Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 19 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2017 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. (1) i J. K. (2)

przeciwko D. P.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji pozwanej D. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 27 lipca 2016r. sygn. akt I C 1353/14

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża pozwanej D. P. kosztami postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adwokata L. K. kwotę 1476 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) brutto, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

IV.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz radcy prawnego E. N. kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych), tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodom z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Barbara Mokras SSO Wojciech Vogt SSO Jacek Chmura

II Ca 547/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27.07.2016 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu w sprawie I C 1353/14, z powództwa J. K. (1) i J. K. (2) przeciwko D. P. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego:

1. Pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - wyrok Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 30 lipca 2013r. w sprawie I C 20109 w zakresie pkt I, pkt. III i w zakresie pkt. II co do miesięcznych rat renty w wysokości 716,00 zł. za okres od kwietnia 20l3r. do lipca 2016r. ;

2. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. Nie obciążył stron kosztami postępowania ;

4. Zasądził od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adw. L.

K. kwotę 2.400,00 zł. wraz z należną stawką podatku od towarów i usług

tytułem kosztów zastępstwa procesowego pełnionego z urzędu;

5. Zasądził od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adw. E.

B. - N. kwotę 2.400,00 zł. tytułem kosztów zastępstwa

procesowego pełnionego z urzędu.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości pozwana D. P. apelacją z dnia 5 września 2016 r. Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego art 505 pkt 2 KC przez jego nie zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że w sprawie nie ma zastosowanie wyłączenie potrącenia podczas gdy renta zamienna stanowi o środkach utrzymania;

- naruszenie prawa materialnego art. 840 § 1 pkt 2 KPC poprzez błędne jego zastosowanie co do pozbawienia klauzuli wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 30 lipca 2013 roku w sprawie (...) w zakresie odsetek ustawowych.

Wskazując na powyższe wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie

powództwa,

ewentualnie

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwanej pełnomocnik powodów wniósł o:

1.  Oddalenie apelacji pozwanej w całości;

2.  Zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kosztów postepowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję;

3.  Przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powodów z urzędu, radcy prawnej E. N., kosztów nieopłaconej pomocy prawnej za I i II instancję, gdyż nie zostały one pokryte w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy aprobuje w całości i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji. Jednocześnie wobec tego, że Sąd Okręgowy jako sąd II instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu I instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, Sąd ogranicza uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 387 § 2 ¹ k.p.c.).

W odniesieniu do zarzutu naruszenia prawa materialnego – art. 505 pkt 2 k.c. Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z treścią tego przepisu nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania. Zakaz potrącenia ochrania tu interes osoby uprawnionej do otrzymywania środków utrzymania. Nie ulega wątpliwości, że do takich środków oprócz świadczenia alimentacyjnego z art. 128 i nast. k.r.o. należą również świadczenia przewidziane w art. 913 k.c. (dożywotnia renta). Świadczenie takie przysługuje pozwanej i objęte jest treścią wyroku z dnia 30.07.2013 r. I C 20/09.

W niniejszej sprawie zarzut potrącenia obejmował jednak nie kwotę bieżącego świadczenia renty dożywotniej w kwocie 716 zł miesięcznie, lecz kwotę 26.755 zł zaległej renty dożywotniej należnej do dnia 1.04.2013 r. Wbrew zarzutom pozwanej – zachodzi istotna różnica pomiędzy roszczeniem o zapłatę bieżącej kwoty renty dożywotniej a roszczeniem o zapłatę zaległych kwot tej renty. Wierzytelność wynikająca z zaległych, nie zapłaconych kwot renty dożywotniej w istocie bowiem stanowi roszczenie regresowe, w rozumieniu art. 140 k.r.o. W sytuacji bowiem, gdy zobowiązany nie dostarcza uprawnionemu w określonym okresie bieżących środków utrzymania, wydatki te są pokrywane bądź przez samego uprawnionego bądź przez inną osobę. Po ich pokryciu powstaje roszczenie regresowe, którego przedmiotem nie jest już zapewnienie bieżącego utrzymania wierzyciela regresowego, ale zapłata świadczenia, które uiścił wierzyciel regresowy. Roszczenie przewidziane w art. 140 k.r.o. - a tym samym również roszczenie regresowe dotyczące renty dożywotniej – nie jest roszczeniem o świadczenia alimentacyjne. Do tego roszczenia nie ma zatem zastosowania ograniczenie potrącenia z art. 505 pkt 2 k.c. (patrz Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16.12.2015 r. III CZP 77/15, Biuletyn SN 2015 r., Nr 12, Legalis).

Z powyższych względów zarzut apelacji dotyczący niezastosowania art. 505 pkt. 2 k.c. nie mógł zostać uwzględniony.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. w zakresie pozbawienia wykonalności wyroku w sprawie I C 20/09 co do zapłaty renty dożywotniej Sąd Okręgowy zważył, że jak wynika z bezspornych ustaleń faktycznych, wierzytelność pozwanej D. P. z tytułu renty dożywotniej należnej od powodów została zajęta i to już w 2010 r. (zestawienie k.192). Zajęcie zostało dokonane przez komornika na wniosek wierzycieli pozwanej D. P. i trwa ono do chwili obecnej oraz – co wymaga podkreślenia – trwało w chwili składania przez pozwaną D. P. wniosku o wszczęcie egzekucji przeciwko powodom z przedmiotowego wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie I C 20/09. Postępowanie egzekucyjne o zapłatę renty dożywotniej w kwocie 716 zł miesięcznie zostało wszczęte na wniosek pozwanej z dnia 27.05.2014 r. w sprawie Kmp 23/14.

Zgodnie z art. 885 k.p.c. w związku z art. 902 k.p.c. oraz zgodnie z art. 896 § 1 pkt 1) k.p.c. w chwili składania wniosku o wszczęcie egzekucji przez pozowaną w sprawie Kmp 23/14 nie miała ona uprawnień do rozporządzania wierzytelnością ani żądania od powodów zapłaty należności wynikającej z wyroku w sprawie I C 20/09, ponieważ wierzytelność ta była skutecznie zajęta w postępowaniu egzekucyjnym. Tym samym pozwana nie miała uprawnień do wszczęcia egzekucji przeciwko powodom o zapłatę renty dożywotniej. Niezależnie od powyższego powodowie – jako dłużnicy zajętej wierzytelności, stosownie do art. 896 § 1 pkt 2) k.p.c. płacili bieżące kwoty renty dożywotniej komornikowi, zgodnie z treścią zajęcia. Z chwilą zapłaty miesięcznej kwoty renty dożywotniej do rąk komornika następował po stronie powodów taki sam skutek jak zapłata tej kwoty do rak pozwanej jako wierzycielki, to jest wygaśnięcie zobowiązania. Wszczęcie egzekucji przez pozwaną D. P. spowodowało zatem konieczność zapłaty przez powodów drugi raz tej samej należności. Zarzut zapłaty podniesiony przez powodów był zatem uzasadniony, także co do zapłaconej kwoty 64 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 840 § 1 pkt 2) k.p.c. albowiem po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie w postaci zapłaty należności objętej tytułem i wygaśnięcie zobowiązania a ponadto pozwana D. P. nie miała uprawnień do wszczęcia egzekucji wobec skutecznego zajęcia jej wierzytelności. Roszczenie o odsetki z art. 481 k.c. jest roszczeniem akcesoryjnym, które wygasa wraz z zapłatą należności głównej. Zapłata przez powodów J. J. K. (2) należności z tytułu miesięcznej renty dożywotniej do rąk komornika spowodowała wygaśnięcie tej wierzytelności, a tym samym roszczenia o odsetki. Taki sam skutek, w myśl art. 499 k.c. odniosło oświadczenie o potrąceniu złożone przez powodów wobec wierzytelności pozwanej z tytułu zaległej renty dożywotniej, powodując umorzenie wierzytelności pozwanej od momentu jej wymagalności. Zarzut apelacji dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. również nie zasługiwał na uwzględnienie.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., biorąc bowiem pod uwagę sytuację majątkową pozwanej, w szczególności wysokość jej dochodów oraz fakt, że korzystała ona ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości, Sąd uznał, że zachodzi w niniejszej sprawie po stronie pozwanej wyjątkowa sytuacja uzasadniająca nie obciążanie jej kosztami postępowania.

Wysokość kosztów zastępstwa procesowego pełnomocników ustanowionych z urzędu sąd ustalił na podstawie § 16 ust. 1 pkt 1) w związku z § 4 i § 8 pkt 5) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz. 1805) w związku z § 22 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1715).

SSO Barbara Mokras SSO Wojciech Vogt SSO Jacek Chmura