Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Hanna Witkowska-Zalewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Iwona Lawrenc

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2013 r. w Gdańsku

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 18 grudnia 2012 r. nr (...)

oddala odwołanie

/na oryginale właściwy podpis/

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w G. odmówił J. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), tj. nie udowodnienie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, ale 20 lat 5 miesięcy i 1 dzień oraz 15 lat pracy w warunkach szczególnych, lecz 14 lat, 11 miesięcy i 12 dni.

Pozwany nie uznał okresów zatrudnienia za pośrednictwem (...) Sp. z o.o. u armatorów zagranicznych od 20-06-1987 r. do 23-07-1988 r., od 06-11-1988 r. do 18-05-1989 r. jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na mocy Uchwały Nr 123 Rady Ministrów z dnia 3 września 1984 r. w sprawie podejmowania pracy przez obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych (M.P. Nr 23, poz. 157 ze zm.) nie ma możliwości zaliczenia okresów pracy u pracodawców zagranicznych przypadających przed 1 stycznia 1990 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Do ogólnego stażu pracy nie zaliczono okresu zatrudnienia w (...) od 1968 do 1974, ponieważ okres otrzymywania stypendium sportowego przed 01stycznia 1992r. nie został objęty obowiązkiem uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne na zasadach przewidzianych dla pracowników; jak wynika bowiem z przepisów ustawy z dnia 17.10.1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, tylko okres opłacania składek z tytułu pobierania stypendium sportowego jest okresem składkowym w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, ponadto K. (...) w G. nie stwierdziła prawidłowości zaświadczenia z dnia 06-08-2012 r. o pobieraniu stypendium.

Od tej decyzji odwołał się wnioskodawca, zarzucając jej błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy mające wpływ na treść decyzji i wniósł o przyznanie prawa do emerytury.

W uzasadnieniu podał, że odmowę uznania okresów zatrudnienia za pośrednictwem (...) Sp. z o.o. uznać należy za bezzasadną wobec uznania okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach u pozostałych pracodawców, jak również sprzeczną z uprzednią decyzją Zakładu. Ubezpieczony przedłożył stosowne zaświadczenie wystawione przez Komendanta (...) z dnia 06.08.2012 r., stwierdzające iż ubezpieczony był członkiem i zawodnikiem sekcji podnoszenia ciężarów (...) w latach 1968-1974 i w tym okresie otrzymywał stypendium sportowe.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony, urodzony (...), w dniu 31 sierpnia 2012 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę (niesporne, ponadto wniosek – k. 1-2 plik II akt ubezpieczeniowych).

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił 20 lat, 5 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat, 11 miesięcy, 12 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Nadto, ubezpieczony nie jest członkiem OFE, rozwiązał stosunek pracy, ukończył 60 lat.

Z uwagi na powyższe, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach (vide:, karta przebiegu zatrudnienia- k. 29, decyzja – k.30 plik II akt ubezp., odwołanie – k. 2 akt sprawy ).

Ubezpieczony 26 czerwca 1971 r. ukończył (...) Szkołę Zawodową dla Pracujących w(...) (...) w G. w zawodzie monter maszyn i urządzeń okrętowych. W okresie nauki, tj. od 1 września 1968 r. do 26 czerwca 1971 r., (...). Następnie uczęszczał do Technikum (...) (...) (...) G., które ukończył w 1975 r. W czasie nauki podjął pracę zawodową i pracował dla(...) (...) w okresie od 2 marca 1974 r. do 1 kwietnia 1979 r.

W okresie od 14.01.1970 r. do 04.08.1973 r. był zawodnikiem sekcji podnoszenia ciężarów (...) w G.. W powyższym okresie nie otrzymywał stypendium sportowego (vide: zaświadczenie ukończenia (...) Szkoły Zawodowej - k. 7 akt rentowych i k.14 akt sprawy XV U 2992/10, świadectwo pracy z dnia 9 września 2010 r. - k. 35 akt sprawy XV U 2992/10, świadectwo dojrzałości - k. 15 akt sprawy XV U 2992/10, świadectwo pracy z dnia 7 maja 2010 r. –k. 9 akt rentowych; zaświadczenie z dnia 06.09.2011 r., wyciągi z rozkazów dziennych z lat 1970-1973 - k. 56 akt sprawy, informacja K. (...)-k. 60 akt sprawy, informacja Archiwum Marynarki Wojennej-k.68 akt sprawy, informacja (...) (...)

Ubezpieczony pracował za pośrednictwem (...) sp. z o.o. w W. w okresie 20 czerwca 1987 r. - 23 lipca 1988 r. i 6 listopada 1988 r. - 18 maja 1989 r. na statkach armatorów zagranicznych na stanowisku III mechanika. W powyższych okresach pracy u armatorów zagranicznych nie podlegał indywidualnemu ubezpieczeniu z tego tytułu ani też P. w którym był w tym okresie zatrudniony nie odprowadzał za niego składek na ubezpieczenia społeczne (vide: świadectwo pracy z dnia 02 sierpnia 2010 r. - k. 8 plik II akt ubezp., zaświadczenie z dn. 30.05.1989 r.-k.56 akt sprawy).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie .

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został potwierdzony
w przeprowadzonym postępowaniu dowodowym, w szczególności w oparciu o przedłożone świadectwa pracy i dokumenty znajdujące się w aktach osobowych .

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do rozważenia czy przedstawione dowody są wystarczające dla uznania, iż ubezpieczony osiągnął wymagane przepisami prawa 25 lat ogólnego i 15 lat szczególnego stażu pracy.

Poza sporem pozostawało natomiast, że wnioskodawca spełnia pozostałe kryteria prawa do świadczenia, tj. ukończył 60 lat, , nie jest członkiem OFE oraz rozwiązał stosunek pracy z każdym pracodawcą.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1.  legitymują się okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet,

2.  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3.  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Przepis art. 32 ust 2 zaś stanowi, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.)-/zwane dalej rozporządzeniem RM z 07.02.1983 r./ Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych

warunkach.

Zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Wskazać należy, że w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale VIII, poz. 4 wskazano jako prace w szczególnych warunkach – Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i polskim ratownictwie okrętowym - pracownicy wpisani na listę członków załogi tych statków. W Zarządzeniu Nr 24 z dnia 15.08.1983 r. Ministra-Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu gospodarki morskiej wykaz A działu VIII poz. 4 punkt 1 wskazano prace mechanika.

W ocenie Sądu Okręgowego ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 25-letnim stażem ubezpieczeniowym , jak również , że sporny okres zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. można zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach .

Odnosząc się w pierwszej kolejności do okresu od 14 stycznia 1970 r., do dnia 4 sierpnia 1973 r., kiedy to ubezpieczony był zawodnikiem (...) w G., należy stwierdzić, że podobnie jak w przypadku pobierania nauki, sam okres bycia zawodnikiem nie jest podstawą zaliczenia do okresów składkowych lub nieskładkowych, w myśl art. 6 i 7 ustawy emerytalnej.

Stosownie do treści art. 6 ust. 2 pkt 17 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu na obszarze Państwa Polskiego po ukończeniu 15 roku życia, z wyjątkiem okresów pobierania stypendium przez osoby uczące się lub studiujące w systemie studiów dziennych, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

W myśl przywołanego przepisu, ubezpieczonemu można by zaliczyć do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okres pobierania stypendium sportowego, w czasie gdy był zawodnikiem (...) w G., gdyby przedłożył dowody na okoliczność pobierania stypendium sportowego.

Ubezpieczony wraz z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury załączył zaświadczenie z dnia 06 sierpnia 2012 r. , że był członkiem i zawodnikiem sekcji podnoszenia ciężarów (...) Flota w G. w latach 1968-1974 i w tym okresie otrzymywał stypendium sportowe. Zaświadczenie zostało podpisane przez Komendanta (...).

W toku postępowania sądowego Sąd dokonał weryfikacji merytorycznej i formalnoprawnej rzeczonego zaświadczenia, w wyniku której K. (...) nie była w stanie potwierdzić prawidłowości dokumentu i danych w nim zawartych – „dokument ten nie został wystawiony przez właściwy Pion Głównego Księgowego, brak również w stopce osoby wykonującej ten dokument”(k.60) . Dodatkowo zgodnie z informacją pochodzącą z Archiwum (...) w G. (k.68) brak jest jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej przyznanie J. S. stypendium sportowego.

W związku z powyższym należało przyjąć, że ubezpieczony nie przeprowadził skutecznego dowodu na potwierdzenie otrzymywania stypendium sportowego w spornym okresie.

Niezależnie od powyższego , należy zważyć za organem rentowym, iż stypendia sportowe zostały wprowadzone uchwałą numer 18 Rady Ministrów z dnia 28.01.1981 roku w sprawie stypendium dla sportowców (M.P. z 1981 roku Nr 4, poz. 14). Sąd Najwyższy zarówno w uchwale z dnia 16.05.1984 roku III UZP 19/84 (OSNC 1984, nr 12, poz. 212), jak i w wyroku z dnia 26.01.2012 roku III UK 44/11, stwierdził, iż pobieranie stypendium sportowego przez zawodnika sportowego w okresie czynnego uprawiania sportu przed wejściem w życie tegoż aktu prawnego nie jest okresem równorzędnym z okresem zatrudnienia. Z zawartego w uchwale nr 18 Rady Ministrów uregulowania wynika, iż otrzymanie stypendium sportowego uzależnione jest od sprecyzowanych w tym akcie warunków. Brak szczegółowego uregulowania kwestii dotyczącej okresu uprawiania sportu wyczynowego przed dniem wejścia w życie uchwały prowadzi do wniosku, że dotyczy ona sytuacji zaistniałych po tej dacie. Za poglądem wykluczającym możliwość uznania wcześniejszego otrzymywania przez sportowców pomocy materialnej przemawia również to, że dopiero ustawą z dnia 14.12.1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin wprowadziła nowe uregulowanie (art. 11 ust. 2 pkt 13), w myśl którego okres pobierania stypendium sportowego został uznany za okres równorzędny z zatrudnieniem. Zważywszy, że przywołany art. 11 ust. 2 pkt 13 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin miał identyczne brzmienie jak art. 6 ust. 2 pkt 17 obecnie obowiązującej ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ocenie Sądu rozpoznającego sprawę organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach prawidłowo nie zaliczył zatrudnienia u armatorów zagranicznych za pośrednictwem (...) sp. z o.o. w W. w okresie od 20.06.1987 roku do 23.07.1988 roku oraz od 06.11.1988 roku do 18.05.1989 roku, albowiem na podstawie art. 42 ustawy z dnia 16.10.1991 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.0 Nr 106, poz. 457 ze zm.) dopiero od dnia 01.10.1990 roku pracę u armatora zagranicznego zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach, jeżeli jednostka kierująca miała zgodę Ministerstwa i opłacała składkę na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy.

Dodać należy, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika, aby jednostka kierująca opłacała składki ubezpieczeniowe na rzecz ubezpieczonego. Powyższe było przedmiotem prawomocnego rozpoznania w sprawie XV U 2992/10 przed Sądem Okręgowym w Gdańsku.

Ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny był podstawą nie zaliczenia przez Sąd spornych okresów do ogólnego stażu pracy oraz stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach stale i pełnym wymiarze czasu pracy, wobec czego okres składkowy i nieskładkowy , jak również staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest krótszy niż wymagany ustawą, a ubezpieczony nie spełnił tym samym wszystkich wymogów do przyznania mu świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W konkluzji z przytoczonych względów i argumenty podnoszone powyżej Sąd Okręgowy, na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i cytowanych wyżej regulacji, w pkt I wyroku oddalił odwołanie ubezpieczonego..

SSA w SO H. Witkowska-Zalewska