Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka A. G. w listopadzie 2013 r wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 750 .000 zł tytułem odszkodowania za szkody górnicze powstałe w budynku mieszkalnym , gospodarczym , ogrodzeniu , chodniku , drogach dojazdowych oraz kosztów usunięcia deformacji na działce . Dodatkowe żądanie zasądzenia 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za dyskomfort zamieszkiwania w uszkodzonym i pochylonym , zawilgoconym budynku zostało cofnięte. Na rozprawie w dniu 19 03 2014 r ( k 47 odwrót) powodowie sprecyzowali żądanie w ten sposób , że w pierwszej kolejności wnieśli o naprawę szkód w budynku mieszkalnym i gospodarczym oraz pozostałych urządzeniach na gruncie , a gdyby to było niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione to wówczas wnieśli o zasądzenie odszkodowania 750.000 zł za wszystkie składniki znajdujące się na gruncie odpowiadającego ich wartości odtworzeniowej . Pełnomocnicy powódki postawili warunek , aby rektyfikacja budynku nastąpiła po jego podniesieniu bowiem budynek znacznie osiadł . W przeciwnym razie prostowanie budynku na istniejącym poziome spowoduje , że budynek zostanie pozbawiony okien na poziomie piwnic , bowiem obecnie okna piwniczne znalazły się na skutek osiadania pod powierzchnią gruntu. W uzasadnieniu powódka podniosła że szkody powstawały od 2010 r. . Budynek mieszkalny wychylił się z pionu, na ścianach i stropach powstały pęknięcia , stolarka okienna i drzwiowa uległa deformacji , budynek osiadł ok. 0,5 m. Na skutek wychylenia budynku nie działa kanalizacja oraz centralne ogrzewanie. W budynku gospodarczym spękaniu uległy ściany i stropy, budynek zapadł się tak że wjazd do garażu jest niemożliwy. Ogrodzenie uległo przechyleniu , zapadnięciu , deformacji. Krawężniki i kostka brukowa w chodnikach uległa zapadnięciu . Płyty betonowe na podjeździe popękały i zapadły się. Na gruncie występują uskoki i zapadliska oraz głębokie szczeliny w gruncie.

Pozwana (...) SA w J. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Zdaniem pozwanej z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia istnieje możliwość naprawy wszystkich szkód na nieruchomości powódki. Pozwana proponowała wcześniej naprawę szkód na co powódka nie przystała bowiem domagała się dodatkowo podniesienia budynku o 50 cm na co pozwana nie przystała . W ocenie pozwanej istnie możliwość rektyfikacji budynków. Niezależnie od powyższego odszkodowanie żądane przez powódkę jest zawyżone. Pozwana wyraziła zgodę na ograniczenie żądania co do kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka A. G. jest właścicielem nieruchomości położonej w J. opisanej w księdze wieczystej kW Nr (...) Sądu Rejonowego w Jastrzębiu Zdroju. ( dowód odpis księgi wieczystej karta 7-9)

Przed wniesieniem pozwu powódka wyczerpała tryb ugodowy składając wnioski w wydziale szkód górniczych pozwanej spółki z dnia 14 03 2011 r o zadośćuczynienie za obniżony komfort życia w pochylonym budynku, z dnia 19 02 2012 r o prostowanie budynku i naprawę szkód w pozostałych składnikach budowlanych na gruncie, z dnia 22 11 2012 r o podniesienie budynku przed jego rektyfikacją, z 2 05 2013 r o rektyfikację budynków i remont pozostałych składników budowlanych oraz w przypadku braku możliwości naprawienia szkód o wypłatę jednorazowego odszkodowania. W odpowiedzi ze strony pozwanej padały deklaracje dot rektyfikacji budynków . Decyzją Prezydenta Miasta J. z dnia 19 12 2012 r zatwierdzono projekt budowlany i udzielono pozwolenia na budowę dla inwestora (...) Spółki (...) dot pionowej rektyfikacji budynku mieszkalnego . Rektyfikacji nie wykonano bowiem nie uwzględniała ona podniesienia budynku ( który uległ obniżeniu o 50 cm) co stanowiło warunek powódki do przystąpienia do naprawy szkód.

Budynek mieszkalny wybudowany w 1968 r, zabezpieczony na IV kategorię szkód górniczych. Jako zabezpieczenie zastosowano ławy żelbetowe dodatkowo zbrojone, wieńce żelbetowe na każdej kondygnacji. W wyniku ujemnych wpływów eksploatacji górniczej budynek mieszkalny wychylony jest z pionu 26,8 promila. W 2011 r wychylenie wynosiło 25 promila, w 2012 r 25,2 promila , w 2013 r 26,8 promila. Jest to wychylenie niedopuszczalne wymagające rektyfikacji oraz podniesienia o ok. 50 cm ze względu na deformację terenu. Odkształcenia i wychylenia budynku wykluczają użytkowanie budynku zgodnie z przeznaczeniem. Budynek zagłębił się w teren o około 50 cm. W budynku wystąpiły szkody polegające na spękaniu ścian , posadzki betonowej, stropu , faset deformacji podłogi z klepki parkietowej, samoczynnym otwieraniu i zamykaniu drzwi , spękaniu cokołu na zewnątrz, spękaniu i odpadaniu płytek ceramicznych , zawilgoceniu ścian fundamentowych .

W budynku gospodarczym doszło do spękania posadzki stropu , ścian.

Wjazd do garażu z płyt został spękany i zdeformowany . Pojawiły się wybrzuszenia i zapadliska.

Ogrodzenie frontowe i boczne uległo deformacji , z pionu wychyliły sie słupki , cokoły .

Budynek gospodarczy wybudowany w 1977 r zabezpieczony na III kategorię szkód górniczych. Jako zabezpieczenie zastosowano wieńce żelbetowe poziome stropu przyziemia.

Pomiędzy uszkodzeniami wszystkich obiektów na nieruchomości powódki a działalnością górniczą pozwanej zachodzi związek przyczynowy.

Koszt przywrócenia budynku mieszkalnego oraz pozostałych składników budowlanych na posesji powódki wyniesie 115.511,74 zl .Dodatkowo koszt rektyfikacji budynku mieszkalnego wraz z jego podniesieniem wynosi 239.096,55 zł . W sumie łączny koszt naprawy wszystkich składników budowlanych wynosi 354.608,29 zł .

Wartość odtworzenia obiektów budowlanych z uwzględnieniem naturalnego zużycia z podatkiem VAT wynosi:

- budynku mieszkalnego – 324.432 zł

- budynku gospodarczego - 48.196 zl

- ogrodzenia -17.029 zł

Chodników i dróg dojazdowych – 7.474 zł

Łącznie wartość odtworzeniowa wszystkich składników budowlanych wynosi 397.132 zl brutto.

Do wartości odtworzeniowej doliczyć należy koszty zabezpieczeń budynku mieszkalnego w wysokości 9.855 zł ( z podatkiem VAT) a więc wartość odtworzeniowa wszystkich składników budowlanych wraz z kosztami ich zabezpieczeń wynosi 406.987 zł brutto .

( dowód : opinia biegłej ds. szkód górniczych i budownictwa A. S. , opinia biegłego rzeczoznawcy majątkowego M. J. , opinia uzupełniająca tego biegłego karta 421-429 , wraz z pismem biegłego zawierającymi ustosunkowanie się do opinii karta 508-509 )

Deformacje terenu wywołane ujemnymi wpływami eksploatacji górniczej występujące w obrębie budynków powódki nadal będą niekorzystnie oddziaływać na te budynki powodując deformacje terenu – osiadanie , nachylenie terenu i odkształcenia poziome spowodowane postępującym wytwarzaniem się niecki obniżeniowej. Rektyfikacja budynków powódki w tym podniesienie budynku mieszkalnego nie będzie trwałym naprawieniem szkody, w przyszłości z uwagi na wpływy eksploatacji budynki nadal będą osiadać i wychylać się z pionu. Prowadzona od roku 2010 eksploatacja pokładów węgla może jeszcze oddziaływać na budynki powódki do roku 2020.Ponadto w sąsiedztwie nieruchomości powódki prowadzona jest aktualnie i planowana jest do roku 2023 eksploatacja górnicza i dlatego parametry tworzącej się niecki obniżeniowej będą ulegać zwiększeniu. Planowana eksploatacja wywoła wpływy II kategorii deformacji terenu górniczego.

(dowód opinia biegłego geologa J. M. )

Sąd zważył :

W niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie ustawa prawo górnicze i geologiczne z dnia 4 lutego 1994 r. ( tekst jedn. Dz.U. z 2005 r., Nr 228, poz.1947 z późn. zm. ). Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z 22 listopada 2013 r. (III CZP 75/13, OSNC 2014/7-8/75), że do spraw o naprawienie szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego, w których zdarzenie wywołujące szkodę, jak i jej powstanie, miały miejsce przed dniem 1 stycznia 2012 r. – kiedy to w życie weszła aktualnie obowiązująca ustawa - stosuje się przepisy poprzedniej ustawy z 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze. Dla ustalenia jakie przepisy mają zastosowanie do roszczeń o naprawienie szkód górniczych decydujące znaczenie miało zatem ustalenie kiedy powstała szkoda, bowiem zdarzenie wywołujące taką szkodę dla przypisania odpowiedzialności jej sprawcy musiało mieć miejsce przed powstaniem szkody. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wychylenie budynku przekraczające dopuszczalną granicę stwierdzono już przed 1 stycznia 2012 r. i ta okoliczność przesądza o zastosowaniu do zgłoszonego w niniejszej sprawie roszczenia poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze. W myśl art. 91 ust. 1 tej ustawy właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jeżeli ruch ten odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Może żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody zgodnie z przepisami tej ustawy. W myśl art. 97 w/w ustawy w sprawach o naprawienie szkód górniczych orzekają sądy powszechne jednakże sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe dopiero po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody albo od zgłoszenia przedsiębiorcy żądania przez poszkodowanego upłynęło 30 dni . Warunek wyczerpania postępowania ugodowego w zakresie roszczeń dochodzonych w niniejszej sprawie został spełniony, co jednoznacznie wynika z pism między stronami znajdujących się w aktach sprawy.

Przepis art. 92 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze stanowi , że do naprawienia szkód, o których mowa w art.91 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej . Do przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej zgodnie z art. 361 kc ustalenia wymagało że na nieruchomości powódki powstała szkoda oraz, że istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy powstałą szkodą a działalnością górniczą pozwanej. Wydana w niniejszej sprawie opinia biegłych sądowych geologa J. M. i biegłej z zakresu budownictwa i szkód górniczych A. S. nie pozostawiała żadnych wątpliwości co do tego, że występujące na nieruchomości powódki szkody pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z działalnością pozwanej. Spór w sprawie w istocie sprowadził się do sposobu naprawienia tych szkód.

Zgodnie z art. 94 ust.1 wyżej powołanej ustawy naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego.

Stosownie do art. 95 tej ustawy dopiero jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania .

Wychylenie budynku mieszkalnego mieści się w kategorii wychylenia niedopuszczalnego . Naprawa istniejącego odkształcenia możliwa jest jedynie poprzez rektyfikacje budynku oraz z uwagi na istniejące deformacje terenu po podniesieniu obiektu o ok. 50 cm. Na nieruchomości powódki występują liczne deformacje nieciągłe terenu.

W świetle opinii biegłego sądowego J. M. , której Sąd dał wiarę jako logicznej, pełnej i konsekwentnej, w rozpoznawanej sprawie zaistniały przesłanki do naprawienia szkody poprzez zapłatę odszkodowania. Nie jest bowiem możliwe przywrócenie stanu poprzedniego z przyczyn technicznych, a nadto jest ono ekonomicznie nieuzasadnione z uwagi na fakt, że nieruchomość powódki podlegać będzie dalszym wpływom aktualnej eksploatacji górniczej a nadto nie uległy zakończeniu wpływy dotychczasowej eksploatacji. Ważnym czynnikiem powodującym szkody jest efekt zlokalizowania nieruchomości w obrębie występujących krawędzi eksploatacji. Budynki powódki zlokalizowane są na filarze ochronnym szybów głównych przed którymi zatrzymała się eksploatacja . Ponadto zlokalizowane są w sąsiedztwie uskoku zachodniego o zrzucie ok. 10 m przebiegającego w kierunku S-N od 50-100m na zachód od nieruchomości. W obu skrzydłach prowadzono eksploatacje , co mogło spowodować wzrost naprężeń w płaszczyźnie uskokowej i spotęgowanie oddziaływań dynamicznych. Dokonana od 2010 r eksploatacja wywołała wpływy III kategorii deformacji terenu górniczego. Dodatkowo budynek znajduje się na skłonie niecki osiadania w strefie występowania naprężeń rozciągających na oddziaływanie których konstrukcje budowlane są zdecydowanie mniej odporne.

Rektyfikacja budynku mieszkalnego nie przywróci zatem stanu sprzed powstania szkody dlatego Sąd uznał że jedynym sposobem naprawienia szkód zgłoszonych przez powódkę jest wypłata odszkodowania odpowiadającego wartości odtworzeniowej budynków i pozostałych urządzeń po odliczeniu kosztów naturalnego zużycia.

Sąd podzielił opinię biegłego rzeczoznawcy majątkowego który wyszacował wartość odtworzeniową składników budowlanych wraz z kosztami zabezpieczenia budynku. Łącznie koszt przywrócenia stanu poprzedniego wyniósłby 406.987 zł brutto .

Poprzez odesłanie wynikające z art.92 wyżej powołanej ustawy z 4 lutego 1994 r., do ustalenia wysokości szkody w niniejszej sprawie, a tym samym wysokości odszkodowania, miały zastosowanie ogólne uregulowania prawa cywilnego, a zgodnie z art. 363 § 2 k.c., jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania. W sytuacji biegły wyliczając wysokość należnego odszkodowania przyjął ceny aktualne na dzień wydawania opinii.

Na zasadzie art. 350 kpc w pkt 2 wyroku Sąd umorzył postępowanie w zakresie ograniczonego żądania tj co do kwoty 60.000 zł .

W pozostałej części Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. stosunkowo rozdzielając te koszty. Powódka w pozwie domagała się zasądzenia kwoty 810.000 zł . Powództwo zostało uwzględnione do kwoty 406.987 zł a więc powódka wygrała sprawę w 50% .

W pkt 4 wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa część należnej opłaty sądowej 20.349 zł ( 406.987 zł x 5 % ) od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy. W pkt 6 wyroku Sąd na podstawie art.113 ust.4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych odstąpił od obciążenia powódki przypadającą na nią częścią należnej opłaty sądowej oraz częścią przypadających na powódkę wydatków poniesionych przez Skarb Państwa na wynagrodzenie biegłych , biorąc pod uwagę charakter sprawy , który utrudnia stronie działającej bez fachowego pełnomocnika precyzyjne określenie wartość przedmiotu sporu. Sąd ustalał wysokość należnego odszkodowania po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w tym trzech opinii biegłych .

W pkt 5 wyroku zasądzono od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.370 ,50 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu. Powódka nie poniosła żadnych kosztów procesu. Strona pozwana wpłaciła zaliczkę na poczet opinii biegłych w wysokości 3.524 zł . Całkowity koszt opinii biegłych wyniósł 9.759,11 zł. Koszty te obciążają po połowie strony a więc każdą ze stron kwotą 4.879,59 zł. Przy czym pozwany uiścił już tytułem zaliczek kwotę 3.524 zł.

Pozwany poniósł więc koszty 7.217 zł ( koszty zastępstwa prawnego i opłata skarbowa od pełnomocnictwa) oraz 3.524 zł tytułem zaliczek na biegłego. Pozwany poniósł więc koszty 10.741 zł z czego jego udział w kosztach wynikający z przegrania sprawy wynosi połowę a więc 5.370,50 zł ( 10.741 zł : 2 ) . W tej sytuacji Powódka powinna zwrócić pozwanemu połowę poniesionych przez pozwanego kosztów czyli 5.370 zł. Zgodnie bowiem z art. 108 kpc zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

SSO Marta Kucharczyk – Gemza

ZARZĄDZENIE

1 odnotować zwrot akt z uzasadnieniem

2 odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć

- pełnomocnikom powódki z pouczeniem o apelacji

- pełnomocnikowi pozwanej