Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 listopada 2016 r. w S.

sprawy S. L. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. L. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 12 sierpnia 2016 roku znak: ENMS/10/039073853

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. L. (1), poczynając od 1 lipca 2016 roku, prawo do emerytury;

II. stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w niniejszej sprawie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił S. L. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Ubezpieczony zaskarżył powyższą decyzję, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Wniósł o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia na stanowisku kierowcy ciągnika.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. Pełnomocnik organu wskazał, że ubezpieczony nie tylko nie udowodnił żadnego stażu pracy w warunkach szczególnych, ale i będąc członkiem otwartego funduszu emerytalnego, nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na jego koncie na dochody budżetu państwa.

Na rozprawie w dniu 10 listopada 2016 roku S. L. (1) oświadczył, że wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na jego rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. L. (1) urodził się w dniu (...). Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe, nieskładkowe oraz okresy uzupełniające) na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosił 25 lat.

Wniosek o emeryturę złożył w organie emerytalnym w dniu 5 lipca 2016 r.

Był w tym czasie członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W formularzu wniosku o emeryturę nie zakreślił jednak żadnej rubryki („tak” lub „nie”) w punktach odnoszących się do członkostwa w OFE oraz ewentualnego złożenia wniosku o przekazanie środków z OFE na dochody budżetu państwa.

Okoliczności niesporne, a nadto dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-4 plik VI akt ZUS.

Od 28 kwietnia 1972 roku S. L. posiada prawo jazdy kategorii (...).

Dowód: prawo jazdy okazane na rozprawie w dniu 20.10.2016 r. – k. 14v akt sądowych.

W okresie od 30 października 1972 roku do 28 marca 1974 roku S. L. (1) był nieprzerwanie zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) i W. w Wodę (...). W tym czasie stale zajmował się wyłącznie wykonywaniem pracy kopacza, polegającej na ręcznym (przy pomocy łopaty – sztychówki) robieniu głębokich wykopów pod kładzione przez innych pracowników przedsiębiorstwa rury doprowadzające wodę.

Dowody:

- wyjaśnienia S. L. (1) – w formie elektronicznej oraz protokół k. 14v w zw. z k. 29v-30 akt sądowych;

- zapisy w legitymacji ubezpieczeniowej S. L. – k. 22 plik (...);

- dokumenty w aktach osobowych S. L. z okresu zatrudnienia w E.-S. – k. 25 akt sądowych.

Następnie, od 1 kwietnia 1974 roku S. L. (1) został zatrudniony w P. (...), początkowo jako pracownik produkcji roślinnej. W późniejszym okresie (w tym w roku 1975) wykonywał pracę traktorzysty, od której jednak następnie został odsunięty, by później znów wrócić do jej wykonywania. Ten stosunek pracy został rozwiązany z dniem 28 lutego 1978 r., z uwagi na zastrzeżenia do sposobu wykonywania przez S. L. pracy (w dniu 2 stycznia 1978r., będąc pod wpływem alkoholu, doprowadził do uszkodzenia dwóch ciągników).

Dowody:

- dokumentacja w aktach osobowych S. L. z okresu zatrudnienia w PGR S. – k. 23 akt sądowych;

- świadectwo pracy z okresu zatrudnienia w PGR S. – k. 5, pl. I akt ZUS.

W okresie od 11 kwietnia 1978 roku do 26 sierpnia 1980 r. S. L. (1) był stale zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Kombinacie Rolnym w P. na stanowisku kierowcy ciągnikowego wykonującego pracę w produkcji sadowniczej. W tym czasie nie wykonywał innej pracy niż związana z kierowaniem ciągnikiem rolniczym.

Dowody:

- świadectwo pracy z 26.08.1980 r. – k. 6 plik I akt ZUS;

- wyjaśnienia S. L. (1) – w formie elektronicznej oraz protokół k. k. 14v w zw. z k. 29v-30 akt sądowych.

W okresie od 29 września 1980 r. do 30 kwietnia 1982 r. S. L. (1) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. na stanowisku traktorzysty. W tym czasie nie wykonywał innej pracy niż związana z kierowaniem ciągnikiem rolniczym.

Dowody:

- świadectwo pracy z 10.05.1982 r. – k. 7, plik I akt ZUS;

- wyjaśnienia S. L. (1) – w formie elektronicznej oraz protokół k. k. 14v w zw. z k. 29v-30 akt sądowych.

Następnie, poczynając od 1 lipca 1982 roku do 31 marca 1988 roku, S. L. ponownie był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Z. (...), wchodzącym w skład (...) w Stołecznej. Został wówczas zatrudniony jako kierowca ciągnika i wykonywał wyłącznie taką pracę nieprzerwanie aż do rozwiązania stosunku pracy z dniem 31 marca 1988r.

Pracodawca za cały ten okres wystawił mu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wskazując że S. L. pracował przez cały ten czas jako kierowca ciągnika.

Dowody:

- świadectwo pracy z 1.04.1988 r. – k. 8, plik I akt ZUS;

- dokumenty w aktach osobowych S. L. z okresu zatrudnienia w (...) S. – k. 23 akt sądowych;

- zeznania świadka E. J. - w formie elektronicznej oraz protokół k. 29v akt sądowych;

- zeznania świadka M. M. - w formie elektronicznej oraz protokół k. 29v akt sądowych;

- wyjaśnienia S. L. (1) – w formie elektronicznej oraz protokół k. 14v w zw. z k. 29v-30 akt sądowych.

W okresie od 5 kwietnia 1988 roku do 8 sierpnia 1988 roku S. L. był zatrudniony w prywatnym przedsiębiorstwie na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych.

Dowód: świadectwo pracy z 10.08.1988r. – k. 9, pl. I akt ZUS.

Następnie, poczynając od 9 sierpnia 1988 roku ponownie wrócił do pracy w (...) S., na tym samym co wcześniej stanowisku kierowcy ciągnika. Pracę traktorzysty w tym zakładzie ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nieprzerwanie do 28 lutego 1993 roku. Z dniem 1 marca 1993 roku, w związku z trwającą likwidacją zakładu, powierzono mu obowiązki dozorcy, które wykonywał do końca zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie, tj. do 31 sierpnia 1993 roku.

Dowody:

- świadectwo pracy z 28.08.1993 r. – k. 10, plik I akt ZUS;

- dokumenty w aktach osobowych S. L. z okresu zatrudnienia w (...) S. – k. 23 akt sądowych;

- zeznania świadka E. J. - w formie elektronicznej oraz protokół k. 29v akt sądowych;

- zeznania świadka M. M. - w formie elektronicznej oraz protokół k. 29v akt sądowych;

- wyjaśnienia S. L. (1) – w formie elektronicznej oraz protokół k. 14v w zw. z k. 29v-30 akt sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1b pkt 18 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm., dalej jako: ustawa emerytalna) mężczyznom urodzonym w okresie od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 66 lat i 10 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl z kolei przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

W ust. 2 wskazano, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A w dziale VIII, zatytułowanym „W transporcie i łączności”, w podtytule (...), pod pozycją 3 wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są „ prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, natomiast w dziale V, zatytułowanym „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod pozycją 1, że są nimi „ roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach”.

W sprawie poza sporem pozostawał fakt, że ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu 7 kwietnia 2013 roku oraz iż na koniec 1998 roku legitymował się przebytymi okresami składkowymi, nieskładkowymi i uzupełniającymi wynoszącymi 25 lat. Organ rentowy zakwestionował natomiast możliwość przyjęcia na podstawie przedłożonych dokumentów, iż przez co najmniej 15 lat ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych, a dodatkowo – choć dopiero w odpowiedzi na odwołanie, a nie w zaskarżonej decyzji – zwrócił uwagę na fakt, że S. L. jest członkiem OFE, który nie złożył wniosku o przekazanie zgromadzonych na jego koncie w OFE środków na dochody budżetu państwa.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do tej ostatniej kwestii, trzeba wskazać, że istotnie co do zasady członkostwo w OFE wyklucza możliwość skorzystania z wcześniejszej emerytury, chyba że ubezpieczony złoży oświadczenie o przekazaniu środków zgromadzonych na jego koncie na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony składając w ZUS wniosek o emeryturę nie zakreślił w nim przy tym żadnej pozycji w rubrykach odnoszących się do tej kwestii. Obowiązkiem organu rentowego było więc w takiej sytuacji odebranie od niego stosownego (pozytywnego lub negatywnego) oświadczenia, czego jednak organ nie uczynił. Niemniej w toku procesu, przed zamknięciem rozprawy, w dniu 10 listopada 2016 roku S. L. złożył jednoznaczne oświadczenie, że wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na jego koncie w OFE, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Oceniając skuteczność powyższego działania ubezpieczonego należy przypomnieć, że postępowanie jakie toczy się przed sądem ubezpieczeń społecznych na skutek odwołania od decyzji ZUS ma specyficzny charakter. Sąd powszechny sprawdza bowiem legalność owej decyzji, badając ją pod względem merytorycznym. Jak przyjmuje się w związku z tym zgodnie w orzecznictwie i doktrynie, sąd musi oceniać legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, wobec czego w tym zakresie nie stosuje się przepisu art. 316 § 1 k.p.c., nakazującego sądowi branie pod uwagę stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Jedynie wyjątkowo w orzecznictwie dopuszcza się odstępstwo od tej reguły – dotyczy to jednakże wyłącznie spraw o świadczenia z ubezpieczenia społecznego, w szczególności o renty i emerytury, w których jeśli po wydaniu decyzji niekorzystnej dla ubezpieczonego okazuje się, że ziściła się któraś z przesłanek koniecznych do przyznania świadczenia, możliwe jest przyznanie doń prawa z powołaniem się na stan istniejący w dniu zamknięcia rozprawy. Powyższy wyjątek od zasady uzasadnia się przy tym potrzebą skrócenia procedury, przez eliminację ponownego postępowania przed organem rentowym z nowego wniosku o świadczenie niewątpliwie należne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 marca 1998r., II UKN 555/97, OSNP 1999/5/181; wyrok SN z 5.11.2009r., II UK 88/09, niepubl. czy wyrok SN z 18.01.2008r., II UK 98/07, OSNP 2009/5-6/73).

W ocenie sądu w niniejszej sprawie istniały wszelkie przesłanki, by uznać, że zachodzi powyższy wyjątek od zasady. S. L. niewątpliwie spełnił bowiem wszystkie warunki wymagane do przyznania mu prawa do emerytury (o spełnieniu warunku związanego z wykazaniem wykonywania pracy w warunkach szczególnych będzie mowa niżej), poza jednym, który jednak ziścił się jeszcze przed zamknięciem rozprawy. Tym samym, mając także na uwadze fakt, iż data złożenia omawianego oświadczenia przez ubezpieczonego ma znaczenie wtórne, skoro i tak do faktycznego przekazania środków z OFE na konto Skarbu Państwa dochodzi dopiero po wydaniu pozytywnej dla ubezpieczonego decyzji, sąd uznał za konieczne przyjęcie, iż S. L. spełnił przesłankę o jakiej mowa w przepisie art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Jeśli chodzi natomiast o wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, to wprawdzie zgodnie z treścią przepisu § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy, jednak okresy te w postępowaniu przed sądem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowym.

Mając powyższe na uwadze, sąd przeprowadził w niniejszej sprawie dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz jego aktach osobowych z okresu zatrudnienia u niektórych pracodawców; ponadto przesłuchał zawnioskowanych przez ubezpieczonego świadków oraz samego S. L.. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, stąd też sąd uznał je za miarodajne. Walor wiarygodności przyznał sąd także zeznaniom świadków oraz – choć w tym przypadku tylko w tym zakresie, w jakim znalazły one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym - wyjaśnieniom ubezpieczonego. Oceniając wyjaśnienia S. L. sąd miał na względzie, że jest on osobą zainteresowaną korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem. Dlatego też, w zakresie, w którym wyjaśnienia S. L. stały w sprzeczności z treścią dowodów z dokumentów, sąd uznał je za nieprzekonywujące. Nie oznaczało to przy tym konieczności zdyskredytowania tych wyjaśnień w całości – zeznając o okolicznościach sprzed 40 lat (rozbieżności dotyczyły bowiem wyłącznie pierwszego zatrudnienia S. L. w zakładzie rolnym w Stołecznej) ubezpieczony mógł bowiem z oczywistych względów nie pamiętać wszystkich faktów i okoliczności.

Wreszcie, oceniając zeznania świadków sąd brał pod uwagę to, że są oni osobami obcymi dla ubezpieczonego, niemającymi żadnego interesu w tym, by nieprawdziwie zeznawać na korzyść ubezpieczonego, narażając się jednocześnie na odpowiedzialność karną. Ich zeznania – z uwagi na upływ czasu i brak precyzji w przywoływaniu się do niektórych zdarzeń i dat – także zostały jednak potraktowane pomocniczo i wykorzystane tylko wówczas, gdy znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

W ocenie sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy dał pełne podstawy do przyjęcia, że ubezpieczony w warunkach szczególnych pracował w okresach zatrudnienia w (...) Kombinacie (...) w latach 1978-1980 (tj. przez okres 2 lat, 4 miesięcy i 16 dni), w Spółdzielni Kółek Rolniczych w T. w latach 1980-1982 (tj. przez okres 1 roku, 7 miesięcy i 2 dni) oraz w drugim (spośród trzech) okresów zatrudnienia w Z. (...)w latach 1982-1988 (tj. przez okres 5 lat i 9 miesięcy), wykonując w każdym z tych zakładów pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie pracę kierowcy ciągnika kołowego - traktorzysty. Wynika to bowiem zarówno z dowodów z dokumentów (akt osobowych, świadectw pracy, zeznań świadków), jak i z analizy przebiegu całego zatrudnienia S. L., który od roku 1972 posiadał prawo jazdy kategorii T i w kolejnych zakładach pracy wykonywał właśnie pracę traktorzysty (z krótkimi tylko przerwami).

Jeśli chodzi o pierwszy okres zatrudnienia S. L. w ZR S. (w latach 1974-1978), sąd uznał, że choć niewątpliwie w tym czasie wykonywał on pracę traktorzysty, to jednak obecnie nie sposób jest ustalić w jakim dokładnie okresie miało to miejsce (jak długo trwało). Ubezpieczony został bowiem zatrudniony w tym zakładzie nie jako kierowca ciągnika, lecz jako pracownik produkcji roślinnej, co może budzić wątpliwości co do rzeczywistego charakteru wykonywanej przez niego w tym czasie pracy. Sąd ma przy tym pełną świadomość tego, że w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku zdarzało się, że pracownicy pracujący w P. (...) przy szeroko rozumianej produkcji roślinnej, otrzymywali takie angaże niezależnie od tego czym się dokładnie zajmowali, jednak w niniejszym przypadku brak było dowodów, które z całą stanowczością przemawiałyby za tym, że S. L. faktycznie przez cały omawiany okres zatrudnienia wykonywał wyłącznie pracę traktorzysty. Przeciwnie, ze znajdującej się w jego aktach osobowych w tego okresu opinii rady zakładowej, wyrażanej w związku z propozycją zwolnienia S. L. z pracy, wyraźnie wskazano, że pracę traktorzysty ubezpieczony wykonywał na początku przez jakiś czas, potem został przeniesiony do innej pracy, by potem znów (w nieznanym jednak czasie) powrócić do jej wykonywania. Stąd też, nie mając możliwości ustalenia w jakim czasie ubezpieczony wykonywał pracę traktorzysty, sąd pominął omawiany okres zatrudnienia przy obliczaniu przebytego przez S. L. stażu pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem sądu S. L. niewątpliwie wykonywał natomiast pracę traktorzysty w ostatnim okresie swojego zatrudnienia w PGR S., tj. w okresie od 9 sierpnia 1988 roku aż do 28 lutego 1993 roku (tj. przez okres 4 lat, 6 miesięcy i 20 dni). Jak bowiem wynika jednoznacznie z dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych z tego okresu, od początku został wówczas przyjęty do pracy jako traktorzysta i tylko taką pracę wykonywał niemal do końca swojego zatrudnienia, z wyjątkiem ostatnich kilku miesięcy (poczynając od 1 marca 1993 r.), kiedy to został skierowany do wykonywania pracy jako dozorca.

Wreszcie, ostatnim okresem, który podlegał zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych był okres pracy S. L. w (...) Przedsiębiorstwie (...) i W. w Wodę (...) w latach 1972-1974 (tj. przez okres 1 roku, 4 miesięcy i 30 dni). W wydanym S. L. świadectwie pracy pracodawca potwierdził bowiem, że ubezpieczony wykonywał wówczas wyłącznie pracę kopacza; ubezpieczony zaś wyjaśnił, że w tym czasie stale zajmował się jedynie wykonywaniem pracy polegającej na ręcznym (przy pomocy łopaty – sztychówki) robieniu głębokich wykopów pod kładzione przez innych pracowników przedsiębiorstwa rury doprowadzające wodę. Wyjaśnienia te sąd uznał za w pełni wiarygodne, korzystając w tym zakresie z posiadanej z urzędu wiedzy na temat zakresu działania omawianego przedsiębiorstwa w spornym okresie. Początek lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku był bowiem czasem, w którym istotnie ciągle jeszcze doprowadzano wodę do szeregu wsi i zakładów rolnych. Nie było przy tym dostępu do tego rodzaju maszyn i urządzeń, z których korzysta się obecnie, tj. w szczególności do minikoparek służących do wykonywania głębokich wykopów pod kładzione rury, stąd też prace tego rodzaju były wykonywane ręcznie, przez specjalnie zatrudniane do tego osoby. Oczywistym jest przy tym, że takie prace zlecano osobom o najniższych kwalifikacjach (lub wręcz nieposiadającym żadnych kwalifikacji). Za w pełni wiarygodne należy więc w tym kontekście uznać wyjaśnienia S. L., skoro taką pracę wykonywał w wieku 19-21 lat, nie mając żadnego wyuczonego zawodu; praca w omawianym zakładzie pracy była zarazem dla niego pierwszą pracą zawodową w życiu. Stąd też sąd uznał, że omawiany okres niewątpliwie był okresem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, o jakiej mowa w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, w dziale V, zatytułowanym „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, gdzie pod pozycją 1 uznano za taką „ roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach”.

W powyższej sytuacji okazało się więc, że wszystkie wyżej wymienione okresy dają łącznie 15 lat, 8 miesięcy i 8 dni, co oznacza, że S. L. legitymuje się przebytym przed rokiem 1999 stażem pracy w warunkach szczególnych wymaganym do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

W myśl przepisu art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Ubezpieczony wniosek o emeryturę złożył w ZUS w dniu 20 sierpnia 2016 r., jednakże wiek emerytalny 60 lat osiągnął w dniu 7 kwietnia 2013 r. W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał S. L. (1) prawo do emerytury od 1 sierpnia 2016 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek o emeryturę.

W punkcie II wyroku sąd stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w niniejszej sprawie. W myśl art. 118 ust. 1a zdanie drugie ustawy emerytalnej, organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego (ust. 1a).

W niniejszej sprawie przyznanie prawa do świadczenia nastąpiło na skutek ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Wydając zaskarżoną decyzję odmawiającą ubezpieczonemu prawa do świadczenia organ rentowy mógł mieć w ocenie sądu uzasadnione wątpliwości co do wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w zakwestionowanych okresach, co uniemożliwiało stwierdzenie jego odpowiedzialności za wydanie błędnej decyzji.