Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Choczaj

Protokolant: sekr. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. B. i G. B.

przeciwko Bankowi (...) S.A. w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza solidarnie od powodów J. B. i G. B. na rzecz pozwanego Banku (...) S.A.
w W. kwotę 7 200,00 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 120/15

UZASADNIENIE

Powodowie J. B. i G. B. wnieśli o zasądzenie od Banku (...) S.A. w W. kwoty 1 500 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za doprowadzenie do utraty zdrowia, za brak możliwości rozwoju, za naruszenie ich godności, na skutek udzielenia
im produktu kredytowego niedostosowanego do ich potrzeb oraz nieudzielenia im kolejnego kredytu potrzebnego do dokończenia inwestycji i uruchomienia pierwszego cyklu produkcyjnego.

Pozwany bank nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie oraz
o zasądzenie solidarnie od powodów kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 05 kwietnia 2012 roku powodowie zawarli z (...) Bankiem Spółdzielczym w P., zwanym (...), umowę o kredyt odnawialny w rachunku rozliczeniowym w wysokości 180 000,00 zł, na okres
36 miesięcy, z terminem spłaty kredytu wraz z odsetkami i kosztami do dnia
04 kwietnia 2015 r., z przeznaczeniem na działalność związaną z produkcją rolną. Kredyt zabezpieczony był hipoteką umowną łączną do kwoty 450 000,00 zł, ustanowioną na nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina D. oraz na nieruchomości położonej miejscowości K., gmina D.,
o powierzchni łącznej 9,3937 ha, stanowiącej własność G. B., dla której Sąd Rejonowy w Kole prowadzi księgę wieczystą (...), na nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina U., o powierzchni 6,5100 ha, stanowiącej własność G. B., dla której Sąd Rejonowy w Łasku, Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P., prowadzi księgę wieczystą (...) oraz na nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina U., o powierzchni 2,7200 ha, stanowiącej własność G. B., dla której Sąd Rejonowy w Łasku, Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P., prowadzi księgę wieczystą (...), a także wekslem własnym in blanco, (dowód: umowa
o kredyt odnawialny - k. 60 - 63, zaświadczenie o saldzie kredytu oraz przedmiocie zabezpieczenia - k. 64) .

Na podstawie umowy nr (...), zawartej w dniu 05 lipca 2012 roku Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie Bank (...) S.A. w W.) udzielił powodom pożyczkę dla klientów instytucjonalnych w wysokości 255 000,00 zł na dowolny cel związany z finansowaniem gospodarstwa rolnego, w tym na całkowitą spłatę kredytu odnawialnego na rachunku rozliczeniowym, udzielonego w dniu
05 kwietnia 2012 roku przez (...) Bank Spółdzielczy w P.. Pożyczka została udzielona na 15 lat, na okres od 05 lipca 2012 roku
do 18 czerwca 2027 roku, miała być spłacona w ratach, począwszy
od 20 grudnia 2012 r. do dnia 18 czerwca 2027 r. Została uruchomiona
na podstawie dyspozycji z 18 lipca 2012 r. Wysokość raty kapitału spłaty pożyczki wynosiła 1 457,00 zł (z wyjątkiem ostatniej 175 raty wyrównującej wynoszącej 1 482,00 zł). Okres karencji w spłacie rat kapitału pożyczki wynosił 6 miesięcy. Raty odsetkowe podlegały zapłacie każdego miesiąca począwszy
od miesiąca wykorzystania pożyczki. Prawne zabezpieczenie spłaty pożyczki wraz z odsetkami i innymi należnościami banku stanowi hipoteka łączna
do sumy 382 500,00 zł na nieruchomości położonej w: miejscowości C., gmina U., dla której Sąd Rejonowy w Łasku, Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P., prowadzi księgę wieczystą (...), w miejscowości C., gmina U., dla której Sąd Rejonowy w Łasku, Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą
w P., prowadzi księgę wieczystą (...) oraz
w miejscowości C., K., gmina D., dla której Sąd Rejonowy
w K. prowadzi księgę wieczystą (...), a także cesja praw
z polisy ubezpieczenia nieruchomości opisanej w księdze wieczystej (...) i pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem bieżącym powodów, (dowód: umowa pożyczki dla klientów instytucjonalnych k. - 88-91) .

Powodowie skontaktowali się z poprzednikiem prawnym pozwanego banku, ponieważ zależało im na spłacie wcześniej zaciągniętego kredytu
w (...) Banku Spółdzielczym w P.. Kredyty preferencyjne
u poprzednika prawnego pozwanego banku nie mogły być przeznaczone
na spłatę innych kredytów. (...) S.A. w W. wiedziała, że powodowie mają niedokończona budowę obory. Podczas rozmów z powodami dyrektor banku doradzała powodom, sugerowała także sprzedaż jednej z działek w celu pomniejszenia zadłużenia, (dowód: częściowo bezsporne; zeznania świadka M. T. (1) - k. 152 verte oraz nagranie z dnia 20 listopada 2015 roku - płyta - k. 160, minuta od 00:03:51 do 00:27:40) .

Powodowie nie dokonali spłaty ani jednej raty kapitałowej. Pismem z dnia 20 sierpnia 2013 r. poprzednik prawny pozwanego banku wypowiedział
w/w umowę pożyczki (doręczenie pisma nastąpiło dnia 16 września 2013 roku). Łączne zadłużenie powodów na dzień 20 sierpnia 2013 roku wynosiło 263 030,19 zł. Poprzednik prawny pozwanego banku uzyskał tytuł wykonawczy
i wszczął egzekucję z majątku powodów, (dowód: częściowo bezsporne; wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z dowodem doręczenia - k 97-98) .

W dniu 13 sierpnia 2012 roku powodowie zawarli z Bankiem Spółdzielczym w P. umowę nr (...) o kredyt obrotowy, związany z prowadzoną przez powodów działalnością rolniczą na kwotę
30 000,00 zł na okres od 13 sierpnia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku. Prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu oraz innych związanych
z kredytem należności stanowi umowa przewłaszczenia i cesja z polisy AC ciągnika rolniczego (...), nr rej. (...), o wartości 70 000,00 zł,
a także pełnomocnictwo do dysponowania środkami na rolniczym rachunku bieżącym, ( dowód: umowa o kredyt obrotowy - k. 101-104) .

Na podstawie umowy nr (...) o kredyt samochodowy, zawartej w dniu 07 listopada 2012 roku (...) Bank S.A. w W. (obecnie Bank (...) S.A. w W.) udzielił powodowi G. B. na okres 84 miesięcy kredytu w wysokości 24 250,51 zł na zakup samochodu osobowego marki A. (...), raty miały być płatne począwszy od dnia 05 stycznia 2013 roku, (dowód: umowa o kredyt samochodowy - k. 105) .

W momencie zawierania przez strony umowy pożyczki powodowie prowadzili gospodarstwo rolne, w skład którego wchodziły nieruchomości
o łącznej powierzchni 18,6237 ha, objęte księgami wieczystymi: (...), (...) i (...). Ponadto dzierżawili użytki rolne o łącznej powierzchni 25,3976 ha. Oprócz uprawy roślin powodowie zajmowali się hodowlą bydła mlecznego, czerpali dochody
ze sprzedaży mleka oraz dopłat w ramach systemu wsparcia bezpośredniego
i dopłat z tytułu wspierania gospodarstwa na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania , (dowód: częściowo bezsporne; zeznania powódki J. B. - k. 153 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k.129 verte, nagranie z dnia 20 listopada 2015 roku - płyta - k. 160, minuta
od 00:35:51 do 00:53:45 w zw. z nagraniem z dnia z dnia 31 lipca 2015 roku - płyta - k. 131, minuta od 00:05:45 do 00:34:25; zeznania powoda G. B. - k. 153 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 129 verte, nagranie z dnia 20 listopada 2015 roku - płyta - k. 160, minuta od 00:29:06
do 00:35:45 w zw. z nagraniem z dnia z dnia 31 lipca 2015 roku - płyta - k. 131, minuta od 00:34:31 do 00:39:57; informacja od wnioskodawcy - k. 53-59; umowa o dostawę mleka - k.65-69; decyzja w sprawie przyznania płatności
w ramach systemów wsparcia bezpośredniego - k. 70 -71 verte; decyzja
w sprawie przyznania pomocy finansowej z tytułu wsparcia gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania - k. 72 - 72 verte; notatka z wizyty u wnioskodawcy - k. 73- 74; uproszczony raport kredytowy - k. 75-80; kalkulacja rocznej nadwyżki producenta uzyskiwanej w gospodarstwie rolnym - k. 81 - 84) .

Za pieniądze uzyskane z kredytu powodowie dokończyli budowę obory.
W 2012 i 2013 roku nie kupili żadnej krowy, natomiast w 2014 roku kupili
10 sztuk. Obecnie nie posiadają żadnej krowy. Nie składali w pozwanym banku wniosku o udzielenie kredytu na zakup krów. Kilku wierzycieli prowadzi przeciwko nim egzekucje na łączną kwotę około 500 000,00 zł. Powód choruje na nadciśnienie i cukrzyce. Powodowie są znerwicowani, (dowód: częściowo bezsporne; zeznania powódki J. B. - k. 153 w zw.
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k.129 verte, nagranie z dnia 20 listopada 2015 roku - płyta - k. 160, minuta od 00:35:51 do 00:53:45 w zw. z nagraniem z dnia z dnia 31 lipca 2015 roku - płyta - k. 131, minuta od 00:05:45
do 00:34:25; zeznania powoda G. B. - k. 153 w zw.
z informacyjnymi wyjaśnieniami - k.129 verte, nagranie z dnia 20 listopada 2015 roku - płyta - k. 160, minuta od 00:29:06 do 00:35:45 w zw. z nagraniem z dnia z dnia 31 lipca 2015 roku - płyta - k. 131, minuta od 00:34:31
do 00:39:57) .

Pozwany bank jest następcą prawnym Banku (...) S.A. w W., ( dowód: odpis z KRS - k. 31 - 49, postanowienie - k. 50 - 50 verte) .

Powyższy stan faktyczny w większej części jest bezsporny, gdyż został ustalony na podstawie twierdzeń stron i na podstawie dokumentów
nie negowane przez strony.

Sąd ustalił okoliczności związane z zawarciem umowy i z jej wykonaniem w oparciu o zeznania powodów i zeznania świadka M. T. (2), którym dał wiarę, ponieważ są jasne i logiczne, korespondują ze sobą
i pozostałym materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odnosząc się do twierdzeń powodów zawartych w pozwie, jak
i podnoszonych w toku procesu, Sąd doszedł do przekonania, że powodowie domagają się zarówno zadośćuczynienia, jak i odszkodowania, w łącznej kwocie 1 500 000,00 zł. Żądanie swoje uzasadniają działaniem i brakiem działania pozwanego banku, który udzielając pożyczki, a następnie stwierdzając kłopoty
z jej spłatą, nie pomógł tych kłopotów rozwiązać (przedłużyć okresu karencji, udzielić nowej pożyczki), doprowadził do zadłużenia powodów i wszczęcia przeciwko nim postępowania egzekucyjnego, co uniemożliwiło rozwój
ich gospodarstwa, a w następstwie naraziło na szkodę. Powodowie stwierdzili, że na skutek powyższych działań pozwany bank naruszył ich dobra osobiste
w postaci zdrowia i godności, gdyż stali się pośmiewiskiem ludzi i zaczęli chorować.

Dla oceny zasadności podnoszonych przez powodów roszczeń koniecznym było ustalenie, czy w istocie działalność pozwanego banku w stosunku
do powodów może stanowić podstawę do żądania zadośćuczynienia,
jak i powodować odpowiedzialność odszkodowawczą banku, w myśl przepisów kodeksu cywilnego .

Podstawy prawnej odnośnie roszeń odszkodowawczych powodów, należy doszukiwać się w art. 415 k.c. , który traktuje o odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, a także w art. 487 k.c. w zw. z art. 471 k.c., które wskazują
na odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonania zobowiązania.

Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: bezprawne działanie lub zaniechanie pozwanego, a więc każde zachowanie sprzeczne z normami prawnymi lub zasadami współżycia społecznego, wina pozwanego, szkoda rozumiana jako uszczerbek majątkowy oraz związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym, zawinionym zachowaniem lub zaniechaniem pozwanego, a szkodą. Konieczne jest jednak, aby wszystkie w/w przesłanki zaistniały łącznie. Ciężar ich wykazania w niniejszej sprawie spoczywa na powodach ( art. 6 k.c. ), ponieważ to oni wywodzą korzystne dla siebie skutki prawne z opisywanych zdarzeń.

W świetle powyższego oraz w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należy stwierdzić, że żądanie powodów dotyczące odszkodowania
nie zasługuje na uwzględnienie co do zasady, a w związku z tym, również
co do wysokości, gdyż powodowie nie wykazali, aby poprzednikowi prawnemu pozwanego banku lub samemu pozwanemu można było postawić zarzut zawinionego działania lub zaniechania, które byłoby sprzeczne z prawem
lub zasadami współżycia społecznego i jednocześnie pozostawało w związku przyczynowym z uszczerbkiem majątkowy odniesionym przez powodów – wysokością ich zadłużenia. Ponadto powodowie nie wykazali samej szkody, ogólnie podnosząc, że ich zobowiązania przekraczają 500 000,00 zł.

W tym miejscu należy zauważyć, że poprzednik prawny pozwanego banku udzielił powodom pożyczki na dowolny cel związany z finansowaniem gospodarstwa rolnego, a więc nie na konkretną inwestycję, jak próbują wywodzić powodowie. Udzielił pożyczki również na spłatę zadłużenia
w (...) Banku Spółdzielczym w P., tak jak tego sobie powodowie życzyli. Małżonkowi B. byli tego wszystkiego świadomi, znali przeznaczenie kredytu, jego warunki, w momencie udzielania pożyczki oceniali zachowanie banku jako zgodne z prawem. Pracownicy poprzednika prawnego pozwanego banku prawidłowo ocenili sytuację powodów, wybrali produkt dostępny w banku, odpowiedni do ich zdolności kredytowej. Nie ma jakiegokolwiek dowodu na to, że (...) S.A. w W. zaoferował powodom produkt nieprzystosowany dla ich potrzeb. Cel udzielenia pożyczki został zrealizowany, wynika on z wniosku powodów. Należy też dodać, że poprzednik prawny pozwanego banku miał prawo odmówienia przedłużenia karencji spłaty pożyczki. Brak jest bowiem jakichkolwiek dowodów, z których by wynikał taki obowiązek, taka powinność, tym bardziej, że powodowie nie czynili żadnych kroków, by do tego bank przekonać, nie złożyli wniosku o restrukturyzację kredytu, więcej, zadłużali się na kolejne kwoty, których również nie spłacali. Ponadto należy zauważyć, że poprzednik prawny pozwanego banku nie udzielił dalszej pożyczki lub kredytu powodom np. na zakup krów, gdyż powodowie
się o to po prostu nie zwracali. Powodowie bowiem wiedzieli, że otrzymali pożyczkę w maksymalnej wysokości, ponadto nikt ich nie zmuszał
do dokończenia budowy obory, nikt im tego nie nakazywał. Powodowie sami podejmowali decyzję w tym względzie, a w późniejszym czasie zaciągali nowe zobowiązania, które nie były związane z hodowlą krów i produkcją mleka (kredyt na samochód). Doprowadziło to ostatecznie do utraty przez nich płynności finansowej i zdolności kredytowej, co uniemożliwiało udzielania
im dalszych pożyczek lub kredytów.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, że poprzednik prawny pozwanego lub sam pozwany naruszyli prawo lub nadużyli prawa poprzez skierowanie swojej wierzytelności do egzekucji. Poprzednik prawny pozwanego banku miał prawo domagać się na drodze prawnej spłaty pożyczki, gdyż skutecznie ją wypowiedział wobec niespłacania jej przez powodów.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że poprzednik prawny pozwanego banku lub pozwany bank nie dopuścili się względem powodów czynu niedozwolonego, brak jest dowodu na to, że nie wykonali lub nienależycie wykonali swoje zobowiązanie, przez co wyrządzili powodom szkodę.

Małżonkowie B. domagali się także zadośćuczynienia za krzywdę powstałą wskutek braku działania lub przez działanie pozwanego banku lub jego poprzednika prawnego, która dorowadziła od utraty przez nich zdrowia. Zgodnie z treścią art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Natomiast zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego
za doznaną krzywdę.

Powodowie nie zgłosili dowodu na wykazanie, że za obecny stan
ich zdrowia odpowiada pozwany bank. Nie wykazali, by występowanie nadciśnienia, cukrzycy, czy znerwicowania pozostawało w związku przyczynowym z jakimikolwiek bezprawnymi działaniami pozwanego lub jego poprzednika prawnego. Należy zatem stwierdzić, że nie mogą również żądać zadośćuczynienia w oparciu o treść art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c.
za naruszenie dobra osobistego w postaci utraty zdrowia.

Na koniec pozostało do rozważenia, czy w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, powodowie mogą skutecznie domagać
się zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci godności osobistej. To żądanie powodowie łączą z twierdzeniem, że stali
się pośmiewiskiem ludzi, osobami bez szans na przyszłość, przeciwko którym toczy się egzekucja.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego można stwierdzić, że cześć, dobre imię i godność człowieka uznawane są za najważniejsze dobra osobiste. Cześć człowieka obejmuje dwa aspekty: dobre imię (cześć zewnętrzna)
i godność (cześć wewnętrzna). Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka (art. 30 Konstytucji RP). Konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Naruszenie godności polega z reguły na ubliżeniu komuś. Naruszenie dobrego imienia polega natomiast na pomówieniu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć tę osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Może tu chodzić zarówno o rozpowszechnianie wiadomości określonej treści, która stanowi zarzut pod adresem jednostki, jak i wyrażanie ujemnej oceny jej działalności. Niejednokrotnie naruszanie czci przejawiać się będzie w obu aspektach (patrz: wyrok SN z dnia 29 października 1971 r., II CR 455/71, OSNCP 1972, Nr 4, poz. 77, z glosą E. Radomskiej, PiP 1973, z. 6, s. 16; wyrok SN z dnia 08 października 1987 roku, II CR 269/87, OSNCP 4/89, poz. 66).

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych
w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób zgodzić się z powodami, iż poprzednik prawny pozwanego lub sam pozwany bank naruszył ich godność. Przede wszystkim powodowie nie wykazali, aby pracownicy pozwanego banku lub jego poprzednika prawnego, w jakikolwiek sposób odnosili się do nich
w sposób niewłaściwy, ordynarny, lekceważący czy ubliżali im. Powodowie
w swoich zeznaniach nie podali, aby którykolwiek z pracowników pozwanego banku lub jego poprzednika prawnego bezpośrednio i bezprawnie naruszył
ich dobro osobiste, na które wskazują. Nie podali również konkretnych słów,
czy zachowań naruszających to dobro. Pracownicy banku starali się pomóc powodom w ich sytuacji, radząc im, jak mogą postąpić. To, że powodowie zadłużyli się w tak wielkim stopniu i nie potrafią sobie z tym poradzić, nie jest winą pozwanego banku. Powodowie zaciągając kolejne zobowiązania, powinni mieć świadomość, iż będą musieli je kiedyś spłacić. W takim wypadku, nieudzielenie przez bank kolejnej pożyczki powodom, nie można utożsamiać
z naruszeniem dóbr osobistych. Wobec tego, twierdzenia powodów dotyczące naruszenia ich godności przez pozwany bank należy uznać za całkowicie gołosłowne i nieudowodnione.

Reasumując, powodowie nie wykazali w żaden sposób, aby pozwany bank swoim działaniem wyrządził im jakąkolwiek szkodę, czy też naruszył ich dobra osobiste, a w szczególności doprowadził do pogorszenia się ich stanu zdrowia. Dlatego Sąd orzekł, jak w punkcie 1 wyroku, oddalając powództwo w całości.

O kosztach procesu należnych pozwanej od powodów Sąd orzekł,
jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., gdyż J. B. i G. B. przegrali sprawę. Na kwotę zasądzonych kosztów składa się wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 7 200,00 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. z 2013 roku, Dz. U. z 2013 r. Nr 490
ze zm.).