Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Łatanik

Protokolant Anna Tomaś

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2016 r. w Częstochowie

sprawy D. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania D. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 29 kwietnia 2016 r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonej D. M. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 5 kwietnia 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz ubezpieczonej kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 721/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2016 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonej D. M. przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczona nie wykazała wymaganego 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jednocześnie wskazano, iż do jej stażu emerytalnego nie uznano okresu pracy
w gospodarstwie rolnym dziadka w okresie od 25 sierpnia 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku, albowiem z przedłożonych dokumentów wynika, iż praca w tym gospodarstwie nie stanowiła głównego źródła utrzymania, gdyż w powołanym okresie ubezpieczona pozostawała na utrzymaniu rodziców. Ponadto brak jest zaświadczenia potwierdzającego fakt opłacania obowiązkowych składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) przez właściciela gospodarstwa.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczona D. M. wniosła
o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podnosząc, iż w okresie od 25 sierpnia 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku codziennie, przez co najmniej 5 godzin dziennie pracowała
w gospodarstwie rolnym dziadków J. i M. C. położonym w S.
o powierzchni 5,84 ha. Co prawda w tym czasie uczęszczała do Liceum Zawodowego – (...) w T., które oddalone było od miejsca jej zamieszkania o około 20 km. Z uwagi jednak, iż w tym czasie środki komunikacji publicznej były bardzo dobrze zorganizowane podróż jej trwała zaledwie 20 minut. Ponadto od 1972 roku w gospodarstwie tym zamieszkiwała sama babcia,
a biorąc pod uwagę, iż gospodarstwo to nie było zmechanizowane, wszystkie czynności polowe trzeba była wykonywać ręcznie, co przy areale ponad 5 ha wymagało ogromnego wysiłku i zaangażowania. W gospodarstwie tym były bowiem 2 konie, 5 krów, 6 świń, około 20 gęsi, 15 kaczek oraz 30 kur, a ponadto uprawiano żyto, owies, pszenicę, ziemniaki, buraki pastewne i kukurydzę. Po śmierci dziadka gospodarstwo to trzeba było prowadzić bo dla babci było ono jedynym źródłem utrzymana. Dodała również, iż także jej rodzica utrzymywała się z pracy na roli, gdyż przy czwórce dzieci zawodowo pracował wyłącznie ojciec. Ona jako najstarsza
z rodzeństwa w gospodarstwie tym pracowała codziennie wykonując typowe prace polowe oraz związane z hodowlą zwierząt.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

S ą d u s t a l i ł i z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e:

D. M. urodził się (...).

W dniu 4 kwietnia 2016 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Ostatnio, tj. od 24 czerwca 1980 roku do 30 czerwca 2014 roku ubezpieczona zatrudniona była w Fabryce (...) S.A.
w T. na stanowisku kontrolera jakości i laboranta chemicznego. Stosunek pracy rozwiązał się za porozumieniem się z przyczyn niedotyczących pracowników.

Od dnia 4 września 2015 roku ubezpieczona zarejestrowana jest
w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. i zasiłek dla bezrobotnych pobrała
w okresie od 4 września 2015 roku do 31 marca 2016 roku.

Na dzień rozwiązania stosunku pracy organ rentowy uznał ubezpieczonej 32 lata, 1 miesiąc i 27 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 11 miesięcy i 13 dni okresów nieskładkowych.

Dziadek ubezpieczonej J. C. w latach 1958-1980 figurował jako właściciel gospodarstwa rolnego o powierzchni 5,84 ha położonego w miejscowości S..

W spornym okresie ubezpieczona mieszkała wraz z rodzicami w Ł., tj. miejscowości oddalonej od S. o około 3 km.

D. M. w latach 1977-1980 uczęszczała do Liceum Zawodowego Chemicznego w T., gdzie codziennie dojeżdżała pociągiem. Podróż zajmowała jej około 20 minut w jedną stroną.

Ubezpieczona codziennie po szkole pracowała w gospodarstwie rolnym dziadków wykonując typowe prace polowe przy sianokosach, żniwach, wykopach, sadzeniu ziemniaków i buraków oraz związane z hodowlą zwierząt (koni, krów, trzody chlewnej, kaczek i kur). Czynności te zajmowały jej co najmniej 4 godziny dziennie.

(vide: akta rentowe, zeznania świadków W. M. k. 54v.-55 K. W. k. 55-55v. oraz wyjaśnienia ubezpieczonej słuchanej w charakterze strony k. 55v.)

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku
o świadczenia przedemerytalnych (t.j. Dz. U. z 2013 Nr 170 ze zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia
w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3).

W niniejszej sprawie niespornym jest, iż w Fabryce (...) w T. D. M. zatrudniona była przez okres dłuższy niż 6 miesięcy (od 24 czerwca 1980 roku do 30 września 2014 roku), a jej stosunek pracy został rozwiązany przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika, nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna oraz
w powyższym okresie nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego złożyła w dniu wydania jej przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Spornym zatem pozostała jedynie kwestia ustalenia, czy odwołująca legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze co najmniej 35 lat.

Organ rentowy odmówił zaliczenia do stażu emerytalnego ubezpieczonej okresu pracy w gospodarstwie rolnym dziadka od 25 sierpnia 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku, ponieważ praca na roli nie stanowiła głównego źródła utrzymania, a nadto brak jest zaświadczenia potwierdzającego fakt opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) przez właściciela gospodarstwa.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) stanowi, iż przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane
w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego w poprzednim stanie prawnym ugruntował się już pogląd, iż okresy pracy domownika w gospodarstwie rolnym przed dniem
1 stycznia 1983 roku uwzględnia się przy ustalaniu uprawnień emerytalno-rentowych, gdy była wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 28 lutego 1997roku, II UKN 96/96, OSNAP 1997/23/473, z dnia 18 marca 1999 roku, II UKN 528/98 OSNAP 2000/10/399, z dnia 7 listopada 1997 roku II UKN 318/97 OSNAPiUS 1998 r. nr 16, poz. 491, z dnia 13 listopada 1998 roku, II UKN 299/98 OSNAPiUS 1999 r. nr 24, poz. 799).

W ocenie Sądu ubezpieczona wykazała, że pracowała przez co najmniej 4 godziny dziennie w należącym do dziadków gospodarstwie rolnym.

Z doświadczenia życiowego bowiem wiadomym jest, iż w spornym okresie dzieci zasadniczo pracowały w gospodarstwie rolnym. Praca na roli stanowiła wówczas jedno z głównych źródeł utrzymania rodziny. Co prawda sporne gospodarstwo było własnością dziadka ubezpieczonej, jednakże w kwestionowanym okresie w gospodarstwie tym mieszkała już tylko babcia, która była już osobą starszą – 80-letnią. Mimo powyższego gospodarstwo to nadal było użytkowane rolniczo. Zasadniczo jednak pracowali w nim ubezpieczona oraz jej ojciec. Powyższe wynikało również z faktu, iż nieprawdopodobnym było, aby w spornym okresie 6-osobowa rodzina (rodzice ubezpieczonej oraz trójka jej rodzeństwa) była w stanie utrzymać się wyłącznie z pracy zawodowej ojca. W takiej sytuacji niewątpliwym jest, iż praca na roli stanowiło dla rodziny odwołującej jedno z głównych źródeł utrzymania. Mając na uwadze powyższe wątpliwości Sądu nie budzi fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy w tym gospodarstwie. Uwzględniając przy tym areał tego gospodarstwa, tj. blisko 6 ha jej praca była wręcz konieczna, tym bardziej że w spornym okresie jeszcze pracował zawodowo, a matka zajmowała się opieką na młodszym rodzeństwem, tj. o 2 lata młodszym bratem, o 6 lat młodszą siostra i o 11 lat młodszym bratem. Wątpliwości Sądu nie budzi zatem, iż D. M. po powrocie ze szkoły codziennie pracowała w gospodarstwie rolnym wykonując typowe prace związane z hodowlą zwierząt, jak również pomagała ojcu w pracach polowych, tj. przy sadzeniu ziemniaków, wykopkach, sianokosach, żniwach. Dodatkowo w okresie zimowym zajmowała się także przerobem mleka w masło lub śmietanę. Czynności te zajmowały jej od 5 godzin do nawet 8 godzin. Fakt wykonywania powyższych prac stanowczo potwierdzili powołani w sprawie świadkowie – jej sąsiedzi. I tak W. M. stanowczo zeznał, iż mimo uczęszczania do szkoły ubezpieczona codziennie pracowała w gospodarstwie rolnym dziadków. W gospodarstwie tym wykonywała wszystkie typowe prace polowe oraz pomagała przy hodowli zwierząt. Dodał on również, iż przy takiej ilości zwierząt, jakimi dysponowali dziadkowie, same prace przy karmieniu zwierząt oraz dojeniu krów zajmowały co najmniej 4 godziny dziennie. Wyjaśnił on przy tym, iż w spornym okresie odwołująca w gospodarstwie tym pracowała wyłącznie z ojcem, albowiem matka ubezpieczonej w tym czasie opiekowała się rodzeństwem i jedynie sporadycznie pomagała w pracach polowych. Także K. W. przyznał, iż w gospodarstwie rolnym dziadków ubezpieczona pracowała codziennie w wymiarze co najmniej 5 godzin dziennie. Było to bowiem jedno z większych gospodarstw, w który hodowano także dużą ilość zwierząt, tj. krowy, konie, trzodę chlewną, drób. W takiej sytuacji niewątpliwym jest, iż ojciec nie dałby rady sam zająć się tym gospodarstwem. O dużym zakresie prac
w gospodarstwie świadczy chociażby fakt, iż w gospodarstwie tym pomagali także sąsiedzi. W takiej sytuacji praca ubezpieczonej w tym gospodarstwie nie budzi żadnych wątpliwości.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 4 k.p.c. w związku
z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym sprzed zmiany z dnia 27 października 2016 roku.