Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grzegorz Kiepura

Sędziowie SSO Arkadiusz Łata

SSO Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

Protokolant Agata Lipke

przy udziale Kamila Rogozińskiego

Prokuratora Prokuratury Rejonowej w T.

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2016 r.

sprawy T. S. syna E. i E.

ur. (...) w S.

oskarżonego z art. 177§2 kk w zw. z art. 177§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 26 lipca 2016 r. sygnatura akt II K 18/13

na mocy art. 437 § 1 kpk i art. 636 § 1 kpk

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 1089/16

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 13 grudnia 2016r.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z dnia 26 lipca 2016r., sygn. akt II K 18/13, uznał oskarżonego T. S. za winnego tego, że w dniu 29 marca 2012r. w T. na ul. (...), kierując samochodem marki F. (...) o nr rej. (...), zbliżając się do przejścia dla pieszych oraz skrzyżowania z ul. (...), nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zachował należytej ostrożności i nieuważnie obserwował przedpole jazdy, w wyniku czego nieumyślnie doprowadził do potrącenia pieszego B. C., który prowadząc rower i poruszając się z lewej strony ulicy na prawą, patrząc z kierunku jazdy oskarżonego, przekraczał skośnie ul. (...), a w chwili potrącenia znajdował się już poza wyznaczonym przejściem dla pieszych, na skutek czego B. C. doznał złamania kości podudzi, rany tłuczonej głowy ze złamaniem podstawy czaszki, krwotoku śródczaszkowego i stłuczenia mózgu, które to obrażenia stanowiły chorobę realnie zagrażającą życiu pokrzywdzonego, tj. występku z art. 177 § 2 kk i za to na mocy art. 177 § 2 kk wymierzył oskarżonemu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.

Nadto na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015r. w związku z art. 4 § 1 kk warunkowo zawieszono wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności na okres 2 lat próby.

Na mocy art. 71 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015r. w związku z art. 4 § 1 kk wymierzono oskarżonemu karę grzywny w wysokości 120 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 złotych.

Na podstawie art. 627 kpk Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. C. kwotę 1.764 zł tytułem zwrotu wydatków postępowania oraz na podstawie art. 627 kpk i art. 2 ust. 1 pkt 3 oraz art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 13.340,88 i obciążył go opłatą w kwocie 540 złotych.

Wyrok ten w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego zaskarżył oskarżyciel publiczny. Zarzucił zaskarżonemu wyrokowi rażącą niewspółmierność kary poprzez orzeczenie 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej kary na okres próby dwóch lat, podczas gdy adekwatna do charakteru i wagi popełnionego przez oskarżonego czynu jest kara surowsza w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat. Ponadto odwołujący się od wyroku Prokurator zarzucił przedmiotowemu wyrokowi niesłuszne niezastosowanie środka kompensacyjnego w postaci zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. C. w kwocie 10.000 zł., w sytuacji gdy ustalone okoliczności sprawy oraz skutek popełnionego przez oskarżonego przestępstwa wskazują na zasadność takiego rozstrzygnięcia.

W oparciu o tak skonstruowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego T. S. na podstawie art. 177 § 2 kk kary 2 lat pozbawienia wolności z zastosowaniem na mocy art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt. 1 kk w brzmieniu obowiązującym do dnia 30.06.2015r. w związku z art. 4 § 1 kk warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary na okres próby 4 lat oraz orzeczenia na mocy art. 46 § 1 kk na rzecz S. C. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 10.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez oskarżyciela publicznego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji w sposób wnikliwy i wszechstronny rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy i na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Wina oskarżonego została należycie wykazana w toku procesu. Ocena zaś dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy nie wskazuje błędów logicznych, jak też nie przekracza swobodnej oceny dowodów, pozostając pod ochroną dyspozycji art. 7 kpk.

Ustaleń faktycznych oraz kwalifikacji prawnej czynu apelacja nie kwestionowała. Mając na uwadze zakres apelacji – dotyczący wyłącznie kary – zbędne jest szersze ustosunkowanie się do ustaleń faktycznych, jak też innych nie podniesionych w apelacji podstaw odwoławczych. Przeprowadzone w sprawie, a uznane za wiarygodne dowody pozwoliły w sposób pewny przyjąć, iż oskarżony dopuścił się przypisanego mu występku z art. 177 § 2 kk, zaś jego sprawstwo i wina nie budzą żadnych wątpliwości.

Przechodząc do podniesionych przez skarżącego zarzutów trzeba stwierdzić, iż zaskarżony wyrok jest trafny nie tylko pod względem poczynionych przez Sąd meriti, a nie kwestionowanych w środku odwoławczym, ustaleń faktycznych i ich subsumcji pod określone przepisy prawa materialnego, ale także w zakresie rozstrzygnięcia o karze. Nie sposób zgodzić zwłaszcza się z Prokuratorem gdy wywodzi, że orzeczona kara 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat jest karą rażąco niewspółmierną. Skarżący podniósł, iż orzeczona kara jest nieadekwatna do charakteru i wagi popełnionego przez oskarżonego czynu. Zdaniem oskarżyciela publicznego karą adekwatną byłaby kara 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby. Wobec powyższego należy zwrócić uwagę, iż przestępstwo określone w art. 177 § 2 kk zagrożone jest karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu odwoławczego wymierzenie kary w istocie bliskiej dolnej granicy ustawowego zagrożenia jest sprawiedliwym i w pełni adekwatnym do charakteru i wagi prawnokarnym następstwem popełnionego przez oskarżonego występku. Okoliczności sprawy, w szczególności poczynione prawidłowo, rzetelnie i wręcz drobiazgowo ustalenia dokonane w toku postępowania sądowego, prowadzą do wniosku, iż kara na wyższym poziomie byłaby nazbyt surowa. Sąd Rejonowy słusznie wziął pod uwagę przy wymiarze kary dotychczasową niekaralność T. S., podobnie fakt, iż oskarżony nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Ważkie znaczenie miał także zakres naruszonych przez niego reguł bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Postępowanie dowodowe pozwoliło wszak przyjąć, głównie w następstwie nieprawidłowego zabezpieczenia miejsca zdarzenia, śladów, a tym samym szeregu wątpliwości nakazujących ich rozstrzygnięcie na korzyść oskarżonego, iż nieprawidłowe zachowanie kierowcy polegało jedynie na niezachowaniu należytej ostrożności i nieuważnej obserwacji przedpola jazdy. Dodatkowo istotny w świetle wymiaru kary był fakt, iż bezpośrednią przyczyną wypadku było zachowanie pieszego, T. S. natomiast przyczynił się do jego zaistnienia.

Sąd Okręgowy zaakceptował w pełni wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego. Kara ma spełniać określone cele prewencyjno - wychowawcze i zapobiegawcze w stosunku do oskarżonego oraz kształtować świadomość prawną społeczeństwa. Miarkując zatem rodzaj i wymiar kary, konieczna jest ocena zachowania sprawcy przed i po popełnieniu przestępstwa. Jeśli zatem uwzględnić stopień winy oraz stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu, właściwości i warunki osobiste, a także jego sposób życia przed popełnieniem przestępstwa – jego dotychczasową niekaralność i zachowanie po jego popełnieniu, karą współmierną i dającą zarazem zadośćuczynienie społecznemu poczuciu sprawiedliwości jest kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Sąd Rejonowy słusznie miał w polu widzenia okoliczności popełnionego czynu, jak również właściwości osobiste sprawcy, jego dotychczasową niekaralność.

Zgodnie z przepisem art. 69 § 1 i 2 kk, w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015r., Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym 2 lat, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Począwszy od 1 lipca 2015r. warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności może dotyczyć kary nieprzekraczającej roku, a nadto sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie może być skazany na karę pozbawienia wolności. Niezależnie od wskazanych różnic w obu stanach prawnych, zawieszając wykonanie kary, Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. Podstawową przesłanką stosowania omawianej instytucji jest zatem pozytywna prognoza, wyrażająca się w przekonaniu, że sprawca wykona nałożone obowiązki próby i nie powróci do przestępstwa, a zatem wykonanie wymierzonej mu kary nie jest konieczne. O pozytywnej prognozie, uzasadniającej zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary, decyduje całościowa ocena przesłanek wskazanych w art. 69 § 2 kk. Podkreślenia wymaga nadto, że instytucja warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności znajduje wtedy zastosowanie, gdy brak jest potrzeby zmiany postawy sprawcy czynu, która jest stabilna i pozytywna wobec porządku prawnego, a przestępstwo, którego się dopuścił jest tylko jednorazowym błędem, przypadkiem ocenionym przez niego negatywnie. Tak właśnie jest w przypadku oskarżonego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, warunkowe zawieszenie przedmiotowej kary orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec T. S. celów kary, w szczególności zapobiegnie powrotowi na drogę przestępstwa. Ewentualność zarządzenia wykonania kary, przy uwzględnieniu wymiaru i jej izolacyjnego charakteru, dodatkowo zdyscyplinuje oskarżonego i będzie stanowiła dla niego należytą barierę przed dopuszczeniem się działań sprzecznych z prawem, będzie także oddziaływała na sprawcę wychowawczo. Okres 2 lat próby, jako najkrótszy z możliwych, jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy jest wystarczający, aby zweryfikować przyjętą wobec oskarżonego T. S. pozytywną prognozę kryminologiczną.

Słusznie również orzeczono wobec oskarżonego karę grzywny w rozmiarze 120 stawek dziennych po 30 złotych każda, będzie ona bowiem z jednej strony stanowiła dla oskarżonego realną dolegliwość, jednocześnie spełniając szeroko rozumiane cele kary; pozwoli też uświadomić oskarżonemu konieczność ponoszenia konsekwencji własnych działań sprzecznych z prawem.

Sąd odwoławczy nie podzielił również zarzutu skarżącego dotyczącego niezastosowania przez Sąd I instancji środka kompensacyjnego w postaci zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. C. w kwocie 10.000 zł. Należy mieć na uwadze to, co miał w polu widzenia Sąd orzekający, że zarówno oskarżyciel posiłkowy, jak też jego profesjonalny pełnomocnik, w toku postępowania przed Sądem Rejonowym nie wystąpili z wnioskiem o orzeczenie takiego obowiązku. Z wnioskiem takim wystąpił Prokurator, jednak dopiero w mowie końcowej, wnosząc w sposób nieprawidłowy o orzeczenie nawiązki. W niniejszej sprawie analizie podlegało zatem, czy w stosunku do czynu przypisanego oskarżonemu zastosowanie znajdowały przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym przed czy od 1 lipca 2015r. Decydujące znaczenie w tym zakresie miała regulacja zawarta w treści art. 46 § 1 i 2 kk, do której znajdują zastosowanie reguły wyrażone w art. 4 § 1 kk, a to również mając na uwadze konkretne żądanie oskarżyciela publicznego, wyrażone jednoznacznie dopiero po zamknięciu przewodu sądowego, wbrew dyspozycji art. 49a kpk, tak w brzmieniu sprzed, jak i od 1 lipca 2015r. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 46 § 2 kk przed 1 lipca 2015r.: „Zamiast obowiązku określonego w § 1 Sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego", natomiast według obecnie obowiązującego brzmienia tego przepisu: "Jeżeli orzeczenie obowiązku określonego w § 1 jest znacznie utrudnione, Sąd może orzec zamiast tego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200.000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliżej, której sytuacja życiowa, wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu [...]".Na podstawie powyższego zestawienia należy już stwierdzić, że przed 1 lipca 2015r. nie istniała możliwość zasądzenia nawiązki, o której mowa w art. 46 § 2 kk, na rzecz osoby najbliższej dla pokrzywdzonego w razie jego śmierci, a zatem zasądzenia określonej kwoty tytułem nawiązki, jak domagał się tego Prokurator od oskarżonego na rzecz S. C.. To powodowało, że w stosunku do oskarżonego, czynu mu przypisanego i wszystkich rozstrzygnięć materialnoprawnych z nim związanych zastosowanie znajdowała ustawa Kodeks karny obowiązująca przed 1 lipca 2015r., jako względniejsza dla sprawcy.

Oskarżyciel posiłkowy, podobnie jak jego pełnomocnik, zachowując zupełnie bierną postawę przed Sądem I instancji, nie zgłosili wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia, tak do czasu zakończenia pierwszego przesłuchania S. C. na rozprawie, jak i nawet do zamknięcia przewodu sądowego (a więc po upływie terminów określonych w treści art. 49a kpk). Zgodnie z przepisem art. 46 § 1 kk w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015r., w razie skazania Sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zgodnie z wyżej powołanym przepisem na Sądzie I instancji, przy braku wniosku pokrzywdzonego i Prokuratora złożonego w zakreślonym mu terminie i ich biernej postawie w tym zakresie, nie ciążyła powinność orzeczenia obowiązków określonych art. 46 § 1 i 2 kk, co dotyczy również Sądu odwoławczego, z uwagi na treść art. 36 pkt 3 w zw. z art. 27 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247). Wszystkie naprowadzone względy uzasadniały w ocenie Sądu Okręgowego odstąpienie od orzekania w toku procesu karnego na podstawie art. 46 kk stosownego zadośćuczynienia. Sytuacja taka nie oznacza oczywiście jednak, iż S. C. nie może dochodzić swoich praw w tym zakresie w całości na drodze postępowania cywilnego, co zresztą zapowiadał.

Z powyżej naprowadzonych względów Sąd Okręgowy nie dopatrzył się cech rażącej niewspółmierności wymierzonej T. S. kary i utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.