Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 lipca 2015 r., skierowanym przeciwko G. Z. (1), powód F. (...) z siedzibą w K. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, by pozwany G. Z. (2) zapłacił z wekslu powodowi kwotę 496.149,48 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł w terminie 14 dni od daty otrzymania nakazu zapłaty, a w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wniósł o utrzymanie w całości w mocy nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania sądowego wraz z kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł. /pozew – k. 3 – 3 odw./

Nakazem zapłaty wydanym z dniu 30 września 2015 r. w postępowaniu upominawczym, uzupełnionym i sprostowanym w dniu 10 listopada 2015 r., Sąd uwzględnił żądanie pozwu. /nakaz zapłaty w sprawie II Nc 174/15 – k. 59, postanowienia z dnia 10.11.2015 r. – k. 67, 68/

W dniu 5 listopada 2011 r. pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Pozwany podniósł zarzuty wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z porozumieniem w zakresie daty wypełnienia weksla, kwoty zadłużenia wystawcy i terminu płatności oraz przedawnienia roszczenia oraz zarzut nieważności cesji z uwagi na brak właściwego umocowania osób mających składać oświadczenia w imieniu Banku (...) oraz powoda /sprzeciw – k. 71 – 72/

W piśmie procesowym z dnia 25 lutego 2016 r. strona powodowa sprecyzowała żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie odsetek ustawowych za okres do 31 grudnia 2015 r. oraz odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 r. /pismo procesowe strony powodowej – k. 113 – 113 odw./

W odpowiedzi na sprzeciw powód oświadczył, że podtrzymuje żądania zawarte w pozwie. /odpowiedź na sprzeciw – k. 120 – 122/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 lipca 2014 roku powód F. (...) z siedzibą w K. nabył od (...) Banku (...) SA z siedzibą w W. wierzytelność wobec pozwanego w kwocie 470 963,43 zł. /umowa sprzedaży wierzytelności – k. 8 – 20, załącznik nr 1 do Aneksu nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 04.07.2014 r. – wyciąg – k. 46 – 46 odw./

Wierzytelność pozwanego powstała w związku z udzieleniem mu przez zbywcę wierzytelności, kredytu w kwocie 300 000 zł na podstawie umowy kredytu z dnia 18 marca 2008 roku nr (...). / załącznik nr 1 do Aneksu nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 04.07.2014 r. – wyciąg – k. 46 – 46 odw., umowa kredytu z dnia 18 marca 2008 roku wraz z harmonogramem spłat – k. 50 – 52/

Zabezpieczeniem kredytu był

wystawiony przez pozwanego weksel własny in blanco. Zgodnie z deklaracją wekslową (...) SA miał prawo wypełnić weksel w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanego wobec Banku łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami i opatrzyć go datą płatności według swego uznania, zawiadamiając pozwanego listem poleconym za zwrotnym poświadczeniem odbioru najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności. /kserokopia wekslu – k. 48 – 48 odw., deklaracja wystawcy weksla własnego niezupełnego – k. 49/

Pozwany w części nie spłacił ww. zobowiązania. W dniu 9 kwietnia 2010 r. (...) Bank (...) SA wystawił przeciwko pozwanemu Bankowy Tytuł Egzekucyjny, wskazując iż na wymagalne zadłużenia składają się należność główna w wysokości 260.355,98 zł, odsetki naliczone do dnia 8 kwietnia 2010 r. włącznie w wysokości 14.304,38 zł i koszty w wysokości 75,65 zł. /bankowy tytuł egzekucyjny – k. 123, wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie – k. 124 – 124 odw./

Postanowieniem z dnia 14 maja 2010 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach nadał ww tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. /postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach w sprawie I Co 1360/10 – k. 126/

W dniu 8 września 2011 r. pozwany zawarł z (...) Bankiem (...) ugodę, w której uznał roszczenie wynikające z umowy kredytu (zabezpieczone wekslem) i zobowiązał się spłacić je w ratach miesięcznych w wysokości 1.500 zł począwszy od września 2011 r. do lutego 2012 r. płatnych do 15 dnia każdego miesiąca (§2 ust. ugody). Ostatnia rata miała być wynikowa, a zatem obejmować miała pozostałe do spłaty zadłużenie. /Ugoda – k. 146 - 147/

Na podstawie (...) poprzednik prawny prowadził przeciwko pozwanemu w 2012 r. postępowanie egzekucyjne. /dokumentacja komornicza – k. 127 – 130/

W związku z niewykonaniem przez pozwanego zobowiązania wobec banku powstała zaległość, której wartość w dniu przelewu wierzytelności tj. 4 lipca 2014 roku wyniosła kwotę 470 963,43 zł. /załącznik nr 1 do Aneksu nr (...) do umowy sprzedaży z dnia 04.07.2014 r. – wyciąg – k. 46 – 46 odw., umowa kredytu z dnia 18 marca 2008 roku wraz z harmonogramem spłat – k. 50 – 52/

W dniu 15 grudnia 2014 r. powód wniósł przeciwko pozwanemu pozew o zapłatę 470.963.43 zł w elektronicznym postępowaniu upominawczym (sygn. akt 1824815/14). Sprawa została następnie przekazana do Sądu Okręgowego w Łodzi (sygn. akt II Nc 18/15), który postanowieniem z dnia 12 marca 2015 r. umorzył postępowanie na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 k.p.c. (nieuzupełnienie opłaty sądowej od pozwu). /akta sprawy Nc-e (...) – k. 142 – 144, postanowienie z dnia 12.03.2015 r. – k. 145/

W dniu 11 czerwca 2015 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty informując jednocześnie, iż zgodnie z treścią deklaracji wekslowej z dnia 18 marca 2008 r., uzupełnił ten weksel, przedstawiając go jednocześnie pozwanemu do wykupu. Wezwanie pozostaje bezskuteczne. /wezwanie do wykupu weksla – k. 53/

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na niekwestionowanych przez strony dowodach z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego jest weksel, który jest dokumentem ściśle sformalizowanym przez ustawę z dnia 28 kwietnia 1936 roku - Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282).

Koniecznym warunkiem powstania zobowiązania wekslowego jest wystawienie weksla, a więc dokumentu, który musi spełniać określone wymagania formalne. Dla weksli własnych, z którym mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, wymagania te określone zostały w art. 101 i następnych cytowanej ustawy. Od spełnienia określonych w tych przepisach przesłanek uzależnione jest traktowanie dokumentu jako weksla własnego. Przesłanki te muszą być przestrzegane pod rygorem nieważności. Samo wystawienie dokumentu odpowiadającego przewidzianym dla weksla własnego wymaganiom formalnym nie kreuje jednak zobowiązania wekslowego wystawcy, gdyż do powstania tego zobowiązania konieczna jest jeszcze umowa między wystawcą a remitentem. Umowa ta rodzi wzajemne obowiązki stron zobowiązania wekslowego. A zatem do powstania zobowiązań wekslowych konieczne jest – obok podpisania weksla – wydanie dokumentu, które ma charakter umowy (por. orzecz. SN z dn. 20.09.1994r., III CZP 113/94). Przyjęcie umownej teorii zobowiązania wekslowego nie zmienia jego formalnego charakteru. Konieczną jego przesłanką jest bowiem czynność prawna wyrażona w wekslu. Nieważność samego weksla powoduje, iż zobowiązanie wekslowe – pomimo zawarcia umowy – nie powstanie.

Wekslem własnym jest tylko taki dokument, który zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej (art. 101 i 102 Prawa wekslowego). Z uwagi na powyższe uznać należy, iż weksel złożony przez stronę powodową do akt sprawy, będący podstawą dochodzonego przez niego roszczenia spełnia wymogi z art. 101 cyt. ustawy, a zatem jest ważny.

Pomimo, iż wystawienie weksla z reguły znajduje podstawę prawną w stosunkach kauzalnych zachodzących pomiędzy stronami – to zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. Causa tego zobowiązania nie jest wyrażona w wekslu i nie ma wpływu zarówno na ważność, jak i realizację wierzytelności wekslowej. Zobowiązanie wekslowe nabiera bowiem samodzielnego charakteru, jest inkorporowane w samym wekslu. Dlatego też posiadanie dokumentu weksla przez wierzyciela jest niezbędną przesłanką istnienia jego uprawnień wekslowych, a zarazem przesłanką legitymacji formalnej (art. 16 w zw. z art. 103 prawa wekslowego). Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 29 czerwca 1995 roku III CZP 66/95 –OSNC 1995/12/168, a także Sądu Apelacyjny w Łodzi w sprawie I ACa 1134/04 .

Zobowiązanie pozwanego G. Z. (1) (jako wystawcy weksla własnego) jest więc stosunkiem prawnym odrębnym względem leżącego u jego podstaw zobowiązania. W związku z tym na ważność zobowiązania wekslowego nie ma wpływu nieistnienie lub upadek stosunku podstawowego. Powód nie musi zatem wykazywać ani podstawy gospodarczej zobowiązania wekslowego, ani też faktu jej istnienia. Musi jedynie przedłożyć dokument weksla, na który się powołuje. Abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego znajduje wyraz w ograniczeniu zarzutów przysługujących dłużnikowi wekslowemu wobec wierzyciela. Jedynie w stosunku między wystawcą weksla własnego a remitentem – dłużnik może podnosić wszelkie zarzuty, zarówno obiektywne (dot. formy weksla), jak i osobiste z art. 17 prawa wekslowego. Dopuszczenie zarzutów dotyczących stosunku podstawowego, pomimo iż zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, ma uzasadnienie w tym, że konstrukcja czynności prawnej abstrakcyjnej nie pozbawia doniosłości prawnej wadliwości istniejących w zakresie stosunku podstawowego (por. wyrok SN z dn. 27.04.2001r., III CKN 341/00, OSNC 2002/4/50).

W tej sprawie stosunek podstawowy wynikał z umowy kredytowej zawartej przez pozwanego z (...) Bankiem (...) SA w dniu 18 marca 2008 r. W grę zatem mogły wchodzić jedynie zarzuty obiektywne. Pozwany podniósł takie zarzuty w sprzeciwie od nakazu zapłaty, jednakże wszystkie okazały się chybione.

I tak, strona pozwana podniosła zarzut wadliwego wypełnienia weksla w sposób niezgodny z podpisaną deklaracją wekslową w zakresie daty wypełnienia weksla, kwoty zadłużenia wystawcy i terminu płatności.

Zgodnie z art. 10 prawa wekslowego dłużnikowi wekslowemu przysługuje uprawnienie przedstawienia zarzutów uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem, u którego podstaw leżał łączący strony stosunek podstawowy. Jednakże ciężar udowodnienia tego zarzutu spoczywa na dłużniku wekslowym, który winien wykazać, że to dochodzący praw z weksla wypełnił weksel w sposób niewłaściwy (por. orzeczenie SN z dnia 24 października 1962 roku OSNCP 1962 poz. 27 NP. 1964 Nr 11 str. 1112). Nie ulega wątpliwości, że ciężar dowodu, że weksel in blanco wypełniono niezgodnie z porozumieniem, spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podniósł. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29.8.2007 r., I ACa 442/07, wyr. SA w Poznaniu z 9.3.2011 r„ I ACA 122/11, Lex Nr 989634; wyr. SA w Poznaniu z 31.3.2011 r., I ACA 164/11, Legalis). Pozwany ograniczył się jedynie do podniesienia zarzutu niezgodnego z porozumieniem wypełnienia weksla nie przedstawiając żadnego dowodu na tę okoliczność. Zgodnie z deklaracją wekslową wierzyciel miał prawo wypełnić weksel w każdym czasie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pozwanego wobec Banku łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami i opatrzyć go datą płatności według swego uznania, zawiadamiając pozwanego listem poleconym za zwrotnym poświadczeniem odbioru najpóźniej na 7 dni przed terminem płatności. Jak wynika z ustaleń Sądu, w związku z niewykonaniem przez pozwanego zobowiązania wobec banku /remitenta/ powstała zaległość, której wartość w dniu przelewu wierzytelności zgodnie z wykazem wierzytelności objętych umową cesji z 4 lipca 2014 roku wynosiła w dacie cesji kwotę 470 963,43 zł. Nie można zatem się zgodzić z pozwanym, że kwota zadłużenia oraz termin płatności zostały uzupełnione niezgodnie z porozumieniem. Nie można również zaakceptować twierdzenia, że „data wypełnienia weksla'’ nie odpowiada porozumieniu, skoro z deklaracji wekslowej wynika, że weksel może być uzupełniony w każdym czasie, poza tym, pozwany nawet jej nie skonkretyzował, wobec czego nie sposób zasadnie twierdzić o jej nieprawidłowości. Nadto, wbrew twierdzeniom pozwanego, treść weksla nie miała być uzupełniona kwotą „odpowiadającą wierzytelności (...) S.A.” a „zadłużeniu pozwanego wobec Banku łącznie z odsetkami, prowizją i kosztami”.

Reasumując zatem, zgodnie z załączonym porozumieniem zatytułowanym deklaracją wystawcy weksla własnego, podpisanego przez wystawcę weksla, posiadacz weksla miał prawo wypełnić weksel in blanco w każdym czasie w przypadku uchybienia terminom zapłaty zawartym w umowie kredytowej. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego powód jako posiadacz weksla miał zatem prawo wypełnić weksel na sumę należnego mu kapitału, odsetek oraz kosztów i nie można mieć żadnych wątpliwości, co do źródła zobowiązania pozwanego, gdyż deklaracja wekslowa jednoznacznie odwołuje się do umowy kredytowej, z której przedmiotowe zobowiązanie wynika.

Chybionym jest także zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez stronę powodową. Zgodnie z art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W uchwale z dnia 16 stycznia 2004 r. (III CZP 101/03, OSN 2005, Nr 4, poz. 58), SN uznał, że wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerywa bieg okresu przedawnienia. W orzecznictwie nie ma obecnie co do tej kwestii wątpliwości. (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2004 r., II CK 276/04, Legalis). W niniejszej sprawie postanowieniem z 14 maja 2010 r. została nadana klauzula wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu przeciwko pozwanemu G. Z. (1) obejmującemu wierzytelność będącą przedmiotem cesji na rzecz powoda. Na podstawie ww (...) poprzednik prawny prowadził przeciwko pozwanemu w 2012 r. postępowanie egzekucyjne. Złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji właściwemu sądowi lub komornikowi jest czynnością powodującą przerwanie biegu przedawnienia. Wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie egzekucji ponownie zatem przerwało bieg terminu przedawnienia.

Zgodnie z art. 124 § 2 k.c. w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Kolejne przerwanie biegu terminu przedawnienia nastąpiło w dniu 8 września 2011 r. kiedy to pozwany zawarł z bankiem ugodę, w której uznał roszczenie wynikające z umowy kredytu (zabezpieczone wekslem) i zobowiązał się spłacić je do dnia 15 lutego 2012 r. (§2 ust. ugody). Pozwany nie dokonał spłaty całości zadłużenia. Mając na uwadze, że uznanie długu przerywa bieg przedawnienia, a także fakt, że termin spełnienia świadczenia w ugodzie został ustalony na dzień 15 lutego 2012 r. należy stwierdzić, że do przedawnienia nie doszło.

Dodatkowo wskazać należy, że w dniu 15 grudnia 2014 r. powód wniósł przeciwko pozwanemu pozew o zapłatę 470.963.43 zł w elektronicznym postępowaniu upominawczym Roszczenie wywodził z umowy kredytu, która była zabezpieczona wekslem przedłożonym w niniejszym postępowaniu. Sprawa została następnie przekazana do Sądu Okręgowego w Łodzi (sygn. akt II Nc 18/15), który postanowieniem z dnia 12 marca 2015 r. umorzył postępowanie na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 k.p.c. W uchwale z dnia 21 listopada 2013 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że „ wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym zakończonym umorzeniem postępowania na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 k.p.c. przerywa bieg terminu przedawnienia'’’ (III CZP 66/13), zatem nie ulega wątpliwości, że wniesienie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 15 grudnia 2014 r., pomimo umorzenia postępowania przez tut. Sąd na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 k.p.c. w sprawie o sygn. akt I Nc 18/15 spowodowało przerwanie biegu przedawnienia roszczenia strony powodowej. Pozew w niniejszej sprawie został zatem złożony przed upływem okresu przedawnienia.

Za chybiony należy uznać również zarzut nieważności umowy przelewu wierzytelności. Umowa to została zawarta przez należytych reprezentantów cedenta i cesjonariusza, co wynika wprost z odpisów pełnych KRS załączonych przez stronę powodową.

Pozwany twierdził, że roszczenie spełnił, jednakże na okoliczność tą nie przedłożył jakiegokolwiek dowodu, wbrew ciążącemu na nim z mocy art. 6 k.c. obowiązkowi.

W tej sytuacji żądanie powoda podlega uwzględnieniu w całości wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 lipca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. a następnie od 1 stycznia 2016 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zapadło w oparciu o art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Na zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda z tego tytułu kwotę złożyły się koszty sądowe w łącznej wysokości 13.402 zł, w tym opłata od pozwu w kwocie 6.202 zł oraz koszty zastępstwa procesowego 7.200 zł.

Koszty zastępstwa procesowego strony powodowej Sąd ustalił według stawek określonych w § 6 pkt 7 znajdującego zastosowanie w niniejszej sprawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).