Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

Sędzia SR del. Maryla Majewska – Lewandowska

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2016 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa J. R.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółki Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. akt I C 1011/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 2.400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Maryla Majewska – Lewandowska SSO Andrzej Dyrda SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 992/16

UZASADNIENIE

Powód J. R. domagał się zapłaty od pozwanej Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 60.000zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kwoty 3.900,71zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2012r., kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powód podniósł, iż w dniu 7 października 2011r. uległ wypadkowi komunikacyjnemu, pojazd sprawcy był objęty ochroną ubezpieczeniową w towarzystwie pozwanej. Powód podał, że bezpośrednio po wypadku został przewieziony do Szpitala (...) w R. na Oddział (...) Urazowej i Ortopedii. Podnosił, że doznał licznych złamań, zastosowano u niego usztywnienie złamanych kości oraz podjęto leczenie farmakologiczne i rehabilitacyjne. Powód podał, że mimo zastosowanego leczenia w dalszym ciągu odczuwa skutki wypadku, a występujące dolegliwości bólowe wymagają stosowania leków. Powód wskazywał, że okres leczenia łączył się dla niego ze znacznym ograniczeniem ruchomości oraz niemożnością wykonywania codziennych czynności, w tym czasie wsparcia udzielała mu matka M. R. w wymiarze 6 godzin dziennie. Powód oświadczył, że łączna kwota odszkodowania z tego tytułu wynosi 3.990zł, natomiast pozwana wypłaciła powodowi kwotę 1008zł z tego tytułu. Powód podał, że koszt ortezy wyniósł 688,70 zł. Wskazywał, że koszt dojazdu na rehabilitację wyniósł 230,01zł. Powód podał, że otrzymał od pozwanej kwotę 60.000zł tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowanie w wysokości 1.505zł. Powód podał, że dochodzenie roszczenia z tytułu odsetek ustawowych jest uzasadnione od dnia 18.05.2012r., ponieważ w tym dniu pozwana wydała decyzję o przyznaniu zadośćuczynienia i odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Przyznała, że ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku powoda oraz że wypłaciła powodowi zadośćuczynienie w kwocie 60.000zł i odszkodowanie w łącznej kwocie 1.505zł, które to sumy rekompensują krzywdy doznane przez powoda. Pozwana wskazała, że odsetki ustawowe powinny być zasądzone od dnia wyrokowania, zaś żądanie odszkodowania uznała za nieuzasadnione.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Raciborzu w pkt I. zasądził od pozwanej Towarzystwa (...) S.A w W. na rzecz powoda J. R. kwotę 40.000zł (czterdzieści tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2012 roku do dnia zapłaty, w pkt II. oddalił powództwo o zapłatę zadośćuczynienia w pozostałym zakresie, w pkt III. zasądził od pozwanej Towarzystwa (...) S.A w W. na rzecz powoda J. R. kwotę 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 maja 2012 roku do dnia zapłaty, w pkt IV. oddalił powództwo o zapłatę odszkodowania w pozostałym zakresie, w pkt V. ustalił, że powód ponosi koszty procesu w 36%, a pozwana ponosi koszty procesu w 64% pozostawiając ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi sądowemu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód w dniu 7 października 2011r. uległ wypadkowi komunikacyjnemu w K.. Pojazd sprawcy wypadku był objęty ochroną ubezpieczeniową w towarzystwie pozwanej Powód .bezpośrednio po wypadku został przewieziony do Szpitala (...) w R. na Oddział (...) Urazowej i Ortopedii, gdzie przebywał do 23 listopada 2011r. Powód doznał m.in. złamania trzonów kości przedramienia lewego, złamania kłykcia przyśrodkowego kości udowej lewej, złamania podgłówkowego strzałki oraz kostki przyśrodkowej podudzia prawego,złamania trzonu kości strzałkowej lewej bez przemieszczenia oraz martwicy skóry uda lewego. Powodowi wykonano przeszczep skóry. Po 2 tygodniach operowano mu kolano, na początku hospitalizacji przeszedł operację ręki i kostki. Jak stwierdzono, powód mieszka z matką M. R.. Powód miał śruby w ręce i nodze, a na lewej nodze miał ortezę, którą kupił za 650 zł. Matka pomagała powodowi w codziennych czynnościach przez miesiąc. Powód poruszał się o kulach przez rok. Leczył się on u ortopedy w poradni w R. do października 2013r. S. A. G. woziła powoda samochodem na rehabilitację do T. przez miesiąc, do ortopedy. Powód był w sanatorium w U. w lipcu 2012r. Nie leczył się u psychologa ani u psychiatry.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód nie pracował zawodowo przez niecałe 3 lata od dnia wypadku; w marcu 2014r. powód zaczął pracę na tym samym stanowisku co kiedyś, tj. na stanowisku operatora koparki. Odczuwa bóle miejsc połamanych : ręki, nogi, kolana. Boli go też kręgosłup i głowa. Najbardziej boli go kolano przy chodzeniu. Powód po wypadku nie może wykonywać żadnych prac w pozycji klęczącej, wszystkie prace po wypadku wykonuje wolniej.

W oparciu o opinię biegłych ustalono, że u powoda pod względem chirurgiczno-ortopedycznym występuje uszczerbek na zdrowiu w wysokości 30%, w związku z wielomiejscowym i rozległym uszkodzeniem różnych odcinków narządu ruchu natężenie bólu było znaczne i wymagało podawania środków przeciwbólowych. Obrażenia powoda wiąże się z powstawaniem wtórnych zmian zwyrodnieniowych, których tempa rozwoju i czasu nie można określić. Rozwój wtórnych zmian może być powodem narastania dolegliwości bólowych, a także ograniczenia funkcji ruchowej. Pod względem chirurgii plastycznej powód w wyniku wypadku doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 20%. U powoda występuje trwałe i nieodwracalne oszpecenie wyglądu spowodowane bliznami. Rokowania na przyszłość w tym zakresie są niepomyślne. Obecne u powoda blizny nie kwalifikują się do chirurgiczno-plastycznej korekty. Pod względem psychiatrycznym powód nie doznał uszczerbku na zdrowiu.

Nie było kwestionowane, że pozwana na podstawie decyzji z dnia 17.05.2012r. wypłaciła powodowi zadośćuczynienie w kwocie 60.000 zł oraz odszkodowanie w łącznej kwocie 1.505 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wiarygodnych dokumentów nie budzących wątpliwości co do formy oraz treści.

Sąd dał wiarę opiniom biegłych sądowych lekarza ortopedy, lekarza psychiatry i lekarza chirurga plastyka, ponieważ były one zupełne i szczegółowe.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i powoda, ponieważ były one spójne, logiczne i korespondowały z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd jedynie nie dał wiary zeznaniom świadka M. R., że pomagała powodowi po wyjściu ze szpitala w codziennych czynnościach takich jak mycie, ubieranie się przez 4-5 miesięcy. W tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, że wymagał pomocy przez miesiąc od dnia wyjścia ze szpitala. W ocenie Sądu to powód lepiej od swojej matki M. R. pamięta jak długo wymagał pomocy, bowiem to on był osobą pokrzywdzoną.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. rehabilitacji medycznej na okoliczności podane w piśmie z dnia 10.11.2015r. (k.219). Wniosek ten zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Okoliczności sprawy takie jak rodzaj urazów powoda doznanych w wyniku wypadku zostały dostatecznie wyjaśnione za pomocą innych dowodów takich jak opinie biegłych lekarza ortopedy, lekarza psychiatry i lekarza chirurga plastyka.

Część stanu faktycznego była między stronami bezsporna, tak zatem nie wymagała dowodu.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd pierwszej instancji, iż powództwo o zadośćuczynienie było uzasadnione do kwoty 40.000 zł, a w pozostałym zakresie było zbyt wygórowane. Tytułem odszkodowania zasądzono kwotę 650 zł, oddalając powództwo w pozostałej części jako niezasadne.

Rozstrzygnięcie odnośnie zadośćuczynienia oparł Sąd Rejonowy o przepis art. 445 kc. Przy ustalaniu wysokości świadczenia w zakresie zadośćuczynienia wziął z jednej strony pod uwagę rozmiar i intensywność cierpień powoda związanych w dolegliwościami bólowymi, zmianą trybu życia, czasem leczenia dolegliwości i wpływem zdarzenia na jego życie osobiste i zawodowe. Instytucja zadośćuczynienia służy zrekompensowaniu niewymiernych pojęć takich jak ból i poczucie krzywdy. Baczył także, by świadczenie miało ekonomicznie odczuwalną wartość, było odpowiednie do wyrządzonej krzywdy, a jednocześnie mieściło się w rozsądnych granicach i odpowiadało aktualnym warunkom i stopie życiowej społeczeństwa. Uznał zatem, iż zadośćuczynienie w łącznej kwocie 100.000 złotych jest adekwatne do rozmiaru cierpień powoda, skoro pozwana wypłaciła już powodowi kwotę 60.000zł z tego tytułu, zasądził zadośćuczynienie w dalszej kwocie 40.000 zł.

Rozstrzygnięcie o odszkodowaniu oparto o regulację art. 444 § 1 kc uwzględniając je co do kwoty 650zł stanowiącej koszt zakupu ortezy (stabilizatora kolana) i oddalając w pozostałej części to żądanie jako niewykazane. O odsetkach ustawowych Sąd pierwszej instancji orzekł na zasadzie art. 481 kc i zasądził je od dnia 18 maja 2012r., czyli od dnia następnego od dnia wydania decyzji przez pozwaną.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 kpc, przy uwzględnieniu, iż powód wygrał proces w 64%, a pozwana w 36%, pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana co do pkt I i V, a więc w zakresie dotyczącym daty początkowej naliczania odsetek od uwzględnionego roszczenia o zadośćuczynienie oraz co do kosztów procesu. Wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odsetek od tego świadczenia począwszy od dnia 16 grudnia 2015r., modyfikację wyrzeczenia o kosztach postępowania stosownie do regulacji art. 100 kpc przy uwzględnieniu powyższej zmiany oraz domagała się zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzucała naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 418 kc w zw. z art. 455 kc w zw. z art. 817 kc poprzez przyjęcie, że pozostawała w opóźnieniu w sytuacji, gdy wysokość zadośćuczynienia ustalana jest w wyroku sądowym wedle stanu na dzień orzekania i pozwana nie miała możliwości jego oceny w dniu 17 maja 2012r. Wskazywała nadto na naruszenie prawa procesowego w zakresie art. 233 § 1 kpc art. 328 § 2 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i mimo oparcia rozstrzygnięcia o dowód z opinii biegłych lekarzy przeprowadzony w sprawie, dokumentację medyczną złożoną do akt sprawy oraz subiektywne odczucia powoda, przyjęcie, że pozwana miała możliwość wydania decyzji o przyznaniu zadośćuczynienia już 18 maja 2012r. Motywowała, iż możliwe są różne terminy początkowe naliczania odsetek od zasądzonego świadczenia, jednakże w sytuacji, gdy następowały zmiany stanu rzeczy i ustalona jest jego wysokość według stanu istniejącego na dzień orzekania, zasadnym jest przyjęcie tej daty jako początkowej dla świadczenia ubocznego. Wskazywała, że ostatnia korespondencja między stronami odnośnie żądania powoda miała miejsce w maju 2012r., natomiast powód jeszcze w lipcu 2012r. kontynuował leczenie ortopedyczne oraz przebywał na turnusie rehabilitacyjnym w U.; tym samym zdaniem skarżącej nie miała ona wówczas możliwości oceny rozmiaru krzywdy powoda, stopnia trwałego uszczerbku na jego zdrowiu i rokowań na przyszłość. Argumentowała, że Sąd w orzeczeniu oparł się o opinie biegłych przeprowadzonych następczo, w ramach niniejszego postępowania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanej i zwrot kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie była zasadna i jako taka musiała ulec oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż ustalenia faktyczne zostały przez Sąd pierwszej instancji w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sporu w niniejszej sprawie przeprowadzone prawidłowo, w zasadzie nie były sporne między stronami i stąd Sąd drugiej instancji przyjął je za własne, bez konieczności ponownego ich przywoływania.

Podzielić wypadało również w całości rozważania prawne Sądu Rejonowego , przedstawione w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Poza sferą zaskarżenia, a zatem i badania oraz orzekania Sądu Odwoławczego było rozstrzygnięcie co do świadczenia głównego, a kwestionowane apelacją było wyłącznie orzeczenie o roszczeniu ubocznym, w ograniczonym w środku zaskarżenia zakresie – co do wskazanego czasokresu.

Sąd Okręgowy w składzie rozpatrującym niniejszą sprawę reprezentuje pogląd, zgodnie z którym orzeczenie sądowe zasądzające zadośćuczynienie za krzywdę na osobie ma charakter deklaratoryjny, nie zaś konstytutywny (zob.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011r., I CSK 243/10, Lex nr 848109). Sąd, co istotne, na podstawie zaoferowanych w sprawie dowodów rozstrzyga, czy doznane cierpienia i krzywda oraz potencjalna możliwość ich wystąpienia w przyszłości miały swoje uzasadnienie w momencie zgłoszenia roszczenia. W takiej sytuacji zasądzenie odsetek od daty wyrokowania prowadziłoby w istocie do ich umorzenia za okres sprzed daty wyroku i stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie dłużnika, skłaniające go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenie Sądu znoszącego obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres. Jeżeli zatem powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od danego dnia poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być zasądzone zgodnie z odpowiednimi przepisami, w wypadku wcześniejszego wezwania do zapłaty.

W przypadku dopiero, gdyby ustalono, że zadośćuczynienie w rozmiarze odpowiadającym sumie dochodzonej przez powoda należy się dopiero od dnia wyrokowania jako aktualne na ten dzień, odsetki od zasądzonego zadośćuczynienia mogłyby się należeć dopiero od dnia wyrokowania (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 lipca 2013 r., I ACa 321/13, LEX nr 1362680).

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy oceniając wszechstronnie sytuację osobistą i życiową powoda, miał na względzie okoliczności występujące po jego stronie zarówno w dacie zgłoszenia roszczenia ubezpieczycielowi, ich ustalania w toku procesu, jak i orzekania; wskazać bowiem wypada, że nie zostało wykazane, ani nawet naprowadzane, by doszło w czasie jego trwania do jakichkolwiek istotnych zmian, mających wpływ na treść rozstrzygnięcia Sądu. Kontynuowanie leczenia bez szczególnie odmiennych od dotychczasowych wyników, a także udział w turnusie rehabilitacyjnym, który także nie przyniósł przełomowych skutków dla stanu zdrowia powoda, nie mógł wpłynąć na ocenę wysokości należnego mu świadczenia. Opinie biegłych lekarzy, na które powołuje się pozwana w apelacji, odnosiły się nadto do stanu istniejącego już w czasie, w którym pozwana miała możliwość prawidłowej oceny okoliczności leżących po stronie powoda, a wpływających na wysokość należnego mu świadczenia, w chwili wydawania decyzji odnośnie zgłoszonego przez powoda roszczenia.

Okoliczności istniejące zarówno wówczas, jak i w dacie badania Sądu w niniejszej sprawie oraz orzekania, uzasadniało zdaniem Sądu Odwoławczego przyjęcie doręczenie wezwania pozwanej do zapłaty jako terminu, od którego należało określić bieg początkowy świadczenia ubocznego należnego od zasądzonej sumy zadośćuczynienia. Nie powoduje to zwłaszcza naruszenia powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego (art. 418 kc w zw. z art. 455 kc w zw. z art. 817 kc), związanych ze specyficzną sytuacją pozwanego będącego ubezpieczycielem wstępującym w sytuację ubezpieczonego sprawcy kolizji i szkody, skoro już w toku postępowania likwidacyjnego powodowi wypłacono określoną sumę tytułem zadośćuczynienia, jednakże, jak zasadnie ocenił to Sąd, niewystarczającą.

Z tych wszystkich przyczyn należało oddalić bezzasadną apelację pozwanego na mocy art. 385 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, obciążając przegrywającego powoda, którego apelację oddalono, obowiązkiem ich zwrotu na rzecz wygrywającej pozwanej. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego adwokatem w wysokości 2400zł, obliczone stosownie do § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSR (del.) Maryla Majewska – Lewandowska SSO Andrzej Dyrda SSO Lucyna Morys – Magiera