Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Weronika Klawonn

Protokolant: st. Milena Gołaś

po rozpoznaniu 2 listopada 2016 r. na rozprawie

sprawy z powództwa B. F.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 27225 zł. 75 gr. (dwadzieścia siedem tysięcy dwieście dwadzieścia pięć złotych) z ustawowymi odsetkami od 3 lutego 212 r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  obciąża strony kosztami procesu w następujący sposób:

- powoda B. F. w 2/3 częściach,

- pozwaną (...) Spółkę Akcyjną w 1/3 części,

szczegółowe rozlicznie kosztów pozostawiając referendarzowi sądowemu.

UZASADNIENIE

1.  Stanowiska stron

1.1.  Stanowisko powoda B. F.

1.1.1.  Żądanie

Powód B. F. pozwem złożonym w dniu 2 lutego 2012 r. domagał się zasądzenia od pozwanej (...) S.A. w G. kwoty 80.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, a także kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

1.1.2.  Uzasadnienie żądania

B. F. jest właścicielem 1/3 udziału w nieruchomości położonej w G.. Nieruchomość obejmuje działki nr (...) przy ul. (...), (...)przy ul. (...), (...) przy ul. (...), nr (...) przy ul (...). Dla nieruchomości przez (...) prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) Na wyżej opisanych działkach znajdują się urządzenia służące do przesyłu energii elektrycznej w postaci słupów energetycznych, kabli naziemnych itp. – należące do pozwanego. Pozwany korzysta ze swej sieci, a tym samym korzysta z nieruchomości co zobowiązuje go do uiszczania na rzecz właścicieli stosownego wynagrodzenia. Właściciel nigdy nie wyrażał zgody na korzystanie w jakikolwiek sposób z jego nieruchomości, co powoduje że pozwany nie dysponuje jakimkolwiek tytułem prawnym skutecznym względem w/w właściciela.

Według ustaleń właściciela obszar nieruchomości zajęty przez w/w urządzenia sieci energetycznych, wyłączający ich wykorzystywanie, tj. obliczenie powierzchni części działki, która jest objęta strefą oddziaływania pól energetycznych wynosi w odniesieniu do poszczególnych działek: a) działka nr (...) m ²; b) działka nr (...) m ²; c) działka nr (...) m ²; d) działka nr (...) m ²; e) działka nr (...) m ². Łączna powierzchnia oddziaływania wynosi 2011 m ², przy czym udział B. F. wynosi 670 m ². Kwota do zapłaty za okres od 1 lutego 2002 r. do 1 lutego 2012 r. wynosi 80.400,00 złotych przy założeniu, że opłata za bezumowne korzystanie za 1m ² nieruchomości wynosi 1zł miesięcznie.

1.2.  Stanowisko pozwanej (...) S.A. w G.

Pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniesiono, że w pozwie strona pozwana została określona jako (...) SA Oddział w G.”, podczas gdy zgodnie z danymi rejestrowymi istnieje wyłącznie spółka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G.. Powód zatem błędnie oznaczył pozwanego, co powinno stanowić podstawę wezwania do uzupełnienia braków formalnych pozwu pod rygorem jego zwrotu. Tym samym, na tle regulacji art. 133 § 2a k.p.c., nie doszło do skutecznego doręczenia pozwu w sprawie.

Pozwana podniosła również brak po stronie powodowej legitymacji czynnej do wystąpienia z powództwem, wskazując na treść art. 199 k.c., zgodnie z którym do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda pozostałych współwłaścicieli. W ocenie pozwanej wystąpienie z powództwem o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności jest niewątpliwie czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu, a zatem wymaga udziału po stronie powodowej wszystkich współwłaścicieli nieruchomości objętej pozwem.

W dalszej kolejności pozwana spółka przyznała, że powód jest właścicielem wymienionych w pozwie nieruchomości, na których znajdują się następujące urządzenia energetyczne:

a) działka nr (...) – przyłącze napowietrzne do budynku posadowionego na tej działce

b) działka nr (...) – linia napowietrzna dwutorowa 110kV nr (...) (...), linia napowietrzna dwutorowa 110 kV nr (...) (...), przyłącze napowietrzne do budynku posadowionego na tej działce, przyłącze napowietrzne przechodzące przez tę działkę;

c) działka nr (...) – linia napowietrzna dwutorowa 110 kV nr (...) (...), przyłącze napowietrzne do budynku posadowionego na tej działce, przyłącze napowietrzne przechodzące przez tę działkę. Na działkach nr (...) nie są posadowione urządzenia energetyczne.

Przedmiotowe urządzenia energetyczne zostały wybudowane zgodnie z obowiązującymi w czasie ich budowy, powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Ich wybudowanie nie stanowiło bezprawnego naruszenia prawa własności, ponieważ nastąpiło to na podstawie przepisów ustawy z 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli, która wprowadzała szczególny tryb udostępniania przedsiębiorstwom energetycznym nieruchomości na potrzeby przeprowadzenia powszechnej elektryfikacji. Powód nie wykazał również, by w okresie objętym pozwem pozwana była posiadaczem w złej wierze, co wyklucza dochodzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ponadto roszczenia z art. 225 k.c. w zw. z art. 224 k.c. są warunkowane ziszczeniem się przesłanek uzasadniające powództwo windykacyjne, które w niniejszej sprawie nie zachodzą, bowiem pozwana nie włada nieruchomością powoda jak właściciel, a jej korzystanie odpowiada raczej treści służebności.

Pozwana zakwestionowała również sposób obliczenia wysokości roszczenia objętego pozwem podnosząc, że wynagrodzenie w wysokości 1 złoty za m ² nie może być miarodajne. Wysokość wynagrodzenia z tytułu służebności powinna być ustalana w oparciu o metodę różnicową (tj. jako różnicę pomiędzy wartością rynkową nieruchomości bez ustanowionej służebności i wartością rynkową nieruchomości z ustanowioną służebnością) oraz uwzględniać warunki i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia.

Pozwana podniosła zarzut zasiedzenia służebności przesyłu wskazując, że linia napowietrzna 110 kV nr (...) została posadowiona i przyjęta w skład przedsiębiorstwa przesyłowego protokołem odbioru z 30 czerwca 1970 r., w związku z tym pozwana korzysta ze swego prawa posiadania służebności gruntowej nieprzerwanie od 42 lat, co wskazuje na realizację przesłanek do zasiedzenia.

2.  Podstawa faktyczna wyroku

Powód B. F. jest w 1/3 części właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w G. o powierzchni 16 ha, w skład której wchodzą m.in. działki o nr ewidencyjnym (...), objęte księgą wieczystą nr KW (...). Pozostałymi właścicielami nieruchomości są T. F. i J. F..

(okoliczności bezsporne)

Przez wymienioną nieruchomość przebiegają dwie linie wysokiego napięcia 110 kV oznaczone numerami (...) oraz (...).

( dowód: - mapy sytuacyjne, k. 42-47)

Działka nr (...) posiada powierzchnię 793 m ² i jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz zabudową gospodarczą. Przez działkę przebiega linia elektroenergetyczna. Strefa oddziaływania linii elektroenergetycznej wynosi 793 m ².

Działka nr (...) posiada powierzchnię 510 m ² i jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz zabudową gospodarczą. Przez działkę przebiega linia elektroenergetyczna. Strefa oddziaływania linii elektroenergetycznej wynosi 510 m ².

Działka nr (...) posiada powierzchnię 533 m ² i jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz zabudową gospodarczą. Znajduje się ona w strefie oddziaływania linii elektroenergetycznej, której powierzchnia wynosi 269 m ².

Działka nr (...) posiada powierzchnię 571 m ² i jest niezabudowana. Znajduje się ona w strefie oddziaływania linii elektroenergetycznej, której powierzchnia wynosi 284 m ².

Działka nr (...) posiada powierzchnię 866 m ² i jest niezabudowana. Znajduje się ona w strefie oddziaływania linii elektroenergetycznej, której powierzchnia wynosi 155 m ².

( okoliczności bezsporne oraz fakty uznane za przyznane)

Linia napowietrzna (...) została odebrana protokołem odbioru technicznego z dnia 30 czerwca 1970 r. Odbiór pogwarancyjny odbył się w dniu 30 października 1971 r.

( dowód: - protokoły, k.38-41)

Decyzją administracyjną z 10 lutego 1978 r. Urząd Miasta G. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości zezwolił (...) w G. na przeprowadzenie linii wysokiego napięcia 110 kv z (...) do (...), na wskazanych w treści decyzji nieruchomościach, w tym przez działki o numerach (...), należące wówczas do A. F..

( dowód: - decyzja administracyjna, k. 252 akt sprawy VII Ns 2643/12 Sądu Rejonowego w (...) )

Pozwany (...) Spółka Akcyjna jest następcą prawnym Skarbu Państwa – (...) w G.. W dniu 1 stycznia 1951 r. (...) zostało przekształcone w przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) z siedzibą w B.. Na mocy zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia (...) r. zostało ono przekształcone w wyniku połączenia z innymi zakładami energetycznymi w przedsiębiorstwo państwowe (...), w skład którego wchodził m.in. Zakład (...) oraz (...) w G.. Na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu z (...) r. powyższy podmiot został przekształcony w przedsiębiorstwo państwowe (...). Aktem przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną z dnia 12 lipca 1993 r. przedsiębiorstwo to przekształcono w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa (...) S.A. w G.. W dniu 17 października 1996 r. uległa zmianie nazwa spółka na (...) – Spółka Akcyjna. Następnie doszło do zmiany nazw spółki akcyjnej, początkowo na (...) S.A., a następnie na (...) S.A.

( dowody: kserokopie zarządzeń, k. 31-39 akt sprawy (...) Sądu Rejonowego (...), kserokopie aktów notarialnych, k. 40-54 akt sprawy (...) Sądu Rejonowego(...), odpis zupełny KRS, k. 33-37)

Wezwaniem z 18 stycznia 2012 r. B. F. wezwał (...) S.A. (...) do zapłaty kwoty 80.400 złotych tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z stanowiących jego własność nieruchomości za okres od dnia 1 lutego 2002 r. do 1 lutego 2012 r.

( dowód: - wezwanie do zapłaty, k. 5)

Wartość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości w zakresie działek (...) za okres od 1 lutego 2002 r. do 1 lutego 2012 r. wynosi 69.419.40 złotych. Po dokonaniu waloryzacji rocznych strumieni części utraconego dochodu wskaźnikami cen towarów i usług konsumpcyjnych Głównego Urzędu Statystycznego kwota ta wynosi 81.677,23 złotych.

( dowód: opinia biegłego rzeczoznawcy, k. 91-131, opinia uzupełniająca, k. 151-152)

Postanowieniem z dnia 17 marca 2015 r. Sąd Rejonowy (...)w sprawie (...) oddalił wniosek (...) SA o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu wskazując w uzasadnieniu orzeczenia, że wnioskodawca posiada tytuł prawny do służebności w zakresie działek (...).

( dowód: postanowienie, k. 225; - uzasadnienie, k. 329-335 akt sprawy (...) Sądu Rejonowego (...))

3.  Ocena dowodów

3.1.  Podstawa dowodowa ustaleń faktycznych

Ustaleń faktycznych w sprawie sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dokumentów urzędowych i prywatnych, dokumentów znajdujących się w aktach sprawy (...) Sądu Rejonowego (...) o zasiedzenie służebności przesyłu, a także na podstawie zeznań świadka J. W.. Określenie wysokości wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu bezumownego korzystania z należącego do niego udziału w nieruchomości wymagało wiadomości specjalnych. W tym zakresie, Sąd w całości oparł swe ustalenia na treści opinii biegłego M. S. wraz z opinią uzupełniającą.

3.2.  Dokumenty

Zgromadzone w sprawie dokumenty nie budziły wątpliwości co do swej wiarygodności. Dokumenty urzędowe sporządzone zostały w sposób przewidziany przepisami oraz przez uprawnione do tego organy. Strony w istocie nie kwestionowały wiarygodności zgromadzonych w toku postępowania dokumentów. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia miała znajdująca się w aktach sprawy (...) Sądu Rejonowego (...) decyzja administracyjna z 10 lutego 1978 r. Urzędu Miasta G., której treść przesądziła o tym, że w zakresie działek (...) strona pozwana dysponowała tytułem prawnym wykluczającym możliwość uzyskania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Strona powodowa sygnalizowała możliwość wystąpienia z wnioskiem do Wojewody (...) o unieważnienie powyższej decyzji, jednak w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.) brak było informacji o tego rodzaju wystąpieniu, co skutkowało uznaniem, że decyzja administracyjna pozostaje w obiegu i wywołuje skutki prawne.

3.3.  Świadkowie

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania świadka J. W.. Świadek przedstawiał zdarzenia dotyczące oddania do użytku poszczególnych trakcji oraz wykonywania prac związanych z ich naprawą i konserwacją. Zeznania te jednak nie były kluczowe dla dokonania ustaleń faktycznych.

3.4.  Opinia biegłego

W zakresie ustalenia należnego stronie powodowej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości Sąd oparł się na wiadomościach specjalnych uzyskanych w drodze przeprowadzonego dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Biegły w sposób wnikliwy oraz wszechstronny przeanalizował przedmiot wyceny, dokonując osobistych jego oględzin, po czym w sposób rzeczowy i logiczny przedstawił procedurę szacowania wysokości wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę cel wyceny, rodzaj nieruchomości wycenianej oraz aktualne jej przeznaczenie biegły określił wartość wynagrodzenia przy zastosowaniu podejścia porównawczego, metody porównywania parami. Przy zastosowaniu metody porównywania parami porównano nieruchomość wycenianą o znanych cechach kolejno z nieruchomościami podobnymi o znanych cenach transakcyjnych i cechach. Wartość określono poprzez korygowanie cen transakcyjnych ze względu na różnice ocen pomiędzy ruchomością wycenianą i nieruchomościami podobnymi. Przy uwzględnieniu stawki czynszowej biegły wziął również pod uwagę element współkorzystania, który miał miejsce w analizowanym wypadku. Biegły podniósł, że zarówno właściciel nieruchomości, jak i pozwana spółka, korzystają z gruntu zajętego pod linię energetyczną. Biegły przypisał współczynnik współkorzystania na poziomie 0,5 dla działek objętych tylko strefą ochronną i 0,75 dla działek przez które przebiega linia elektroenergetyczna wraz ze strefą ochronną.

W ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty strony pozwanej do przeprowadzonej w sprawie opinii biegłego. Biegły w sposób przekonujący ustosunkował się do zarzutów podnosząc, że nie miał on obowiązku dokonywania wyrysu przebiegu linii elektroenergetycznych, zaś wbrew twierdzeniom strony pozwanej nie ma potrzeby wyznaczania stref w oparciu o pomiary natężenia pola elektromagnetycznego, albowiem współkorzystanie i powierzchnia strefy przyjęta przez biegłego odzwierciedlają charakter rynkowy korzystania z nieruchomości. Zastosowana metodologia wyceny odzwierciedla rynkową wartość wynagrodzenie.

W uzupełnieniu powyższej argumentacji Sąd podnosi, że zakresem opiniowania objęte zostało, zgodnie z postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego z dnia 20 marca 2013 r. (k.82) ustalenie wysokości wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z nieruchomości będącej przedmiotem własności powoda. Tym samym biegły nie był upoważniony do samodzielnego określenia szerokości strefy ochronnej na potrzeby wyliczenia wynagrodzenia. Zasadnie biegły przyjął więc szerokość strefy wynikającą z przedłożonej do akt sprawy prywatnej opinii biegłego geodety. Opinia ta miała jednie charakter dokumentu prywatnego, który traktować należy jako element materiału procesowego wyrażający stanowisko strony powodowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 maja 2014 r., V ACa 895/13, LEX nr 1474065). W chwili dopuszczenia dowodu z opinii biegłego szerokość stref ochronnych miała charakter bezsporny, strona przeciwna w odpowiedzi na pozew w żaden sposób bowiem nie zakwestionowała zaprezentowanych przez stronę powodowa pomiarów geodezyjnych, poddając w wątpliwość jedynie miarodajność przyjętej przez powoda stawki wynagrodzenia za 1m ². Powyższe upoważniało Sąd, aby szerokość stref ochronnych uznać za przyznaną przez stronę pozwaną na podstawie art. 230 k.p.c. i dopuścić dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy z pominięciem dowodu z opinii geodety. W konsekwencji twierdzenia strony pozwanej podniesione dopiero po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy sąd pominął na podstawie art. 217 § 2 k.p.c.

Powyższe uzasadniało także oddalenie jako spóźnionego złożonego na rozprawie w dniu 13 grudnia 2013 r. wniosku pozwanej o powołanie dowodu z opinii biegłego z zakresu energetyki na okoliczność szerokości strefy ochronnej dla urządzeń energetycznych przebiegających przez nieruchomość powoda.

3.5.  Zarzut naruszenia przepisów postępowania dowodowego

Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2013 r. pełnomocnik strony powodowej w trybie art. 162 k.p.c. zgłosił zastrzeżenie do protokołu zarzucając niezgodne z przepisami zwrócenie się do Sądu Rejonowego (...) o nadesłanie akt sprawy w przedmiocie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości, której dotyczy niniejsze postępowanie. Z kolei na rozprawie w dniu 7 października 2015 r. pełnomocnik strony powodowej zgłosił zarzut przeprowadzenia dowodu z akt powyższego postępowania wskazując, że doszło do prekluzji dowodowej, zaś w sprawie Sądu Rejonowego w (...) zostało wydane prawomocne postanowienie i dopuszczenie tego rodzaju dowodu stanowiłoby nieuprawnioną ingerencję w to orzeczenie.

W ocenie Sądu dowód z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania w sprawie (...) Sądu Rejonowego (...) nie mógł zostać uznany za spóźniony ze względu na fakt, że postępowanie w przedmiocie zasiedzenia wszczęte zostało dopiero po wniesieniu przez pozwanego odpowiedzi na pozew w niniejszej sprawie, a więc nie możliwe było wcześniejsze powołanie tego dowodu. Niewątpliwie orzeczenie to miało również charakter prejudycjalny w niniejszej sprawie, bowiem upływ terminu zasiedzenia wyłącza możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości także w okresie jego biegu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11, LEX nr 897712). Dopuszczenie tego dowodu niewątpliwie nie ingeruje też w prawomocność orzeczenia w przedmiocie zasiedzenia.

Na rozprawie w dniu 7 października 2015 r. Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o wyrażenie zgody na złożenie wniosków dowodowych. Wniosek ten ocenić należało jako spóźniony, nie zachodziły zaś przesłanki umożliwiające dopuszczenie dowodów określone w art. 217 § 2 k.p.c. in fine.

4.  Podstawa prawna wyroku

Powód zgłoszone żądanie zapłaty opiera na regulacji tzw. roszczeń uzupełniających zawartej w art. 224, 225, 230 k.c.

Zgodnie z art. 225 k.c. znajdującym swe zastosowanie także do obowiązków posiadacza zależnego na mocy art. 230 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże posiadacz samoistny w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu zlej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z kolei obowiązki posiadacza w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy określa art. 224 § 2 k.c. Taki posiadacz jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej pogorszenie zużycie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Powyższe oznacza, że roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi rzeczy o zapłatę wygrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy jest uzależnione od następujących przesłanek:

- istnienia po stronie wierzyciela przymiotu właściciela

- posiadania samoistnego lub zależnego rzeczy przez dłużnika

- braku zgodności z prawem posiadania dłużnika

- złej wiary posiadacza

Należy przy tym podkreślić, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy nie zależy w żadnym stopniu od wystąpienia po stronie wierzyciela szkody. Wystąpienie szkody warunkuje natomiast roszczenie odszkodowawcze za pogorszenie lub utratę rzeczy, przy czym odpowiedzialność odszkodowawcza posiadacza powstaje niezależnie od jego winy. Tak określone przesłanki roszczenia staną się przedmiotem dalszych rozważań Sądu.

W pierwszej kolejności zasadne jest odniesienie się do zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powodowej, jak też zarzutu niewłaściwego oznaczenia strony pozwanej, co skutkować miałoby nieskutecznym doręczenie pozwu. Zarzuty te nie zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 209 k.c., każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Czynnością zachowawczą jest także dochodzenie pożytków i przychodów z rzeczy, np. czynszów i innych wierzytelności. W konsekwencji w orzecznictwie wywodzi się, iż na podstawie powołanego przepisu jeden tylko współwłaściciel może dochodzić od osoby trzeciej roszczenia windykacyjnego oraz roszczeń uzupełniających (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 3 października 2012 r., I ACa 243/12, LEX nr 1267417). Znajduje to uzasadnienie w fakcie, że roszczenia uzupełniające wynikające z prawa własności nie są nierozdzielnie związane z prawem własności, tj. mogą być one samoistnym przedmiotem obrotu. W sprawie nie występuje więc legitymacja łączna współwłaścicieli nieruchomości i powód był uprawniony do samodzielnego dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stosownie do posiadanego w niej udziału.

Nieprawidłowe oznaczenia strony pozwanej potraktować z koli należało jako oczywistą omyłkę, nie budząca wątpliwości co do tego, kto rzeczywiście jest stroną pozwaną w sprawie. Na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2012 r. powód sprostował oznaczenie pozwanego zgodnie z odpisem KRS. Brak jest więc podstaw do uznania zarzutu nieskuteczności doręczenia pozwu.

Nie mógł również odnieść skutku zarzut, jakoby roszczenie o zapłatę mogło być dochodzone jedynie wraz z roszczenie windykacyjnym, którego przesłanki w niniejszej sprawie nie zachodzą m.in. z tego powodu, że pozwany nie włada nieruchomością jak właściciel. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy ma charakter obligacyjny i gdy powstanie, uzyskuje byt samodzielny, niezależnie od roszczeń chroniących własność (art. 222 § 1 i 2 k.c.) (por m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z 24 lipca 2013 r., III CZP 36/13).

Przechodząc do oceny meritum żądania podnieść należy, że zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada, jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym ustawa łączy określone władztwo nad cudzą rzeczą. Pozwana spółka w okresie objętym żądaniem pozwu niewątpliwie była posiadaczem cudzej nieruchomości. Zakres tego posiadania odpowiada służebności przesyłu wprowadzonej z dniem 3 sierpnia 2008 r. Zgodnie bowiem z art. 305 ¹ k.c. służebność przesyłu polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem korzystania z nieruchomości w oznaczonym zakresie zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Posiadanie pozwanego miało więc charakter posiadania zależnego w odniesieniu do cudzej nieruchomości.

Istota sporu sprowadzała się zasadniczo do tego, czy posiadanie pozwanej w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu (art. 352 k.c.) było zgodne z prawem. Posiadanie zgodne z prawem wyklucza bowiem roszczenia uzupełniające właściciela nieruchomości. Posiadanie zgodne z prawne występuje, gdy jest ono zgodne z treścią przysługującego posiadaczowi uprawnienia. Uprawnienie do posiadania rzeczy- w tym także rzeczy cudzej- może wynikać ze stosunków obligacyjnych (np. najem, dzierżawa) lub z prawa rzeczowego (własność, ograniczone prawa rzeczowe).

Żądanie zapłaty okazało się ono w części zasadne. Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że odmiennie ocenić należy zgodność z prawem korzystania z nieruchomości powoda przez pozwaną spółkę w zakresie działek nr (...), odmiennie zaś w zakresie działek (...).

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodów, wobec zakwestionowania przez powoda uprawnienia do korzystania przez pozwaną z ich gruntu, to na pozwanej ciążył obowiązek wykazania, że posiadanie przez nią gruntów powodów odpowiadające treści służebności przesyłu jest zgodne z prawem. W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała, że posiadała tytuł prawny do korzystania z nieruchomości w zakresie działek (...). Niewątpliwie tytułu takiego nie mogę stanowić załączone protokoły odbioru technicznego, których treść w żaden sposób nie kreuje uprawnienia pozwanych do korzystania z gruntu. Jednocześnie brak było podstaw do uwzględnienia podniesionego przez pozwanych zarzutu zasiedzenia. Pozwana nie przedstawiła dowodów, z których by wynikało ze nabyła służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia. Przede wszystkim pozwana nie udowodniła kiedy weszła w posiadanie służebności, jak też nie wykazała działań związanych z nieprzerwanym posiadaniem. Sąd z urzędu nie był upoważniony do weryfikowania tych okoliczności. Dowodem objęcia służebności w posiadanie nie mogą być uznane przedłożone przez pozwaną protokoły odbioru technicznego. Z ich treści nie wynika do jakich konkretnie numerów linii się one odnoszą, jak też brak jest odniesień do nieruchomości, nad jakimi przechodzą urządzenia przesyłowe. W konsekwencji pozwana spółka nie udowodniła przesłanek zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Sąd uznał zatem, że pozwana była posiadaczem gruntu powodów bez tytułu prawnego. Spółka nie wykazała bowiem, aby posiadała uprawnienie do ingerowania w sferę własności powodów.

W ocenie Sądu posiadanie przez pozwaną nieruchomości powodów w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu w okresie objętym żądaniem pozwu miało charakter posiadania w złej wierze. Z przebiegu postępowania sądowego wynika, że dopiero w jego trakcie pozwana spółka przystąpiła do ustalania stanu prawnego nieruchomości (spóźnione wnioski dowodowe złożone na rozprawie w dniu 7 października 2015 r.) Oznacza to, że pozwany ani nie znał stanu prawnego posiadania, ani też nie był przekonany o jego zgodności z prawem. To uzasadnia twierdzenie, że w okresie objętym zadaniem pozwu pozwany był posiadaczem w złej wierze.

Mając powyższe na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, że roszczenie powodów w zakresie działek (...) zasługuje na uwzględnienie. Podstawę obliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze wskazanych działek przez stronę pozwaną stanowiła przeprowadzona w sprawie opinia biegłego, której wniosku Sąd przyjął za własne. Mając na względzie obliczoną przez biegłego wysokość wynagrodzenia za działki nr (...), a także uwzględniając wymienione przez biegłego wskaźniki waloryzacyjne oraz fakt, że powód jest właścicielem 1/3 nieruchomości Sąd, na podstawie art. 224 k.c., 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c., zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 27.225,75 złotych.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. uznając za zasadne żądanie powoda o zapłatę odsetek za okres od dnia 3 lutego 2012 r. do dnia zapłaty. Rozstrzygnięcie znajduje uzasadnienie w fakcie, iż powód pismem z dnia 18 stycznia 2012 r.(odebranym przez pozwaną 19 stycznia 2012 r.) powód zwrócił się o zapłatę dochodzonej pozwem kwoty wyznaczając termin 10 dni. Uznać należało więc, że od dnia 30 stycznia 2012 r. pozwana pozostawała w zwłoce z zapłatą zaległego wynagrodzenia.

Odmiennie natomiast przedstawia się ocena, jeżeli chodzi o działki (...). Sąd doszedł do wniosku, że w zakresie wymienionych działek pozwany posiadał tytuł prawny do korzystania z nieruchomości. Wniosek taki wynika z decyzji administracyjnej z 10 marca 1978 r. wydanej na podstawie art. 35 ustawy z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu (w dacie wydania decyzji) organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogły za zezwoleniem naczelnika gminy - a w miastach prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy), zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Wskazuje się, że w ramach powyższego unormowania ustawodawca uregulował szczególny przypadek wywłaszczenia, polegający na ograniczeniu sposobu korzystania przez właściciela z przysługującego mu prawa (wyrok Sądu Najwyższego z 21 lutego 2009 r., II CSK 394/08). W konsekwencji w niniejszej sprawie zasadne jest przyjęcie, że powołana decyzja administracyjna wprowadzała trwałe ograniczenie prawa własności nieruchomości, które dotyczy każdego kolejnego właściciela, a jednocześnie jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w decyzji nieruchomości. Uzasadnia to oddalenie na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 1 k.c. w zw. z art. 230 k.c. a contrario powództwa o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości ze względu na fakt, że posiadanie przez pozwanego służebności gruntowej odpowiadającej swej treści służebności przesyłu na gruncie powoda było zgodne z prawem.

5.  Koszty

Sąd, na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. rozstrzygnął o zasadach ponoszenia kosztów procesu, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenia referendarzowi sądowemu. Sąd miał na względzie roszczenia powoda zostały uwzględnione w 33,9 %, co uzasadniało obciążenie strony postępowania kosztami procesu w następujący sposób: - powoda B. F. w 2/3 częściach, pozwaną (...) Spółkę Akcyjną w 1/3 części.