Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Niezgodzki

Sędziowie: SO Paweł Iwaniuk, SR (del.) Artur Grajewski (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Olga Wyszomierska-Pieńkosz

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko Szpitalowi (...) Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie z dnia 8 czerwca 2015 r. sygn. akt II C 214/15

I.  zmienia częściowo pkt 3. zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądza od pozwanego Szpitala (...) Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 1.651,93 zł (jeden tysiąc sześćset pięćdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze);

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

Paweł Iwaniuk Piotr Niezgodzki Artur Grajewski

Sygn. akt II Ca 163/16

UZASADNIENIE

Powód wniósł przeciwko pozwanemu powództwo o zapłatę kwoty 12.959,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 30.12.2013 r. do dnia zapłaty z tytułu należności za dostawę gazów oraz najem i dzierżawę urządzeń służących do transportu, przechowywania i utylizowania gazów.

Pozwany nie negował swojej odpowiedzialności za zapłatę dochodzonej pozwem kwoty, wnosząc jedynie o jej rozłożenie na raty.

W toku procesu, tj. w dniu 30.12.2014 r., pozwany uiścił dochodzoną pozwem kwotę 12.815,90 zł, co skutkowało cofnięciem pozwu w tym zakresie. Natomiast powód podtrzymał żądanie pozwu w zakresie skapitalizowanych odsetek w kwocie 143,87 zł wraz z dalszymi odsetkami od 30.12.2013 r. do dnia zapłaty, jak również skapitalizowanych odsetek od kwoty 12.815,90 zł za okres od 30.12.2013 r. do 30.12.2014 r. w kwocie 1.666,06 zł.

Wyrokiem z 8.06.2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie (1) umorzył postępowanie co kwoty 12.815,90 zł; (2) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 143,87 zł z ustawowymi odsetkami od 30.12.2014 r. do dnia zapłaty; (3) oddalił powództwo w pozostałej części; (4) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 648 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, odstępując od obciążania pozwanego pozostałymi kosztami procesu poniesionymi przez powoda.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł powód. Zaskarżył wyrok z 8.06.2015 r. w części oddalającej powództwo oraz orzekającej o kosztach procesu. Wyrokowi zarzucił „naruszenie prawa materialnego oraz prawa o postępowaniu” (nie wskazując przepisów, które Sąd I instancji miał naruszyć) i w oparciu o tak sformułowane zarzuty wnosił o zmianę wyroku poprzez zasądzenie w punkcie 3 od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.666,06 zł stanowiących odsetki ustawowe od kwoty 12.815,19 zł za okres od 30.12.2013 r. do 30.12.2014 r. oraz zmianę postanowienia zawartego w punkcie 4 wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w kwocie 3.048 zł, w tym kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego w kwocie 2.400 zł tytułem kosztów zastępstwa. Ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie i to tylko z uwagi na konieczność wzięcia przez Sąd odwoławczy w granicach zaskarżenia z urzędu naruszenia prawa materialnego przez Sąd I instancji. Sąd ad quem nie może poprzestać - ze względu na merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego - na samej tylko ocenie zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego, które akurat w przypadku rozpoznawanej apelacji w ogóle nie zostały sformułowane. Dokonując oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego powinien także sanować - w granicach zaskarżenia - wszystkie naruszenia prawa materialnego, których dopuścił się sąd pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy były one przedmiotem zarzutu apelacyjnego (por. SN w post. z 15.06.2016 r., sygn. akt
II CSK 630/15, niepubl.).

Nie zasądzając bowiem na rzecz powoda skapitalizowanych odsetek należnych do dnia spełnienia świadczenia przez pozwanego, Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 320 k.p.c. (poprzez jego niewłaściwe zastosowanie) oraz art. 481 § 1 i 2 k.c.

Jakkolwiek art. 320 k.p.c. jest przepisem natury procesowej, to powszechnie przyjmuje się, że w takim zakresie, w jakim pozwala sądowi na modyfikację sposobu i terminu spełnienia świadczenia ma charakter materialnoprawny (por. M. Piekarski, Rozłożenie w wyroku na raty, s. 5 i n.; L. Stecki , Glosa do uchw. SN(7) z 22.9.1970 r., sygn. akt III PZP 11/70, OSPiKA 1971, z. 11, s. 473; P. Telenga , w: A. Jakubecki (red.) Kodeks, 2012, s. 99; A. Jakubecki , w: H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks, t. I, 2011, s. 1015; K. Piasecki , w: A. Marciniak, K. Piasecki (red.), Kodeks, t. I, 2014, s. 1131–1132; H. Pietrzkowski , Metodyka, s. 499]. W judykaturze przyjęto nawet w jednym z orzeczeń, że art. 320 k.p.c. jest przede wszystkim normą z zakresu prawa materialnego (wyr. SN z 26.4.2006 r., sygn. akt V CSK 20/06, niepubl.). Stosując ów przepis w sposób polegający na zwolnieniu pozwanego od obowiązku płatności odsetek za okres od daty wymagalności roszczenia głównego do 30.12.2014 r. (uznając kwotę główną uregulowaną w dniu 30.12.2014 r. jako jedną ratę), Sąd I instancji niewątpliwie uczynił to niewłaściwie.

W judykaturze powszechny jest pogląd, że rozkładając z mocy art. 320 k.p.c. zasądzone świadczenia pieniężne na raty, sąd nie może - na podstawie tego przepisu - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie, a rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jedynie taki skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (por. post. SN z 6.06.2014 r., sygn. akt IV CSK 249/14, nieubl. i orzecznictwo wskazane w uzasadnieniu tego orzeczenia). Skoro nawet rozkładając na raty dochodzone pozwem roszczenie główne Sąd nie mógłby odmówić przyznania powodowi odsetek za okres do wydania wyroku, tym bardziej nie może go pozbawić odsetek za okres sprzed wydania orzeczenia, jeśli takowego dobrodziejstwa (rozłożenia na raty) wobec pozwanego ostatecznie nie stosuje.

Tym samym Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 481 § 1 i 2 k.c.
Z jego dyspozycji wynika, że odsetki należą się za sam fakt opóźnienia
w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Obojętne są więc rodzaj tego opóźnienia (zwykłe czy kwalifikowane) oraz przyczyny tego opóźnienia. Obojętne jest zwłaszcza to, czy jest ono spowodowane faktem, za który dłużnik ponosi odpowiedzialność. Powstanie roszczenia o odsetki jest niezależne od szkody powstałej po stronie wierzyciela (zob. wyr. SA w Szczecinie z 4.12.2014 r., sygn. akt I ACA 615/14, niepubl.; por. też Czachórski, Zobowiązania, 2009, s. 83). Dłużnik nie może zwolnić się z odpowiedzialności, wskazując, że nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które spowodowały opóźnienie. Nie występują więc w tym zakresie ani okoliczności ekskulpacyjne, ani egzoneracyjne. Dłużnik nie może zwolnić się z odpowiedzialności także przez fakt wykazania braku szkody po stronie wierzyciela. Stąd też odpowiedzialność taką określa się jako odpowiedzialność absolutną.

Mając powyższe na uwadze, zaskarżone orzeczenie w punkcie 3. podlegało zmianie, aczkolwiek nie w pełnym zakresie żądanym przez skarżącego. Mianowicie we wnioskach apelacyjnych wskazał, że żąda zasądzenia kwoty 1.666,06 zł stanowiącej odsetki ustawowe od kwoty 12.815,19 zł za okres od 30.12.2013 r. do 30.12.2014 r. Odsetki ustawowe za wskazany wyżej okres i od powyższej kwoty wynoszą 1.651,93 zł i taką też kwotę należało na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądzić.

Przechodząc do zarzut naruszenia „prawa o postępowaniu”, Sąd Okręgowy pragnie zauważyć, że o ile w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, iż zarzut może wynikać z treści apelacji nawet pośrednio i nie musi on sprowadzać się do wskazania konkretnego przepisu prawa, który skarżone orzeczenie narusza (por. uchwałę SN z 17.03.1998 r., sygn. akt III ZP 1/98, OSNAPiUS 1998 nr 16, poz. 483; postanowienie SN z 17.05.2002 r., sygn. akt I CZ 57/02, niepubl.; postanowienie SN z 3.03.2000 r., sygn. akt V CKN 222/00, niepubl.), to owa wadliwość powinna być wskazana w sposób na tyle szczegółowy, aby sąd apelacyjny mógł nadać swej kontroli odpowiedni kierunek, a także, aby stwierdzone wadliwości mogły stanowić właściwe uzasadnienie wniosków apelacyjnych (postanowienie SN z 2 czerwca 2004 r., IV CZ 66/04). Trudno uznać za szczegółowy w jakimkolwiek stopniu zarzut naruszenia „prawa o postępowaniu”, który nie został żaden sposób skonkretyzowany w dalszej części apelacji. Za takie uszczegółowienie nie sposób uznać nieprzystającej do pozycji fachowego pełnomocnika rynsztokowej miejscami w swoim wydźwięku polemiki z ustaleniami i rozważaniami prawnymi Sądu I instancji.

Na marginesie jedynie, odnosząc się do wniosku apelacyjnego dotyczącego zmiany wyroku w punkcie 4., należy zauważyć, że Sąd Rejonowy wyjaśnił, dlaczego nie obciążył pozwanego kosztami na rzecz powoda. Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tego sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Zakwalifikowanie przypadku jako szczególnie uzasadnionego wymaga rozważenia całokształtu okoliczności faktycznych sprawy. Ingerencja w to uprawnienie, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca (por. post. SN z 15.06.2011 r., syn. akt V CZ 23/11, niepubl).

Biorąc powyższe pod uwagę, apelacja w pozostałej części podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. jako oczywiście bezzasadna.

Skarżący nie wnosił o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w związku z czym o nich nie orzeczono (art. 109 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.)