Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Natalia Pawłowska-Grzelczak

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2016 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa J. N.

przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo – Usługowo – Produkcyjnemu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 czerwca 2016r. sygnatura akt V GC 330/15 ( upr),

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I. i II. w ten sposób, że zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Handlowo – Usługowo – Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz powódki J. N. kwotę 2 924,83 zł ( dwa tysiące dziewięćset dwadzieścia cztery złote osiemdziesiąt trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 16 września 2016 roku oraz zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 717 zł ( siedemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 700 zł (siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VIII Ga 503/15

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...).

Sygn. akt VIII Ga 503/16

UZASADNIENIE

Na wstępnie wskazać należy, że przedmiotowa sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy rozpoznający apelację powódki nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Zatem uzasadnienie wyroku nie będzie zawierało wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenia faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn odmówienia innym dowodom wiarygodności i mocy dowodowej (por. art. 328 § 2 k.p.c.). Apelacja wywiedziona przez stronę powodową zasługiwała na uwzględnienie i w konsekwencji doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia. Powódka zarzuciła wyrokowi Sądu Rejonowego:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez ich niewłaściwe zastosowanie tj. art. 761 k.c. w zw. z art. 758 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że w związku z nienależytym wykonaniem zobowiązania powódce nie należało się wynagrodzenie, a tym samym nie istniała wierzytelność powódki w stosunku do pozwanej,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez błędne przyjęcie, że powódka wykonała umowę w sposób należyty tzn. częściowo przez S. M. (1), a nadto, że powódka nie rozliczyła się z pobranego towaru i sprzętu, stosowała upusty w wysokości niezgodnej z umową i bez akceptacji pozwanej,

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, wyrażającą się w wadliwej ocenie zeznań świadków S. M., E. S., W. Z. oraz dowodów z dokumentów w postaci korespondencji e-mail, faktur VAT, wydruków z wiadomości tekstowych sms, potwierdzeń przelewów, zestawień faktur i marż, co doprowadziło do wadliwych ustaleń dotyczących zasad współpracy stron, sposobu wykonywania umowy przez powódkę oraz co do nierozliczenia się przez powódkę z pobranego towaru i sprzętu, stosowania upustów w wysokości niezgodnej z umową i bez akceptacji pozwanej,

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c. mających wpływ na treść zapadłego orzeczenia poprzez nie zawarcie w uzasadnieniu wyroku wszystkich wymaganych przepisami prawa elementów, w szczególności wyczerpującego uzasadnienia dla odmowy wiarygodności zeznań S. M., mimo że zeznania te znajdowały potwierdzenie w pozostałych zebranych w sprawie dowodach tj. korespondencji e-mail, fakturach VAT, wydrukach z wiadomości tekstowych sms i potwierdzeniach przelewów.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Rejonowy nietrafnie przyjął, iż powódce nie należy się żądane w pozwie wynagrodzenie z uwagi na nienależyte wykonanie zobowiązania przez powódkę. Stanowisko takie nie znajduje uzasadnienia ani w okolicznościach rozważanej sprawy ani w postanowieniach umownych, a w szczególności nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego regulujących kwestię zobowiązań umownych i skutków ich niewykonania. Chcąc zniweczyć powództwo pozwany nie może powoływać się jedynie na fakt nienależytego wykonania umowy przez powódkę bez sformułowania żądań z tego faktu płynących a wywołujących określone skutki prawne. Rację należy przyznać powódce, że sam fakt nienależytego wykonania umowy nie może stanowić samodzielnej podstawy do odmowy zapłaty wynagrodzenia. Niewątpliwie takiego skutku w postaci powstania prawa dla strony do odmowy spełnienia własnego świadczenia nie przewidują przepisy regulujące umowę agencyjną, jaka łączyła strony niniejszego sporu. Zasadniczym skutkiem niewykonania lub nienależytego umowy jest możliwość dochodzenia przez wierzyciela naprawienia powstałej w ten sposób szkody. Ogólne zasady odpowiedzialności kontraktowej uregulowane zostały w art. 471 k.c. – 474 k.c., w myśl których dłużnik ma obowiązek wyrównania uszczerbku jaki powstał w majątku wierzyciela, a który nie powstałby gdyby zobowiązanie wykonane zostało w sposób należyty. Przepisy kodeksu cywilnego przewidują też szczególne zasady odpowiedzialności kontraktowej w przypadkach nienależytego wykonania zobowiązań takich jak zwłoka i opóźnienie dłużnika (art. 476 – 482 k.c.) czy niemożliwość świadczenia (art. 475 k.c.). Słusznie w apelacji wskazała powódka, że także same strony mogą w treści łączącego je stosunku zobowiązaniowego poczynić dodatkowe zastrzeżenia umowne na wypadek nienależytego wykonania zobowiązania. Ponadto instytucje odpowiedzialności kontraktowej przewidziane zostały również w odniesieniu do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych (art. 491 – 497 k.c.). Żadna z przytoczonych instytucji nie przewiduje w sytuacji nienależytego wykonania zobowiązania odmowy zapłaty wynagrodzenia, w szczególności nie sposób znaleźć takich postanowień w treści umowy agencyjnej, tym samym stanowisko Sądu Rejonowego w tym zakresie pozbawione zostało jakichkolwiek podstaw prawnych. Nie było natomiast w sprawie kwestionowane, że strony łączyła umowa agencyjna z dnia 5 listopada 2012 r. oraz, że powódka umowę tą realizowała do końca sierpnia 2014 r. bowiem oświadczenie o rozwiązaniu umowy pozwana złożyła dopiero pod koniec sierpnia 2014 r. Tym samym nie ulega wątpliwości, że powódce należało się wynagrodzenie za spełnienie świadczenia we wskazanym wyżej okresie czasu i zgodnie z treścią umowy powódka uprawniona była do wystawienia faktury VAT nr (...). Co istotne faktura, z której należności powódka dochodzi w niniejszym postępowaniu, wystawiona została i przesłana pozwanej drogą elektroniczną, podobnie jak inne wystawiane w toku współpracy stron, na podstawie informacji uzyskanych od przedstawiciela pozwanej m.in. za pomocą wiadomości sms. Tak przyjęte między stronami zasady współpracy potwierdzają załączone na tę okoliczność wydruki z wiadomości sms oraz korespondencja elektroniczna. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego, powódka wykazała swoje roszczenie tak co do zasady jak co do wysokości, zwłaszcza że sporna faktura została wystawiona w oparciu o informacje przekazane przez samą pozwaną. Poza tym pozwana przyznała, iż sporną fakturę zaksięgowała, zaliczając ją do kosztów uzyskania przychodów i ujawniając w rejestrze podatku VAT. Nie powoływała się zaś na fakt, czy to błędnego księgowania, czy dokonania korekty spornej faktury. Pozwana nie wykazała, ani też nawet nie podnosiła w toku procesu, że zgłaszała powódce jakiekolwiek zastrzeżenia co do wystawionej faktury, które sugerowałyby, że strony umowy nie zawarły lub że została ona nienależycie wykonana. Rację należy przyznać powódce, iż takie zachowanie pozwanej daje podstawę do przyjęcia, że świadczenie zostało przez powódkę spełnione a w związku z tym należy jej się wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę powyższe, chcąc zniweczyć powództwo w oparciu o nienależyte wykonanie umowy pozwana powinna była przedstawić do potrącenia swoją wierzytelność czy to z tytułu kar umownych czy odszkodowania, jednak nie uczyniła tego skutecznie. Zarzut potrącenia zgłoszony w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie został bowiem poprzedzony materialnoprawnym oświadczeniem o potrąceniu wierzytelności pozwanej. Potrącenia dokonuje się poprzez złożenie drugiej stronie oświadczenia o stosownej treści. Oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Natomiast od oświadczenia o potrąceniu, należy odróżnić zarzut potrącenia. Potrącenie jest przede wszystkim instytucją prawa materialnego (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 06.05.2008 roku VI ACa 1517/2007), które może być złożone zarówno przed jak i po wszczęciu postępowania drugiej stronie. Zarzut potrącenia jest natomiast czynnością procesową. Jego podniesienie w postępowaniu sądowym oznacza powołanie się na fakt dokonania potrącenia i wynikające stąd skutki. W rozważanej sprawie pismo pełnomocnika pozwanej z dnia 30 września 2014 r. skierowane do powódki wraz z notą obciążającą z tytułu kary umownej nie spełnia przewidzianego w art. 499 k.c. wymogu oświadczenia o potrąceniu. Natomiast zawarty w piśmie procesowym stanowiącym sprzeciw od nakazu zapłaty zarzut potrącenia nie zastępuje oświadczenia o potrąceniu w znaczeniu materialnoprawnym. Podzielić w tym względzie należy stanowisko powódki, zgodnie z którym pełnomocnik procesowy pozwanej nie był umocowany do składania tego rodzaju oświadczeń woli w imieniu pozwanej, a przede wszystkim pełnomocnik procesowy powódki nie był umocowany do ich odbioru w imieniu powódki. Tylko skuteczne złożenie stronie powodowej oświadczenia woli w zakresie potrącenia mogłoby dać asumpt do dalszej oceny tego zarzutu pod kątem istnienia i zasadności wierzytelności zgłoszonej do potrącenia, a w przypadku odpowiedzi twierdzącej skutkowałoby umorzeniem wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. Taka sytuacja, jak już wyżej wskazano, na gruncie niniejszej sprawy nie zaistniała. W konsekwencji pozwana nie zdołała zniweczyć powództwa. Niezależnie od powyższego zdaniem Sądu Okręgowego pozwana nie zdołała wykazać zasadności wierzytelności przedstawionej do potrącenia. Ze zgromadzonego materiału dowodowego, wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego, nie wynikało że powódka naruszała postanowienia umowy w sposób uzasadniający naliczenie kar umownych. Jeśli chodzi o kwestie rabatów, to nawet jeśli przyjąć, iż faktycznie powódka i S. M. (1) udzielali rabatów w wysokości niezgodnej z umową to jak wynika z dowodów pisemnych w postaci zestawienia faktur za okres 12 miesięcy pozwana taki stan akceptowała. W przeciwnym razie pozwana nie realizowałaby zamówień dokonanych za pośrednictwem powódki a przede wszystkim nie wystawiałaby faktur VAT i nie wysyłałaby kontrahentom towarów w ten sposób zamówionych. Z dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie nie wynika by pozwana zgłaszała w toku 2 letniej współpracy jakiekolwiek zastrzeżenia w tym zakresie bądź po jej zakończeniu w pismach przedprocesowych a uczyniła to dopiero w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Powyższe nabiera znaczenia zwłaszcza w kontekście art. 760 ² § 2 k.c., w myśl którego dający zlecenie obowiązany jest w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonywaniu umowy, przy której zawarciu pośredniczył agent lub którą zawarł w imieniu dającego zlecenie. Bak jest w niniejszej sprawie dowodów na to by pozwana jako dający zlecenie informowała powódkę o odrzuceniu propozycji zawarcia umowy z uwagi na nieuzgodnione z pozwaną upusty. Poza tym pozwana akceptowała wystawiane przez powódkę przez cały okres współpracy faktury VAT nie kwestionując ich wysokości z uwagi na niedozwolone rabaty i nie wstrzymując zapłaty. W ocenie Sądu Okręgowego zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala też na przyjęcie by pozwana wykazała fakt nierozliczenia się przez powódkę z pobranych towarów i sprzętu. Przede wszystkim pozwana nie przedłożyła jakichkolwiek dokumentów - choćby stosownych protokołów odbiorów - świadczących o tym, że powódka była w posiadaniu sprzętu oraz jego rodzaju. Tym samym twierdzenia Sądu Rejonowego odnośnie tego, że powódka nie rozliczyła się z pobranego towaru i sprzętu nie znajdują odzwierciedlenia z zgromadzonym materiale dowodowym. Słusznie również zarzuciła powódka, iż nie można upatrywać nienależytego wykonania umowy w tym, że to S. M. (1) świadczył usługi w imieniu powódki, a nie ona sama. Przepis § 18 umowy stanowi, że wykonywanie praw i obowiązków wynikających z umowy przez pracowników lub inne osoby działające na rzecz powódki wymagało akceptacji pozwanej spółki. Okoliczność wykonywania usług przez S. M. (1) była od początku akceptowana przez pozwaną a świadczy o tym sam fakt prawie dwuletniej współpracy. Przede wszystkim jednak zwrócić należy uwagę, iż jak wynika z materiału dowodowego korespondencja e-mail ale także telefoniczna między stronami prowadzona była za pośrednictwem poczty elektronicznej oraz numeru telefony S. M. (1). Wobec tego nie sposób uznać, że pozwana nie zostały spełnione warunki współpracy wyrażone w § 18 umowy agencyjnej. Skoro zatem S. M. (1) przez prawie 2 lata świadczył na rzecz pozwanej usługi w imieniu powódki i pozwana taki charakter współpracy akceptowała to nie ma podstaw by przyjąć, iż ten sposób działania stanowi naruszenie umowy skutkujące naliczeniem kary umownej. Mając na uwadze powyższe na uwzględnienie zasługiwały zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego. Analiza całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd Rejonowy błędnie ustalił, iż powódka wykonała umowę w sposób nienależyty. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i powództwo uwzględnił. Konsekwencją zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji w odniesieniu do istoty sprawy była konieczność modyfikacji rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Z uwagi na to, że pozwana przegrała proces w całości, stosownie do treści art. 98 k.p.c. zobowiązana jest do zwrotu powódce celowych kosztów procesu, na które składa się kwota 100 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwota 700 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalona zgodnie z § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U Nr 163, poz. 1348) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego, które strona pozwana przegrała w całości, oparto na treści przepisu art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Na koszty postępowania apelacyjnego, które pozwana winna zwrócić powódce składała się opłata sądowa od apelacji w kwocie 100 złotych oraz kwota 600 złotych tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego powódki ustalona zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800).

Sygn. akt VIII Ga 503/16

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...);

3.  (...) (...) (...)