Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

protokolant: p.o. protokolant sądowy Agnieszka Karpińska

przy udziale prokuratora Iwony Zielińskiej

po rozpoznaniu dnia 13 grudnia 2016 r. w Warszawie

sprawy E. K. (1), córki L. i Z., ur. (...) w W.

oskarżonej o czyn z art. 284 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 14 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV K 175/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie do ponownego rozpoznania; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. A. (1) kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę oskarżonej z urzędu w instancji odwoławczej oraz podatek VAT; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. E. G. kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną oskarżycielowi posiłkowemu z urzędu w instancji odwoławczej oraz podatek VAT.

VI Ka 1006/16

UZASADNIENIE

E. K. (1) została oskarżona o to, że w dniu 2 listopada 2013 roku w lokalu nr (...) w W. przy ul. (...) dokonała przywłaszczenia mienia w postaci telewizora marki S. (...) o wartości 1000 zł, wieży wraz z dwoma głośnikami marki S. o wartości 350 zł oraz laptopa marki H. (...) o wartości 800 zł, gdzie łączna wartość strat wyniosła 2150 zł na szkodę M. D., tj. o czyn z art. 284 § 1 kk

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2016 r., (sygn. akt IV K 175/14) uniewinnił oskarżoną E. K. (1) od popełnienia zarzucanego jej czynu; na mocy art. 618 § 1 pkt 11 kpk zasądził na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 840 zł oraz na rzecz pełnomocnika z urzędu kwotę 672 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej i oskarżycielowi posiłkowemu z urzędu; koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelacje wnieśli prokurator i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Prokurator zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonej zarzucając wyrokowi na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk:

1.  obrazę przepisów postępowania karnego, mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 167 kpk, art. 366§ 1 kpk, art. 410 kpk polegającą na nieprzeprowadzeniu dowodu z akt śledztwa Prokuratury Rejonowej W. P. o sygn. 4 Ds. 527/14 zawierających dokumentację fotograficzną oględzin miejsca ujawnienia zwłok A. D. oraz protokół przesłuchania świadka A. K. , co doprowadziło do nie ujawnienia w toku rozprawy głównej pełnego materiału dowodowego i nie wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść polegający na dokonaniu dowolnej i wybiórczej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności nieprawidłową ocenę zeznań pokrzywdzonego M. D. oraz zeznań świadków A. B., J. B., A. K. a także wyjaśnień oskarżonej E. K. (1) podczas gdy prawidłowa, swobodna i wszechstronna ocena wszystkich zgromadzonych dowodów przy uwzględnieniu zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku przeciwnego i daje podstawy do przyjęcia, iż oskarżona E. K. (1) dopuściła się zarzucanego jej aktem oskarżenia czynu.

W związku z tak postawionymi zarzutami Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonej w części dotyczącej uznania oskarżonej za niewinną zarzucanego jej czynu. Na podstawie art. 438 pkt 3 i 4 kpk powyższemu wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść polegający na niezasadnym przyjęciu, że wieża wraz z dwoma głośnikami marki S. oraz laptop H. nie były w posiadaniu oskarżyciela posiłkowego w dacie śmierci A. D., wobec czego nie mogły zostać przywłaszczone przez oskarżoną.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego okazały się zasadne i zasługują na uwzględnienie, a co za tym idzie zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę w tym zakresie Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie, jako Sądowi I instancji, do ponownego rozpoznania.

Zarzuty podniesione w apelacjach, iż Sąd I instancji dokonał błędnego ustalenia stanu faktycznego przyjętego za podstawę orzeczenia, zdaniem Sądu Okręgowego są zasadne. Jak zgodnie podnosi się w doktrynie i orzecznictwie błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia (art. 438 pkt 3 k.p.k.), jest nie tylko wynikiem błędnej oceny określonego materiału dowodowego, ale również merytoryczną niesłusznością wniosków sądu orzekającego wyprowadzonych z tego stanu dowodów ( vide, wyrok S.N. z dn. 23.10.2013 r., WA 25/13). Sąd musi zadbać o to, aby ustalenia faktyczne były wynikiem wszechstronnej oceny dowodów pochodzących zarówno ze źródeł osobowych, jak i rzeczowych oraz winny być traktowane na równi, niezależnie od tego z jakiego źródła pochodzą. Pamiętać przy tym należy, iż ocena ta musi odnosić się do wszystkich dowodów ujawnionych w toku rozprawy, ale jednocześnie postępowanie dowodowe nie może być obarczone brakami – wszystkie dostępne, a istotne dowody muszą zostać przeprowadzone i należycie ocenione.

Przeprowadzona kontrola instancyjna wykazała, że Sąd Rejonowy rozpoznając przedmiotową sprawę dopuścił się wszystkich, wskazanych w zarzutach apelacji prokuratora, naruszeń przepisów prawa karnego procesowego. Przeprowadzona analiza akt sprawy pozwala stwierdzić, że dokonana przez Sąd I instancji ocena dowodów została przeprowadzona wbrew przepisom zawartym w art. 7 k.p.k. czyli z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto pominięto w sprawie bardzo istotny dowód, który został ujawniony przez prokuratora dopiero na etapie postępowania międzyinstancyjnego, a który mógłby mieć wpływ na ustalenia faktyczne, a tym samym również na treść wyroku. Sąd Okręgowy w pełni podziela wywody zawarte w obu apelacjach, jak również treść podniesionych w nich zarzutów. Jak trafnie bowiem podnoszą skarżący, Sąd Rejonowy nie przeprowadził szczegółowej i całościowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zaś dowody stanowiące podstawę poczynionych ustaleń faktycznych, Sąd I instancji ocenił w sposób wybiórczy, dostrzegając w nich wyłącznie okoliczności korzystne dla oskarżonej, a pomijając te, które mogłyby przemawiać za prawdziwością twierdzeń pokrzywdzonego tj. zeznania świadków A. B. i J. B., które sąd ocenił jako niewiarygodne z powodu zachodzących między nimi rozbieżności oraz z powodu konfliktu w jakim świadkowie pozostają z oskarżoną. Tymczasem rację mają skarżący podnosząc, iż nieścisłość dotycząca tego czy A. B. widziała przedmioty należące do pokrzywdzonego podczas pierwszej czy drugiej wizyty w mieszkaniu oskarżonej została wyjaśniona na etapie postępowania sądowego. Na rozprawie świadek A. B. zeznała, że widziała telewizor, sprzęt grający i mały laptop podczas pierwszej wizyty u oskarżonej kiedy przyszła z mężem po ubrania dla A. na pogrzeb. Podczas drugiej wizyty kiedy przyszła razem z mężem, pokrzywdzonym i policją, to nie wchodziła do pokoju i nie wie czy sprzęt elektroniczny nadal tam się znajdował. Zeznania świadka w tym zakresie są spójne z zeznaniami J. B., który również widział wówczas wymieniony sprzęt elektroniczny w pokoju zajmowanym wcześniej przez pokrzywdzonego i jego zmarłą żonę. Zeznania tych świadków oraz pokrzywdzonego wzajemnie się uzupełniały w najistotniejszych kwestiach. Przy czym nie można zgodzić się z oceną, iż oboje świadkowie pozostawali w konflikcie z oskarżoną, co miało przełożyć się na brak ich bezstronności. Analiza zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że inicjatorem konfliktowych sytuacji była oskarżona, która miała negatywne nastawienie do pokrzywdzonego obwiniając go o śmierć córki oraz do świadków J. B. i A. B. z powodu zawarcia drugiego małżeństwa przez byłego męża. Rację ma prokurator podnosząc, iż oskarżona E. K. (1) miała motyw aby złośliwie odmawiać zwrotu tych przedmiotów, ale także rościła sobie prawo do dysponowania przedmiotami wchodzącymi w skład majątku spadkowego po zmarłej córce.

Nie jest także przekonujący pogląd Sądu I instancji, że oskarżonej przysługiwało prawo do zatrzymania telewizora, a zatem jej działanie nie wypełniało znamion przestępstwa z art. 284 § 1 k.k. Rację ma prokurator podnosząc, iż nie istniało żadne roszczenie pomiędzy M. D. a oskarżoną E. K. (1), które umożliwiało realizację prawa do zatrzymania cudzej rzeczy. Zdaniem Sądu Rejonowego oskarżonej przysługiwało takie prawo w związku ze spłatą rachunków za internet, z którego wcześniej korzystała jej zmarła córka i pokrzywdzony. Tymczasem z zeznań świadka A. K. wynika, że oboje z oskarżoną nie chcą zwrócić M. D. telewizora dlatego, że „żona wzięła na siebie internet dla A. i my musimy cały rok go spłacać, mimo że z niego nie korzystamy” – k. 205. W tej sytuacji jeżeli stroną umowy na dostęp do internetu jest oskarżona, to nie ma roszczenia wzajemnego wobec oskarżonego. W sprawie nie ujawniono innych okoliczności, które wskazywałyby, że oskarżonej przysługuje roszczenie względem M. D. pozwalające na zastosowanie prawa zatrzymania rzeczy.

Rację ma także prokurator podnosząc w apelacji, iż E. K. (1) w wyniku dziedziczenia ustawowego nabyła ¼ udziału w spadku po zmarłej córce, co jednak nie wyłącza z automatu jej odpowiedzialności za przestępstwo z art. 284 § 1 k.k. Przedmioty wchodzące w skład spadku po A. D. należy traktować jako objęte współwłasnością w częściach ułamkowych, które mogą być przedmiotem przywłaszczenia, gdyż dla współwłaściciela stanowi ono mienie częściowo cudze. W przypadku takich przedmiotów dla przypisania tego przestępstwa konieczne jest jednak ustalenie, że sprawca rozporządzający samowolnie tymi przedmiotami, miał zamiar powiększenia swojego majątku kosztem współwłaściciela. Samo bowiem bezprawne zatrzymanie rzeczy i używanie jej, jeśli nie towarzyszy temu zamiar pozbawienia własności i włączenia rzeczy do swojego majątku, nie stanowi przestępstwa przywłaszczenia.

Przedstawione powyżej przykładowo, a szczegółowo opisane w trafnych zarzutach apelacji prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, uchybienia, których nie ma potrzeby w tym miejscu powtarzać, nie pozwalają na zaaprobowanie dokonanej przez Sąd I instancji, oceny dowodów, a tym samym również poczynionych na ich podstawie ustaleń faktycznych, które nie mogą zostać uznane za prawidłowe. Skutkuje to koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Dodatkowo tylko zwrócić należy uwagę, iż na etapie postępowania międzyinstancyjnego prokurator ujawnił dowód, który ma podważać wiarygodność zeznań świadka A. K. i wyjaśnień oskarżonej E. K. (1) odnośnie laptopa H.. Oskarżona twierdziła, że córka i zięć mieli dwa laptopy i ostatni raz widziała je w sierpniu lub we wrześniu, ale nie wie co się z nimi stało. Świadek A. K., który sprzątał pokój po śmierci córki zeznał, że nie było w nim laptopa, a oboje z żoną mają tylko komputer stacjonarny. Natomiast w śledztwie prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową W. P. o sygn. 4 Ds. 527/14 w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci A. D. podczas przesłuchania w dniu 16 października 2013r. A. K. miał zeznać, że w dniu 15 października 2013r. przyszedł do domu około godz. 21.00, w tym czasie żona była w pokoju przy laptopie. Powyższe zeznanie pozostaje w sprzeczności z zeznaniem świadka w tej sprawie odnośnie braku jakiegokolwiek laptopa, a ponadto podważa wyjaśnienia oskarżonej, która twierdziła, iż ostatni raz widziała laptop w czerwcu lub lipcu 2013r. (k.41).

Prokurator podniósł także, że w aktach sprawy 4 Ds. 527/14 znajduje się protokół oględzin miejsca ujawnienia zwłok A. D. oraz fotografie z tej czynności, co może przyczynić się do wyjaśnienia wątpliwości odnośnie wyposażenia mieszkania oskarżonej i znajdowania się w nim wieży wraz z dwoma głośnikami oraz laptopa w dniu 15.10.2013r. tj. od kiedy pokrzywdzony nie miał już swobodnego dostępu do pokoju zajmowanego ze zmarłą żoną i nie mógł zabrać swoich rzeczy.

Z powyższych względów koniecznym jest uzupełnienie materiału dowodowego o przeprowadzenie dowodu z akt śledztwa Prokuratury Rejonowej W. P. o sygn. 4 Ds. 527/14.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe w całości uzupełniając je o akta sprawy 4 Ds. 527/14, a następnie podda wnikliwej, spełniającej wymogi określone w art. 7 k.p.k., ocenie wszystkie ujawnione w toku rozprawy dowody, pamiętając by wyjaśnić pojawiające się w nich rozbieżności oraz by wzięte zostały pod uwagę okoliczności przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonej. W szczególności podczas przesłuchania świadka A. K. należy ujawnić protokół przesłuchania tego świadka z akt sprawy 4 Ds. 527/14 i wyjaśnić zaistniałe rozbieżności. Ponadto należy ujawnić na rozprawie protokół oględzin miejsca ujawnienia zwłok oraz dokumentację fotograficzną z akt sprawy 4 Ds. 527/14, którą należy okazać oskarżonej i świadkom w celu wyjaśnienia zaistniałych rozbieżności. Dopiero taka kompleksowa ocena wszystkich dowodów stanowić może podstawę poczynienia ustaleń faktycznych i poddania ich ocenie prawnej.

Na podstawie art. 442 § 2 kpk Sąd I instancji może przy ponownym rozpoznawaniu sprawy poprzestać na ujawnieniu zeznań świadka P. B., albowiem jego zeznania nie miały wpływu na uchylenie wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.