Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Jelenia Góra, dnia 7 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Dorota Witek

Protokolant:Ewelina Gibes

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2016 r. w Jeleniej Górze

sprawy z powództwa M. G. i J. G.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda M. G. kwotę 80 000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części powództwo M. G. w zakresie odsetek oddala;

3.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda M. G. kwotę 8 154 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powódki J. G. kwotę 90 000 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

5.  w pozostałej części powództwo J. G. w zakresie odsetek oddala;

6.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powódki J. G. kwotę 8 544 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

7.  zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz Skarnu Państwa – Kasa Sądu Okręgowego w J. kwotę 285,28 zł tytułem nieuiszczonych kosztów procesu.

Sygn. akt. I C 814/15

UZASADNIENIE

Powodowie J. i M. G. pozwem z 29 maja 2015 r. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...): zadośćuczynień na rzecz J. G. w kwocie 68.067,26 zł oraz na rzecz M. G. w kwocie 70.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty. Powodowie zażądali także zapłaty odszkodowań w wysokości po 10.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty. Powódka J. G. wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów pogrzebu w kwocie 2.932,74 zł oraz kosztów postawienia nagrobka dla jej zmarłego syna w kwocie 9.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty. Powodowie zażądali także zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że w wyniku wypadku drogowego zaistniałego w nocy z 14 na 15 grudnia 2011 r., którego sprawca nie posiadał wykupionego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, śmierć poniósł ich syn T. G.. W następstwie zgłoszenia w 2012 r. roszczeń pozwany (...) uznał swoją odpowiedzialność i uznając 50% przyczynienie T. G. do zaistnienia szkody wypłacił powodom po 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz po 10.000 zł z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Pozwany wypłacił powódce także kwotę 2.932,74 zł tytułem zwrotu 50% kosztów pogrzebu syna. Pozwany nie ustosunkował się do roszczenia powódki o zwrot kosztów nagrobka.

Powodowie uznając wypłacone świadczenia za zaniżone upatrywali podstawy prawnej swoich roszczeń w treści art. 446 § 1, 3 i 4 k.c.. Wskazali, że na skutek śmierci jedynego syna, z którym mieszkali i byli silnie związani emocjonalnie, doznali traumatycznych przeżyć, cierpień psychicznych, utracili poczucie sensu i celu w życiu. Powodowie mogli zawsze liczyć na pomoc syna, mieli także nadzieję, że będzie dla nich wsparciem na starość.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana - (...) z/s w W. - wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów kosztów procesu.

W uzasadnieniu, nie przecząc własnej odpowiedzialności, pozwany zakwestionował żądanie pozwu jako nazbyt wygórowane. Wskazał w tym zakresie, iż zmarły T. G. wsiadł do samochodu z kierowcą będącym w stanie po spożyciu alkoholu oraz nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa, a tym samym przyczynił się w 50% do powstania szkody. Z uwagi na powyższe w ocenie pozwanego wypłacone powodom w toku postępowania likwidacyjnego kwoty stanowią kompletną rekompensatę doznanej przez nich krzywdy oraz pogorszenia sytuacji życiowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W nocy z 14 na 15 grudnia 2011 r. w K. na obszarze zabudowanym, na ulicy (...) doszło do wypadku – zderzenia z drzewem - samochodu osobowego marki H. (...), o numerze nadwozia (...) oraz numerze rejestracyjnym pochodzącym z innego pojazdu - (...) - kierowanym przez W. T.. W wyniku obrażeń doznanych na skutek zderzenia śmierć na miejscu poniósł pasażer H. (...) - syn powodów T. G., a także kierowca W. T. oraz pasażerka M. S..

Ulica (...) w miejscu uderzenia pojazdu H. (...) w drzewo była drogą dwukierunkową o prostym przebiegu, posiadającą nierówną asfaltową jezdnię o szerokości około 5,8 m. W czasie wypadku jezdnia była mokra, nie występowały opady atmosferyczne.

Kierujący samochodem H. (...) W. T. w chwili wypadku był nietrzeźwy; stężenie alkoholu etylowego w jego krwi wynosiło 1,3 promila. Pasażer T. G. siedział w chwili wypadku na tylnym siedzeniu za kierowcą i miał zapięte pasy bezpieczeństwa. Pasażerka M. S. siedziała z przodu na fotelu pasażera i miała zapięte pasy bezpieczeństwa.

Pojazd H. (...) w chwili wypadku poruszał się na trzech kołach pełnowymiarowych, o głębokości bieżnika zgodnej z obowiązującymi przepisami prawa oraz na kole zapasowym – dojazdowym o maksymalnej dopuszczalnej prędkości 80 km/h.

Bezpośrednią przyczyną przedmiotowego wypadku było zjechanie pojazdu H. (...) na prawe pobocze, następnie do rowu, a dalej uderzenie w stromą skarpę, co w następstwie spowodowało niekontrolowany ruch samochodu i uderzenie jego dachem w drzewo, w skutek czego samochód został rozerwany na dwie części. Zdarzenia te, a w konsekwencji śmierć syna powodów, są następstwem naruszenia przez kierującego – W. T. - zasady zachowania należytej ostrożności, o której mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.), niedostosowania prędkości do panujących warunków drogowych (art. 19 ust. 1 PrD) oraz kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości (art. 45 ust. 1 pkt 1 PrD).

W sprawie przedmiotowego wypadku Prokuratura Rejonowa w K. pod sygnaturą (...) prowadziła śledztwo powierzone do prowadzenia Komendzie (...) Policji w K.. W toku postępowania przygotowawczego pozyskano opinię biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, rekonstrukcji i przebiegu wypadków drogowych oraz wyceny wartości pojazdów i kosztów napraw powypadkowych, w celu określenia przyczyny przedmiotowego wypadku. Biegły w sposób kategoryczny stwierdził, iż do wypadku doszło na skutek nieprawidłowego postępowania kierującego samochodem H. (...) – W. T.. Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w K. z 28 marca 2012 r. utrzymanym następnie w mocy postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z 19 czerwca 2012 r. przedmiotowe śledztwo zostało prawomocnie umorzone z uwagi na śmierć jedynego sprawcy wypadku.

( Dowód: akta postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w K. pod sygn. akt (...): notatka urzędowa k. 1; protokół k.4-9; opinia k. 80-91; opinie dot. zawartości alkoholu we krwi k. 117-121; protokół i opinia z sekcji zwłok k. 139-145; postanowienie k. 159, postanowienie Sądu k. 172; protokoły przesłuchań k. 17-19, 21, 51, 76; )

W. T. w chwili wypadku nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia (...) pojazdów mechanicznych. Pismem z 21 czerwca 2012 r. pełnomocnik powodów za pośrednictwem (...) S.A. dokonał zgłoszenia szkody pozwanemu (...) i wniósł o wypłacenie na ich rzecz kwot po 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna, 50.000 zł tytułem stosownego odszkodowania oraz kwoty 8.227,98 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu.

W wyniku zgłoszonych przez pełnomocnika powodów roszczeń i przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwany w decyzjach z 12 lipca 2012 r. uznał swoją odpowiedzialność co do zasady, a następnie przyznał i wypłacił powodom po 20.000 zł z tytułu zadośćuczynienia oraz po 10.000 zł z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Pozwany wypłacił powódce także kwotę 2.932,74 zł tytułem zgłoszonych przez powódkę kosztów pogrzebu syna. Uzasadniając wysokość przyznanych świadczeń pozwany (...) wskazał, iż T. G. przyczynił się w 50% do powstania i rozmiaru szkody poprzez decyzję o podróży z kierowcą znajdującym się w stanie nietrzeźwości. Tym samym wypłacone powodom kwoty stanowiły 50% sum, jakie zostałyby wypłacone, gdyby przyczynienie nie zaistniało.

Pismem z 3 sierpnia 2012 r. powodowie wezwali pozwanego do ponownego rozpatrzenia sprawy. W odpowiedzi z 18 września 2012 r. Pozwany (...) podtrzymał decyzję z 12 lipca 2012 r. odmawiając zapłaty powodom dalszych świadczeń. Uzasadniając uznanie 50% przyczynienia T. G. do powstania szkody pozwany wskazał dodatkowo, iż w chwili wypadku nie miał on zapiętych pasów bezpieczeństwa.

(Dowód: akta szkodowe na płycie (...), w szczególności: plik (...), (...), (...), (...), (...))

Powodowie przez rok czasu nie podejmowali dalszych czynności zmierzających do uzyskania świadczeń w wyższych kwotach, niż przyznane przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego. Dopiero we wrześniu 2013 r. złożyli w Sądzie Rejonowym dla W.odrębne wnioski o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej. Na posiedzeniach w dniach 3 i 10 grudnia 2013 r. nie doszło do zawarcia ugód. Kolejną czynnością powodów mającą na celu dochodzenie ich roszczeń było wniesienie 29 maja 2015 r. pozwu w niniejszym postępowaniu.

(Dowód: akta Sądu Rejonowego dla W. sygn. (...): k. 3-30 i 3120/13 k. 3-24)

T. G. urodził się (...) i był jedynym dzieckiem powodów, które bardzo kochali. W chwili śmierci miał (...) lat, pracował sezonowo i zamieszkiwał wraz z rodzicami w K.. T. G. nie sprawiał rodzicom problemów wychowawczych, a powodowie mogli liczyć na jego pomoc we wszystkim, o co go poprosili. Powodowie mieli także nadzieję, że syn zaopiekuje się nimi na starość.

Powoda M. G. łączyło z synem wspólne zainteresowanie – wędkarstwo. T. G. wraz z rodzicami snuł plany odnośnie możliwości otworzenia własnego sklepiku wędkarskiego w K.. W tym celu miał wcześniej wyjechać za granicę, by zarobić pieniądze na jego otwarcie.

Powodowie o śmierci syna dowiedzieli się ranem 15 grudnia 2011 r. po uprzednim wezwaniu na komendę Policji w K.. Przeżyli szok i niedowierzanie, a następnie żal, rozgoryczenie i poczucie pustki po stracie jedynego dziecka. Rodzice zmarłego przez długi czas pozostawali przygnębieni; towarzyszyło im uczucie osamotnienia i niesprawiedliwości.

Powódka J. G. po śmierci syna miała głęboką depresję, zażywała leki uspokajające i korzystała z pomocy psychologa. W początkowym okresie utraciła zainteresowanie sprawami życia codziennego, a wykonywanie zwykłych czynności sprawiało jej trudność. Z traumatycznymi przeżyciami powódka starała sobie radzić poprzez powrót do pracy zawodowej.

Obecnie powódka regularnie wspomina syna; kilka razy w tygodniu chodzi odwiedzać jego grób na cmentarz. Negatywne emocje – żal, złość, rozpacz - związane ze stratą syna nasilają się w okresach świątecznych, kiedy jego brak jest szczególnie odczuwalny.

Powód M. G. bezpośrednio po śmierci syna przeżył głęboki szok, odczuwał lęk i bezradność; czynił sobie wyrzuty, iż nie zapobiegł jego śmierci. Powód podobnie jak powódka zażywał leki uspokajające i korzystał z pomocy psychologa. Chcąc poradzić sobie z traumatycznymi przeżyciami po okresie zwolnienia lekarskiego wrócił do pracy zawodowej.

Obecnie powód wspomina syna jako swojego „kompana” w wędkarstwie oraz osobę wesołą i szczęśliwą. Wspólnie z żoną kilka razy w tygodniu odwiedza grób syna na cmentarzu.

Powodowie pomimo upływu ponad czterech lat od śmierci T. G. nadal nie zrobili porządków z rzeczami w jego pokoju; zaglądają do niego i wspominają syna. Powodowie unikają wzajemnych rozmów na temat jego śmierci.

( Dowód: akta szkodowe na płycie (...); dwie opinie sądowo psychologiczne k. 109-121; 6 opinii psychologicznych k. 22-27; zeznania powódki J. G. e-protokół z dnia 19 stycznia 2016 r. od 00:08:02 do 00:32:40; zeznania powoda M. G. e-protokół z dnia 19 stycznia 2016 r. od 00:32:54 do 00:51:20)

Po śmierci syna powódka poniosła koszty jego pogrzebu w wysokości 8.227 zł, a także koszt nagrobka w wysokości 9.000 zł.

( Dowód: dowód wpłaty k. 28; zdjęcia k. 29; akta szkodowe na płycie (...): paragon, 2 dowody wpłaty, dowód dostawy, 2 faktury VAT; zeznania powódki J. G. e-protokół z dnia 19 stycznia 2016 r. od 00:08:02 do 00:32:40)

Sąd zważył, co następuje:

Bezsporne między stronami jest, że w wypadku, który miał miejsce w nocy z 14 na 15 grudnia 2011 r., zginął T. G. – syn powodów. Poza sporem jest także, iż sprawca wypadku nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, a tym samym na podstawie art. 98 ust. 1 pkt 3) a) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). odpowiedzialność ponosi pozwany (...).

Strona pozwana nie kwestionując co do zasady swojej odpowiedzialności oraz jej podstaw podniosła jedynie, że poszkodowany T. G. przyczynił się do powstania szkody, a tym samym kwoty dobrowolnie wypłacone powodom w toku postępowania likwidacyjnego są odpowiednie i zaspokajają ich roszczenia.

Stan faktyczny w niniejszym postępowaniu Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów dopuszczonych na rozprawie, w szczególności dwóch opinii sądowo-psychologicznych, opinii biegłego sądowego w przedmiocie ustalenia przyczyny przedmiotowego wypadku oraz opinii w przedmiocie zawartości alkoholu we krwi, które Sąd ocenił jako wiarygodne i spójne. Sąd oparł się także na zeznaniach powodów uznając je za wiarygodne.

Sąd w niniejszym postępowaniu ustalił, iż nieprawidłowe zachowanie kierującego samochodem H. (...) – W. T. - było jedyną przyczyną wypadku, do którego doszło w nocy z 14 na 15 grudnia 2011 r. w K., i w którym zginął syn powodów.

Za nietrafny Sąd uznał zarzut strony pozwanej jakoby poszkodowany T. G. przyczynił się do powstania szkody poprzez podjęcie decyzji o podróży z nietrzeźwym kierowcą oraz niezapięcie pasów bezpieczeństwa.

Strona pozwana nie zaoferowała żadnych dowodów dla wykazania swych twierdzeń i okoliczności, iż T. G. podejmując decyzję o podróży pojazdem H. (...) miał świadomość, że kierujący nim W. T. jest nietrzeźwy. Wobec braku wiedzy na temat okoliczności w jakich syn powodów stał się pasażerem samochodu prowadzonego przez W. T. nie możliwym było dokonanie oceny postępowania T. G. w odniesieniu do modelu przeciętnego, rozsądnego człowieka. Tym samym strona pozwana nie udowodniła faktów, z których wywodziła skutki prawne (art. 6 k.c. oraz 232 k.p.c.)

Z uwagi na powyższe bezzasadny był wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu toksykologii na okoliczność „ustalenia jak zachowuje się osoba, której stężenie alkoholu we krwi wynosi 1,3 promila i czy stan upojenia alkoholowego o takim poziomie jest widoczny dla osób trzecich”.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazuje także, iż poszkodowany syn powodów w chwili wypadku miał zapięte pasy bezpieczeństwa. Przede wszystkim świadczą o tym obrażenia odniesione przez T. G. w postaci złamania żeber i obojczyka, które są typowymi obrażeniami powstałymi na skutek przytrzymania ciała przez pasy bezpieczeństwa podczas zderzenia. Poszkodowany siedział w pojeździe z tyłu po lewej stronie, a tym samym złamanie żeber i obojczyka po stronie lewej potwierdza, iż miał on zapięte pasy. Ponadto doszło do zerwania pasów bezpieczeństwa z tyłu po stronie lewej, zaś pas z tyłu po stronie prawej pozostał nienaruszony. Zerwanie pasów nastąpiło także z przodu po stronie pasażera, gdzie siedziała poszkodowana M. S., co także potwierdza, iż nastąpiło to na skutek przeciążeń oddziałujących na zapięte pasy podczas wypadku.

Z uwagi na powyższe zarzut przyczynienia się poszkodowanego T. G. do powstania szkody Sąd uznał za chybiony.

Podstawą prawną roszczenia powodów w zakresie zadośćuczynienia jest art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym mającym za zadanie kompensatę doznanej krzywdy, a zatem nie powinno ono mieć na celu wyrównania strat poniesionych przez członków najbliższej rodziny zmarłego, lecz ma pomóc dostosować się do nowej rzeczywistości. Istotę szkody niemajątkowej wiąże się z naruszeniem czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Ma ona także na celu złagodzenie cierpienia wywołanego utratą osoby bliskiej. Okoliczności wpływające na wysokość tego świadczenia to przede wszystkim dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, charakter i rodzaj zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny oraz stopień, w jakim pozostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy. Zadośćuczynienie ma jednocześnie kompensacyjny charakter, wobec czego powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną wartość.

Z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego wynika, że powodowie – rodzice – byli mocno związani z pełnoletnim synem, z którym mieszkali. T. G. był jedynym dzieckiem powodów, a więź emocjonalna łącząca rodziców z synem była silna.

Syn mieszkał wraz z rodzicami, którym pomagał we wszystkich codziennych sprawach. T. G. swoją przyszłość wiązał z K.. Za granicę planował wyjechać tylko po to by zgromadzić środki na otworzenie wspólnie z ojcem sklepu wędkarskiego.

Śmierć jedynego dziecka była traumatycznym przeżyciem dla powodów, u których wystąpiła naturalna reakcja żałoby - odczuwali ból, pustkę, osamotnienie, żal, zawiedzione nadzieje i nie mogli pogodzić się z jego nagłą śmiercią. Doszło do naruszenia ich dobrostanu emocjonalnego oraz psychicznego.

Powódka J. G. miała głęboką depresję, korzystała z pomocy psychologa i zażywała leki na uspokojenie. W pierwszym okresie przeżyła szok, niedowierzanie, wewnętrzny zamęt i wzburzenie, a następnie żal i rozgoryczenie wynikające z uświadomienia sobie nieodwracalnej straty jedynego syna. Obecnie powódka pogodziła się ze stratą zachowując w pamięci wspomnienia o zmarłym. W momentach szczególnie doniosłych, takich jak święta czy spotkania rodzinne, u powódki J. G. nadal występuje poczucie niesprawiedliwości oraz osamotnienia, a także przygnębienie. Pojawiają się wówczas negatywne emocje, takie jak żal, rozpacz lub złość.

Powódka wspomina syna i rozmawia o nim ze swoją matką, gdyż z mężem woli pomijać ten temat. Kilka razy w tygodniu odwiedza grób syna na cmentarzu. Zaburzenia emocjonalne związane ze śmiercią syna uległy wyciszeniu, jednak powódka skutki jego śmierci, w postaci nagłego i niespodziewanego zerwania więzi rodzinnej, będzie odczuwać do końca życia.

Powód M. G. bezpośrednio po śmierci syna przeżył głęboki szok i niedowierzanie, odczuwał lęk i bezradność; czynił sobie wyrzuty, iż nie zapobiegł jego śmierci. Pomimo, iż jest osobą skrytą i zamkniętą w sobie korzystał z terapii psychologicznej w celu złagodzenia negatywnych emocji.

Powód zachował w pamięci pozytywne i radosne wspomnienia związane z synem; kilka razy w tygodniu przychodzi na cmentarz by go wspominać. Obecnie zaburzenia emocjonalne uległy wyciszeniu, jednak powód do końca życia będzie odczuwał skutki nagłego i niespodziewanego zerwania więzi, jaka łączyła go z jedynym dzieckiem. Nie ma możliwości by zapomniał o śmierci syna.

Pomimo upływu ponad czterech lat powodowie nie uporządkowali rzeczy syna znajdujących się w jego pokoju, pozostawiając je w stanie niezmienionym; przychodzą do niego by wspominać syna. Gdyby nie doszło do feralnego zdarzenia można zakładać, że powodowie i zmarły, jeszcze przez wiele lat tworzyliby szczęśliwą rodzinę i realizowali wspólne zamierzenia na przyszłość. Rodzice mogli także oczekiwać, że syn T. G. zaopiekuje się nimi na starość.

Powyższe okoliczności uzasadniają przyznanie powodom tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna kwot dochodzonych pozwem. Ustalając wysokość należnego powodom zadośćuczynienia Sąd miał także na uwadze, iż pozwany (...) w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił już powodom kwoty po 20.000 zł.

Zadośćuczynienia w takiej wysokości będą miały dla powodów walor kompensacyjny i będą dla nich realnie odczuwalne, a jednocześnie nie będą nadmierne. Zrekompensują one powodom przedwczesną utratę syna, w granicach, w jakich kwota pieniężna może wyrównać utratę bliskiej osoby.

Roszczenie powodów w zakresie stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej znajduje swoje oparcie w treści art. 446 § 3 k.c..

Pojęcie „stosownego odszkodowania” użyte w tym przepisie, podobnie jak w przypadku zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c., ma charakter niedookreślony i ocenny. Jak wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 3 lipca 2008 r. w sprawie IV CSK 113/2008, pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje szkody, które tylko do pewnego stopnia ogólności poddają się materialnej wycenie. Z kolei naprawienie szkody niematerialnej ze swej natury jest niemożliwe do ścisłego wymierzenia. Okoliczności te uwzględnia art. 446 § 3 k.c., przewidując przyznanie „stosownego” odszkodowania, bez bliższego wskazania kryteriów, które miałyby decydować o „stosowności” odszkodowania. Oznacza to, że określenie wysokości konkretnego świadczenia z tego tytułu należy do sądu, który powinien w tym zakresie uwzględnić wszystkie okoliczności danej sprawy.

Przy ustalaniu odszkodowania uwzględnić zatem należało, że syn powodów w chwili śmierci był młodym mężczyzną, kawalerem, osobą aktywną zawodowo, który mieszkając z rodzicami pomagał im w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Rodzice mogli oczekiwać, że w przyszłości zarobki syna będą wyższe i będzie on w stanie wesprzeć ich domowy budżet.

Dodać należy, że w doktrynie i w orzecznictwie ugruntowało się stanowisko, że zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację. Do tych ostatnich niewątpliwie zaliczyć należy utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań. Uwzględnienia przy tym wymaga fakt, że naprawienie szkody niematerialnej ze swej natury jest niemożliwe do ścisłego wymierzenia. Wszystkie te okoliczności muszą być brane pod uwagę przy określaniu należnego uprawnionemu „stosownego odszkodowania”.

W przedmiotowej sprawie powodowie mogli liczyć, iż T. G. – ich jedyne dziecko - będzie dla nich stanowił oparcie w trudnych sytuacjach życia codziennego, a także, że zaopiekuje się nimi na starość. Wskutek jego śmierci powodowie sami muszą się zatroszczyć o opiekę nad sobą, gdy będą już w podeszłym wieku. Powodowie nie zrealizują już także planów dotyczących otworzenia w K. sklepu dla wędkarzy, jakie mieli wspólnie z synem.

W ocenie Sądu powyższe okoliczności uzasadniają przyznanie powodom stosownego odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci syna kwot po 20.000 zł. Zważywszy, że pozwany (...) w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powodom z tego tytułu po 10.000 zł Sąd zasądził dalszą sumę po 10.000 zł dla każdego z powodów.

Zgodnie z treścią art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje swym zakresem wydatki poniesione zgodnie z lokalnymi i środowiskowymi zwyczajami, które obejmują przygotowanie pogrzebu, samą ceremonię oraz postawienie nagrobku. W szczególności za uzasadnione tradycjami uważa się poniesienie kosztów: przygotowania zwłok do pogrzebu i ich dostarczenia na cmentarz, nabycia trumny, kremacji zwłok, zakupu miejsca na cmentarzu, postawienia nagrobku, zakupu kwiatów i odzieży żałobnej, koszty ceremonii pogrzebowej, poczęstunku po pogrzebie dla osób bliskich (por. wyrok SN z dnia 4 czerwca 1998 r., II CKN 852/97, OSN 1998, nr 11, poz. 196; wyrok SN z dnia 6 stycznia 1982 r., II CR 556/81, LEX nr 8388; wyrok SN z dnia 22 stycznia 1981 r., II CR 600/80, LEX nr 8301; wyrok SN z dnia 7 marca 1969 r., II PR 641/68, OSN 1970, nr 2, poz. 33).

W przedmiotowej sprawie powódka dochodziła kwoty 2.932,74 zł stanowiącej połowę poniesionych kosztów pogrzebu syna, której pozwany, pomimo uznania swojej odpowiedzialności co do zasady, nie zapłacił w toku postępowania likwidacyjnego z uwagi uznanie 50% przyczynienia zmarłego T. G. do powstania i wysokości szkody. Sąd w niniejszym postępowaniu ustalił, iż syn powodów nie przyczynił się do powstania szkody, a tym samym – wobec niekwestionowania przez pozwanego zasady odpowiedzialności - na rzecz powódki J. G., która poniosła koszty pogrzebu, należało zasądzić od pozwanego dochodzoną kwotę 2.932,74 zł.

Powódka J. G. dochodziła także zasądzenia na jej rzecz kwoty 9.000 zł tytułem zwrotu kosztów postawienia nagrobka dla zmarłego syna. W ocenie Sądu kwota ta jest kwotą przeciętną, za jaką można obecnie wykonać nagrobek z granitu, co nie odbiega od przyjętych zwyczajów. Strona pozwana nie wykazała natomiast aby możliwe i odpowiednie środowiskowo było wydatkowanie na ten cel kwoty mniejszej; nie wskazała także jaka jej zdaniem powinna to być suma.

Z uwagi na powyższe Sąd uznając rację powódki J. G. zasądził na jej rzecz kwotę 9.000 zł tytułem zwrotu kosztów postawienia nagrobka.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zasądzając odsetki od dnia wniesienia pozwu. W ocenie Sądu powodowie reprezentowani przez pełnomocnika nie dochodzili swoich roszczeń w sposób usystematyzowany i ciągły. W czerwcu 2012 r. zainicjowali postępowanie likwidacyjne, które zostało zakończone ostateczną decyzją pozwanego 18 września 2012 r.. Następnie dopiero we wrześniu 2013 r. (rok bezczynności) powodowie wezwali pozwanego do zawarcia przed Sądem Rejonowym dla W. ugody. Na posiedzeniach w dniach 3 i 10 grudnia 2013 r. nie doszło do zawarcia ugód. Po tych zdarzeniach powodowie dopiero w połowie 2015 r. (półtorej roku bezczynności) wnieśli pozew, który zainicjował niniejsze postępowanie. W tej sytuacji niezasadnym było obciążanie pozwanego obowiązkiem zapłaty odsetek, gdyż odległość czasowa podejmowania kolejnych kroków w dochodzeniu należności była tak duża, że trudno było zakładać, że powodowie nie pogodzili się ze stanowiskiem pozwanego.

O kosztach procesu zarówno w stosunku do powoda M. G. jak i powódki J. G. Sąd orzekł kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, określoną w art. 98 k.p.c. Stroną przegrywającą jest w tym przypadku w całości strona pozwana, stąd też to ją należało obciążać kosztami postępowania.

W przypadku powoda M. G. do kosztów postępowania należały: opłata od pozwu 4.000 zł, koszty zastępstwa procesowego 3.600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz zaliczka na poczet badania przez biegłego 250 zł. Sąd na podstawie art. 186 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda także zwrot kosztów wywołanych próbą ugodową przed Sądem Rejonowym dla W. w kwocie: 40 zł opłata od wniosku, 120 zł koszty zastępstwa procesowego oraz 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

W przypadku powódki J. G. do kosztów postępowania należały: opłata od pozwu 4.500 zł, koszty zastępstwa procesowego 3.600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz zaliczka na poczet badania przez biegłego 250 zł. Sąd na podstawie art. 186 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki także zwrot kosztów wywołanych próbą ugodową przed Sądem Rejonowym dla W. w kwocie: 40 zł opłata od wniosku, 120 zł koszty zastępstwa procesowego oraz 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

W ocenie Sądu z uwagi na typowy charakter sprawy i niezbędny nakład pracy adwokata, nieuzasadniony był wniosek powodów o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości tj. 10.800 zł. oraz zasądzenie kosztów na oboje powodów łącznie na podstawie złożonego na rozprawie spisu kosztów.

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – kasy tut. Sądu – kwotę 285,28 zł tytułem brakującego wynagrodzenia biegłej, do którego uiszczenia nie byli zobowiązani powodowie.