Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant Piotr Grzywacz

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...)poprzednio Przedsiębiorstwo (...) w S.

przeciwko (...) S.A. z/s w S.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

I . Oddala powództwo,

II. Zasądza od A. W. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...)poprzednio Przedsiębiorstwo (...) w S. na rzecz (...) S.A. z/s w S. kwotę 377 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem) tytułem koszów zastępstwa procesowego ,

III. Przejmuje na Skarb Państwa- Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 600zł (sześćset) tytułem stałej opłaty sądowej od pozwu.

SSO Witold Rękosiewicz

Sygn. Akt XVII AmC 5411/11

UZASADNIENIE

Powód A. W. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), poprzednio Przedsiębiorstwo (...) z/s w S. wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie pozwanemu (...) SA z/s S. wykorzystywania w umowach z konsumentami postanowienia wzorca umowy pt „(...)” stosowanego przez pozwaną w prowadzonej działalności gospodarczej o treści: „Jeżeli suma ubezpieczenia przedmiotu ubezpieczonego na sumy stałe jest niższa od jego wartości w dniu szkody, wówczas kwota ustalona zgodnie z postanowieniami § 13-15 zostaje pomniejszona w takim stosunku, w jakim suma ubezpieczenia przedmiotu pozostaje do wartości w dniu szkody, z zastrzeżeniem ust. 2-4 poniżej.”

W celu wykazania legitymacji czynnej do wniesienia pozwu powód wskazał, iż zgodnie z art. 805 § 4 kc przepisy art. 385 ¹ – 385 ³ kc stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.”

Odmienne rozumienie przepisu art. 805 § 4 kc stanowiłoby w ocenie powoda niedopuszczalną wykładnię contra legem tegoż przepisu, gdyż odbierałoby stronie podstawowy środek ochrony prawnej. Jako dowody na powyższą okoliczność powód wskazał zaświadczenie z Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz umowę ubezpieczenia z dnia 2 kwietnia 2010r.

Powód stanął również na stanowisku, że kwestionowane postanowienie nie dotyczy głównych świadczeń stron. Wobec tego nie zachodzi przesłanka wyłączająca kwestionowane postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwanego z zakresu pojęcia klauzul niedozwolonych. Powyższe okoliczności uzasadniały w ocenie powoda uznanie, iż posiada on legitymację procesową do żądania przeprowadzenia przez Sąd abstrakcyjnej oceny powołanego w pozwie postanowienia i w sprawie nie występuje określona w art. 385 ¹ kc, materialnoprawna podstawa wykluczająca możliwość przeprowadzenia tej kontroli.

(...) SA w złożonej odpowiedzi wniosło o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany podniósł, że kwestionowane postanowienie dotyczy określenia głównego świadczenia ubezpieczeniowego tj odszkodowania, co przesądza o niezasadności pozwu. Powołał się na treść przepisu art. 805 kc, w którym jednoznacznie zostało określone, że świadczeniem głównym ubezpieczyciela jest w przypadku ubezpieczeń majątkowych (jak w nin. sprawie) zapłata określonego odszkodowania. Przedmiotowa klauzula reguluje zasady ustalenia wysokości kwoty wypłaconej z tytułu odszkodowania, dotyczy więc głównego świadczenia strony i nie może być przedmiotem oceny pod kątem abuzywności.

W dalszych pismach procesowych pozwany zaznaczył, że powód jest przedsiębiorcą, a wzorzec umowny zawierający kwestionowane postanowienie skierowany był wyłącznie do przedsiębiorców i dotyczył umowy ubezpieczenia związanej bezpośrednio z prowadzoną przez powoda profesjonalną działalnością gospodarczą. W ocenie pozwanego powód nie jest więc konsumentem i nie posiada legitymacji czynnej do wystapienia z powództwem w trybie art. 479 ³⁸ § 1 kpc.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił co następuje:

Powód jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą, wpisanym od dnia 2.03.1998r. do ewidencji Urzędu Miejskiego w S., prowadzonej przez Wydział Nadzoru Komunalnego pod numerem (...) (k. 26akt sąd.).

Ze złożonego przez powoda oświadczenia wydanego Urząd Miejski w S. wynika, że siedziba zakładu głównego przedsiębiorstwa powoda znajduje się w S. przy ulicy (...).

Powód wniósł o uznanie za niedozwolone wskazanego w pozwie postanowienia wzorca umownego zatytułowanego Ogólne Warunki Ubezpieczenia Moja Firma, stosowanego przez pozwanego w prowadzonej działalności gospodarczej.

Pozwany nie zaprzeczył, że wykorzystuje przedstawiony przez powoda wzorzec umowny OWU Moja Firma, który zawiera zakwestionowane postanowienie. Oświadczył jednak, że wzorzec ten jest przeznaczony wyłącznie do zawierania umów z przedsiębiorcami i dotyczy umów ubezpieczenia, których przedmiot związany jest z prowadzoną przez nich profesjonalną działalnością gospodarczą. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie w treści § 1 ust. 2 pkt 3. OWU Moja Firma, z którego wynika, że umowa ubezpieczenia może zostać zawarta z ubezpieczającym spełniającym łącznie m in. warunek polegający na rozliczaniu z podatku dochodowego na podstawie ksiąg rachunkowych, książki przychodów i rozchodów, w formie ryczałtu ewidencjonowanego lub karty podatkowej.

Ponadto w uzasadnieniu pozwu powód sam wskazał, że pozwany zawierając z osobami fizycznymi, prowadzącymi działalność gospodarczą umowy ubezpieczenia mienia – bezpośrednio związane z prowadzoną przez te osoby działalnością gospodarczą posługuje się wzorcem umownym OWU (...), w którym zamieszczone jest kwestionowane postanowienie.

Na podstawie przedstawionych okoliczności Sąd Okręgowy stwierdził, że klauzula, której uznania za niedozwolone domagał się powód wchodziła w skład wzorca umownego przeznaczonego wyłącznie do zawierania umów ubezpieczenia z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą (odpowiadającymi definicji przedsiębiorcy wymienionej w § 5 pkt 26 OWU Moja Firma).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Z treści zawartej w art. 385 ¹ § 1 kc definicji wynika, że pod pojęciem niedozwolonych postanowień umownych należy rozumieć postanowienia umów zawieranych z konsumentami. Oznacza to, że przedmiotem analizy Sądu w postępowaniu o uznanie za niedozwolone postanowień wzorca umownego mogą być wyłącznie postanowienia umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami.

W postępowaniu tym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może więc dokonywać oceny abuzywności postanowień zamieszczonych w umowach zawieranych przez dwa podmioty prowadzące działalność gospodarczą.

Dotyczy to również umowy ubezpieczenia, w której ubezpieczający jest osobą fizyczną zawierającą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe stanowisko nie jest sprzeczne z treścią przepisu art. 805 § 4 kc. Zgodnie z tym przepisem, do umów ubezpieczenia zawartych przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w związku z prowadzoną działalnością przepisy art. 385 ¹ – 385 ³ kc stosuje się odpowiednio. W ocenie Sądu nie oznacza to jednak, że właściwym do rozpoznania sporów wynikłych na tle tego rodzaju umów ubezpieczenia jest Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Należy podkreślić, że problematykę właściwości rzeczowej sądów normują przepisy proceduralne zawarte w kodeksie postępowania cywilnego a nie przepisy prawa materialnego, do których odwołuje się przepis art. 805 § 4 kc. Jednocześnie w przepisie tym ustawodawca mimo dopuszczenia odpowiedniego stosowania do umów ubezpieczenia związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przepisów art. 385 ¹ – 385 ³ kc nie wskazał Sądu OKiK jako właściwego rzeczowo do rozpoznawania sporów powstałych na tle umów ubezpieczenia, o których mowa w art. 805 § 4 kc.

W ocenie Sądu wyrażone przez powoda na podstawie treści art. 805 § 4 kc stanowisko, że posiada on legitymację czynną do wniesienia pozwu w trybie art. 479 ³⁸ § 1 kpc nie jest trafne. Sama możliwość odpowiedniego stosowania art. 385 ¹ – 385 ³ kc do umów ubezpieczenia zawartych przez ubezpieczyciela z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą nie oznacza bowiem przyznania tym podmiotom prawa do inicjowania sporów o uznanie postanowień wzorca umownego za niedozwolone także wówczas, gdy wzorzec dotyczy umowy ubezpieczenia. Celem tego postępowania jest bowiem ochrona interesów konsumentów w rozumieniu art. 22 ¹ kc a nie jakichkolwiek przedsiębiorców. Zdaniem Sądu nie może budzić wątpliwości, iż powód nie spełnia definicji konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ kc. Powód nawet nie twierdził, że kodeksowa definicja konsumenta ma do niego zastosowanie. Zawarte w art. 805 § 4 kc przyzwolenie odpowiedniego stosowania przepisów art. 385 ¹ – 385 ³ kc do umów ubezpieczenia miedzy przedsiębiorcami należy wobec tego rozumieć jako zakaz stosowania klauzul uznanych za abuzywne np. wprowadzających w błąd lub nierównomiernie kształtujących prawa stron również w umowach zawieranych z tymi podmiotami. Oznacza to, że spory wynikłe na tle umów zawartych z zastosowaniem tego rodzaju klauzul (uznanych za niedozwolone) mogą być przedmiotem (rozstrzygnięcia) w postępowaniu incydentalnym prowadzonym w związku z zawarciem konkretnych umów przez sądy powszechne ale nie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Nie oznacza to jednak, że na podstawie art. 805 § 4 kc wymienieni tam przedsiębiorcy mają czynną legitymację procesową w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Prowadzona przez Sąd OKiK ocena postanowień wzorca umownego ma bowiem charakter abstrakcyjny, co wynika z treści art. 479 ³⁸ kc. Celem tego postępowania jest ochrona interesów konsumentów jako słabszej strony stosunku cywilnoprawnego w umowie zawartej z przedsiębiorcą prowadzącym profesjonalną działalność gospodarczą. Odmienna interpretacja tego stanu prawnego byłaby zdaniem Sądu sprzeczna z intencją ustawodawcy a także Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz pozostałymi przepisami ustaw chroniących interesy konsumentów implementujących na grunt krajowy przepisy unijne.

Dodać wypada, że według Sądu nietrafne jest również stanowisko powoda, iż kwestionowana klauzula nie dotyczy głównego świadczenia strony. Z wykładni literalnej art. 805 § 2 kc wynika, że przy ubezpieczeniu majątkowym przedmiotem świadczenia głównego ubezpieczyciela jest zapłata odszkodowania w związku z zaistnieniem objętego ryzykiem ubezpieczeniowym zdarzenia losowego. Prezentowana przez powoda teoria ryzyka nie znajduje potwierdzenia w treści powołanego wyżej przepisu art. 805 § 2 kc.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Powód nie posiada bowiem legitymacji czynnej do wystąpienia w sprawie a ponadto w odniesieniu do kwestionowanej klauzuli przepis art. 385 ¹ § 1 kc nie ma zastosowania, ponieważ dotyczy ona świadczenia głównego jednej ze stron zawartej z użyciem wzorca stosowanego przez pozwanego przeznaczonego do umów z przedsiębiorcami

W sprawie nie było podstaw do uwzględnienia pisemnego poglądu wyrażonego przez Rzecznika Ubezpieczonych. Przemawiały za tym następujące okoliczności:

1.  przepisy dopuszczające udział Rzecznika Ubezpieczonych w postępowaniu dotyczącym ochrony interesów konsumentów weszły w życie w dniu 3 maja 2012r.,

2.  pozew w przedmiotowej sprawie został wniesiony w dniu 1 września 2011r. – tj. przed wejściem w życie wymienionej nowelizacji,

3.  pełnomocnik powoda wystąpił do Rzecznika Ubezpieczonych w dniu 22 listopada 2011r. tj przed wejściem w życie wymienionej nowelizacji,

4.  oświadczenie Rzecznika Ubezpieczonych wpłynęło do Sądu w dniu 14 lutego 2012r. tj przed wejściem w życie wymienionej nowelizacji,

5.  przepisy kpc regulujące zasady postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone nie przewidują możliwości przedstawienia istotnego dla sprawy poglądu przez podmioty uprawnione, o których mowa w art. 63 kpc.

O przejęciu na Skarb Państwa stałej opłaty sądowej od pozwu orzeczono na podstawie art. 96 ust 1 pkt 3 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 ustawy o kosztach sądowych stosowanie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz