Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział IX Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mieczysław Potejko

Protokolant: starszy protokolant Anita Kałuża

na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2013 r. w K. rozpoznał

sprawę z powództwa (...)

przeciwko D. C.

o zapłatę

I/ oddala powództwo;

II/ zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego D. C. kwotę 7.217,00 zł (słownie: siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...)wniosła do tut. Sądu pozew przeciwko pozwanym: R. R., T. J., B. R., D. C., J. C., I. O. oraz P. J. (1) o zapłatę solidarnie kwoty 2 822 514,25 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 1 498 597,62 zł od dnia 19 października 2011 roku do dnia zapłaty. Dodatkowo wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odnośnie pozwanych R. R., T. J., B. R., J. C., I. O. oraz P. J. (1) sprawa została prawomocnie rozstrzygnięta w postępowaniu o sygn. akt IX GC 782/11. Sprawa dotycząca D. C. została wyłączona do odrębnego postępowania, albowiem już po wydaniu wyroku w sprawie IX GC 782/11 wniósł on skuteczny wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty.

W zakresie wniosku o przywrócenie terminu Sąd ustalił ,że pozwanemu D. C. nakaz zapłaty doręczono w formie awiza k-79.. Kierowanej do niego przesyłki poleconej w urzędzie pocztowym, nie podjął, bo nie przebywał pod tym adresem . Należy za datę doręczenia przesyłki uznać datę, w której upłynął termin do odbioru złożonego pisma w oddawczym urzędzie pocztowym.

Doręczenie w tej formie zostało przyjęte jako skuteczne i stwierdzono prawomocność nakazu zapłaty co do pozwanego .

Pozwany złożył wniosek o przywrócenie terminu po upływie roku od uchybionego terminu . Zawarte w art. 169 § 4 kpc pojęcie „wypadków wyjątkowych” nie zostało określone w ustawie. Prawodawca pozostawił ocenę w tym zakresie sędziemu. Do sądu, rozpoznającego wniosek o przywrócenie terminu, należy zatem ustalenie - na podstawie całokształtu okoliczności występujących w danej sprawie - czy zachodzi w realiach tej sprawy wypadek, który można uznać za wyjątkowy. Zdaniem sądu pozwany uprawdopodobnił okoliczności uzasadniające wniosek a w kontekście całej spawy należy je uznać za wyjątkowe. Dotyczy to szczególnie niemożności stawienia się do innego sądu w innej spawie . Z zaświadczenia lekarza sadowego z dnia 23.09.2011 roku wynika , jego możliwość udziału w posiedzeniach sądu została wykluczona na okres około 6 miesięcy . Jest to okres kiedy przesyłka była awizowana . Ponadto przemawia za zasadnością wniosku fakt ,że w stosunku do pozostałych pozwanych roszczenie zostało prawomocne oddalone wobec jego przedawnienia . W tej sytuacji zdaniem sądu doszłoby przy tym samym stanie faktycznym do zróżnicowania odpowiedzialności pozwanych co stoi w sprzeczności z zasadą praworządności.

Jako uzasadnienie roszczenia co do pozwanego strona powodowa podniosła, że wyrokiem zaocznym z dnia 5 kwietnia 2004 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z o.o. w O. na rzecz (...) kwotę 1 135 718,79 zł z odsetkami od dnia 14 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów postępowania w kwocie 8 000 zł, ponadto wyrokiem zaocznym z dnia 6 lipca

2004  r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od (...) Spółki z o.o. w O. na rzecz strony powodowej kwotę 147 979,28 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2004 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3 600 zł tytułem kosztów postępowania, zaś wyrokiem zaocznym z dnia 5 października 2006 r. Sąd Rejonowy w Chrzanowie zasądził od (...) Sp. z o.o. w O. na rzecz strony powodowej kwotę 26 218,56 zł z ustawowymi odsetkami od określonych w pozwie kwot oraz kwotę 2 400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Prowadzone z wniosku powódki postępowania egzekucyjne wierzytelności objętej ww. tytułami wykonawczymi pozostają bezskuteczne, postępowania egzekucyjne umorzono wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. W związku z tym faktem odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą solidarnie członkowie jej zarządu, którymi są pozwani w niniejszej sprawie.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 października 2011 roku sygn. akt GNc 836/11, Sąd uwzględnił roszczenie powoda w całości, nakazując m.in. pozwanemu D. C., aby zapłacił łącznie z innymi pozwanymi solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 2 822 514,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 1 498 597,62 zł od dnia 19 października 2011 roku do dnia zapłaty oraz kwotą 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wnieśli w tym terminie sprzeciw. Dodatkowo Sąd Okręgowy nakazał ściągnąć od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 25 000 zł tytułem opłaty sądowej, od której powód był zwolniony.

W prawidłowo wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwany zaskarżył go w całości, domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Podniósł zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych przez powoda. Przy przyjęciu zastosowania do roszczeń powoda przepisów o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, roszczenie powoda uległo 3 - letniemu przedawnieniu, który to termin przedawnienia rozpoczął bieg w dniu 29 sierpnia

2005  r. a upłynął z dniem 29 sierpnia 2008 r., bowiem najpóźniej w dniu 29 sierpnia 2005 r. powód powziął wiadomość o bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce i szkodzie, albowiem wtedy otrzymał obydwa postanowienia komornicze o umorzeniu egzekucji.

W replice na sprzeciw pozwanego, powódka zakwestionowała okoliczności wskazane we wniosku pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu.

Niesporne w sprawie pozostają następujące okoliczności faktyczne:

Wyrokiem zaocznym z dnia 5 kwietnia 2004 r. Sąd Okręgowy w Krakowie IX Wydział Gospodarczy sprawy z powództwa (...) przeciwko (...) Spółce z o.o. w O. zasądził od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa -Ministra Skarbu Państwa kwotę 1 135 718,79 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów postępowania w kwocie 8 000 zł. Następnie wyrokiem zaocznym z dnia 6 lipca 2004 r. Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział IX Gospodarczy zasądził od (...) Spółki z o.o. w O. na rzecz strony powodowej kwotę 147 979,28 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2004 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3 600 zł tytułem kosztów postępowania. Z kolei wyrokiem zaocznym z dnia 5 października 2006 r. Sąd Rejonowy w Chrzanowie Wydział VI Gospodarczy zasądził (...)Sp. z o.o. w O. na rzecz strony powodowej kwotę 26 218,56 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 16 506,94 zł od dnia 10 marca 2006 r. do dnia zapłaty i od kwoty 9 711,62 zł od dnia 10 kwietnia 2006 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2 400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Dowód: - wyrok zaoczny z dnia 5 kwietnia 2004 r. wraz z klauzula wykonalności k. 18,

-

wyrok zaoczny z dnia 6 lipca 2004 r. wraz z klauzula wykonalności k.

19-20,

-

wyrok zaoczny z dnia 5 października 2006 r. wraz z klauzula wykonalności k. 21-22,

Celem wyegzekwowania w/w należności, strona powodowa złożyła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olkuszu dwa wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego KM 1854/05, KM 1853/05. Prowadzone postępowania egzekucyjne umorzono wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji na podstawie art. 824 par. 1 pkt. 3 k.p.c. W dniu 29 sierpnia 2005 r. powód otrzymał od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olkuszu postanowienia o umorzeniu egzekucji.

Dowód: - postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olkuszu k. 23-24,

Przed wytoczeniem niniejszego powództwa strona powodowa wzywała pozwanych do dobrowolnego spełnienia dochodzonego pozwem roszczenia.

Dowód: - wezwanie do zapłaty k. 25-26,

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zobowiązania z w/w tytułów wykonawczych wynikały z umowy zawartej między powódką a (...) Sp. z o. o. z siedzibą w O. o oddanie mienia do odpłatnego korzystania z dnia 11 września 1992 r., zmienionej w dniu 14 października 1993 roku. R. R. oraz I. O. byli członkami zarządu spółki w okresie od 13 czerwca 1991 roku do dnia 28 listopada 1995 roku. B. R. była członkiem zarządu spółki w okresie od 28 listopada 1995 roku do 26 listopada 1996 roku. P. J. (1) był członkiem zarządu spółki w okresie od 28 listopada 1995 roku do 27 sierpnia 1997 roku. J. C. był członkiem zarządu spółki od 26 listopada 1996 roku do dnia 27 sierpnia 1997 roku. Zobowiązania spółki powstały w okresie, kiedy wszyscy pozwani pozostawali członkami zarządu spółki (...) Sp. z o.o. w O., albowiem umowę o oddanie mienia (...)do odpłatnego korzystania rozwiązano dopiero w dniu 25 czerwca 2001 roku i do tego czasu spółka (...)Sp. z o. o .z siedzibą w O. nie spłacała swoich zobowiązań wobec (...).

Dowód: - zmiana umowy w formie aktu notarialnego z 14 października 199 roku k.28-30,

-

umowa z dnia 11 września 1992 roku k. 31-37,

-

odpis z rejestru handlowego k. 39-40,

-

wykaz środków trwałych k. 38,

Powyższe ustalenia faktyczne poczynione zostały w oparciu o przedstawione przez strony dokumenty, których treść i autentyczność nie były kwestionowane w toku postępowania. W konsekwencji Sąd na podstawie powyższych dowodów ustalił treść złożonych przez strony oświadczeń, mając na uwadze to, że żadna ze stron nie kwestionowała faktu ich złożenia i zawartej w nich treści. Sąd wziął pod uwagę także przedłożone przez strony dokumenty, noszące cechy dokumentów prywatnych, których prawdziwość nie była kwestionowana i które nie wzbudziły wątpliwości Sądu, co do ich prawdziwości i wiarygodności. Ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie nastręczała trudności, albowiem stan faktyczny był w istocie niesporny, a strony różniły się jedynie jego interpretacją.

Sad Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo przeciwko pozwanemu D. C. nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce jest warunkiem odpowiedzialności członków zarządu. Strona powodowa w postępowaniu sądowym wszczętym na podstawie art. 299 k.s.h. obowiązana jest wykazać ową okoliczność celem skutecznego dochodzenia żądania pozwu. Bezskuteczność egzekucji oznacza, że nie zaspokojono roszczeń w postępowaniu wszczętym i prowadzonym według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Egzekucja jest bezskuteczna, gdy odnosi się do jakiegokolwiek elementu majątku spółki, a nie całej jego masy. Wierzyciel w związku z tym musi wykazać się skutecznością wskazania odpowiednich składników majątkowych, z których może się zaspokoić. Nie ma potrzeby wykazywać, że wierzyciel wykorzystał wszystkie sposoby egzekucji, bo wystarczy tylko jeden, (por. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2004, IV CK 376/04, Lex nr 284213)

Przesłanka bezskuteczności egzekucji jest spełniona nie tylko wtedy, gdy dochodzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego skierowanego do całego majątku dłużnika, ale również wówczas, gdy zostanie w sprawie wykazane, że spółka nie dysponowała majątkiem pozwalającym za zaspokojenie wierzytelności, (por. wyr. sądu apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 marca 2006 roku, 1 ACa 964/05, Lex nr 194550). Pogląd ten jest zgodny ze stanowiskiem zajętym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 marca 2003 roku (V CKN 416/01, OSNC 2004, nr 7-8, póz. 129 wraz z glosą aprobującą A. Karolaka, PPH 2004, nr 5, s. 53 i n.) zgodnie z którym: ,, Ustalenie przewidzianej w art. 298 § 1 k.h. (art. 299 § 1 k.s.h.) przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu." W ostatnim czasie stanowisko to w sposób dobitny i wyraźny potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 kwietnia 2008 roku (V CSK 527/07, Lex nr 395215), którego teza stanowi, iż: „Bezskuteczność egzekucji może być wykazana przez wierzyciela spółki kierującego roszczenie przeciwko jej zarządcom według ogólnych zasad obowiązujących w procesie, a zatem wszelkimi środkami dowodowymi. " Tym samym bezzasadny jest zarzut pozwanych, iż bezskuteczność egzekucji nie została wykazana w niniejszym postępowaniu, ze względu na fakt, iż powód wszczął postępowanie odnoszące się do części majątku spółki, a nie do całości tego majątku.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewidziana w art. 299 § 1 k.s.h. ma charakter ustawowej odpowiedzialności gwarancyjnej, zbliżonej do poręczenia. Jest to odpowiedzialność subsydiarną, gdyż uzupełnia ona odpowiedzialność spółki w ten sposób, że gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, dopiero wówczas można sięgnąć do majątku członków zarządu. Posiłkowy charakter odpowiedzialności oznacza też, że nie można zaspokoić się z majątku członków zarządu, jeżeli nie wykorzystano drogi sięgnięcia do majątku spółki i egzekucja w rzeczywistości nie była bezskuteczna. Co zaś dotyczy zakresu osób ponoszących odpowiedzialność na podstawie art. 299 k.s.h., zaznaczyć należy, że członkowie zarządu spółki podlegają tej odpowiedzialności od chwili ich powołania do zarządu.

Obie ze wskazanych wyżej przesłanek zostały przez stronę powodową udowodnione, załączonymi do pozwu tytułami wykonawczymi w postaci wyroków zaocznych zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, wskazujących na treść, wysokość i termin płatności zobowiązania spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w O. a przedstawione postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wskazują na bezskuteczność egzekucji wobec spółki, z której majątku nie udało się wyegzekwować jakiejkolwiek kwoty.

Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności w trzech sytuacjach: 1) jeżeli wykaże, że we właściwym czasie doszło do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki lub wszczęto wobec niej postępowanie układowe, 2) jeżeli wykaże, że choć nie doszło we właściwym czasie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (lub nie wszczęto postępowania układowego), to nie miało to miejsca z jego winy, 3) jeżeli wykaże, że choć nie doszło we właściwym czasie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (lub nie wszczęto postępowania układowego), to wierzyciel nie poniósł z tego tytułu szkody.

2006  Niewątpliwie, we właściwym czasie jedyny członkowie zarządu spółki nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości. Odnośnie zaś drugiej z przesłanek tj. braku winy po stronie odpowiedzialnej wskazać należy, iż członka zarządu usprawiedliwia wykazanie, że nie można mu przypisać braku należytej staranności przy uwzględnieniu zawodowego miernika staranności (argument z art. 293 § 2), pomimo że nie zgłosił wniosku w wymaganym terminie. Przesłankami ekskulpującymi mogą być np. „fakt długiej niezawinionej nieobecności członka zarządu, choroby, wyłączenia członka zarządu od spraw finansowych na podstawie wewnętrznego podziału zadań poszczególnych członków zarządu, a także wówczas, gdy członek zarządu niezwłocznie po objęciu funkcji i ustaleniu stanu interesów spółki złożył odpowiedni - chociaż obiektywnie spóźniony - wniosek - por. orz. NSA w W. z 22 listopada 2006 r. r., I FSK 189/2006” (Pyzioł Wojciech (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2008 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis). Żaden z pozwanych nie powołał się na żądną z tych okoliczności. Podkreślić jednak należy, iż to zarząd jest powołany do prowadzenia spraw spółki. Uwzględniając zaś zawodowy miernik należytej staranności wskazać należy, że jego członkom powinien być znany na bieżąco stan finansowy spółki i możliwość zaspokajania długów. Zaniedbania i zaniechania w tym zakresie, choćby w zapoznaniu się z dokumentami księgowymi odbiegają zaś niewątpliwie od przyjętych standardów profesjonalnego prowadzenia biznesu. Właściwym czasem na zgłoszenie wniosku o upadłość jest moment, kiedy członek zarządu wie lub przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że spółka nie jest już w stanie zaspokajać wierzycieli (por. wyrok SN z dnia 11 marca 2008 r. II CSK 545/07, LEX 385597). Należy nadmienić, że osoby obwiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki winny to uczynić w terminie 14 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, czego jak wynika z ustalonego stanu faktycznego nie dokonała.

Zatem, skoro pozwany D. C. był jednym z członków zarządu dłużnej spółki w okresie powstania zobowiązań spółki stwierdzonych prawomocnymi tytułami wykonawczymi, to w świetle powyższych rozważań nie ulega wątpliwości, iż ponosi on na zasadzie art. 299 k.s.h. odpowiedzialność za dochodzone w pozwie zobowiązanie, które powstało w dniu 5 kwietnia 2004 r. i nadal nie zostało przez wskazaną spółkę uregulowane.

Jednakże w niniejszej sprawie pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych niniejszym pozwem. Zagadnienie przedawnienia roszczeń wynikających z art. 299 § 1 k.s.h. zostało ostatecznie rozstrzygnięte uchwałą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, w której przyjęto, że do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 listopada 2008 r., 72/08, OSNC 2009/2/20). Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki ma bowiem charakter odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej, co uzasadnia stosowanie art. 442 ¹ k.c. Przewidziany w art. 442 § 1 k.c. trzyletni termin przedawnienia biegnie w przypadku roszczenia wywodzonego z art. 299 § 1 k.s.h. od dnia bezskuteczności egzekucji, a ściślej, od chwili gdy jest już oczywiste, że egzekucja będzie bezskuteczna. Z reguły bowiem już w chwili, gdy egzekucja wierzytelności okazuje się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 28 stycznia 2004 r., IV 176/02, Wokanda 2004/9/7; uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 listopada 2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20). Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności niniejszej sprawy należy stwierdzić, że bezskuteczność egzekucji roszczeń objętych pozwem została stwierdzona najpóźniej 29 sierpnia 2005 r., albowiem z tą datą powód otrzymał obydwa postanowienia komornicze o umorzeniu egzekucji (KM 1853/05 i KM 1854/05). Licząc początek biegu terminu przedawnienia od dnia 29 sierpnia 2005 roku, należy stwierdzić, że termin przedawnienia roszczeń upłynął 29 sierpnia 2008 roku. Tym samym powód wniósł przedmiotowy pozew już po upływie terminu przedawnienia dochodzonych pozwem roszczeń i z tego powodu powództwo oddalono w stosunku do pozwanych R. R., B. R., J. C., I. O. oraz P. J. (2).

Tak wiec na skutek podniesionego zasadnie zarzutu przedawnienia, powództwo w pierwszym punkcie wyroku oddalono. W punkcie II wyroku orzeczono o kosztach procesu na zasadzie art. 98 k.p.c. Jako że stronę powodową należało uznać za stronę przegrywającą, zobowiązana jest ona do zwrotu poniesionych kosztów postępowania w wysokości 7 217 zł. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika zgodnie z § 6 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz opłata skarbowa za pełnomocnictwo w wysokości 17 zł.