Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Bajor-Nadolska (spr.)

Sędziowie: SO Cezary Klepacz

SO Teresa Strojnowska

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 października 2013 r. w Kielcach

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim

z dnia 14 marca 2013 r., sygn. I C 355/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok: w punkcie I (pierwszym) w ten sposób, że zasądza od (...) S.A.w W.na rzecz D. K.20000 (dwadzieścia tysięcy) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 października 2013 roku do dnia zapłaty, w punkcie II (drugim)
w całości i koszty procesu między stronami wzajemnie znosi, nakazuje pobrać od (...) S.A.w W.na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim 1155 (jeden tysiąc sto pięćdziesiąt pięć) złotych tytułem kosztów sądowych;

II.  oddala apelację w pozostałej części i koszty postępowania apelacyjnego między stronami wzajemnie znosi, nakazuje pobrać od (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w Ostrowcu Świętokrzyskim 1000 (jeden tysiąc) złotych tytułem kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym, a odstępuje od obciążania D. K. tymi kosztami w pozostałej części.

II Ca 887/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14 marca 2013 roku Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim oddalił powództwo D. K. przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę zadośćuczynienia w związku z nową krzywdą, będącą następstwem wypadku komunikacyjnego, któremu powód uległ w dniu 7 sierpnia 2003 roku. Ponadto Sąd orzekł o kosztach procesu na rzecz pozwanego.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że powód był poszkodowany w wypadku samochodowym, który miał miejsce 7 sierpnia 2003 roku i jego roszczenie z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę zostało rozpoznane i w znacznej części uwzględnione w wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dania 11 lipca 2008 roku w sprawie IC 368/05. Sąd Rejonowy zasądził wówczas kwotę 15000 złotych i ustalił, że (...) Zakład (...) w W. odpowiada za szkody mogące powstać w przyszłości u D. K. na skutek przedmiotowego wypadku. W zakresie zadośćuczynienia wyrok nie był zmieniony przez sąd apelacyjny, który rozpoznawał apelację powoda w sprawie II Ca 193/09. Sąd Rejonowy ustalił, że na skutek wypadku powód miał 26-cio stopniowe ograniczenie zgięcia w stawie kolanowym lewym, śladową niestabilność tylno-boczną i powysiłkowe dolegliwości bólowe kolana lewego, ograniczenie ruchów kręgosłupa szyjnego z przewlekłym zespołem bólowym, który promieniował do stawu barkowego, zniekształcenie i bolesność uciskową stawu obojczykowego barkowego prawego oraz ograniczenie ruchów w stawie barkowym średniego stopnia. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd Rejonowy miał na uwadze konieczność dalszego leczenia powoda. Prognozowano, iż dysfunkcja stawu barkowego i kręgosłupa będzie wymagać leczenia fizykoterapeutycznego i stosowania leków przeciwbólowych. Podobnego leczenia będzie wymagał staw kolanowy, co do którego rokowania były poważne, łącznie z możliwością powstania niewydolności stawu kolanowego lewego. Od poprzedniego badania stwierdzono u powoda zwiększenie niestabilności tylnej stawu kolanowego, nasilenie zmian zwyrodnieniowych tego stawu w postaci uszkodzenia łękotki, blokowania stawu i powstania torbieli galaretowatej oraz zapalenia pochewek ścięgnistych mięśni przywodzicieli, nadto zmian w zakresie kręgosłupa, barku i nasilenie dolegliwości bólowych związanych ze wszystkimi zmianami. Uszczerbek na zdrowiu powoda uległ zwiększeniu z 17% do 23%. Zabiegi, które przeszedł powód są potwierdzeniem wcześniejszych prognoz.

W ocenie Sądu Rejonowego zgłoszona w pozwie szkoda nie jest nową szkodą lecz stanowi przewidziane następstwa uszczerbku na zdrowiu, o których już sąd orzekał. Prawomocne zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w razie uszkodzenia ciała wyłącza – mimo pogorszenia się stanu zdrowia poszkodowanego – przyznanie mu dalszego zadośćuczynienia w związku z podstawą poprzedniego sporu. U powoda wystąpiło pogorszenie stanu zdrowia wymagające dalszego leczenia, co zostało już uwzględnione przez Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim rozstrzygający spór w sprawie IC 368/05.

Od tego wyroku powód wywiódł apelację. Zaskarżył wyrok w całości i zarzucił: 1) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że skutki wypadku stwierdzone w opinii biegłego wydanej dla potrzeb przedmiotowej sprawy nie stanowią nowej krzywdy, w sytuacji gdy wynika to z opinii biegłego; 2) naruszenie prawa procesowego – art. 233§1 k.p.c. przez nieprawidłową, wbrew logice i zasadom doświadczenia życiowego ocenę opinii biegłego i przyjęcie, że w przypadku powoda nie można mówić o nowej krzywdzie; 3) naruszenie prawa procesowego – art. 189 k.p.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że powód nie może dochodzić dalszego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w wyniku wypadku z 7 sierpnia 2003 roku; 4) błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że powód nie miał wiedzy specjalnej z zakresu medycyny i nie był w stanie stwierdzić, że wystąpiła nowa krzywda, pomimo, że dopiero opinia biegłego stwierdziła zwiększony uszczerbek na zdrowiu i tym samym pogorszenie stanu zdrowia powoda.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku i zasądzenie kwoty 40 000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu oraz kosztów procesu. Ponadto powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu – skierowania do szpitala, na okoliczność pogorszenia stanu zdrowia powoda.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż powód w pozwie określił zakres swego żądania nie tylko przez wskazanie kwoty, której zasądzenia się domaga ale też przez przytoczenie okoliczności faktycznych na poparcie tego żądania. Zgodnie z art. 321 k.p.c. sąd nie może orzekać co przedmiotu, który nie był objęty żądaniem. Powołując się na powstanie nowej krzywdy, powód w uzasadnieniu pozwu wskazał dolegliwości związane ze stawem kolanowym (k. 3-4). W toku postępowania rozpoznawczego nie zmienił swego stanowiska. W tej sytuacji argumentacja apelującego dotycząca pogorszenia stanu kręgosłupa i stawu barkowego nie może być przedmiotem wyrokowania.

Wykazane przez powoda fakty odnoszące się do aktualnego stanu zdrowia w zakresie stawu kolanowego dają podstawę do uznania, że u powoda wystąpiła nowa szkoda stanowiąca podstawę nowego roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia.

Rozstrzygając w sprawie IC 368/05 spór o zapłatę odszkodowania i renty Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim ustalił odpowiedzialność pozwanego za mogące powstać u powoda w przyszłości szkody, na skutek wypadku komunikacyjnego z dnia 7 sierpnia 2003 roku. Równocześnie Sąd Rejonowy zasądził zadośćuczynienie za krzywdę związaną z doznanym uszczerbkiem na zdrowiu, którego zakres ustalił. Zadaniem sądu rozstrzygającego obecny spór było zatem ustalenie jaka krzywda podlegała kompensacie zasądzoną uprzednio kwotą zadośćuczynienia z czym związane jest ustalenie zakresu uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, będącego podstawą wyrokowania w sprawie IC 368/05, a następnie ustalenie aktualnego stanu zdrowia w zakresie stawu kolanowego i przez porównanie tych dwóch stanów, ustalenie czy wystąpiły nowe skutki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem i związana z tym nowa krzywda wymagająca zapłaty zadośćuczynienia przez zobowiązanego. Sąd Rejonowy dokonał wskazanych ustaleń lecz wyprowadził z nich błędne wnioski, co w konsekwencji czyni zasadnym zarzut apelacji dotyczący wadliwej oceny dowodów. Skuteczność tego zarzutu nakłada na sąd odwoławczy, obowiązek dokonania własnej oceny dowodów.

W ramach zasądzonego w sprawie IC 368/05 zadośćuczynienia, powagą rzeczy osądzonej jest objęta szkoda będąca następstwem uszkodzenia ciała powoda, stwierdzonego w uzasadnieniu wyroku. W zakresie stawu kolanowego lewego Sąd Rejonowy ustalił, że w chwili wypadku powód miał już zmiany zwyrodnieniowe tego stawu. Po wypadku i po leczeniu szpitalnym stwierdzono nawarstwienie chrzęstno kostne na brzegach powierzchni stawowej i utrzymujące się dolegliwości bólowe. W dalszym toku leczenia wystąpiły objawy uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej i wtórne zmiany zwyrodnieniowe, blokowanie kolana, stan po częściowym uszkodzeniu więzadła krzyżowego tylnego i przerost błony maziowej. Zastosowano zabieg artroskopii i usunięto ciała chrzęstno kostne stawu. Na chwilę orzekania w tamtej sprawie u powoda występowało 26-cio stopniowe ograniczenie zgięcia stawu kolanowego, śladowa niestabilność tylno boczna i powysiłkowe dolegliwości bólowe kolana. Sąd Rejonowy stwierdził, iż leczenie stawu będzie podobne jak w przypadku urazu kręgosłupa i barku, czyli będzie polegało na stosowaniu zabiegów fizjoterapii i środków przeciwbólowych, stwierdził również, że leczenie narządu ruchu zostało zakończone, ale w zakresie stawu kolanowego rokowania są poważne gdyż w ciągu ostatnich 3 lat, na skutek uszkodzenia chrząstki podczas wypadku, nasiliły się zmiany zwyrodnieniowe, co może doprowadzić do niewydolności stawu kolanowego za około 25 lat. ( k.509-510 akt sprawy 368/05 SR w Ostrowcu Świętokrzyskim).

Z tych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że zasądzone zadośćuczynienie uwzględniało stwierdzone w dacie orzekania dolegliwości stawu kolanowego ( 26-cio stopniowe ograniczenie zgięcia stawu kolanowego, śladowa niestabilność tylno boczna i powysiłkowe dolegliwości bólowe kolana) i konsekwencje w postaci konieczności leczenia fizjoterapeutycznego i przeciwbólowego.

Obecnie powód zgłasza nową szkodę w postaci pogorszenia stanu stawu kolanowego wymagającego zastosowania leczenia operacyjnego. Z opinii biegłego G. S., która nie była kwestionowana przez strony, wynika, że po wydaniu prawomocnego wyroku w sprawie IC 368/05, nastąpiło pogorszenie stanu stawu kolanowego gdyż wystąpiło okresowe blokowanie stawu, torbiel galaretowata, zapalenie pochewek ścięgnistych. Wymagało to zabiegów operacyjnych, którym powód był poddany w 2009 i 2011 roku z powodu torbieli galaretowatej i w 2012 roku w zakresie łąkotki, kiedy to usunięto powodowi części łąkotek bocznej i przyśrodkowej (k.119-121). W ocenie Sądu Okręgowego stwierdzone u powoda uszkodzenia stawu kolanowego, wymuszające wykonanie opisanych zabiegów operacyjnych nie były objęte wyrokiem wydanym w sprawie IC 368/05, a tym samym nie są objęte powagą rzeczy osądzonej. Dotyczy to również stwierdzonej niestabilności tylnej stawy kolanowego, co do której biegły stwierdził, iż prawdopodobnie doszło do niej na skutek całkowitego zerwania więzadła krzyżowego. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, co do zasady, że zadośćuczynienie stanowi całościową rekompensatę szkody i obejmuje krzywdę stwierdzoną na chwilę orzekania jak i przyszłą, którą można z dużym stopniem prawdopodobieństwa przewidzieć. Z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w sprawie I C 368/05 nie wynika aby to orzeczenie obejmowało krzywdę związaną z takimi skutkami wypadku jak kolejne zabiegi operacyjne konieczne z uwagi na pogorszenie stanu stawu kolanowego. Nie były one podstawą poprzedniego sporu. Sąd Rejonowy objął swoim rozstrzygnięciem jedynie takie skutki, które będą wymagały zabiegów fizjoterapii i stosowania środków przeciwbólowych. Zabiegi operacyjne wskazywane przez powoda, stanowią zatem nową szkodę, której rozstrzygnięcie nie obejmowało. Natomiast podzielić należy pogląd Sądu Rejonowego, że wskazane przez biegłego w opinii nasilenie zmian zwyrodnieniowych stawu i zwiększenie dolegliwości bólowych są konsekwencją wypadku, przewidzianą już w poprzednio rozpoznawanej sprawie, co do których prognozowano leczenie fizjoterapeutyczne i przeciwbólowe.

Odnośnie wskazanego przez biegłego prawdopodobieństwa zerwania więzadła krzyżowego, Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe, na wniosek powoda i przeprowadził dowód z dokumentów w postaci kart informacyjnych leczenia szpitalnego z 21 czerwca 2013 roku i z 10 maja 2013 roku (k193, k.194). Ponadto Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 18 października 2013 roku przeprowadził dowód z przesłuchania stron, który na podstawie art. 302 k.p.c. ograniczył do zeznań powoda na okoliczność doznanych przez niego cierpień w związku z zastosowanym leczeniem operacyjnym po dniu 5 marca 2009 roku (k.197v). Z dowodów tych wynika, że powód był poddany kolejnym zabiegom operacyjnym oraz, że więzadła krzyżowe uległy zniszczeniu, co potwierdza przypuszczenia biegłego. Należało zatem przyjąć, że nowa szkoda, którą wykazał powód w niniejszym procesie obejmuje także zniszczenie więzadła krzyżowego oraz wcześniej wskazane uszkodzenia w postaci torbieli galaretowatej i uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, które wymagały trzykrotnego leczenia operacyjnego, wskazanego w opinii biegłego G. S..

Jak już wyżej wspomniano zniszczenie więzadła krzyżowego skutkuje zwiększenie niestabilności kolana, co wymaga stałego noszenia stabilizatora kolana ( opinia biegłego k. 120 i zeznania powoda k. 197v). Ponadto jak wynika z zeznań powoda konieczna jest operacja przeszczepu więzadła krzyżowego. Z dotychczas przebytymi w 2009, w 2011 i w 2012 roku zabiegami operacyjnymi, związane były dolegliwości bólowe, konieczność odbywania wizyt lekarskich, wykonywania pooperacyjnych zabiegów rehabilitacyjnych (zeznania powoda k.197v). Mając na uwadze wykazany zakres nowego uszczerbku na zdrowiu w odniesieniu do stawu kolanowego, w szczególności cierpienia związane ze wskazanymi zabiegami operacyjnymi, konieczność stałego noszenia stabilizatora kolana oraz czekający powoda zabieg operacyjny dotyczący więzadła krzyżowego, Sąd Okręgowy uznał, iż kwotą zadośćuczynienia kompensującą tę krzywdę będzie kwota 20 000 złotych, którą zasądził na podstawie art. 445§1 k.c. w zw. z art. 444§1 k.c. Z uwagi na to, że ostateczne ustalenie zakresu nowej krzywdy nastąpiło w dacie wyrokowania w sprawie (w związku z wykazaniem dopiero w postępowaniu apelacyjnym uszczerbku w postaci zniszczenia więzadła krzyżowego, co do którego biegły wyrażał jedynie przypuszczenie jego zaistnienia) Sąd Okręgowy zasądził należność z odsetkami od dnia wyrokowania, czyli od 18 października 2013 roku.

Dalej idącą apelację Sąd Okręgowy oddalił jako niezasadną. Kwota żądana przez powoda jest nieadekwatna do wykazanego zakresu nowej krzywdy. Należy zauważyć, iż przytaczane przez powoda okoliczności, odnoszące się do trudności w wykonywaniu czynności codziennych życiowych i czynności w zakresie pomocy dla rodziny, były uwzględnione przy ustalaniu zadośćuczynienia przez Sąd Rejonowy w sprawie IC 368/05, a nie zostało wykazane aby nowy uszczerbek zdrowiu je pogłębił, zatem nie stanowią nowej krzywdy.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 386§1 k.p.c.

Konsekwencją zmiany wyroku była też zmiana orzeczenia o kosztach procesu, które należało wzajemnie znieść na podstawie art. 100 k.p.c. z uwagi na uwzględnienie powództwa w połowie. Od pozwanego pobrano tytułem kosztów sądowych kwotę 1155 złotych, na którą składają się: opłata od uwzględnionej części powództwa 1000 złotych i połowa wydatków związanych z opinią biegłego (½ z 310zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c.

Od pozwanego należało pobrać opłatę od uwzględnionej części apelacji (1000 zł) na podstawie art.113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Natomiast z uwagi na trudną sytuację finansową i zdrowotną powoda, odstąpiono od obciążania go kosztami sądowymi związanymi z oddaloną częścią apelacji.

SSO T.Strojnowska SSO M.Bajor - Nadolska SSO C.Klepacz