzonych dowodów nie podważył wyjaśnień oskarżonego odnośnie przeznaczenia tych wypłat na zaliczki odbierane przez kontrahentów w gotówce (k.439). Odnośnie zaś przelewów z konta firmowego na prywatne konto J. Ś., to analiza operacji na koncie bankowym tego wspólnika (k.241) także nie wskazuje na chęć ukrycia tych środków pieniężnych przed wierzycielem.

W dniu 20.10.2011r. z konta spółki na osobiste konto oskarżonej dokonano przelewu kwoty 16.000 zł tytułem zwrotu pożyczki i tego samego dnia oskarżona dokonała przelewu kwoty 17.000 zł na rzecz K. W. wskazując w tytule przelewu „za prace budowlane”. W dniu 08.11.2011r. z konta firmy (...) wykonano przelew na konto oskarżonej w kwocie 17.000 zł tytułem „zwrotu pożyczki” i tego samego dnia J. Ś. wykonała trzy przelewy w kwotach 6000 zł, 5000 zł i 5000 zł tytułem rozliczenia prac budowlanych na rzecz trzech różnych podmiotów, a kwotę 1000 zł przelała z powrotem na konto firmowe. W dniu 29.11.2011r. z konta firmy zostaje przelana kwota 2000 zł na konto oskarżonej tytułem zwrotu pożyczki i tego samego dnia oskarżona dokonuje przelewu kwoty 1296,57 zł tytułem spłaty raty kredytu, a kolejnej spłaty raty kredytu w tej samej kwocie dokonuje w dniu 15.12.2011r. W dniu 20.12.2011r. z konta firmowego oskarżona otrzymuje przelew na kwotę 20 000 zł tytułem spłaty pożyczki, a w dniu 29.12.2011r. przelewa z powrotem na konto firmy kwotę 14. 000 zł oraz w dniu 05.01.2012r. kwotę 2000 zł tytułem zasilenia konta. W dniu 23.03.2012r. z konta firmowego na konto prywatne J. Ś. wpływa kwota 2500 zł z tytułem „zwrot” i jest to ostatni przelew na konto tego wspólnika z konta firmowego. Na dzień płatności II raty na rzecz wierzyciela W. R. na prywatnym koncie J. Ś. stan środków wynosił 69,02 zł.

Analiza powyżej wskazanych przelewów prowadzi do wniosku, że oskarżeni dokonywali w obie strony swobodnego przepływu środków finansowych pomiędzy kontem firmowym i kontem prywatnym J. Ś., co świadczy o braku rozdzielenia środków firmowych od prywatnych, ale nie świadczy o ukrywaniu majątku spółki, lecz o przeznaczaniu środków pieniężnych na niezbędne płatności związane z bieżącą działalnością firmy (należności komornicze, za prace budowlane i kredyty). Ponadto w okresie dokonywania tych operacji finansowych nie minął jeszcze termin płatności drugiej raty na rzecz W. R. (20.04.2012r.), więc oskarżeni mogli swobodnie dysponować środkami pieniężnymi, bez narażania się na zarzut działania na szkodę tego wierzyciela.

Wszystkie te okoliczności przemawiają zdaniem Sądu Okręgowego za uznaniem słuszności części zarzutów apelacyjnych obrońcy oskarżonego oraz za przychyleniem się do wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie H. Z. od popełnienia zarzucanego mu czynu kwalifikowanego z art. 300 § 2 k.k.

Wskazać bowiem należy, że dla przypisania czynu z art. 300 § 2 kk istotne jest wykazanie celu działania sprawcy, zmierzającego do udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego. „Udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela” to z kolei skutek oszukańczych działań dłużnika, polegających na usuwaniu, ukrywaniu, zbywaniu, darowaniu, niszczeniu, rzeczywistym lub pozornym obciążaniu albo uszkadzaniu składników swojego majątku zajętego lub zagrożonego zajęciem, mających na celu udaremnienie wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego. (OSAW 2008/1/75 ). Odnosząc się do znamion przedmiotowego przestępstwa stypizowanego w art. 300 § 2 kk w realiach niniejszej sprawy uznać należy, iż doszło do rozdysponowania środków pieniężnych jedynie potencjalnie zagrożonych zajęciem. Faktem jest że przepis przedmiotowy dotyczy także mienia „zagrożonego zajęciem” więc oczywistym jest, że dla bytu tego przestępstwa nie jest wymagane, aby w czasie przestępnego działania istniało już orzeczenie, którego wykonanie sprawca chce udaremnić. Tak więc działanie w celu udaremnienia egzekucji może mieć miejsce przed jej wszczęciem. Jednak w danej sprawie nie występują wątpliwości co do wszczęcia egzekucji jako takiej, ani co do tego, czy oskarżony H. Z. miał świadomość zagrożenia nią. Oczywiście, że miał. Jednak w świetle powyższych ustaleń nasuwa wątpliwość co do faktycznego celu jego działania. Oskarżony bowiem prowadził działalność gospodarczą polegającą na zlecaniu wykonywania robót budowlanych i dla zapewnienia dalszej działalności firmy musiał dokonywać operacji finansowych tj. przelewów i wypłat z konta firmowego. Biorąc pod uwagę te okoliczności nie sposób, już tylko na tym etapie logicznego rozumowania, przypisać oskarżonemu H. Z. celowe, kierunkowe działanie mające na celu udaremnienie zaspokojenia swojego wierzyciela.

Czyn określony w art. 300 § 2 k.k. można popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim kierunkowym. Sprawca musi podejmować opisane w przepisie zachowania w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu (zob. wyrok SN z dnia 22 września 2005 r., III KK 140/05, OSNwSK 2005, poz. 1731).

Niezależnie jednak od powyższego należy stwierdzić, iż działania oskarżonego z uwagi na przeznaczenie wypłaconych środków pieniężnych na bieżącą działalność spółki nie można uznać za ukrywanie majątku spółki. Zabronione zachowanie dłużnika musiałoby bowiem polegać na ukrywaniu środków pieniężnych przed wierzycielem w miejscu dla niego niedostępnym, usuwaniu, zbywaniu, darowaniu, niszczeniu, uszkadzaniu albo na rzeczywistym lub pozornym obciążaniu składników majątku spółki. Tymczasem żadnego z działań oskarżonego H. Z. nie można określić tym mianem, a zatem działania polegające na wypłatach z konta i przelewach na konto drugiego wspólnika nie miało na celu pokrzywdzenia wierzyciela, lecz spłatę innych należności spółki, a tym samym nie wypełniło znamion przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. czy określonego w § 1 tego przepisu.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności, które skutkować musiały zmianą zaskarżonego wyroku i uniewinnieniem oskarżonego H. Z. od czynu przypisanego w pkt I wyroku, co czyni bezprzedmiotowym odnoszenie się do zarzutu obrazy prawa materialnego z pkt 7 i 8 apelacji.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących czynów z art. 77 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości, to na skutek apelacji obrońcy oskarżonego zaskarżony wyrok został zmieniony tylko w zakresie wskazania prawidłowej podstawy prawnej skazania i wymiaru kar.

Na wstępie rozważań - wbrew stanowisku przedstawionym w apelacji obrońcy oskarżonego - stwierdzić należy, że dokonana przez Sąd Rejonowy ocena i to nie tylko osobowego materiału dowodowego, ale wszystkich wyczerpująco zgromadzonych dowodów w zakresie tych czynów, jest prawidłowa. Uwzględnia ona bowiem treść owych dowodów, ich wzajemne relacje, a także wskazania wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego. Taki charakter tej oceny w konsekwencji powoduje, że korzysta ona z ochrony przynależnej jej z mocy art. 7 k.p.k. Kontrowersji nie wywołują także ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd meriti. Trudno jednak o inne w tym zakresie stanowisko skoro ustalenia te odzwierciedlają rzeczywisty przebieg czynów przypisanych oskarżonym, zaś ich źródłem są wyłącznie te dowody, które przy zachowaniu wskazań określonych w cytowanym wyżej przepisie, Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. W tym miejscu trzeba jednocześnie zaakcentować, że te ustalenia faktyczne, które zostały odzwierciedlone w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku wyczerpują istotę działania oskarżonych i tym samym są wystarczające do przyjęcia ich sprawstwa. Nie budzi bowiem wątpliwości, że na oskarżonych jako członkach zarządu spółki (...) czyli organu zarządzającego spółką handlową, ciążył z mocy ustawy obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzenia sprawozdania finansowego z działalności spółki za 2012r. Faktem zaś niepodważanym przez skarżącego jest niewykonanie przez oskarżonych tych obowiązków. Po zgłoszeniu na policję oraz do Urzędu Skarbowego W. T. utraty dokumentacji księgowej spółki w dniu 20 czerwca 2012r., oskarżeni zaprzestali prowadzenia ksiąg rachunkowych spółki oraz nie sporządzili sprawozdania finansowego za ten rok, czego żadne z nich nie kwestionuje. Natomiast fakt zgłoszenia kradzieży dokumentacji księgowej spółki w formie papierowej i elektronicznej nie zwalniał oskarżonych od obowiązku dalszego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz złożenia sprawozdania finansowego za rok 2012, skoro działalność spółki była nadal kontynuowana.

Czyn ten można popełnić tylko umyślnie czyli w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym. Rację ma skarżący, że Sąd meriti rozważył dość pobieżnie stronę podmiotową tych występków. Uzupełniając wywód sądu rejonowego w tym zakresie wskazać należy, iż oskarżeni działali z zamiarem ewentualnym przewidując możliwość popełnienia tego czynu i na to się godząc. Zamiar wynikowy różni bowiem od zamiaru bezpośredniego brak chęci popełnienia czynu zabronionego. Sprawca działa z zamiarem ewentualnym wtedy, gdy ma świadomość możliwości nastąpienia skutku i na to się godzi, to znaczy wprawdzie nie chce aby skutek nastąpił, ale zarazem nie chce żeby nie nastąpił, a więc gdy wykazuje całkowitą obojętność wobec uświadomienia sobie możliwości nastąpienia skutku. Biorąc pod uwagę całokształt okoliczności przedmiotowych i podmiotowych tego czynu ustalonych w sposób prawidłowy przez Sąd I instancji, wskazać należy, iż oboje oskarżeni mając pełną świadomość ciążących na nich obowiązków, wykazali taką właśnie obojętność wobec możliwości nastąpienia skutku w postaci braku prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzenia sprawozdania finansowego z działalności spółki za 2012r. i nie podjęli żadnych działań aby temu skutkowi zapobiec.

Rację ma skarżący podnosząc, iż Sąd meriti zastosował przepis art. 77 ust 1 i 2 zamiast art. 77 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości, co może budzić wątpliwości odnośnie prawidłowego brzmienia zastosowanego przepisu. W dacie popełnienia czynu czyli na dzień 19 kwietnia 2013r. obowiązywał przepis art. 77 pkt 1 i 2 w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 9 listopada 2000r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. z dnia 18 grudnia 2000r.), przy czym zmiana weszła w życiem z dniem 1 stycznia 2002r. Natomiast w dacie orzekania obowiązuje przepis art. 77 pkt 1 i 2 w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 23 lipca 2015r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z dnia 8 września 2015r.), zmieniającej ustawę z dniem 23 września 2015r. Zmiana dotyczyła tylko pkt 2 przepisu art. 77 i polegała na rozszerzeniu katalogu czynności sprawczych. Oprócz niesporządzenia sprawozdania finansowego czynność sprawcza może polegać również na niesporządzeniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej. Rozszerzenie katalogu czynności sprawczych pozostało jednak bez wpływu na kwalifikację prawną czynów przypisanych oskarżonym, które wypełniły znamiona nie zmienionego pkt 1 art. 77 w/w ustawy czyli nie prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz wskazanego w pkt 2 niesporządzenia sprawozdania finansowego. Przy czym zagrożenie sankcją karną pozostało w obu tych stanach prawnych bez zmian. Zgodnie więc z treścią art. 4 § 1 k.k. należy stosować ustawę obowiązującą w czasie orzekania, skoro obowiązująca w dacie popełnienia czynu nie jest względniejsza dla sprawcy.

W ocenie Sądu Odwoławczego wnioski wyciągnięte przez Sąd a quo co do stopnia zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości czynów zarzucanych oskarżonym są prawidłowe.

W niniejszej sprawie czyny zarzucane oskarżonym opisane w Ustawie o rachunkowości (art. 77 pkt 1 i 2) zagrożone są karą grzywny lub karą pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.

Przystępując do oceny stopnia winy oskarżonych H. Z. i J. Ś. oraz oceny stopnia społecznej szkodliwości ich czynów należy przyjąć, na podstawie ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji, że wina oskarżonych w zakresie przypisanych im w pkt II i III nie budzi wątpliwości.

W sprawie bezsporne jest, że praktycznie spółka (...) Sp. z o.o. zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, a właściwie działalność została przeniesiona poza granice RP, pomimo tego spółka nie została zlikwidowana ani nie złożono wniosku o jej upadłość i nadal figuruje w KRS w rejestrze przedsiębiorców.

Reasumując: motywacja oskarżonego i oskarżonej, postać ich zamiaru, sposób i okoliczności popełnienia czynów przemawiały za przyjęciem, że społeczna szkodliwość zachowania H. Z. i J. Ś. była znaczna. Podkreślić należy, że przepisy karne zawarte w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości służą ustaleniu i ujednoliceniu zasad rachunkowości podmiotów gospodarczych, wykazując tym samym związek z pewnością obrotu gospodarczego. Dokumenty wymienione w art. 77 są podstawowym źródłem informacji o działalności i osiąganych wynikach gospodarczych przedsiębiorstwa. Zarówno uczestnicy obrotu gospodarczego, jak i osoby, które mają w tym określony interes, mają prawo mieć zaufanie do informacji zapisanych w dostępnym ogólnie sprawozdaniu finansowym. Jest to najważniejsze źródło informacji, do którego może uzyskać dostęp inny przedsiębiorca, co ma istotną wagę dla pewności obrotu gospodarczego. Nie można zatem pominąć niebezpieczeństwa wynikającego z braku prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz braku sporządzania sprawozdań finansowych, ale spowodowane przez oskarżonych zagrożenie dla dóbr prawnie chronionych było znaczne. Formalnie spółka nadal figuruje w KRS, co potwierdza odpis z Rejestru Przedsiębiorców (k.625-630). W rubryce 2 „Wzmianki o złożonych dokumentach” figuruje wpis, iż ostatnie roczne sprawozdanie finansowe zostało złożone w dniu 06.07.2011r., co stanowi ostrzeżenie dla potencjalnych kontrahentów.

Ostatecznie Sąd Odwoławczy po dokonaniu kontroli orzeczenia uznał, iż Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził i ocenił wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku postępowania jurysdykcyjnego i na ich podstawie dokonał trafnych ustaleń faktycznych w zakresie czynów z art. 77 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości. Sąd nie dopatrzył się też, by orzeczone wobec oskarżonych kary ograniczenia wolności były rażąco surowe. Z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd I instancji rozważał wszystkie okoliczności mające na nią wpływ i dlatego uznano, że odpowiadają one dyrektywom wymienionym w art. 53 k.k. i następnych.

Także dotychczasowy sposób życia i warunki osobiste oskarżonych H. Z. i J. Ś. dają podstawy do stwierdzenia, iż kara ograniczenia wolności będzie wystarczająca do osiągnięcia celów postępowania karnego. H. Z. ma 34 lat. Posiada wykształcenie wyższe, jest z zawodu inżynierem geodezji (k.264). Obecnie uzyskuje dochód ok.500-1000 zł, jest kawalerem, ma na utrzymaniu jedno dziecko (k.384). H. Z. nigdy dotychczas nie był karany (k.637). Zatem przez wszystkie dotychczasowe lata swojego życia przestrzegał porządku prawnego, a zdarzenie będące przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie miało charakter incy­dentalny. Podobnie oskarżona J. Ś. ma 40 lat, posiada wyższe wykształcenie, z zawodu jest inżynierem konstrukcji budowlanych (k.260). Obecnie uzyskuje dochód ok. 2000-3000 zł, jest rozwódką, ma na utrzymaniu dwoje dzieci (k.384). J. Ś. nie była karana (k.636).

Niski status materialny obojga oskarżonych ze względu na skalę zadłużenia i wysokość dochodów wskazuje, że orzeczenie kary grzywny byłoby niewłaściwe, zaś kara 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym nie przekracza stopnia winy i społecznej szkodliwości każdego z przypisanych czynów oraz spełni cele prewencji szczególnej jak i ogólnej.

Wymierzona oskarżonym kara 4 miesięcy ograniczenia wolności, będzie stanowiła wystarczającą reakcję prawnokarną za przestępstwo popełnione przez oskarżonego H. Z. i J. Ś., którzy nie jawią się jako osoby zdemoralizowane. Kara ta zatem pozwoli każdemu z oskarżonych zrozumieć, że podobne zachowania w przyszłości mogą być dla nich nieopłacalne, a ponadto oskarżeni będą mogli w czynny sposób odpracować popełnione przestępstwo.

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 636 § 1 k.p.k. Natomiast o kosztach sądowych w części uniewinniającej Sąd orzekł na podstawie art. 630 k.p.k. Przepis ten dotyczy wyłącznie wydatków Skarbu Państwa. W wypadku uniewinnienia oskarżonego od części z zarzucanych mu przestępstw w sprawach z oskarżenia publicznego podstawę do obciążenia Skarbu Państwa wydatkami związanymi z oskarżeniem w części uniewinniającej stanowi art. 630 (por. postanowienie SA we Wrocławiu z 16 grudnia 2011 r., II AKz 523/11, KZS 2012, z. 6, poz. 46). Z przepisu art. 630 k.p.k. wynika, że oskarżonemu, który nie został skazany za wszystkie zarzucane mu przestępstwa, nie przysługuje zwrot od Skarbu Państwa poniesionych przez niego wydatków. Nie ma zatem możliwości częściowego zwrotu wydatków poniesionych przez oskarżonego z tytułu ustanowienia w sprawie obrońcy, w sytuacji gdy oskarżony od części czynów został uniewinniony (zob. SA w Szczecinie II AKa 104/10, OSASz 2011, nr 3, s. 44-46; SA w Katowicach II AKz 613/11, LEX nr 1102938).

Odnośnie wydatków poniesionych przez oskarżyciela posiłkowego to w doktrynie zasadnie przyjmuje się, że jeżeli oskarżyciel posiłkowy działał w zakresie przestępstwa co do którego zapadł wyrok uniewinniający, to oskarżony nie ma wobec niego obowiązku zwrotu poniesionych wydatków, o których mowa w art. 627 k.p.k. (Grzegorczyk, Kodeks, 2008, s. 1369).

W odniesieniu do uzasadnionych wydatków stron zastosowanie powinny zatem mieć reguły ogólne. Jeżeli więc w sprawie występował oskarżyciel posiłkowy, będący pokrzywdzonym dwoma lub więcej zarzuconymi oskarżonemu czynami, to istotne są tu jedynie czyny, które "dotyczą" oskarżyciela posiłkowego. Jeżeli oskarżony został uniewinniony od wszystkich czynów, którymi pokrzywdzony został oskarżyciel posiłkowy, to zastosowanie powinien mieć art. 632 pkt 2 k.p.k., a zatem oskarżyciel posiłkowy nie uzyska zwrotu wydatków.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

SSO Małgorzata Bańkowska SSO Remigiusz Pawłowski SSO Anna Zawadka