Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Gałas (spr.)

Sędziowie: SO Monika Skalska

SO Bolesław Wadowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 listopada 2016 r.

w Warszawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko R. J.

o wyłączenie wspólnika

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 16 lutego 2016 r., sygn. akt XVII GC 4087/15

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie częściowo w ten sposób, że oddalić wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez orzeczenie zakazu zbywania przez pozwanego R. J. udziałów na czas postępowania,

2.  oddalić zażalenie w pozostałym zakresie,

3.  pozostawić rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

SSO Monika Skalska SSO Anna Gałas SSO Bolesław Wadowski

Sygn. akt: XXIII Gz 1138/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 16 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie w sprawie z powództwa (...) sp. z o.o. w W. przeciwko R. J. o wyłączenie wspólnika zabezpieczył powództwo poprzez zawieszenie pozwanego R. J. w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce (...) sp. z o.o. oraz orzekł o zakazie zbywania posiadanych przez pozwanego R. J. udziałów na czas postępowania.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek o udzielenie zabezpieczenia był w całości zasadny. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy uznał, że powód uprawdopodobnił swoje roszczenie, interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia oraz ważne powody, które skutkują koniecznością zawieszenia wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce, bowiem mimo posiadania przez pozwanego R. J. mniejszościowych udziałów w spółce (...) sp. z o.o. w W. oraz odwołania pozwanego z funkcji prezesa zarządu tejże spółki nie utracił on możliwości wywierania wpływu na działalność spółki. Sąd Rejonowy powołał postanowienia umowy spółki, które stanowią, że wspólnik mniejszościowy ma możliwość wpływania na funkcjonowanie spółki w aspekcie podnoszenia kapitału zakładowego oraz dopłat. Sąd Rejonowy wskazał także, że pozwany jest zaangażowany w działalność konkurencyjną wobec spółki, co wywiódł na podstawie przedstawionego przez powoda opisu działań i czynności pozwanego. Mając to na uwadze Sąd Rejonowy uznał, że wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie pozwanego R. J. w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce (...) sp. z o.o. jest uzasadnione próba ochrony spółki przed kolejnymi bezprawnymi czynnościami pozwanego.

Zażalenie na to postanowienie wywiódł pozwany. Zaskarżył postanowienie w całości i zarzucił mu:

1)  naruszenie przepisów postepowania, które miały wpływ na treść zaskarżonego postanowienia tj. art. 730 ¹ § 1 w zw. z § 2 k.p.c. i w zw. z art. 268 k.s.h. poprzez udzielenie stronie powodowej zabezpieczenia powództwa pomimo tego, że powód nie uprawdopodobnił wiarygodności roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, albowiem strona powodowa nie wykazała, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie,

2)  naruszenie przepisów postepowania, które miały wpływ na treść zaskarżonego postanowienia tj. art. 730 ¹ § 3 k.p.c. poprzez udzielenie zabezpieczenia nadmiernie obciążającego pozwanego, gdyż zawieszenie wspólnika w wykonywaniu jego praw może wywołać dla wspólnika skutki trwałe i nieodwracalne, albowiem nie ma on żadnego wpływu na funkcjonowanie spółki, a nadto pozbawiony został jakichkolwiek dochodów pochodzących z jej funkcjonowania.

Powołując się na te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postepowania zażaleniowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się zasadne jedynie w części.

Sąd Okręgowy podziela, co do zasady twierdzenie zawarte w uzasadnieniu zażalenia odnośnie do braku podstaw faktycznych i prawnych udzielenia osobnego zabezpieczenia poprzez „orzeczenie zakazu zbywania przez pozwanego R. J. udziałów pozwanego w spółce”.

W tej sprawie o wyłączenie wspólnika powód domagał się zabezpieczenia powództwa poprzez zawieszenie pozwanego R. J. w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce (...) sp. z o.o. oraz orzeczenia zakazu zbywania posiadanych przez pozwanego udziałów na czas postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego, wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia w postaci „orzeczenia zakazu zbywania udziałów” mieści się w sposobie zabezpieczenie poprzez zawieszenie wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych. Stosownie do treści art. 268 k.s.h. w celu zabezpieczenia powództwa (o wyłączenie wspólnika) sąd może, z ważnych powodów, zawiesić wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych. Zabezpieczenie to dotyczy zawieszenia wspólnika w wykonywaniu jego praw, w tym co oczywiste prawa do dysponowania własnymi udziałami w kapitale spółki (art. 180 k.s.h. – prawo zbywania udziałów). Zawieszenie, o którym mowa w przepisie szczególnym art. 268 k.s.h. dotyczy zawieszenia wspólnika w wykonywaniu praw udziałowych, z czego wynika, że takie zabezpieczenie nie dotyczy tylko zawieszenia praw przyznanych wspólnikowi w umowie spółki osobiście, chociaż i te prawa mogą być zawieszone na podstawie art. 755 k.p.c. Sąd Rejonowy pominął te kwestie przy rozpoznawaniu wniosku, co oznacza naruszenie art. 268 k.s.h. Przy orzeczeniu zabezpieczenia poprzez zawieszenie wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych, brak jest podstaw faktycznych i prawnych do dalszego jeszcze wyodrębniania zawieszonego prawa udziałowego. Trzeba też dodać, że powód w tej części swojego wniosku w ogóle nie uzasadnił.

W pozostałym zakresie zażalenie było całkowicie niezasadne.

Podstawa prawna żądania zabezpieczenia w sposób wskazany w pozwie wynika z art. 268 k.s.h., który stanowi lex specialis wobec art. 730 ¹ k.p.c. Wspólnik pozywający nie musiał zatem uprawdopodobnić wiarygodności roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Należy natomiast uprawdopodobnić (art. 736 § 1 pkt 2 k.p.c.), że zachodzą okoliczności uzasadniające żądanie zabezpieczenia. Te okoliczności nie muszą być tożsame z ważną przyczyną jako podstawą żądania wyłączenia wspólnika.

W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy oraz twierdzenia powoda zebrane w sprawie pozwalały na uznanie, że zachodzą okoliczności dające powody do zabezpieczenia a także uznania roszczenia za wystarczająco prawdopodobne w świetle regulacji zawartej w art. 730 ¹ § 1 k.p.c. Zażalenie nie podważa zasadności tego uznania. Przeciwnie pozwany potwierdza, że pozostaje w konflikcie z drugim wspólnikiem a konflikt ten trwa od dawna. Twierdzi jednak, że nie jest członkiem zarządu, więc nie ma wpływu na spółkę. Zdaniem Sądu Okręgowego odwołanie pozwanego z funkcji prezesa zarządu nie ma znaczenia dla oceny uprawdopodobnienia roszczenia. Roszczenie dotyczy bowiem wyłączenia pozwanego wspólnika. W istocie opisane przez powoda działania pozwanego będącego wspólnikiem (...) sp. z o.o., dają obraz jego stosunku do spółki i wpływu na prowadzoną przez spółkę działalność zarówno w czasie pełnienia przez pozwanego funkcji jak i po tym czasie. Po pierwsze pozwany podjął indywidualną działalność konkurencyjną a profil jego działalności jest niemal tożsamy z działalnością spółki. Po drugie, mając na względzie brak zakazu konkurencyjności, jednak działalność pozwanego jest powiązana z bazą danych i klientelą spółki, do czego pozwany miał dostęp będąc jeszcze prezesem zarządu spółki i wykorzystał. Po trzecie pozwany jednoznacznie kontaktuje się z dotychczasowymi kontrahentami spółki wskazując siebie, jako lepszego kontrahenta niż spółka (np. wiadomości mailowe k. 79, 80, 81, 82). Po czwarte pozwany w październiku 2014 r. bez przyczyny wypowiedział umowy o współpracę pomiędzy spółką a jej kontrahentami (m. in. k. 125 i n., k. 132), co zagrażało dalszemu funkcjonowaniu spółki. Po piąte wreszcie pozwany pełniąc funkcję członka zarządu nie zwoływał zgromadzenia wspólników, co m. in. skutkowało koniecznością zwrócenia się przez większościowego wspólnika o udzielenie upoważnienia do zwołania zgromadzenia wspólników przez sąd rejestrowy i niemal rocznym paraliżem spółki. W istocie wedle dowodów przedstawionych przez powoda, pozwany swoim zachowaniem dał odczuć brak woli po jego stronie wspólnego funkcjonowania wspólników na rzecz i w interesie wspólnie tworzonej spółki. To z kolei oznacza, że powód uprawdopodobnił roszczenie w sprawie o wyłączenie wspólnika. Zarzuty naruszenia art. 730 ¹ § 1 w zw. z § 2 k.p.c. i w zw. z art. 268 k.s.h. są w tym zakresie bezzasadne.

Odnośnie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, choć nie musi być wykazywany, to również został on uprawdopodobniony. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje tylko wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub znacznie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub osiągnięcie celu postępowania. Skarżący kwestionuje stanowisko Sądu Rejonowego, że posiadanie przez pozwanego mniejszości udziałów w kapitale zakładowym spółki nie wyklucza możliwości wpływania na funkcjonowanie spółki, ponieważ odkąd trwa konflikt między stronami nie doprowadził on do paraliżu funkcjonowania spółki i nie stanowi realnego zagrożenia dla istotnych interesów spółki. Taka argumentacja nie zasługuje na akceptację, ponieważ nie obala tezy o potencjalnym wpływie pozwanego na funkcjonowanie spółki. Zgodnie z treścią umowy spółki (§ 9 ust. 11) podwyższenie kapitału zakładowego oraz wnoszenie dopłat wymaga zgody wszystkich wspólników, a więc także pozwanego mniejszościowego wspólnika. Nadto wedle art. 246 § 3 k.s.h. uchwała wspólników dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy. Jakakolwiek zmiana umowy spółki w takim zakresie będzie wymagała, niezależnie od ustawowej większości, zgody pozwanego wspólnika czyli jego głosu za uchwałą. Wspólnik mniejszościowy ma prawo zgody na piśmie na odbycie zgromadzenia wspólników poza siedzibą spółki. Brak owej zgody oznacza, że zgromadzenie nie może odbyć się poza siedzibą spółki. Wspólnik mniejszościowy ma uprawnienia do sprzeciwu odnośnie podjęcia uchwały nie objętej porządkiem obrad (art. 239 § 1 k.s.h.) oraz odnośnie odbycia zgromadzenia i podjęcia uchwały bez formalnego zwołania zgromadzenia wspólników (art. 240 k.s.h.). Już tylko te uprawnienia i wynikające z nich możliwości działania wspólnika oznaczają, że pozwany wspólnik niezależnie od faktu mniejszościowego udziału, ma realne możliwości wpływu na funkcjonowanie spółki znacznie ograniczając korzystanie przez spółkę z instytucji przewidzianych prawem dla wszystkich spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Twierdzenie skarżącego, że drugi wspólnik ma większość udziałów pozwalającą na podejmowanie uchwał bez konieczności konsultowania ich z pozwanym razi powierzchownością. Trzeba wskazać, że obowiązkiem pozwanego jest realizacja podstawowych założeń spółki zgodnie z art. 3 k.s.h., poprzez m. in. dążenie do osiągnięcia wspólnego celu i współdziałanie wspólników zakładających spółkę. Działanie, które ma związek tylko z własnymi interesami nie służy spółce, jako odrębnemu podmiotowi. Wysokie prawdopodobieństwo podejmowania przez pozwanego działań na szkodę spółki jest realne a brak zawieszenia praw udziałowych pozwanego znacznie utrudni lub uniemożliwi osiągnięcie celu tego postępowania. Celem tego postępowania jest utrzymanie spółki, która chce działać bez konkretnego wspólnika w optymalnych warunkach gospodarczych i prawnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie pozwanego wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce prawidłowo został uwzględniony.

Jednocześnie wskazać należy, że powyższe ustalenia o zasadności udzielenia zabezpieczenia nie przesądzają o tym, czy powództwo jest zasadne w niniejszej sprawie. Prawdziwość i zasadność twierdzeń powoda oraz ostateczna ocena prawna sprawy zostanie bowiem rozstrzygnięta przez Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego zachodziła konieczność częściowej zmiany zaskarżonego postanowienia. Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 §1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w części i oddalił wniosek o zabezpieczenie powództwa poprzez orzeczenie zakazu zbywania przez pozwanego R. J. udziałów na czas postępowania.

Wobec braku usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia zażalenia w pozostałym zakresie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie w pozostałym zakresie.

Rozstrzygniecie o kosztach postępowania zażaleniowego oparto na art. 108 § 1 k.p.c.

SSO Monika Skalska SSO Anna Gałas SSO Bolesław Wadowski