Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Górska

Sędziowie: SO Robert Bury (spr.)

SR del. Jakub Idziorek

Protokolant: stażysta Paulina Rynkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O.

przeciwko A. S. i S. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej A. S. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 13 maja 2016 roku, sygnatura akt X GC 981/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej A. S. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. kwotę 2.400 zł (dwóch tysięcy czterystu złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

(...) A. R. B.

Sygn. akt VIII Ga 366/16

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. domagała się zasądzenia od pozwanych S. K. oraz A. S. kwoty 11.199,96 zł z odsetkami ustawowymi. Wskazała, że pozwane są członkami zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...)- (...) Polska, która kupiła od powódki wyroby mięsne za cenę 9.053,32 zł i co zostało stwierdzone nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w dniu 26 czerwca 2013 roku. Egzekucja wszczęta na podstawie orzeczenia okazała się bezskuteczna.

Pozwana S. K. nie wdała się w spór.

A. S. domagała się oddalenia powództwa i wskazała, że w okresie, gdy powstały podstawy do złożenia wniosku o upadłość, przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, więc nie mogła zapoznać się z sytuacją finansową spółki.

Wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 13 maja 2016 roku zasądzono solidarnie od pozwanych kwotę 11.199,96 zł z odsetkami ustawowymi, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd wskazał na treść nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 26 czerwca 2013 roku, w którym zasadzono od E. – (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. kwotę 9.053,32 zł z odsetkami w wysokości ustawowej oraz kwotę 1.292 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2013 roku nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności. W postępowaniu egzekucyjnym w piśmie z dnia 18 marca 2014 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy poinformował, że postępowanie zostanie umorzone, że spółka nie prowadzi działalności gospodarczej - sklepu mięsnego i restauracji od 2013 roku, a prowadzone postępowanie nie doprowadziło do wyjawienia majątku dłużnika objętego wnioskiem. Spółka posiada zobowiązania na łączną kwotę ok. 1 mln zł. Postanowieniem z 10 kwietnia 2014 roku postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone na wniosek wierzyciela. Wobec niezłożenia wniosku o podjęcie, postępowania postępowanie uległo umorzeniu, zaś postanowieniem z dnia 24 czerwca 2015 roku zwrócono tytuł wykonawczy wierzycielowi oraz ustalono koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji w wysokości 254,64 zł. Ustalono, że A. S. przebywała na zwolnieniach lekarskich z przerwą w okresie od dnia 22 lutego 2013 roku do dnia 26 września 2013 roku. W rubryce 15, określającej wskazania lekarskie, znajdował się symbol „2”, co oznacza, że chory może chodzić. Pozwane są członkami zarządu spółki (...) Polska z ograniczoną odpowiedzialnością w S. od dnia 13 października 2011 rok i obecnie.

Sąd I instancji odwołując się do art. 299 k.s.h., stwierdził, że A. S. nie udowodniła, że nie ponosi winy za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie. Zwrócono uwagę na brak ciągłego charakteru zwolnień lekarskich w okresie od dnia 22 lutego 2013 roku do dnia 26 września 2013 roku oraz na fakt, że pozwana mogła w czasie zwolnień lekarskich poruszać się. Pozwana pełniła funkcję członka zarządu również po 26 września 2013 roku, a wniosek o ogłoszenie upadłości nie został zgłoszony. Dla oceny, czy niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło z winy pozwanej, konieczne jest ustalenie okoliczności związanych z momentem powstania podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości tak, aby odnieść brak winy do wskazanego momentu. Nie sposób ustalić, kiedy powstał stan niewypłacalności wobec braku informacji o wierzycielach spółki i wysokości zobowiązań. Powództwo oddalono jedynie w zakresie części roszczenia o zapłatę odsetek ustawowych.

Wyrok został zaskarżony apelacją w części uwzględniającej powództwo przez A. S.; orzeczeniu zarzucono:

- naruszenie art. 299 § 2 k.s.h. przez dokonanie jego błędnej wykładni, zakładającej że do wykazania braku winy członka zarządu w niezłożeniu wniosku o upadłość spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie wystarczy wykazanie, że członek zarządu w okresie wystąpienie niewypłacalności spółki pozostawał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą podwyższonego ryzyka oraz okresem połogu i wczesnego macierzyństwa;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie przez Sąd oceny dowodów w postępowaniu w sposób dowolny, a nie swobodny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego oraz bez wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na przyjęciu nieprawidłowych założeń, że:

a) przebywanie na zwolnieniu lekarskim w związku ze stanem zagrożonej ciąży oraz okresem połogu, pozwalało jej na zapoznawanie się na bieżąco ze stanem majątkowym spółki (...)-EM3 spółki z o.o., a w konsekwencji na powzięcie informacji o zaistnieniu przesłanek do ogłoszenia upadłości spółki,

b) pozwana nie wykazała, że w momencie powstania niewypłacalności spółki (...)-EM3 pozostawała na zwolnieniu lekarskim, podczas gdy okoliczność ta wynika z powiązania okresu wymagalności faktu dochodzonych pozwem przez powódkę przeciwko spółce (...)-EM3, przepisów prawa oraz przedłożonych przez pozwaną zwolnień lekarskich.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Powódka domagała się oddalenia apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna. Ponowne rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym, wyrażające się w ustaleniu stanu faktycznego i ocenie zasadności roszczenia na podstawie prawa materialnego prowadzi do wniosków analogicznych, jak przedstawione przez Sąd I instancji. Sąd Odwoławczy przyjmuje ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny za własne ustalenia, bez konieczności ponownego jego przytaczania; ocena dowodów przedstawiona przez Sąd I instancji jest pełna, logiczna i pozbawiona dowolności (por. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1998 roku, III CKN 284/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 roku, I CSK 147/05 i cytowana tam judykatura Sądu Najwyższego). Materialnoprawna ocena powództwa wyrażona przez Sąd I instancji jest prawidłowa, Sąd Okręgowy uznaje ją za wyczerpującą i odwołuje się do niej, bez ponownego przytaczania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2006 roku, IV CK 380/05), przy czym za pierwszoplanową dla rozstrzygnięcia kwestię uznaje nieudowodnienie przez pozwaną daty, w której nastąpiła niewypłacalności spółki, a która to otwiera drogę do wykazania ekskulpacji.

Pozwana nie kwestionowała ustaleń Sądu I instancji w zakresie części przesłanek odpowiedzialności za zobowiązania spółki (...)- (...), istnienia tytułu egzekucyjnego, sprawowania funkcji członka zarządu w momencie powstania wierzytelności, bezskuteczności prowadzonej przeciwko spółce egzekucji. Aktywność dowodowa została ograniczona do wykazania, że nie ponosi odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie ustawowym. Do końca 2015 roku w prawie upadłościowym i naprawczym w art. 10 i 11 określono niewypłacalność, jako podstawę ogłoszenia upadłości, definiując ten stan przez niewykonywanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych alternatywnie jako stan, kiedy zobowiązania dłużnika (spółki) przekraczają wartość majątku, nawet w sytuacji, gdy na bieżąco wykonuje zobowiązania. Wskazywany w apelacji art. 11 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 roku (tj. po nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne, Dz.U. z 2015 roku, poz. 978) nie ma zastosowania w sprawie, ponieważ rozstrzygane jest istnienie stanu niewypłacalności, który miał zaistnieć przed 1 stycznia 2016 roku.

Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h., między innymi, jeżeli wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy. Rozstrzyganie w przedmiocie winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszeniu upadłości w terminie musi być poprzedzone ustaleniem, kiedy nastąpiła niewypłacalność dłużnika. W pierwszej kolejności ciężarem dowodowym pozwanego członka zarządu jest udowodnienie, w jakiej dacie spółka zaprzestała płacenia długów albo w jakiej dacie jej zobowiązania przekroczyły wartość czynnego majątku. Ustalenie to otwiera dopiero drogę do rozważania w przedmiocie winy członka zarządu. W sprawie nie można ustalić, w jakiej dacie zaistniały podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, w konsekwencji dowodzenie przez pozwaną, że nie ponosi winy za niezłożenie wniosku, staje się bezprzedmiotowe. W logicznej konsekwencji - rozstrzyganie, czy zwolnienie lekarskie pozwanej stanowiło okoliczność ekskulpującą pozbawione jest znaczenia, a w szczególności ustalenie, czy każda choroba, czy też choroba, która faktycznie uniemożliwia ustalenie podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie udowodniono daty niewypłacalności, stąd ewentualnie brak zawinienia w okresie objętym zwolnieniami lekarskimi nie jest dowodem zwalniającym od odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. Oznacza to, że pozwana A. S. nie przeprowadziła skutecznie dowodu braku winy, co przy niekwestionowaniu innych przesłanek odpowiedzialności deliktowej z art. 299 § 1 k.s.h., czyni powództwo zasadnym.

Zarzut apelacji błędnej wykładni art. 299 k.s.h. nie jest adekwatny do stanu sprawy; przyjęcie przez Sąd odpowiedzialności członka zarządu za szkodę wywołaną niezłożeniem wniosku o ogłoszeniu upadłości w terminie nie jest wynikiem wykładni wskazanego przepisu, a przyjęciem, że pozwana nie przeprowadziła skutecznie dowodu ekskulpującego. Zarzut naruszenia art. 233 § 2 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów prowadzącą do błędu w ustaleniach faktycznych, również nie jest adekwatny do stanu sprawy. Apelujący w istocie nie kwestionuje ustaleń Sądu pierwszej instancji, Sąd ten wszak nie ustalił, że powódka mogła zapoznać się z sytuacją majątkową spółki, a przyjął, że pozwana nie udowodniła, że taka sytuacja nie była możliwa. Apelujący mógł więc zarzucić jedynie naruszenie art. 299 k.s.h. przez jego zastosowanie. Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd pierwszej instancji nie popełnił błędu prawa materialnego, a ustalenia faktyczne tego Sądu odpowiadają materiałowi dowodowemu i nie są wynikiem dowolnej jego oceny. Apelacja A. S. podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Pozwana przegrała postępowanie apelacyjne, zobowiązana jest do zwrotu powódce celowych kosztów - wynagrodzenia pełnomocnika powódki w kwocie 2.400 zł, ustalonego na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych w mającym zastosowanie w niniejszej sprawie brzmieniu obowiązującym przed 27 października 2016 roku (Dz.U. z 2015r., poz. 1408).

SSR (del.) (...)SSO (...)SSO (...)(spr.)