Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Wolska (spr.)

Sędziowie: SSA Joanna Baranowska

SSA Anna Rodak

Protokolant: Stażysta Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2017 r. w Ł.

sprawy M. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o wysokość emerytury,

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 7 grudnia 2015 r. sygn. akt VIII U 138/15

oddala apelację

Sygn. akt: III AUa 250/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 listopada 2014 r., decyzją z dnia 27 listopada 2014 r., znak: E/6/021028241, odmówił M. W. (2) prawa do ponownego obliczenia wysokości emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm. ), powoływanej dalej jako „ ustawa o emeryturach i rentach z FUS ”. W uzasadnieniu organ rentowy wywiódł, że brak jest jakichkolwiek podstaw do zmiany wysokości świadczenia, wskazując jednocześnie, iż decyzją z dnia 13 kwietnia 2005 r. przyznającą emeryturę, uwzględniono ubezpieczonej okres zatrudnienia w (...) Spółka z o.o. w likwidacji od 29 października 1993 r. do 31 marca 2000 r.

W odwołaniu z dnia 23 grudnia 2014 r. W. W. wniosła o zmianę decyzji poprzez zaliczenie do stażu pracy okresu od dnia 1 kwietnia 2000 r. do dnia 31 maja 2000 r., kiedy to pracodawca - w związku z likwidacją spółki - rozwiązał z odwołującą się umowę o pracę zawartą w dniu 29 października 1993 r., z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, który wynosił 1 miesiąc. W dalszej części skarżąca podniosła, że w decyzji przyznającej emeryturę uwzględniono jedynie okres zatrudnienia od 29 października 1993 r. do 31 marca 2000 r., pomijając sporny okres, pomimo tego, że w świadectwie pracy z dnia 31 marca 2000 r. pracodawca zaznaczył, iż został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36 ¹ § 1 Kodeksu pracy. W spornym okresie wnioskodawczyni nie podjęła pracy zarobkowej, nie pobierała też żadnego zasiłku. Po długich poszukiwaniach znalazła w zasobach archiwalnych zlikwidowanej spółki dokument z dnia 15 lutego 2000 r., zatytułowany „rozwiązanie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia”, potwierdzający zastosowanie skróconego okresu wypowiedzenia wynoszącego miesiąc, upływającego w dniu 31 marca 2000 r. Dokument ten został złożony w organie rentowym w listopadzie 2014 r.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 stycznia 2015 r. domagał się oddalenia odwołania.

Sąd Okręgowy w Łodzi przyjmując powyższe odwołanie, potraktował je jako wniesione od decyzji wydanych w dwóch sprawach, tj. w sprawie o wysokość kapitału początkowego oraz w sprawie o wysokość emerytury. W konsekwencji powyższego, zarejestrował dwie sprawy, którym nadano sygnatury: VIII U 138/15 ( dot. wysokości emerytury ) oraz VIII U 139/15 (dot. kapitału początkowego). Postanowieniem z dnia 19 października 2015 r. Sąd Okręgowy połączył powyższe sprawy do łącznego rozpoznania, zakreślając numer sprawy VIII U 139/15 w repertorium U.

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje i zaliczył M. W. (2) do stażu pracy, jako okres nieskładkowy, skrócony okres wypowiedzenia od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r.

Sąd Okręgowy ustalił w szczególności, że M. W. (2), urodzona (...), na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 13 kwietnia 2005 r., nabyła prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2005 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do obliczenia wysokości świadczenia organ rentowy zaliczył okres zatrudnienia ubezpieczonej w (...) Sp. z o.o. w likwidacji od dnia 29 października 1993 r. do dnia 31 marca 2000 r. Okres ten został także zaliczony do stażu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego w decyzji z dnia 1 lipca 2011 r.

W dniu 19 listopada 2014 r. M. W. (2) złożyła w organie rentowym dokument z dnia 15 lutego 2000 r., zatytułowany „rozwiązanie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia”, z którego wynika, że zastosowano w stosunku do wnioskodawczyni skrócony okres wypowiedzenia z powodu likwidacji spółki, wynoszący 1 miesiąc, upływający w dniu 31 marca 2000 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 27 listopada 2014 r. odmówiono ubezpieczonej zaliczenia do wysokości emerytury i kapitału początkowego spornego okresu, tj. skróconego okresu wypowiedzenia umowy o pracę od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r.

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy wywiódł, że zaistniały faktyczne i prawne podstawy do uwzględnienia odwołania, a co za tym idzie, do zaliczenia M. W. (2) do stażu pracy mającego wpływ zarówno na wysokość kapitału początkowego, jak i wysokość emerytury, spornego okresu od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r. Zgodnie bowiem z przepisem art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, okresami nieskładkowymi są okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie. Skoro poza sporem pozostaje, że wnioskodawczyni z uwagi na staż pracy przysługiwał trzymiesięczny okres wypowiedzenia, a złożone wypowiedzenie umowy o pracę wskazuje w sposób jednoznaczny, że okres ten został skrócony do jednego miesiąca, co musiało skutkować wypłatą za pozostały okres odszkodowania, o którym mowa w art. 36 ¹ § 1 zdanie drugie Kodeksu pracy, należało zaliczyć odwołującej się do stażu sporny okres.

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy orzekł reformatoryjnie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.. Organ rentowy sformułował zarzuty: - naruszenia prawa materialnego, tj. art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - poprzez zaliczenie do stażu okresu od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r., gdy nie zostały udokumentowane przesłanki wymagane do zaliczenia tego okresu do stażu; - naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. – poprzez ustalenie stanu faktycznego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego.

Wskazując na powyższe zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu strona apelująca podniosła, że pomimo powołania w zaskarżonej decyzji, a następnie także i w wyroku Sądu pierwszej instancji błędnej podstawy prawnej, tj. art. 173 i art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przedmiotowa decyzja dotyczy w istocie tylko emerytury obliczonej na tzw. „ starych zasadach ”, emerytury o symbolu (...) ( symbol wskazany prawidłowo w decyzji ). Sąd Okręgowy nieprawidłowo zarejestrował sprawę podwójnie, tj. jako dwie sprawy – o wysokość emerytury oraz o wysokość kapitału początkowego, które następnie połączył do wspólnego rozpoznania, używając w treści wyroku sformułowania „ zaskarżone decyzje ”, chociaż decyzja była jedna. Wnioskodawczyni ma również ustalone od dnia 1 czerwca 2011 r. prawo do emerytury o symbolu (...) , obliczonej w całości na „ nowych zasadach ”, która pozostaje zawieszona, jako świadczenie mniej korzystne.

Sąd pierwszej instancji oparł się na art. 7 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym okresem nieskładkowym jest okres niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za ten okres, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie. Przepis ten nie powinien mieć zastosowania wobec odwołującej się, która zarówno w trakcie postępowania przed organem rentowym, jak i w toku postępowania odwoławczego od decyzji, nie przedłożyła żadnego dokumentu, z którego wynikałby fakt wypłaty odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia. Do wniosku z dnia 19 listopada 2014 r. załączyła jedynie uzyskany z archiwum dokument o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia na podstawie ustawy z 28 grudnia 1989 r. o szczegółowych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw ( Dz.U. z 1990 r., nr 4, poz. 19 ze zm. ). Sama wnioskodawczyni nie podnosi w odwołaniu, że odszkodowanie zostało jej wypłacone, nie została również przesłuchana na tę okoliczność przez Sąd orzekający ( nie stawiła się na rozprawę odwoławczą ). Skarżąca wskazuje jedynie na to, że został zastosowany wobec niej skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę, co nie jest równoznaczne z wypłatą odszkodowania. Zgodnie z art. 116 powołanej ustawy, do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości. Zgodnie zaś z treścią § 23 rozporządzenia (...) z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe ( Dz.U. nr 237, poz. 1412 ), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy nieskładkowe jest zaświadczenie płatnika składek lub inny dokument właściwego organu. Ubezpieczona nie przedłożyła żadnego dokumentu, z którego wynikałby fakt wypłaty odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia, nie złożyła też żadnych wniosków dowodowych w postępowaniu sądowym, chociaż ciężar dowodu obciążał skarżącą.

W piśmie procesowym z dnia 10 lutego 2016 r. M. W. (2) wniosła o oddalenie apelacji, podnosząc, że w trakcie wizyty w siedzibie ZUS, która miała miejsce po osiągnięciu przez nią wieku emerytalnego, została poinformowana, że do prawidłowego obliczenia wysokości emerytury konieczne jest złożenia zaświadczenia potwierdzającego, iż został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę. Nie było mowy o żadnym dokumencie potwierdzającym fakt wypłaty z tego tytułu odszkodowania. Jeśli chodzi o wymagane przez ZUS zaświadczenie, to uzyskała je po kilku latach z archiwum, które to zaświadczenie złożyła wraz z wnioskiem w listopadzie 2014 r. Wnioskodawczyni podała nadto, że otrzymała odszkodowanie z Funduszu Świadczeń Gwarantowanych latem 2000 roku, przy czym nie pamięta kwoty tego odszkodowania, ale było to kilka tysięcy złotych, wraz z wynagrodzeniem i ekwiwalentem za urlop – około 6.000 – 7.000 złotych.

Na rozprawie apelacyjnej M. W. (2) podtrzymała twierdzenie o wypłacie odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia, podając, że z całą pewnością nie była to wypłata wynagrodzenia, bowiem nie została umieszczona na liście płac.

Pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. podtrzymał apelację w całości, wnosząc i wywodząc, jak w jej treści.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy wydał trafny wyrok, który zasadniczo odpowiada poczynionym w sprawie ustaleniom faktycznym oraz obowiązującym przepisom prawa.

Na początku dla porządku należy przyznać rację stronie apelującej, że w rozpatrywanej sprawie została wydana tylko jedna decyzja, a mianowicie decyzja w sprawie odmowy ponownego ustalenia wysokości emerytury, której nadano prawidłowo symbol (...). Decyzja ta była odpowiedzią na pismo M. W. (1) z dnia 19 listopada 2014 r., w którym wniosła ona o doliczenie nieuwzględnionego dotychczas w wymiarze świadczenia skróconego okresu wypowiedzenia umowy o pracę, tj. okresu od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r. Do pisma został załączony nowy dokument z dnia 15 lutego 2000 r., tj. „ rozwiązanie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia ”. Organ rentowy, mimo błędnego powołania art. 25 i 174 ustawy o emeryturach i rentach, w ogóle nie zajmował się sprawą przeliczenia kapitału początkowego, tylko przeliczeniem emerytury obliczonej na tzw. „ starych zasadach ” , co wynika z właściwie odczytywanej treści samej decyzji. Wnioskodawczyni, która wniosła odwołanie od tej decyzji, powołuje również tylko jedną decyzję o symbolu (...), nie nawiązując w żaden sposób do decyzji o symbolu (...). Intencją skarżącej jest uzyskanie zaliczenia spornego okresu do stażu pracy decydującego o wysokości otrzymywanej emerytury, tj. świadczenia o symbolu (...). Sąd nie miał więc podstaw do rejestrowania dwóch odrębnych spraw, gdy w istocie wpłynęła do niego tylko jedna sprawa, a mianowicie dotycząca ustalenia wysokości emerytury o symbolu (...). Rozpoznając sprawę, powinien więc prawidłowo zmienić tylko jedną decyzję, tj. decyzję z dnia 27 listopada 2014 r., znak: E/6/021028241.

To uchybienie nie podważa jednak trafności samego merytorycznego rozstrzygnięcia o uprawnieniu odwołującej się do zaliczenia do stażu pracy mającego wpływ na wysokość emerytury, spornego okresu od 1 kwietnia 2000 r. do 31 maja 2000 r.

Poza sporem pozostaje fakt zastosowania wobec M. W. (1) skróconego okresu wypowiedzenia przy rozwiązywaniu umowy o pracę z powodu likwidacji Spółki z o.o. (...), który to okres upłynął w dniu 31 marca 2000 r. Podstawę prawną takiego zachowania pracodawcy stanowił przepis art. 36 ¹ § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z którym, jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. W myśl zaś art. 36 ¹ § 2 Kodeksu pracy, okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Zgodnie z komentarzem do powołanego artykułu (L. – art. 36 ¹ KP Ś. 2016, wyd. 5), podane w komentowanym przepisie przyczyny (ogłoszenie upadłości, likwidacji pracodawcy albo zmniejszenia zatrudnienia z innych przyczyn niedotyczących pracowników) zwalniają pracodawcę z obowiązku zatrudniania pracownika. Nie zwalniają go jednak z obowiązku wypłacenia należności majątkowej (odszkodowania) za okres równy dwóm trzecim wypowiedzenia. Odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia w sytuacji opisanej w art. 36 ¹ § 1 KP przysługuje z mocy prawa, wobec czego jego przyznanie nie może być uzależnione od decyzji pracodawcy (wyr. SN z 12.12.2013 r., I PK 135/13, OSNP 2015, Nr 2, poz. 21, teza druga). W tej sytuacji należało zaliczyć skarżącej do stażu pracy skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę już w oparciu o ten przepis. Stanowisko to jest zgodne z judykaturą, w tym uchwałą 7 s. SN z 23 kwietnia 1990 r., III PZP 3/90 (Legalis nr 26950), w myśl której, okres, o jaki skrócono wypowiedzenie umowy o pracę ( art. 36 ¹ § 1 KP ), za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy zobowiązanym do wypłaty odszkodowania, jeżeli w tym okresie pracownik pozostawał bez pracy (art. 36 ¹ § 2 KP).

Ponieważ M. W. (2) de facto otrzymała odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia, w którym to okresie nie podjęła pracy zarobkowej, ani nie otrzymywała jakichkolwiek zasiłków, Sąd Okręgowy zasadnie zaliczył jej sporny okres do stażu pracy, jako okres nieskładkowy. Skoro odszkodowanie należało się ubezpieczonej z mocy samego prawa i jego wypłata należała do obowiązku pracodawcy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie ma przesądzającego znaczenia rzeczywista wypłata tego odszkodowania, tylko nabycie prawa do jego wypłaty. Przepis art. 36 ¹ § 2 KP stanowi o okresie, za który należy się odszkodowanie, nie zaś o okresie, za który wypłacono odszkodowanie. W tej sytuacji nie można czynić Sądowi orzekającemu zarzutu, że nie prowadził postępowania dowodowego w celu ustalenia, czy odszkodowanie zostało wypłacone. Nie jest więc trafny zarzut naruszenia art. 233 k.p.c.

Reasumując, Sąd Apelacyjny nie znalazł uzasadnionych podstaw do uwzględnienia apelacji, która z mocy art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.