Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 marca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej z dnia 2 marca 2015 roku, która stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy od dnia 1 lutego 2015 r.

(decyzja k.119 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył pełnomocnik A. P.. W treści odwołania zarzucił zaskarżonej decyzji obrazę prawa materialnego tj. art.12 w zw. z art.57 ust.1 oraz art.58 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do renty.

W treści odwołania wskazał, że stanowisko ZUS, komisji lekarskiej oraz konsultanta ZUS jest bezpodstawne i nie znajduje uzasadnienia w aktualnym stanie zdrowia ubezpieczonej. A. P. posiada kwalifikacje higienistki szpitalnej oraz technika ekonomisty (ukończyła zasadniczą szkołę medyczną i liceum ogólnokształcące dla dorosłych). Pełnomocnik zaznaczył, że pierwotnym orzeczeniem ZUS z dnia 13 lutego 2015 r. ubezpieczona została uznana za niezdolną do pracy do 29 lutego 2016 r., a na skutek rozpoznania zgłoszonego przez Prezesa ZUS zarzutu wadliwości wydano zaskarżoną decyzję. Niezrozumiałe dla ubezpieczonej jest to, że zarówno pierwotna decyzja jak również zaskarżona decyzja zostały wydane na podstawie tej samej dokumentacji medycznej, jak również na podstawie tej samej opinii konsultanta ZUS. Tymczasem z dokumentacji medycznej nie wynika, że nastąpiła poprawa stanu zdrowia. Ubezpieczona wprawdzie wykonywała prace zarobkowe, o czym świadczą załączone świadectwa pracy, jednak każda praca kończyła się rozwiązaniem stosunku pracy za porozumieniem stron, a przyczyną był stan zdrowia ubezpieczonej, napady padaczkowe z utratą świadomości i niemożność zapamiętania. Ubezpieczona jedynie wzrokowo pamiętała ułożenie produktów na półkach, wystarczyła reorganizacja zaopatrzenia i zmiana miejsca ulokowania produktu i ubezpieczona nie była w stanie nauczyć się nowego rozmieszczenia produktów w zakładzie pracy. Napady padaczki pojawiają się w godzinach rannych i jako objaw zmęczenia (występowała ok. 1-2 razy w tygodniu - obecnie napady są częstsze). Przed napadem padaczki ubezpieczona ma mętlik w głowie, słyszy głosy, brakuje jej powietrza, więc nawet nie może zaalarmować o nadchodzącym napadzie (po ataku ubezpieczona śpi przez ok. 3 godziny). Od 2009 r. ubezpieczona pozostaje pod opieką psychiatry z powodu zdiagnozowanego organicznego zaburzenia osobowości. Ubezpieczona przebywała w szpitalu psychiatrycznym w Ł. od 22 sierpnia do 10 grudnia 2013 r.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. P. urodziła się (...). Ubezpieczona ukończyła liceum medyczne oraz studium ekonomiczne. Pracowała jako operator wprowadzania danych, pakowacz, kasjer oraz pokojówka w hotelu.

(okoliczności bezsporne)

A. P. jest osobą o umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (do dnia 30 września 2016 r. miała orzeczony lekki stopień niepełnosprawności).

(okoliczność bezsporna)

W okresie od 1 stycznia 1997 r. do 30 kwietnia 2009 r. i następnie w okresie od 22 sierpnia 2013 r. do 31 stycznia 2015 r. A. P. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 12 stycznia 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty.

(wniosek – k.114 akt ZUS)

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonej: mieszane zaburzenia depresyjno – lękowe, podejrzenie zaburzeń osobowości, padaczkę (w wywiadzie) oraz nadciśnienie tętnicze bez udokumentowanych powikłań narządowych. Orzeczeniem z dnia 13 lutego 2015 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 29 lutego 2016 r. oraz określił, że częściowa niezdolność do pracy trwa nadal.

(opinia lekarska z dnia 13 lutego 2015 r. k.107 – 107 w dokumentacji orzeczniczo- medycznej ubezpieczonej, orzeczenie k.116 - 116 akt ZUS)

W związku z brakiem akceptacji powyższego orzeczenia przez głównego lekarza orzecznika II Oddziału ZUS w Ł., sprawa A. P. została skierowana do komisji lekarskiej ZUS.

(orzeczenie k.116 - 116 odwrót akt ZUS)

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonej oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u ubezpieczonej: mieszane zaburzenia depresyjno – lękowe, podejrzenie zaburzeń osobowości, padaczkę częściową po przebytym urazie czaszkowo – mózgowym przebytym w dzieciństwie, nadciśnienie tętnicze poddające się leczeniu oraz zespół bólowy kręgosłupa bez objawów korzeniowych. Orzeczeniem z dnia 2 marca 2015 roku komisja lekarska ZUS uznała, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

(opinia lekarska z dnia 2 marca 2015 r. k.122 – 122 w dokumentacji medycznej ubezpieczonej, orzeczenie k.118 – 118 akt ZUS)

Powyższe orzeczenie komisji lekarskiej legło u podstaw wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżonej decyzji.

(decyzja k.119 akt ZUS)

U ubezpieczonej w przeprowadzonym badaniu psychologicznym stwierdzono: osłabienie sprawności procesów poznawczych wskazujące na zmiany organiczne w mózgu w niewielkim stopniu zakłócające codzienne funkcjonowanie, wzmożone reakcje neurotyczne z dominacją objawów lękowo - depresyjnych, z tendencjami do somatyzacji, tendencje agrawacyjne w trakcie badania psychologicznego.

(opinia biegłego sądowego neuropsychologa L. S. k.34-34 odwrót)

W badaniu neurologicznym nie stwierdzono u ubezpieczonej objawów uszkodzenia układu nerwowego, w szczególności mogących powodować istotne ograniczenie sprawności ruchowej.

Napady padaczkowe mogą mieć charakter napadów częściowych, złożonych, ich przyczyną mogą być zmiany organiczne w lewej półkuli mózgu.

Okoliczności napadów, ich objawy i skutki oraz proces „rekonwalescencji” po napadzie nie powodują długotrwałej niezdolności do pracy, tym bardziej, iż w dokumentacji leczenia ubezpieczonej nie opisano czasu „dochodzenia” do pełnej sprawności intelektualnej po napadzie.

W przypadku padaczki z objawami częściowymi złożonymi przebieg napadu i czas dochodzenia do pełnej sprawności są indywidualne dla większości chorych - nie ma klasycznego wzorca dla tego rodzaju napadów.

Leki przeciwpadaczkowe mogą w nieznacznym stopniu wpływać na sprawność psychofizyczną - jest to zależne od adaptacji chorego. Wysiłek fizyczny ani stres nie powodują zwiększenia się częstości napadów padaczki.

Padaczka powoduje niezdolność do pracy na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym, przy środkach żrących i wykopach. Po napadzie padaczki może występować niezdolność tylko do końca dnia pra­cy. Chorzy na padaczkę wymagają zabezpieczenia w przypadkach, gdy napady występują często - do kilku w miesiącu. W przypadku pracy biurowej zabezpieczenia takiego nie wymagają.

Ubezpieczona może wykonywać pracę zgodną z poziomem posiadanych kwalifikacji zawodowych i wykształceniem. Nie może wykonywać pracy na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym, przy środkach żrących i wykopach.

(opinie biegłego sądowego neurologa J. Z. k.46-46 odwrót, k.90-91)

U ubezpieczonej rozpoznano w badaniu okulistycznym nadwzroczność małego stopnia i starczowzroczność obu oczu.

Istniejące u ubezpieczonej parametry widzenia nie uzasadniają orzeczenia niezdolności do pracy.

(opinia biegłego sądowego okulisty R. M. k.47-48)

U ubezpieczonej rozpoznano: nadciśnienie tętnicze kontrolowane farmakologicznie, zaburzenia rytmu serca pod postacią pojedynczych skurczów dodatkowych nadkomorowych w przeszłości.

W chwili obecnej w stosunku do ubezpieczonej brak jest dostępnych danych klinicznych oraz medycznych, które pozwalałyby na rozpoznanie innych schorzeń kardiologicznych niż nadciśnienie tętnicze.

Nadciśnienie tętnicze jest dość dobrze kontrolowane lekami (okresowo występują skoki jego wartości). Obecnie ubezpieczona celem kontroli wartości ciśnienia tętniczego przyjmuje właściwie - tylko jeden lek B.. Na chwilę obecną uzyskano dość optymalną kontrolę nadciśnienie tętniczego, przy na relatywnie niewielkich dawkach leków.

Z powodów kardiologicznych ubezpieczona nie była hospitalizowana.

(opinia biegłego sądowego kardiologa R. G. k.49-52)

U ubezpieczonej rozpoznano organiczne zaburzenia lękowo-depresyjne, organiczne zaburzenia osobowości, umiarkowany epizod depresyjny (w wywiadzie). Aktualna sytuacja życiowa, osobista, zdrowotna ubezpieczonej, a także autoanamneza pozwalają na postawienie tezy, że podjęcie zatrudnienia może poprawić jej funkcjonowanie, mieć wręcz skutek terapeutyczny. A. P. z przyczyn psychiatrycznych nie jest całkowicie niezdolna do pracy. W dacie zaskarżonej decyzji jak i w dacie złożenia wniosku A. P., z przyczyn psychiatrycznych nie była częściowo ani całkowicie niezdolna do pracy.

(opinia biegłego sądowego psychiatry S. W. k.53-56)

Ubezpieczona choruje na padaczkę od 12 roku życia (z powodu padaczki leczy się w Poradni Neurologicznej - leczy się T. od 2009r. oraz D. C. od roku). Napady występują średnio w ilości od 4 do 6 na miesiąc, o różnej porze dnia (napad polega na pojawianiu się kolorowego koła w prawym oku, uczucia zimna, braku powietrza, kołatania serca) – napad z reguły trwa około 10 minut, ale gdy pojawia się zimno napad przeciąga się do 30 minut.

Nawet jeśli nie występują rokowania co do wyleczenia padaczki, to jej leczenie jest prawidłowe, napady są rzadkie, padaczka jest dobrze kontrolowana lekami. Napady są częściowe o typie padaczki skroniowej niezaburzającej i niedezorganizującej funkcjonowania ubezpieczonej w sposób iistotny, a tym samym zdolności do pracy zgodnej z poziomem wykształcenia i kwalifikacji zawodowych.

Ubezpieczona może wykonywać pracę w normalnych warunkach. Praca przy monitorze ekranowym nie ma negatywnego wpływu na stan zdrowia ubezpieczonej, stosowane przez ubezpieczoną leki przeciwpadaczkowe w niewielki sposób ograniczają jej zdolności psychoruchowe w kontekście czynności zawodowych.

(opinia biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy oraz neurologii P. R. k.116-126, k.145-148, k.169-171)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty oraz opinii lekarskich.

W toku postępowania ubezpieczona zakwestionowała ustalenia komisji lekarskiej ZUS wskazujące, że nie jest ona niezdolna do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: neuropsychologa, neurologa, okulisty, kardiologa, psychiatry oraz specjalisty medycyny pracy.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczona, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie ubezpieczonej. Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej ubezpieczonej. Określili schorzenia występujące u ubezpieczonej oraz ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu, opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Wskazać należy, że biegły neurolog oraz specjalista medycyny pracy odnieśli się do zarzutów złożonych przez pełnomocnika ubezpieczonej i w złożonych opiniach uzupełniających szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko w niniejszej sprawie.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego specjalisty z zakresu medycyny pracy, jako niezasadny i zamierzający do przedłużenia postępowania. Biegły z zakresu medycyny pracy podał, iż padaczka o typie częściowej złożonej (dawniej zwana skroniową) z rzadkimi napadami jest jedynie wskazaniem do ograniczenia pracy w określonych narażeniach i czynnikach szkodliwych w ramach badań profilaktycznych (np. m.in. pracy na wysokości, prowadzenie pojazdów, czy obsługi maszyn w ruchu), ale istnienie tego typu przeciwwskazań nie jest automatycznie podstawą orzekania niezdolności do pracy. Tego typu ograniczenia w większości nie występują na stanowiskach pracy zgodnych z poziomem kwalifikacji i poziomem wykształcenia ubezpieczonej.

Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji i możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy ubezpieczona jest zdolna do wykonywania pracy w dotychczasowy pełnym zakresie, czy jej kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu.

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami.

Ubezpieczona posiada wykształcenie średnie (ukończyła liceum medyczne), a także ukończyła studium ekonomiczne. Zajmowała się wykonywaniem prac na stanowisku operatora wprowadzania danych, pakowacza, kasjera oraz pokojówki w hotelu. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego – opinii biegłych: neuropsychologa, neurologa, okulisty, kardiologa, psychiatry oraz specjalisty medycyny pracy wynika jednoznacznie, że rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia nie ograniczają jej sprawności w stopniu znacznym, powodującym niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Należy też wskazać, iż przyczyna niezdolności do pracy nie ma wynikać z choroby, a z naruszenia sprawności organizmu, czyli czynnika medycznego, który powoduje utratę zdolności do pracy.

Podobnie o zdolności do wykonywania pracy zarobkowej nie przesądza legitymowanie się przez ubezpieczoną stopniem niepełnosprawności. Wprawdzie schorzeniem, które ma wpływa na funkcjonowanie ubezpieczonej w życiu codziennym jest schorzenie natury neurologicznej tj. padaczka, ale zważywszy na charakter choroby (tj. rzadkie napady) i przyjmowane leki u ubezpieczonej nie występuje istotne ograniczenie zdolności psychoruchowych. Podkreślić także należy, iż rodzaj padaczki na jaki cierpi ubezpieczona jest jedynie wskazaniem do ograniczenia pracy w określonych narażeniach i czynnikach szkodliwych w ramach badań profilaktycznych (np. m.in. pracy na wysokości, prowadzenie pojazdów, czy obsługi maszyn w ruchu), ale istnienie tego typu przeciwwskazań nie jest automatycznie podstawą orzekania niezdolności do pracy. Co również istotne, wskazane ograniczenia nie występują na stanowiskach pracy zgodnych z poziomem kwalifikacji i poziomem wykształcenia odwołującej. Nie ma zatem takich narażeń, które w istotny sposób ograniczałyby możliwość wykonywania przez ubezpieczoną pracy przy monitorach komputera czy higienistki szkolnej.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd na postawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

(S.B.)

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej.

15.02.2017 r.