Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

Sędziowie: SSA Katarzyna Wołoszczak

del. SSO Renata Pohl

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Perkowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2016 r. w Poznaniu

sprawy A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 24 września 2015 r. sygn. akt VII U 3557/14

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

del. SSO Renata Pohl

SSA Jolanta Cierpiał

SSA Katarzyna Wołoszczak

UZASADNIENIE

D. dnia 3 lipca 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., po rozpoznaniu wniosku z dnia 4 czerwca 2014 r., przyznał A. Z. emeryturę począwszy od dnia 30 czerwca 2014 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Ponieważ wysokość emerytury obliczonej w oparciu o art. 26 była mniej korzystna, organ rentowy przyznał A. Z. emeryturę obliczoną w myśl art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. w wysokości 2 179,90 zł miesięcznie.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. Z., wskazując, że w decyzjach z dnia 5.02.2014 r. i 8.04.2014 r. przyjęto inne kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie i kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na treść przepisu art. 25 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

D. dnia 7 sierpnia 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. uzupełnił treść decyzji z dnia 3 lipca 2014 r. poprzez dodanie w pkt 2 słów: „Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej na podstawie art. 26b, nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej.”

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. Z., podtrzymując poprzednie argumenty.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sprawa z odwołania od decyzji uzupełniającej z dnia 7 sierpnia 2014 r. została zarejestrowana pod sygn. VII U 4684/14 i połączona z niniejszą sprawą z odwołania od decyzji z dnia 3 lipca 2014 r. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W toku postępowania sądowego organ rentowy wskazał, że odwołujący złożył wniosek o emeryturę w czerwcu, a kapitał początkowy został zwaloryzowany wskaźnikiem rocznym, zaś waloryzacja roczna i jego wysokość wynika ze specyfiki waloryzacji. Natomiast odwołujący sprecyzował odwołanie, wskazując, że domaga się przyjęcia wysokości kapitału początkowego ustalonego przy przyznaniu emerytury częściowej.

Wyrokiem z dnia 24 września 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 3557/14, Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. z dnia 3 lipca 2014 r., znak (...) oraz z dnia 7 sierpnia 2014 r., znak (...) (uzupełniającą decyzję z dnia 3 lipca 2014 r.) i przyznał odwołującemu A. Z. od dnia 30 czerwca 2014 r. emeryturę w wysokości 2 355,37 zł miesięcznie, to jest z uwzględnieniem:

a)  kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji
w wysokości 82 079,75 zł,

b)  kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 421 199,03 zł,

c)  sumy kwot pobranych emerytur w wysokości 4 876,85 zł,

d)  średniego dalszego trwania życia – 209,80 miesięcy.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

A. Z. urodził się (...)

Decyzją z dnia 5.02.2014 r., rozpoznając wniosek z dnia 27.01.2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującemu prawo do emerytury częściowej od dnia 30.01.2014 r., tj. od nabycia uprawnień. Do obliczenia podstawy wymiaru emerytury częściowej przyjęto: kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 82 079,75 zł i kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 421 199,03 zł.

Następnie w dniu 4.06.2014 r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie emerytury w związku z ukończeniem wieku emerytalnego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 3.07.2014 r., uzupełnioną również zaskarżoną decyzją z dnia 7.08.2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 30.06.2014 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Organ rentowy dokonał obliczenia wysokości emerytury w trzech wariantach, tj.:

1)  zgodnie z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

–

do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych od 1974 do 2008 r.,

–

wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 93,63 %,

–

podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 93,63 % przez kwotę bazową 3 191,93 zł wyniosła 2 988,60 zł,

–

do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 35 lat, 5 miesięcy i 4 dni, tj. 425 m-cy oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 6 lat, 4 miesięcy i 12 dni, tj. 76 m-cy,

–

wysokość emerytury wyniosła 2 274,40 zł,

1)  zgodnie z art. 26ustawy o emeryturach i rentach z FUS (podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, a emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę):

–

kwota składki zaewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 74 571,12 zł,

–

kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 382 693,90 zł,

–

średnie dalsze trwanie życia – 209,80 miesięcy,

–

wysokość emerytury wyniosła 2 156,28 zł,

1)  zgodnie z art. 183ustawy o emeryturach i rentach z FUS (wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w 2014 r.) wysokość emerytury od 30.06.2014 r. wyniosła:

–

20 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej, tj. 454,88 zł,

–

80 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, tj. 1 725,02 zł,

–

łącznie wysokość emerytury wyniosła 2 179,90 zł.

Ponieważ wysokość emerytury obliczonej w oparciu o art. 26 była mniej korzystna, organ rentowy przyznał A. Z. emeryturę obliczoną w myśl art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy, powołując się na treść art. 24, art. 25, art. 25a ust. 1-3, art. 173 ust. 4, 5 i 5a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazał, że waloryzacja roczna składek polega na pomnożeniu zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek emerytalnych na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana, przez wskaźnik waloryzacji, powiększona o kwotę przeprowadzonych już waloryzacji o przeprowadzana jest od 1 czerwca każdego roku – corocznie. Natomiast przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację, jest waloryzowana kwartalnie. Waloryzacje kapitału początkowego przeprowadzane są zaś według wskaźników waloryzacji składek. Reguły obliczania wskaźnika waloryzacji składek rocznej i kwartalnej oparte są na wzroście przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne. W pierwszym kwartale roku wzrost przypisu składek w stosunku do czwartego kwartału poprzedniego roku jest znacznie wyższy, niż w pozostałych kwartałach.

W ocenie Sądu I instancji, organ rentowy dokonując wykładni ww. przepisów w ten sposób, że waloryzacja kwartalna stosowana jest tylko w przypadku przechodzenia na emeryturę w I lub II kwartale, lecz tylko w miesiącach kwiecień lub maj (i wówczas kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji, tj. kwota składek np. na dzień 31 stycznia 2012 r. zwaloryzowana za 2012 r., jest włączona w cykl waloryzacji kwartalnych poczynając od waloryzacji za I kwartał 2013 r., zaś w przypadku przechodzenia na emeryturę w III lub IV kwartale, kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji (tj. np. kwota składek na dzień 31 stycznia 2013 r. zwaloryzowana za 2013 r.) jest włączona w cykl waloryzacji kwartalnych dopiero poczynając od waloryzacji za I kwartał 2014 r., pominął literalne brzmienie powyższych przepisów. Przepisy nie uzależniają bowiem zastosowania metody kwartalnej – tak jak dąży do tego pozwany - od rodzaju miesiąca II kwartału, w jakim dochodzi do ustalenia wysokości emerytury.

Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu I instancji nie ma podstaw, dla których osoby (w tym odwołujący) składając wniosek o wypłatę świadczenia emerytalnego w czerwcu danego roku (w drugim kwartale), pozbawione miałyby zostać możliwości ustalenia wysokości świadczenia w oparciu o metodę waloryzacji kwartalnej.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku (w drugim kwartale), ostatniej kwartalnej waloryzacji składek oraz kapitału początkowego dokonuje się wskaźnikiem za czwarty kwartał poprzedniego roku (art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

W tym stanie rzeczy, zaskarżona decyzja z dnia 3.07.2014 r., uzupełniona zaskarżoną decyzją z 7.08.2014 r., w których organ rentowy ustalił wysokość emerytury A. Z. w oparciu o metodę rocznej waloryzacji, z pominięciem metody waloryzacji kwartalnej, okazała się nieprawidłowa.

W efekcie zdaniem Sądu I instancji kwota składek i kwota kapitału początkowego zaewidencjonowane na koncie odwołującego A. Z. po dniu 31 stycznia 2014 r., za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, winny podlegać waloryzacji kwartalnej za IV kwartał 2013 r., powiększonej o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. W konsekwencji – opierając się na dokonanych przez organ rentowy wyliczeniach hipotetycznych – należało zmienić zaskarżoną decyzję i przyznać odwołującemu A. Z. od dnia 30 czerwca 2014 r. emeryturę w wysokości 2 355,37 zł miesięcznie, to jest z uwzględnieniem:

a)  kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji
w wysokości 82 079,75 zł,

b)  kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 421 199,03 zł,

c)  sumy kwot pobranych emerytur w wysokości 4 876,85 zł,

d)  średniego dalszego trwania życia – 209,80 miesięcy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmieniła zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznał odwołującemu A. Z. od dnia 30 czerwca 2014 r. emeryturę w wysokości 2 355,37 zł miesięcznie, z uwzględnieniem wskazanych wyżej wartości.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy z o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i w konsekwencji ustalenie wysokości zwaloryzowanego kapitału początkowego przy zastosowaniu waloryzacji kwartalnej,

2.  naruszenie przepisów prawa poprzez niezastosowanie art. 25 ust. 1a w związku z art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w konsekwencji uznanie, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania roczna waloryzacja kapitału początkowego.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołań od zaskarżonych decyzji.

W odpowiedzi na apelację odwołujący wniósł o oddalenie apelacji organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesiona przez organ rentowy apelacja okazała się zasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że z uwagi na fakt, iż Sąd Apelacyjny, jako sąd drugiej instancji, nie przeprowadził w niniejszej sprawie postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. uzasadnienie niniejszego wyroku ograniczone zostało do wyjaśnienia jego podstawy prawnej wraz z przytoczeniem przepisów prawa.

N a podstawie stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji, Sąd Apelacyjny dokonał odmiennej niż Sąd Okręgowy oceny prawnej.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 183 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 1998 r., Nr 162 poz. 1118 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”, emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi:

1) 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz

2) 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26.

Przy tym zgodnie z art. 25 ust. 1a ustawy przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej na podstawie art. 26b, nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej.

Kwestia sposobu waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego wyłania się przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, do której prawo nabywane jest na mocy art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, a której wysokość ustalana jest zgodnie z art. 26 ustawy. W myśl art. 26 ust. 1 ustawy, emerytura stanowi bowiem równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Mający zastosowanie z mocy tego odesłania przepis art. 25 ust. 1 ustawy wskazuje – jako podstawę obliczenia emerytury – kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175.

Składki na ubezpieczenie emerytalne, gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych, nie są wprawdzie inwestowane, lecz przeznaczone na bieżącą wypłatę świadczeń, jednak jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W myśl art. 25 ust. 5 ustawy, waloryzacja ta sprowadza się do pomnożenia zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji, o jakim mowa w ust. 6-10 tego artykułu. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy, mechanizm waloryzacji ma charakter narastający i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany rok oraz podwyższenie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji (pomnożenie jej przez wskaźnik waloryzacji). Wskaźnik waloryzacji jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 t.j. ze zm.), wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

W wyniku ostatniej rocznej waloryzacji, przeprowadzonej przed przyznaniem ubezpieczonemu prawa do emerytury, podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacyjnym podlegają zatem składki należne do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym przeprowadzana jest ta waloryzacja. Natomiast składki należne za okres po zakończeniu tegoż roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy.

W trybie tego przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Zatem, podobnie jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Natomiast wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego.

Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie zawsze stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej, powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2015 r., sygn.. III UZP 9/15).

W efekcie mechanizm ustalania podstawy obliczenia świadczenia w 2014 r. wygląda następująco.

Jeśli wysokość emerytury ustalana jest w okresie od stycznia do maja tego roku, wówczas ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2013 r., dotycząca składek wpłaconych do końca 2012 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2013 r. Waloryzacji kwartalnej podlegają zatem kwoty składek należnych poczynając od dnia 1 stycznia 2013 r., które nie będą poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro ta nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca 2014 r. Na podstawę obliczenia emerytury przyznanej w pierwszym kwartale 2014 r. składa się zatem - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma:

1.  kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2012 r.),

2.  kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy, obejmująca:

–

stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r.,

–

stan konta po drugim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowana do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r.

–

stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca października tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r.

1.  nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu trzeciego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z trzecim kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte kolejna waloryzacją roczną, która nastąpi dopiero w dniu 1 czerwca 2014 r.

Jeśli zaś wypłata emerytury następuje w drugim kwartale 2014 r., ale przed dniem 1 czerwca tego roku, wówczas na podstawę obliczenia świadczenia składa się suma:

1.  kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r.,

2.  kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 2 ustawy, obejmująca:

–

stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r.,

–

stan konta po drugim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r.,

–

stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca października tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r.,

–

stan konta po czwartym kwartale 2013 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca stycznia 2014 r.) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za czwarty kwartał 2013 r.,

1.  nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu czwartego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 2 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z czwartym kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną, przypadającą na dzień 1 czerwca 2014 r.

Zaś w przypadkuustalania wysokości emerytury w czerwcu 2014 r. (jak ma to miejsce w przypadku odwołującego), składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego podlegają jedynie rocznej waloryzacji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2015 r., sygn.. III UZP 9/15). Waloryzacja roczna przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2014 r. dotyczy bowiem składek wpłaconych do końca 2013 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia 2014 r. Składki te nie podlegają już ponownej waloryzacji kwartalnej z art. 25a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, skoro nie są składkami zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację. Natomiast w świetle art. 25a ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy, składki wpłacone poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r. podlegają waloryzacji kwartalnej w przypadku emerytur, których wysokość ustalana jest poczynając od trzeciego kwartału tegoż roku.

Wreszcie jeśli ustalenie wysokości emerytury następuje w trzecim kwartale 2014 r., wówczas podstawę obliczenia świadczenia stanowi suma:

1.  kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2013 r.);

2.  kwoty składek należnych za 2014 r. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 3 ustawy, obejmująca stan konta po pierwszym kwartale 2014 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca kwietnia tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2014 r.;

3.  nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu pierwszego kwartału 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 3 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, gdyż ta kończy się wraz z pierwszym kwartałem 2014 r.

Jeśli zaś ustalenie wysokości emerytury następuje w czwartym kwartale 2014 r., to podstawę obliczenia świadczenia stanowi suma:

1.  kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r.;

2.  kwoty składek należnych za 2014 r,. poddanych waloryzacji kwartalnej w myśl art. 25a ust. 1 pkt 4 ustawy, obejmująca stan konta po pierwszym kwartale 2014 r. (kwota składek zaewidencjonowanych do końca lipca tego roku) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2014 r.;

3.  nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu drugiego kwartału 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 pkt 4 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, kończącej się w tym przypadku wraz z drugim kwartałem 2014 r.

Wypada przy tym zauważyć, że przyjęty w powołanych przepisach mechanizm waloryzacji składek pozostaje w pewnej niezgodzie z literalnym brzmieniem art. 25 ust. 1 ustawy, który stanowi o - będącej podstawą obliczenia emerytury - kwocie składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Literalnie rzecz ujmując, waloryzacji powinna podlegać kwota składek za wszystkie miesiące poprzedzające miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W rzeczywistości regulacja art. 25a ust. 1 ustawy wyłącza jednak spod waloryzacji część miesięcy przypadających na ten okres (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2015 r., sygn.. III UZP 9/15).

Reasumując, jeśli wysokość emerytury ustalana jest w czerwcu 2014 r. (jak ma to miejsce w przypadku odwołującego) , na podstawę jej obliczenia składa się suma:

1.  kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r. (tj. kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2013 r.);

2.  nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, które w świetle art. 25a ust. 1 ustawy nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą dopiero na dzień 1 czerwca 2015 r.

(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2015 r., sygn.. III UZP 9/15).

Zatem zasadne okazały się podniesione przez organ rentowy w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego - art. 25a ust. 2 pkt 2 w związku z art. 25 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez uznanie, że w niniejszej sprawie nie ma zastosowania roczna waloryzacja kapitału początkowego, a ustalenie wysokości zwaloryzowanego kapitału początkowego następuje przy zastosowaniu waloryzacji kwartalnej.

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego stwierdzić należy, że organ rentowy w zaskarżonych decyzjach – decyzji z dnia 3 lipca 2014 r., znak (...) oraz decyzji z dnia 7 sierpnia 2014 r., znak (...) (uzupełniającej decyzję z dnia 3 lipca 2014 r.) słusznie ustalił wysokość emerytury A. Z. w oparciu o metodę rocznej waloryzacji, z pominięciem metody waloryzacji kwartalnej.

Zauważyć przy tym należy, że Sąd I instancji zastosował przepis art. 25 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach. Jednakże Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku błędnie uznał, że kwota składek i kwota kapitału początkowego zaewidencjonowane na koncie odwołującego A. Z. po dniu 31 stycznia 2014 r., za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, winny podlegać waloryzacji kwartalnej za IV kwartał 2013 r., powiększonej o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych.

W konsekwencji uznać należy, że sporne decyzje organu rentowego były prawidłowe.

Kierując się powyższymi względami, na podstawie art. 386 § 1 w zw. z 391 § 1 w zw. z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego zaskarżony wyrok należało zmienić i oddalić odwołanie A. Z. od obu zaskarżonych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. z dnia 3 lipca 2014 r., znak (...) oraz decyzji uzupełniającej z dnia 7 sierpnia 2014 r., znak (...), co też uczynił Sąd Apelacyjny w sentencji wydanego wyroku.

del. SSO Renata Pohl

SSA Jolanta Cierpiał

SSA Katarzyna Wołoszczak