Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2016 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Janusz Supiński

Protokolant: Katarzyna Kucharska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11.02.2016 r.

sprawy z powództwa J. N. (1)

przeciwko W. N., S. N.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanego W. N. na rzecz powoda J. N. (1) kwotę 15.538,00 (piętnaście tysięcy pięćset trzydzieści osiem) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 06.07.2015r. do dnia zapłaty.

II.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie.

III.  Zasądza od pozwanego W. N. na rzecz powoda J. N. (1) kwotę 2.212,52 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

IV.  Zasądza od pozwanego S. N. na rzecz powoda J. N. (1) kwotę 15.538,00 (piętnaście tysięcy pięćset trzydzieści osiem) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 06.07.2015r. do dnia zapłaty.

V.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie.

VI.  Zasądza od pozwanego S. N. na rzecz powoda J. N. (1) kwotę 2.212,52 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 576/15 (I C 577/15)

UZASADNIENIE

Powód J. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego W. N. kwoty 19.321,96 złotych tytułem zachowku po J. N. (2) wraz z odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, iż spadkodawczyni J. N. (2) pozostawiła testamenty, w których pominęła powoda, w związku z czym nie uzyskał on żadnych korzyści majątkowych z tytułu spadkobrania po żonie. Nadto powód wskazał, że wartość masy spadkowej po J. N. (2) to kwota 439.682 zł, co oznacza, że wartość zachowku należnego powodowi wynosi ¼ x ½ x 439.682 zł = 54.960,25 zł, czyli pozwany W. N. winien zapłacić 19.321,96 zł (54.960,25 zł x 45/128 cz. = 19.321,96 zł).

Pozwany W. N. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powód otrzymał w ramach działu spadku określone środki finansowe, wysokość dochodzonego zachowku nie uwzględnia zapisu testamentowego, stanowiącego dług spadkowy, wreszcie powód – jeszcze za życie spadkodawczyni – twierdził, że nie będzie miał żadnych roszczeń do majątku pozostałego po żonie.

Powód J. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego S. N. kwoty 19.321,96 złotych tytułem zachowku po J. N. (2) wraz z odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, iż spadkodawczyni J. N. (2) pozostawiła testamenty, w których pominęła powoda, w związku z czym nie uzyskał on żadnych korzyści majątkowych z tytułu spadkobrania po żonie. Nadto powód wskazał, że wartość masy spadkowej po J. N. (2) to kwota 439.682 zł, co oznacza, że wartość zachowku należnego powodowi wynosi ¼ x ½ x 439.682 zł = 54.960,25 zł, czyli pozwany S. N. winien zapłacić 19.321,96 zł (54.960,25 zł x 45/128 cz. = 19.321,96 zł).

Pozwany S. N. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powód otrzymał w ramach działu spadku określone środki finansowe, wysokość dochodzonego zachowku nie uwzględnia zapisu testamentowego, stanowiącego dług spadkowy, wreszcie powód – jeszcze za życie spadkodawczyni – twierdził, że nie będzie miał żadnych roszczeń do majątku pozostałego po żonie.

Sąd, w trybie art. 219 kpc, połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23.04.2013r. w G. zmarła spadkodawczyni J. N. (2). W chwili śmierci była osobą zamężną z powodem J. N. (1). Pozostawiła trzech synów: W. N., S. N. i R. N.. Postanowieniem z dnia 11.04.2014r. w sprawie I Ns 374/13 Sąd Rejonowy w Giżycku stwierdził, że spadek po J. N. (2) na podstawie testamentów notarialnych z dnia 02.08.2010r. i z dnia 09.11.2012r. nabyli syn W. N. w 45/128 cz., syn S. N. w 45/128 cz., syn R. N. w 10/128 cz. i wnuk D. N. w 28/128 cz.

dowód: zapewnienie spadkowe k 80

postanowienie k 83

Postanowieniem z dnia 16.04.2015r. w sprawie I Ns 246/14 Sąd Rejonowy w Giżycku dokonał podziału majątku dorobkowego spadkodawczyni J. N. (2) i powoda J. N. (1) oraz działu spadku po spadkodawczyni J. N. (2). Sąd ustalił, że w skład spadku po J. N. (2) wchodzą: 1). udział do ½ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) i przyznał w/w udział na rzecz D. N.; 2). lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, położony we W. ul. (...) i przyznał w/w lokal na rzecz W. N. i S. N. po ½ części; 3). środki pieniężne w wysokości 5.825,62 USD i przyznał je na rzecz spadkobierców testamentowych; 4). środki pieniężne w wysokości 144,71 EURO i przyznał je na rzecz spadkobierców testamentowych.

dowód: postanowienie k 200 akt Sądu Rejonowego w Giżycku sygn. akt I Ns 246/14

W dniu 22.05.2015r. pozwani W. N. i S. N. sprzedali lokal mieszkalny we W. ul. (...), uzyskując kwotę 260.000 zł. Wartość lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) to kwota 140.000 zł, zaś wartość spadku po J. N. (2) tj. udziału przypadającego zmarłej w tym prawie wynosi połowę, tj. 70.000 zł. Wartość 5.825,62 USD to 22.874,53 zł, zaś wartość 144,71 EURO – 632,42 zł.

dowód: odpis aktu notarialnego k 64-67

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym w sprawie pozostawał skład masy spadkowej po spadkodawczyni J. N. (2), co wprost wynika z twierdzeń samych stron oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Giżycku z 16.04.2015r. w przedmiocie podziału majątku dorobkowego J. i J. małż. N. oraz działu spadku po J. N. (2).

Poza sporem pozostawała również wartość masy spadkowej. Wprawdzie powód podnosił już w pozwach, że wartość spadku, ustalona przez Sąd Rejonowy w Giżycku w postanowieniu z 16.04.2015r. w przedmiocie podziału majątku dorobkowego J. i J. małż. N. oraz działu spadku po J. N. (2) kształtowała się na poziomie kwoty 439.682 zł. ale na rozprawie w dniu 11.02.2016r. strona powodowa nie była w stanie wskazać składników tak określanej kwoty. Nie ulega przy tym wątpliwości, że przedmiotem postanowienia Sądu Rejonowego w Giżycku z 16.04.2015r. był – obok działu spadku po J. N. (2) – także, a nawet przede wszystkim podział majątku dorobkowego J. i J. małż. N., zatem wskazana w postanowieniu wartość 439,682 zł obejmowała cały majątek dorobkowy małżonków i spadek po zmarłej, a nie tylko masę spadkową pozostałą po spadkodawczyni. Warto też wspomnieć w tym miejscu, że o ile Sąd Rejonowy w sprawie I Ns 246/14 przyjmował, że wartość lokalu we W. to kwota 250.000 zł, to dokonana przez pozwanych sprzedaż przedmiotowego mieszkania bezpośrednio po wydaniu orzeczenia w sprawie I Ns 246/14 zweryfikowała te założenia Sądu, pozwalając na przyjęcie rzeczywistej ceny rynkowej mieszkania na poziomie 260.000 zł. Wreszcie wartość środków pieniężnych, zgromadzonych w dolarach i EURO, a stanowiących spadek po J. N. (2), została ustalona w oparciu o średni kurs tych walut w NBP. Niezależnie od powyższych uwag, kwestia wartości masy spadkowej nie była kwestionowana przez strony.

Kwestią w miarę sporną między stronami pozostawała możliwość odliczenia od wartości masy spadkowej podczas obliczania należnego zachowku zapisów testamentowych, co wynika wprost z treści testamentu J. N. (2) z dnia 02.08.2010r., w którym testatorka zobowiązała pozwanych W. norko i S. N. do dokonana spłaty na rzecz brata spadkodawczyni – J. B. w wysokości 30 % wartości nieruchomości (...). Dokonując oceny zasadności twierdzeń pozwanych w tym zakresie Sąd oparł się o treść art. 993 kc, stanowiącego, że do obliczania zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń i nie uwzględnił wartości zapisu na rzecz J. B..

Kolejną kwestią sporną pomiędzy stronami była możliwość odliczenia od należnego zachowku wysokości kwot związanych ze sprzedażą lokalu mieszkalnego we W. przez pozwanych, w tym uiszczonych przez pozwanych podatków. Również i tych kwot Sąd nie uwzględnił ani przy określaniu wysokości wartości masy spadkowej pozostałej po spadkodawczyni, ani przy wyliczaniu należnego powodowi zachowku. Stanowisko Sądu wynikało stąd, że zarówno sama sprzedaż lokalu mieszkalnego we W. jak i związane z nią koszty wystąpiły już po dokonaniu działu spadku (i oczywiście po dacie otwarcia spadku), a zatem wynikły z decyzji spadkobierców, którym ów lokal przypadł w wyniku orzeczenia Sądu Rejonowego w Giżycku w sprawie I Ns 246/14 i nie mają związku z samym procesem spadkobrania.

Przechodząc do zagadnienia wysokości zachowku należnego powodowi, w szczególności w kontekście roszczeń tegoż powoda, należało stwierdzić, że podstawą wyliczenia owego zachowku jest art. 991 § 1 kc. Artykuł ten stanowi, że małżonkowi co do zasady przysługuje połowa wartości udziału jaki by mu przypadał przy powołaniu do spadku z ustawy, zaś małżonkowi, który jest trwale niezdolny do pracy 2/3 tej wartości. Stąd też Sąd ustalił, iż powodowi przysługuje połowa wartości udziału w spadku jaki by odziedziczył po żonie w drodze dziedziczenia ustawowego. Warto w tym miejscu wskazać, że strona powodowa już w pozwach określała wysokość należnego zachowku jako ½ udziału J. N. (1) w spadku z ustawy, a w toku procesu nie zainicjowała nawet jakiegokolwiek postępowania dowodowego w kierunku odmiennego określenia wskaźnika z art. 991 § 1 kc. Mając na uwadze, że spadkodawczyni pozostawiła męża oraz trzech synów, udział w spadku z ustawy, jaki przypadłby powodowi janowi N. wynosi ¼, co wynika wprost z treści art. 931 § 1 kc.

Następnie Sąd ustalił tzw. substrat zachowku. Dokonując stosownych obliczeń dotyczących żądanego zachowku, Sąd przyjął sposób wyliczenia wynikający wprost z orzeczenia Sądu Najwyższego z 13 lutego 2004 roku w sprawie II CK 444/02. I tak najpierw Sąd ustalił masę spadkową dodając do 260.000 złotych (wartość lokalu (...)) wartość ½ części lokalu w G. (70.000 zł), dodając wartość dolarów (22.874,53 zł) i wartość Euro (632,42 zł). Wynik tych obliczeń, tj. kwota 353.506,95 złotych stanowi substrat zachowku, czyli podstawę do obliczenia należnego powodom zachowku. Następnie Sąd dokonał obliczenia należnego powodowi zachowku poprzez pomnożenie substratu zachowku przez udział powoda w spadku i wskaźnik z art. 991 § 1 kc, czyli 353.506,95 zł x 1/4 x 1/2 = 44.188,37 zł. Wreszcie Sąd przemnożył wysokość należnego powodowi zachowku przez udział poszczególnych pozwanych w spadku, wynikający z treści postanowienia Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 11.04.2014r. otrzymując wysokość należnego J. N. (1) zachowku od każdego z pozwanych. Są to kwoty po 15.538 zł (44.188,37 zł x 45/128 cz. = 15.538 zł)

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I i IV wyroku. Tym samym, uwzględniając wysokość roszczeń powoda, należało orzec jak w pkt II i V.

O kosztach Sąd rozstrzygnął w pkt III i VI, a to na podstawie art. 100 kpc, dokonując ich rozdzielenia stosunkowo do wysokości uwzględnionego roszczenia. Oczywiście Sąd uwzględnił, że w niniejszej sprawie istniały de facto dwa osobne roszczenia, wymagające odrębnego obliczenia kosztów. Koszty poniesione przez powoda w każdej ze spraw to 967 zł opłaty od pozwu, 2.400 zł wynagrodzenia pełnomocnika powoda, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Koszty każdego z pozwanych to 2.400 wynagrodzenia pełnomocnika powoda, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powód wygrał sprawę wobec każdego z pozwanych w 80,04 %, a przegrał w 19,96 %. Po dokonaniu stosownych obliczeń natury matematycznej Sąd zobowiązał każdego z pozwanych do zwrotu powodowi kwoty 2.212,52 zł tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt IX Ca 320/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2016 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództw J. N. (1)

przeciwko W. N. i S. N.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego W. N. i pozwanego S. N.

od wyroku Sądu Rejonowego w Giżycku

z dnia 25 lutego 2016 r., sygn. akt I C 576/15

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że

1. w punkcie I termin początkowy naliczenia odsetek od kwoty 15.538 zł zasądzonej od pozwanego W. N. na rzecz powoda J. N. (1) ustala na 11 sierpnia 2015 r. zamiast na 6 lipca 2015 r., a powództwo w zakresie odsetek za okres od 6 lipca 2016r. do 10 sierpnia 2016r. oddala, a nadto zapłatę zasądzonej kwoty 15.538 zł rozkłada na na trzy raty: pierwsze dwie w wysokości po 5.000 zł (pięć tysięcy) zł każda - płatne odpowiednio do 31 lipca 2016 r. i 31 października 2016 r. a trzecia w wysokości 5.538(pięć tysięcy pięćset trzydzieści osiem) zł do 31 stycznia 2017 r.;

2. w punkcie IV termin początkowy naliczania odsetek od kwoty 15.538 zł zasądzonej od pozwanego S. N. na rzecz powoda J. N. (1) ustala na 11 sierpnia 2015 r. zamiast na 6 lipca 2015r., a powództwo w zakresie odsetek za okres od 6 lipca 2016 r. do 10 sierpnia 2016r. oddala;

II. oddala apelacje obu pozwanych w pozostałych zakresach;

III. nie obciąża pozwanych kosztami postępowania odwoławczego na

rzecz powoda.

Sygn. akt IX Ca 320/16

UZASADNIENIE

Powód J. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego W. N. kwoty 19.321,96 złotych tytułem zachowku po J. N. (2) wraz z odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, iż jego żona - spadkodawczyni J. N. (2) pozostawiła testamenty, w których pominęła powoda, w związku z czym nie uzyskał on żadnych korzyści majątkowych z tytułu spadkobrania po żonie. Nadto powód wskazał, że wartość masy spadkowej po J. N. (2) to kwota 439.682 zł, co oznacza, że wartość zachowku należnego powodowi wynosi ¼ x ½ x 439.682 zł = 54.960,25 zł.

Pozwany W. N. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powód otrzymał w ramach działu spadku określone środki finansowe, wysokość dochodzonego zachowku nie uwzględnia zapisu testamentowego, stanowiącego dług spadkowy, wreszcie powód – jeszcze za życie spadkodawczyni – twierdził, że nie będzie miał żadnych roszczeń do majątku pozostałego po żonie.

Powód J. N. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego S. N. kwoty 19.321,96 złotych tytułem zachowku po J. N. (2) wraz z odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, iż spadkodawczyni J. N. (2) pozostawiła testamenty, w których pominęła powoda, w związku z czym nie uzyskał on żadnych korzyści majątkowych z tytułu spadkobrania po żonie. Nadto powód wskazał, że wartość masy spadkowej po J. N. (2) to kwota 439.682 zł, co oznacza, że wartość zachowku należnego powodowi wynosi ¼ x ½ x 439.682 zł = 54.960,25 zł.

Pozwany S. N. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powód otrzymał w ramach działu spadku określone środki finansowe, wysokość dochodzonego zachowku nie uwzględnia zapisu testamentowego, stanowiącego dług spadkowy, wreszcie powód – jeszcze za życie spadkodawczyni – twierdził, że nie będzie miał żadnych roszczeń do majątku pozostałego po żonie.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 219 .k.p.c, połączył obie sprawy do wspólnego rozpoznania. Sąd ten ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 23.04.2013r. w G. zmarła spadkodawczyni J. N. (2). W chwili śmierci była osobą zamężną z powodem J. N. (1). Pozostawiła trzech synów: W. N., S. N. i R. N.. Postanowieniem z dnia 11.04.2014r. w sprawie I Ns 374/13 Sąd Rejonowy w Giżycku stwierdził, że spadek po J. N. (2) na podstawie testamentów notarialnych z dnia 02.08.2010r. i z dnia 09.11.2012r. nabyli syn W. N. w 45/128, syn S. N. w 45/128, syn R. N. w 10/128 i wnuk D. N. w 28/128.

Postanowieniem z 16.04.2015r. w sprawie I Ns 246/14 Sąd Rejonowy w Giżycku dokonał podziału majątku dorobkowego spadkodawczyni J. N. (2) i powoda J. N. (1) oraz działu spadku po tejże spadkodawczyni. Sąd ustalił, że w skład spadku po J. N. (2) wchodzi udział do ½ części w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w G. ul. (...) i przyznał w/w udział na rzecz D. N.; lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, położony we W. ul. (...) i przyznał w/w lokal na rzecz W. N. i S. N. po ½ części; środki pieniężne w wysokości 5.825,62 USD i przyznał je na rzecz spadkobierców testamentowych oraz środki pieniężne w wysokości 144,71 EURO i przyznał je na rzecz spadkobierców testamentowych.

W dniu 22.05.2015r. pozwani W. N. i S. N. sprzedali lokal mieszkalny we W. ul. (...), uzyskując kwotę 260.000 zł. Wartość lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) to kwota 140.000 zł, zaś wartość spadku po J. N. (2) tj. udziału przypadającego zmarłej w tym prawie wynosi połowę, tj. 70.000 zł. Wartość 5.825,62 USD to 22.874,53 zł, zaś wartość 144,71 EURO – 632,42 zł.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Bezspornym w sprawie pozostawały skład i wartość masy spadkowej po spadkodawczyni J. N. (2). Wprawdzie powód podnosił już w pozwach, że wartość spadku, ustalona przez Sąd Rejonowy w Giżycku w postanowieniu z 16.04.2015r. w przedmiocie podziału majątku dorobkowego J. i J. małż. N. oraz działu spadku po J. N. (2) kształtowała się na poziomie kwoty 439.682 zł. ale na rozprawie w dniu 11.02.2016r. strona powodowa nie była w stanie wskazać składników tak określanej kwoty. Nie ulega przy tym wątpliwości, że przedmiotem postanowienia Sądu Rejonowego w Giżycku z 16.04.2015r. był – obok działu spadku po J. N. (2) – także, a nawet przede wszystkim podział majątku dorobkowego J. i J. małż. N., zatem wskazana w postanowieniu wartość 439,682 zł obejmowała cały majątek dorobkowy małżonków i spadek po zmarłej, a nie tylko masę spadkową pozostałą po spadkodawczyni. Sąd Rejonowy w sprawie I Ns 246/14 przyjmował, że wartość lokalu we W. to kwota 250.000 zł, ale dokonana przez pozwanych sprzedaż przedmiotowego mieszkania bezpośrednio po wydaniu orzeczenia w sprawie I Ns 246/14 zweryfikowała te założenia Sądu, pozwalając na przyjęcie rzeczywistej ceny rynkowej mieszkania na poziomie 260.000 zł. Wreszcie wartość środków pieniężnych, zgromadzonych w dolarach i EURO, a stanowiących spadek po J. N. (2), została ustalona w oparciu o średni kurs tych walut w NBP. Niezależnie od powyższych uwag, kwestia wartości masy spadkowej nie była kwestionowana przez strony.

Sporną między stronami pozostawała możliwość odliczenia od wartości masy spadkowej podczas obliczania należnego zachowku zapisów testamentowych, wynikających wprost z treści testamentu J. N. (2) z dnia 02.08.2010r., w którym testatorka zobowiązała pozwanych W. norko i S. N. do dokonana spłaty na rzecz brata spadkodawczyni – J. B. w wysokości 30 % wartości nieruchomości (...). Dokonując oceny zasadności twierdzeń pozwanych w tym zakresie Sąd oparł się o treść art. 993 kc, stanowiącego, że do obliczania zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń i nie uwzględnił wartości zapisu na rzecz J. B..

Kolejną kwestią sporną pomiędzy stronami była możliwość odliczenia od należnego zachowku wysokości kwot związanych ze sprzedażą lokalu mieszkalnego we W. przez pozwanych, w tym uiszczonych przez pozwanych podatków. Również i tych kwot Sąd nie uwzględnił ani przy określaniu wysokości wartości masy spadkowej pozostałej po spadkodawczyni, ani przy wyliczaniu należnego powodowi zachowku. Stanowisko Sądu wynikało stąd, że zarówno sama sprzedaż lokalu mieszkalnego we W. jak i związane z nią koszty wystąpiły już po dokonaniu działu spadku (i oczywiście po dacie otwarcia spadku), a zatem wynikły z decyzji spadkobierców, którym ów lokal przypadł w wyniku orzeczenia Sądu Rejonowego w Giżycku w sprawie I Ns 246/14 i nie mają związku z samym procesem spadkobrania.

Podstawę wyliczenia zachowku stanowi przepis art. 991 § 1 k.c. Małżonkowi co do zasady przysługuje połowa wartości udziału, jaki by mu przypadał przy powołaniu do spadku z ustawy, zaś małżonkowi, który jest trwale niezdolny do pracy 2/3 tej wartości. Stąd też Sąd ustalił, iż powodowi przysługuje połowa wartości udziału w spadku, jaki by odziedziczył po żonie w drodze dziedziczenia ustawowego. Mając na uwadze, że spadkodawczyni pozostawiła męża oraz trzech synów, udział w spadku z ustawy, jaki przypadłby powodowi janowi N. wynosi ¼, co wynika wprost z treści art. 931 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy ustalił tzw. substrat zachowku. Dokonując stosownych obliczeń dotyczących żądanego zachowku, Sąd przyjął sposób wyliczenia wynikający wprost z orzeczenia Sądu Najwyższego z 13 lutego 2004 roku w sprawie II CK 444/02. Ustalił masę spadkową dodając do 260.000 złotych (wartość lokalu (...)) wartość ½ części lokalu w G. (70.000 zł), dodając wartość dolarów (22.874,53 zł) i wartość Euro (632,42 zł). Wynik tych obliczeń, tj. kwota 353.506,95 złotych, która stanowi substrat zachowku. Następnie Sąd dokonał obliczenia należnego powodowi zachowku poprzez pomnożenie substratu zachowku przez udział powoda w spadku i wskaźnik z art. 991 § 1 k.c., czyli 353.506,95 zł x 1/4 x 1/2 = 44.188,37 zł. Wreszcie przemnożył wysokość należnego powodowi zachowku przez udział poszczególnych pozwanych w spadku, wynikający z treści postanowienia Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 11.04.2014r. otrzymując wysokość należnego J. N. (1) zachowku od każdego z pozwanych. Są to kwoty po 15.538 zł (44.188,37 zł x 45/128 cz. = 15.538 zł)

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I i IV wyroku. Tym samym, uwzględniając wysokość roszczeń powoda orzekł jak w pkt II i V.

O kosztach Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., dokonując ich rozdzielenia stosunkowo do wysokości uwzględnionego roszczenia. Uwzględnił, że w niniejszej sprawie istniały dwa osobne roszczenia, wymagające odrębnego obliczenia kosztów. Koszty poniesione przez powoda w każdej ze spraw to 967 zł opłaty od pozwu, 2.400 zł wynagrodzenia pełnomocnika powoda, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Koszty każdego z pozwanych to 2.400 zł wynagrodzenia pełnomocnika powoda i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Powód wygrał sprawę wobec każdego z pozwanych w 80,04 %, a przegrał w 19,96 %. Sąd zobowiązał każdego z pozwanych do zwrotu powodowi kwoty 2.212,52 zł tytułem kosztów procesu.

Każdy z pozwanych zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 11 425 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. Zarzucili, iż Sąd Rejonowy nie uwzględnił przy obliczaniu zachowku wykonania przez nich zapisu na rzecz brata spadkodawczyni. Wnieśli o obniżenie zasądzonych od każdego z nich kwot na rzecz powoda do 11 425 zł z odsetkami od daty wydania wyroku, tj. ustalenia wysokości świadczenia. Domagali się również rozłożenia zasądzonego świadczenia na 4 raty kwartalne.

Powód wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Istotne w sprawie fakty pozostają obecnie poza sporem. Pozwani w istocie zarzucają naruszenie prawa materialnego – art. 993 k.c. Twierdzą, iż przy obliczaniu zachowku winny zostać uwzględnione wykonane przez nich zobowiązania wynikające z zapisu testamentowego. Zarzut ten jest oczywiście niezasadny. Ww. przepis stanowi, iż przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych, a do takich należy zapis dokonany przez spadkodawczynię. Negatywnym dla spadkobierców skutkom zapisu zapobiega treść przepisu art. 1003 k.c.

Sąd Okręgowy uwzględnił zarzut dotyczący terminu początkowego określania odsetek od zasądzonych kwot. W aktach brak dowodów wskazujących na wezwanie pozwanych do zapłaty zachowku na rzecz powoda, Pierwszym udokumentowanym sygnałem było doręczenie odpisów pozwów. Pozwani pismami z 11 sierpnia 2015 r. odmówili zapłaty jakiejkolwiek kwoty. Ten termin należy uznać za początkowy dzień pozostawania w zwłoce.

Sąd Okręgowy w odniesieniu do pozwanego W. N. uwzględnił wniosek o rozłożenie należności na raty. Miał na uwadze jego sytuację majątkową oraz fakt, iż zasądzona kwota nie jest niezbędna powodowi do zaspokojenia potrzeb wymagających jednorazowej znacznej kwoty pieniężnej. Świadczenie od syna S. otrzymał już w wysokości 11 425 zł.

Na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I. W pozostałej części apelacje podlegały oddaleniu (art. 385 k.p.c.). Mając na względzie szczególny rodzinny charakter sprawy na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążono skarżących kosztami postępowania odwoławczego.

Renata Bandosz Małgorzata Kasztelan Agnieszka Żegarska