Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 9 grudnia 2015 roku w sprawie V K 103/14 I. W. została uznana za winną tego, że w dniu 20 marca 2012 roku w Ł. realizując zlecenia lekarskie leczenia onkohematologicznego M. M. zgodnie z protokołem I. 99/06 wbrew indywidualnej karcie zleceń lekarskich, nie zachowując reguł ostrożności podała lek W. do płynu mózgowo –rdzeniowego, w następstwie czego u M. M. wystąpiły: utrata przytomności, niedowład wiotki czterokończynowy, postępujące wodogłowie i zaniki korowe, co doprowadziło do powstania postępującego procesu degeneracyjnego w ośrodkowym układzie nerwowym, uniemożliwiającego dalsze leczenie według protokołu I., co w konsekwencji spowodowało śmierć M. M. w dniu 18 czerwca 2012 roku tj. przestępstwa z art. 155 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i na podstawie art. 155 k.k. została skazana na karę 2 lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. Sąd Rejonowy warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności na okres próby 3 lat oraz zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 9154,25 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Wyrok Sądu Rejonowego został zaskarżony apelacjami przez obrońcę oskarżonej, prokuratora oraz pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych.

Obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na jego treść, polegającą na:

a)  naruszeniu art. 4, art. 6, art. 7 oraz art. 410 k.p.k. poprzez błędne uznanie, iż do zgonu M. M. doszło na skutek podania przez oskarżoną leku W. do płynu mózgowo – rdzeniowego, co doprowadziło do powstania postępującego procesu degeneracyjnego w ośrodkowym układzie nerwowym, uniemożliwiającego dalsze leczenie według protokołu I., podczas gdy z zebranego materiału dowodowego m.in. w postaci sporządzonych w sprawie opinii biegłych specjalistów w osobach prof. dr hab. A. N. (1), prof. dr hab. A. B. (1) i prof. dr hab. S. R. (1) oraz dokumentacji sekcyjnej wynika jednoznacznie, iż przyczyną śmierci M. M. była niewydolność wielonarządowa powstała w wyniku choroby podstawowej tj. białaczki wrodzonej, zaś niewłaściwe podanie leku W. stanowiło jedynie czynnik ryzyka wpływający negatywnie na przebieg leczenia, co w konsekwencji prowadzi do ustalenia, iż działanie oskarżonej nie wypełniło znamion przestępstwa z art. 155 k.k.;

b)  naruszeniu art. 4, art. 6, art. 7 oraz art. 410 k.p.k. poprzez błędne uznanie, iż oskarżona nie zachowała staranności wymaganej w danych okolicznościach z uwagi na poleganie na uzyskanej od lekarza D. Ł. informacji pośredniej, co doprowadziło do popełnienia czynu zabronionego, którego możliwość popełnienia była obiektywnie możliwa do przewidzenia, podczas gdy zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań świadków oraz załączonych do akt dokumentów wskazuje, iż w okolicznościach sprawy, w szczególności związanych z koniecznością podjęcia natychmiastowej decyzji I. W. dołożyła wszelkiej niezbędnej staranności celem ustalenia sposobu prawidłowego podania leku W. M. M., co w konsekwencji prowadzi do wniosku, iż zachowaniu oskarżonej nie można przypisać znamion nieumyślnego działania.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator oraz pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych zaskarżyli wyrok Sądu Rejonowego w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze na niekorzyść oskarżonej zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu rażącą niewspółmierność wymierzonej kary przejawiającą się w nieorzeczeniu środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza, zaś prokurator także w zbyt krótkim określeniu okresu próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności.

W konkluzji apelacji prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wydłużenie okresu próby z 3 do 5 lat oraz orzeczenie wobec oskarżonej środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza na okres 5 lat.

Pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych wniósł natomiast o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec oskarżonej środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy sądowi I Instancji w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonej nie była zasadna.

Kwestionując przyjęty przez Sąd Rejonowy związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem oskarżonej polegającym na błędnym podaniu leku W. do płynu mózgowo – rdzeniowego zamiast dożylnie, a śmiercią M. M. obrońca błędnie odczytał wnioski wynikające z powołanych opinii biegłych.

Wszyscy biegli zgodnie stwierdzili, że podanie W. do płynu mózgowo –rdzeniowego zamiast dożylnie spowodowało nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Doszło do porażenia wszystkich czterech kończyn, stanu śpiączki, napadów drgawkowych. Kolejne zapisy EEG wskazywały na narastającą patologię, a badania obrazowe na zaniki korowe z następowym wodogłowiem. Opisane uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego były bezpośrednim wynikiem błędnego podania W. i uniemożliwiły dalsze leczenie choroby podstawowej tj. białaczki wrodzonej, co doprowadziło do zgonu M. M.. (ustna opinia A. N. k.- 528 v. – 529, opinia pisemna A. B. i S. R. k.- 215- 235 oraz opinia ustna A. B. i S. R. k. 529-530).

Gdyby nie doszło do nieprawidłowego podania leku W. przez oskarżoną M. M. mógłby być dalej leczony onkologicznie w związku z chorobą podstawową i przeżyć. Działanie oskarżonej całkowicie pozbawiło pokrzywdzonego tej możliwości.

Błędne było także twierdzenie apelacji, iż nie można oskarżonej przypisać niezachowania staranności wymaganej w danych okolicznościach z uwagi na poleganie na uzyskanej od lekarza D. Ł. informacji pośredniej.

Oskarżona, jak sama wyjaśniła, zapoznała się z kartą zleceń lekarskich, w której zapisano, iż lek W. należy podać dożylnie.

Mimo tego zignorowała ten zapis. Kierując się tylko i wyłącznie wielkością strzykawki, w jakiej lek został przygotowany do podania, nie podejmując próby osobistej weryfikacji swoich wątpliwości z lekarzem prowadzącym leczenie M. M., uznała że poda go do płynu rdzeniowo - mózgowego.

Nie istniały żadne obiektywne przeszkody uniemożliwiające weryfikację wątpliwości oskarżonej. Z pewnością taką przeszkodą nie był fakt, iż oskarżona dokonała już wkłucia do kanału rdzeniowego pokrzywdzonego. Po pierwsze posiadając wątpliwości co do prawidłowości zapisu karty zleceń lekarskich nie powinna przystępować do zabiegu bez uprzedniego ich wyjaśnienia, po drugie nawet w sytuacji dokonania wkłucia do kanału rdzeniowego powinna wykłuć się z kanału i poprosić lekarza hematologa o konsultację (ustna opinia biegłej A. B. k.- 529 v.)

Nie do przyjęcia jest argument podnoszony w apelacji obrońcy, iż właściwym sposobem usunięcia wątpliwości oskarżonej było uzyskanie informacji od lekarza stażysty D. Ł..

D. Ł. nie była w stanie

rozwiać wątpliwości oskarżonej i tylko ze swojej inicjatywy zadzwoniła do lekarza hematologa podejmując nieudolnie, jak się okazało, próbę wyjaśnienia tychże wątpliwości.

Oskarżona nie tylko niezachowała należytej ostrożności podejmując decyzję o podaniu W. dokanałowo zamiast dożylnie wbrew zapisowi w karcie zleceń lekarskich, ale kierując się jedynie wielkością strzykawki, w której lek został przygotowany do podania, nie podejmując próby osobistej weryfikacji swoich wątpliwości z lekarzem, który dokonywał zapisu w karcie zleceń lekarskich, dopuściła się rażącego, niczym niewytłumaczalnego, naruszenia zasad ostrożności wymaganych od lekarza anestezjologa przy podawaniu leków. Jak sama wyjaśniła, nie miała wcześniej do czynienia z lekiem W., a mimo tego, posiadając informację lekarską o właściwym sposobie jego podania, zignorowała ją, podając jako powód odstąpienia od zapisu karty zleceń lekarskich okoliczność całkowicie niezasługującą na przyjęcie tj. wielkość strzykawki, w której lek przygotowano do podania. Posiadając długoletni staż pracy jako lekarz anestezjolog, tytuł naukowy doktora nauk medycznych oraz będąc pracownikiem naukowym (...) tym bardziej powinna posiadać świadomość konsekwencji wynikających w niewłaściwego sposobu podania toksycznych leków stosowanych w chemioterapii.

Prawidłowe było zatem ustalenie Sądu Rejonowego, iż swoim zachowaniem polegającym na tym, że wbrew indywidualnej karcie zleceń lekarskich, nie zachowując reguł ostrożności podała lek W. do płynu mózgowo –rdzeniowego zamiast dożylnie, w następstwie czego u M. M. wystąpiła utrata przytomności, niedowład wiotki czterokończynowy, postępujące wodogłowie i zaniki korowe, co doprowadziło do powstania postępującego procesu degeneracyjnego w ośrodkowym układzie nerwowym, uniemożliwiającego dalsze leczenie onkologiczne według protokołu I., co w konsekwencji spowodowało śmierć M. M. w dniu 18 czerwca 2012 roku oskarżona popełniła przestępstwo z art. 155 k.k.

Wymierzonej oskarżonej kary 2 lat pozbawienia wolności, orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, mając na uwadze z jednej strony stopień naruszenia reguł ostrożności, a z drugiej uprzednią niekaralność oraz dobrą opinię oskarżonej, w żadnym razie nie można było uznać za rażąco niewspółmiernie surową w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k.

Zasadne były apelacje pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych oraz prokuratora w zakresie dotyczącym błędnego nieorzeczenia wobec oskarżonej środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza.

Zgodnie z treścią przepisu art. 41 § 1 k.k. Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Właśnie rażące naruszenie przez oskarżoną reguł ostrożności polegające na zignorowaniu bez uzasadnionej przyczyny zapisu karty zleceń lekarskich odnoszącego się do sposobu podania leku o silnym działaniu toksycznym na ośrodkowy układ nerwowy wskazuje na fakt, iż dalsze wykonywanie przez nią zawodu lekarza zagraża istotnym dobrom chronionym prawem takim jak życie i zdrowie pacjentów.

Niezbędne było w związku z tym orzeczenie wobec oskarżonej środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu lekarza na okres 1 roku.

Okres ten będzie wystarczający dla odniesienia skutku polegającego na spowodowaniu aby w swoim postępowaniu oskarżona dokładała należytej staranności we wszystkich czynnościach zwianych z wykonywaniem zawodu lekarza i jednocześnie wystarczający dla ochrony innych pacjentów przed lekkomyślnym postępowaniem oskarżonej.

Mając na uwadze dobrą opinię oskarżonej zarówno od przełożonych jak i współpracowników Sąd Okręgowy uznał, że dla osiągnięcia celów tego środka karnego nie jest właściwe orzekanie go w wyższym wymiarze. Dłuższy niż roczny okres zakazu wykonywania zawodu lekarza mógłby skutkować trwałym pozbawieniem oskarżonej wykonywania zawodu stanowiąc zbyt surową reakcję karną.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutów apelacji prokuratora odnoszących się do orzeczonego przez Sąd Rejonowy okresu próby. Okres warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wynoszący 3 lata należy uznać za wystarczający dla wykazania czy pozytywna prognoza probacyjna postawiona wobec oskarżonej była trafna. W razie nieprzestrzegania przez oskarżoną porządku prawnego możliwe będzie zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy na podstawie § 11 ust. 2 pkt 4 oraz § 17 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015, poz. 1800) zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżycieli posiłkowych kwoty po 840 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem drugiej instancji, a także na rzecz Skarbu Państwa kwotę 320 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, na którą złożyły się: kwota 300 zł tytułem opłaty od kary pozbawienia wolności ustalona na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karanych (t.j. Dz.U. z 1983 roku, Nr 49, poz. 223 ze zm.) oraz kwota 20 zł tytułem zryczałtowanych wydatków za doręczenie pism sądowych w postępowaniu odwoławczym - ustalona na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (t.j. Dz.U. z 2013 roku, poz. 663).