Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Z., dnia 31 stycznia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Zgierzu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Balcerczyk

Protokolant: Marta Florczyk

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2017 r. w Zgierzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Ltd z siedzibą w V.

przeciwko A. S.

o zapłatę

1. zasądza od pozwanej A. S. na rzecz powoda (...) Ltd
z siedzibą w V. kwotę 1091,70 zł (jeden tysiąc dziewięćdziesiąt jeden złotych 70/100) z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku od dnia 17 lutego 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 632,97 zł (sześćset trzydzieści dwa złote 97/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3. nadaje wyrokowi zaocznemu w pkt. 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 59/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 października 2016 r. (...) Ltd z siedzibą w V. (Malta) wystąpiła o zasądzenie od A. S. kwoty 1633,30 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 ¹ k.p.c. liczonymi od kwoty 1498,30 zł oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że dochodzona pozwem kwota wynika z umowy pożyczki zawartej pomiędzy pozwaną a (...) sp. z o.o. Powód nabył wierzytelność wobec pozwanej w drodze cesji wierzytelności. Na dochodzoną kwotę składa się: 1498,30 zł kwoty pożyczki oraz prowizja w kwocie 135 złotych. Powód wskazał również, iż pozwana dokonała częściowej spłaty pożyczki na łączną kwotę 408,30 złotych.

(pozew – k. 2-4v)

Na terminie rozprawy w dniu 31 stycznia 2017 roku nikt się nie stawił. Pełnomocnik powoda i pozwana zostali o terminie powiadomieni.

(protokół rozprawy – k. 36)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. dokonała rejestracji w systemie informatycznym (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przekazując dane wymagane przez spółkę. Po wygenerowaniu profilu klienta, (...) sp. z o.o. przesłała stronie pozwanej ramową umowę pożyczki regulującą zasady udzielenia pożyczek z wygenerowanym dla tej umowy indywidualnym numerem pożyczki. Pozwana dokonała przelewu na rachunek (...) sp. z o.o. kwoty 0,01 złotych, wskazując w tytule przelewu unikalny kod potwierdzający Ramową umowę pożyczki. Zgodnie z § 2.2 umowy ramowej, pożyczkę uważało się za udzieloną w momencie zaksięgowania przelewu na indywidualnym koncie bankowym pożyczkobiorcy.

(bezsporne, nadto ramowa umowa pożyczki – k. 9 -12v, umowa pożyczki nr (...) k. 13)

W dniu 29 grudnia 2015 roku w związku z zaakceptowaniem wniosku o udzielenie pożyczki oraz dokonaniem przez pozwanego przelewu kwoty 0,01 złotych na rachunek pożyczkodawcy, (...) sp. z o.o. dokonała przelewu kwoty pożyczki
w wysokości 1500 złotych na rachunek bankowy strony pozwanej. Pożyczka nie zawierała opłaty administracyjnej. Termin zwrotu pożyczki upływał w dniu 18 stycznia 2016 roku. Zgodnie z umową, za czas opóźnienia naliczane były odsetki w wysokości maksymalnej określonej w art. 359 § 2 kpc, tj. czterokrotnej wysokości kredytu lombardowego NBP. W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki, pożyczkobiorca obciążony również został obowiązkiem uiszczenia opłaty za upomnienie drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS zgodnie z tabelą opłat i prowizji stanowiąca załącznik nr 4 do ramowej umowy pożyczki. (§ 14 ust. 2 i 3 ramowej umowy pożyczki, k. 9-12, potwierdzenia zawarcia umowy pożyczki k. 13).

(bezsporne, nadto ramowa umowa pożyczki – k. 9 -12v, umowa pożyczki nr (...) k. 13)

W dniu 1 czerwca 2016 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą
w W. zawarła z (...) z siedzibą w V. (Malta) umowę cesji wierzytelności, w tym wierzytelności wobec pozwanej z tytułu zawartej przez nią umowy pożyczki.

(bezsporne, nadto umowa cesji – k. 21-23v)

Pismem z dnia 6 października 2016 r. powód zawiadomił pozwaną o cesji i wezwał
do spłaty zaległości w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania.

(bezsporne, nadto kopia zawiadomienia o dokonanej cesji – k. 5, kopia przesądowego wezwania do zapłaty – k. 6)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanego materiału dowodowego.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo w przeważającej części zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W niniejszej sprawie umowa zostały zawarte bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. 144, poz. 1204, z późn. zm.).

Powód dochodzi zapłaty kwoty 1633,30 zł. W treści pozwu wskazał, że całkowita kwota pożyczki do spłaty wynosiła 1500 zł. Powód wskazał również, iż pozwana dokonała częściowej wpłaty na kwotę 408,30 złotych. Na dochodzona pozwem kwotę złożyć się miała również opłata w wysokości 135 złotych tytułem prowizji. Nadto w myśl twierdzeń pozwu powód miał obciążyć pozwaną kosztami czyli działań mających na celu uzyskanie wpłaty, takich jak upomnienia i monity wysyłane drogą listową czy telefoniczną w łącznej kwocie 135 złotych.

Stosownie do przepisu art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W myśl art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Art. 232 k.p.c. dotyczy ciężaru dowodu
w znaczeniu formalnym tj. kto powinien przedstawiać dowody, a art. 6 k.c. - ciężaru dowodzenia w znaczeniu materialnym tj. kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r.,
V CSK 129/05, LEX nr 200947).

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby udzielona pozwanej pożyczka przewidywała zapłatę przez nią jakiejkolwiek prowizji. Umowa w ogóle nie posługuje się takim pojęciem a jedynie pojęciem „opłaty administracyjnej”. Z umowy wynika także, iż pożyczka udzielona pozwanej zwolniona była od umowy administracyjnej. Powódka nie może także zdecydować się, czy kwota 135 złotych dochodzona jest przez nią tytułem prowizji czy opłat za czynności windykacyjne.

Odnośnie tej drugiej wersji żądania powódki, to nie przedstawiła on żadnego zestawienia, które obrazowałoby jakie czynności windykacyjne były podejmowane wobec pozwanej. W oparciu jedynie o tabelę opłat za upomnienie droga telefoniczną oraz drogą elektroniczną w formie SMS stanowiącej załącznik numer 3 do ramowej umowy pożyczki Sąd nie był w stanie ustalić czy koszty te zostały naliczone zgodnie z jej warunkami.

Należy zaznaczyć, że powódka miała zakreślony termin na składanie wszelkich wniosków dowodowych pod rygorem ich pominięcia w dalszym postępowaniu i powinna wnioski te zgłosić w terminie wyznaczonym, a tej aktywności nie podjęła. Tym samym
za nieudowodnione należało uznać koszty w wysokości 135 zł tytułem prowizji za dokonane czynności mające na celu uzyskanie spłaty pożyczki.

Nadto wątpliwości Sądu budzą zapisy ujęte w ramowej umowie pożyczki mające
w ocenie Sądu charakter niedozwolonych klauzul umownych dotyczące kosztów upomnień, ponieważ opłaty te nie mają odzwierciedlenia w realnych kosztach, gdyż są znacznie wygórowane.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, przy czym jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. (§ 2). § 3 cytowanego przepisu stanowi zaś,
że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Klauzulą niedozwoloną jest zatem postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia (łącznie) wszystkie przesłanki określone w przepisie art. 385 ¹ k.c. tj.:

1.  nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie;

2.  nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron;

3.  kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że powódka, zawierając masowo pożyczki
z konsumentami, posługuje się wzorcem umownym, na którego treść nie mają oni rzeczywistego wpływu. Okoliczność przeciwną udowodnić musiałaby powódka, czego
nie uczyniła. Tym samym spełniona jest podstawowa przesłanka, warunkująca sądową kontrolę zgodności postanowień umownych z dobrymi obyczajami, także pod kątem rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Zapisy wiążącej strony umowy nie stanowią jednocześnie postanowień w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron. Do takich postanowień przy umowach nazwanych, a do takich należy umowa pożyczki, należą niewątpliwie ich essentialia negotii. Postanowienia określające elementy konstytutywne dla danego typu czynności, pozwalające na jej identyfikację, uznać trzeba za postanowienia określające główne świadczenia stron.
Do postanowień takich nie należą zapisy dotyczące obowiązku zapłaty dodatkowych opłat
i prowizji (por. wyrok z dnia 30 września 2002 r. (XVII Amc 47/01, Dz. Urz. UOKiK z 2003 r. Nr 1, poz. 244) Sądu Antymonopolowego, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2004 r. ( I CK 472/03, Pr. Bank. 2004, nr 11, s. 21).

W piśmiennictwie oraz judykaturze dominuje pogląd, że klauzula dobrych obyczajów, nakazuje dokonać oceny w świetle norm pozaprawnych, przy czym chodzi o normy moralne
i obyczajowe, powszechnie akceptowane albo znajdujące szczególne uznanie w określonej sferze działań, na przykład w obrocie profesjonalnym, w określonej branży, w stosunkach
z konsumentem itp.. Nie można abstrahować od ich treściowego i funkcjonalnego podobieństwa do zasad współżycia społecznego. Raczej jednak nie należy utożsamiać tych pojęć, gdyż zabieg taki stwarza więcej problemów interpretacyjnych, niż rozwiązuje. Stąd sprzeczność postanowień umowy z dobrymi obyczajami nie musi oznaczać nieważności umowy (art. 58 § 2 k.c.).

W stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości
jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność
i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku, także w fazie przedumownej. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta,
nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia
i obowiązki między partnerami umowy (por. wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 r.
( I CK 297/05, Wokanda 2006, nr 7–8, s. 18). Dla uznania klauzuli za niedozwoloną, zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § 1 k.c., poza kształtowaniem praw i obowiązków konsumenta
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, musi ona rażąco naruszać jego interesy. Nie jest więc wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta). Należy uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego zdrowie, czas, dezorganizacja zajęć, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści.

Przyjmuje się, że postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron.
W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. ( I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) SN stwierdził,
że „rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym.

Ocena stopnia naruszenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kryteriów przedmiotowych (np. dotyczących wielkości świadczeń), jak i podmiotowych
(np. profesjonalista-lider w branży, konsument-senior). Zwraca się szczególną uwagę
na niedopuszczalność poprzestania na ocenie formalnej (np. wielkości świadczeń), ponieważ dla ustalenia rzeczywistej dysproporcji praw i obowiązków należy dokonać jej materialnej oceny, a więc w odniesieniu do strony stosunku (por. M. B. (w:) System prawa prywatnego,
t. 5, s. 769; K. K., Kontrola treści ogólnych warunków umów bankowych na tle nowelizacji kodeksu cywilnego w dziedzinie ochrony konsumenta, Pr. Bank. 2000, nr 12, s. 32–33).

Nie ma natomiast wątpliwości, że zastrzeżenie przez przedsiębiorcę wygórowanych
w stosunku do wartości jego świadczenia wysokości kosztów związanych z monitorowaniem spłaty należności i brak powiązania opłat z tego tytułu z rzeczywistymi kosztami skutkują uznaniem takiego postanowienia umowy za niedozwolone. Analiza załącznika nr 4 do umowy ramowej prowadzi do uznania, że zastrzeżona wysokość opłat za upomnienia nie jest wynikiem kalkulacji rzeczywistych kosztów. Wszak koszty te nie zależą od tego czy telefon do klienta zostanie wykonany w 3 czy w 33 dniu po terminie płatności, ani od wysokości udzielonej pożyczki. Postanowienie zastrzegające prawo pobierania takich opłat jest niedozwoloną klauzulą umowna w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., co decyduje o oddaleniu powództwa w zakresie opłat windykacyjnych, niezależnie od nieudowodnienia wysokości opłat należnych w świetle umowy.

W konsekwencji powyższego, sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.091,70 złotych tytułem zwrotu kapitału pożyczki w kwocie 1500 złotych przelanego na konto pozwanej, po potrąceniu kwoty 408,30 złotych zapłaconej przez pozwaną. W pozostałym zakresie powództwo podlega oddaleniu.

O obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie od niezwróconej kwoty pożyczki Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 oraz § 2 ¹ k.c. Powód wniósł o zasądzenie odsetek maksymalnych w obecnym brzmieniu przepisu art. 481 § 2 ¹ k.c., tj. w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. W treści umowy ramowej zastrzeżono,
że za opóźnienie w spłacie pożyczki należne będą odsetki w wysokości maksymalnej określonej w art. 359 § 2 ¹ kpc, tj. czterokrotnej wysokości kredytu lombardowego NBP. Przepis art. 359 § 2 ¹ kpc dotyczy jednakże odsetek umownych wynikających z czynności prawnej a nie za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, czyli tzw. odsetek karnych. Należało zatem uznać, iż powód nie zastrzegł w umowie odsetek maksymalnych za opóźnienie
w spłacie pożyczki. Należało zatem zasądzić odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku zgodnie z żądaniem pozwu, czyli od daty 17 lutego 2016 roku do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c.. Na koszty procesu poniesione przez powódkę złożyło się: 600 złotych wynagrodzenia występującego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawnym w stawce minimalnej (§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym na datę złożenia pozwu), 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa pkt IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (Dz. U z 2006 roku nr 225, poz. 1635 ze zm.) i 30 złotych opłaty sądowej od pozwu. Powódka wygrała proces w 66,9 % i w takiej proporcji należy się jej zwrot kosztów procesu od pozwanej, a zatem zasądzeniu na rzecz powódki podlegała kwota 632,97 zł (647 złotych x 66,9 %).

Zgodnie z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny. Mając powyższe na względzie, Sąd nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Z: o/wyroku zaocznego z pouczeniem doręczyć pełnomocnikowi powoda i pozwanej .