Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 lutego 2017 r. w Warszawie

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującej B. S. prawo do wcześniejszej emerytury (z warunków szczególnych) od dnia 1 maja 2016 roku,

2. stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

UZASADNIENIE

B. S. w dniu 6 czerwca 2016 r. złożyła, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił jej prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona podniosła, że organ rentowy nie zaliczył do okresu świadczenia przez nią pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od dnia 10 lipca 1976 r. do 31 stycznia 1985 r., w którym to okresie odwołująca pracowała w Zakładach (...) w Dziale Galwanizerni w szczególnych warunkach na różnych stanowiskach: od dnia 10 lipca 1976 r. – 1 marca 1978 r. jako galwanizer laborant, od dnia 1 marca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. jako konserwator kąpieli galwanicznych, od dnia 1 stycznia 1980 r. do 31 lipca 1981 r. jako galwanizer konserwator, od 1 sierpnia 1981 r. do 31 lipca 1984 r. jako konserwator kąpieli galwanicznych, od 1 sierpnia 1984 r. do 31 stycznia 1985 r. jako laborantka. Odwołująca ponadto wskazała, że odwodem na jej pracę w szczególnych warunkach są listy płac z całego okresu zatrudnienia w Zakładach (...), z których wynika, że w okresie od 10 lipca 1976 r. do 31 stycznia 1985 r. ubezpieczona pobierała dodatek za pracę szkodliwą. Wobec powyższego ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie jej prawa do roszczonego świadczenia (odwołanie z dnia 6 czerwca 2016 r., k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 lipca 2016 r., wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania podniósł między innymi, że ubezpieczona nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Organ rentowy na podstawie załączonych dokumentów uznał za udowodniony okres zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat 2 miesięcy i 8 dni. Z tych też względów organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych (odpowiedź na odwołanie k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. S., urodzona w dniu (...), w dniu 5 maja 2016 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczona załączyła kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 5 maja 2016 r. wraz z załącznikami k. 1-17, tom III a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczona nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w szczególnych warunkach (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodniła wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów, organ rentowy na gruncie decyzji z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonej prawa do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonej okresów zatrudnienia od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 30 września 1989 r. w (...) Zakładach (...), ponieważ na podstawie przedłożonych przez ubezpieczoną dokumentów nie można stwierdzić jednoznacznie, że praca wykonywana przez odwołującą miała wyłącznie charakter wynikający z zapisów zawartych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983, nr 8, poz. 43 ze zm.) (decyzja z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...), k. 19, tom III a.r.).

Ubezpieczona B. S. od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego z dnia 13 maja 2016 r., złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że: B. S. w okresie od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 30 września 1989 r. była zatrudniona w (...) Zakładach (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. Podczas zatrudnienia w niniejszym zakładzie pracy w okresie od 10 lipca 1976 r. do 1 marca 1978 r. B. S. pracowała na stanowisku galwanizer laborant, od dnia 1 marca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. na stanowisku konserwator kąpieli galwanicznych, od 1 stycznia 1980 r. do 31 lipca 1981 r. na stanowisku - galwanizer konserwator, od 1 sierpnia 1981 r. do 31 lipca 1984 r. jako konserwator kąpieli galwanicznych oraz od 1 sierpnia 1984 r. do 31 stycznia 1985 r. na stanowisku – laborantka. W tym okresie miejscem pracy odwołującej było laboratorium. Do jej obowiązków należało badanie składu kąpieli galwanicznych oraz prowadzenie oczyszczalni ścieków. Galwanizernia polegała na wykonywaniu kąpieli chemicznych w wannach, w których zanurzało się części sprzętu oświetleniowego. Wanny te miały pojemność około 2000 litrów, nad którymi poruszał się dźwig, który zanurzał określone elementy. Były one poddawane procesowi niklowania, chromowania i brązowania. Podczas takich kąpieli odwołująca każdego dnia pobierała próbki i badała analitycznie ich skład. Dokonywała także obliczeń na podstawie składu chemicznego w jakich proporcjach należy uzupełnić dany komponent. Ubezpieczona przygotowywała odpowiednie roztwory, między innymi siarczan niklu, trójchloroetylen, czy też wodorotlenek sodu. W kąpielach też pojawiał się kwas siarkowy i kwas solny. Podczas wykonywanego procesu kąpieli unosiły się szkodliwe dla zdrowia opary. Wszystkie te czynności odwołująca wykonywała sama, choć w powyższym okresie zdarzyło się, że przez okres około 1 roku korzystała z pomocy dodatkowego pracownika. Swoje obowiązki odwołująca wykonywała w specjalnym pomieszczeniu na terenie galwanizerni. Do wykonywanych obowiązków używała fartucha i rękawiczek. Dodatkowo przy realizacji dużych projektów w zakładzie pracy odwołująca pomagała na galwanizerni przy procesie produkcyjnym . U powyższego pracodawcy odwołująca pracowała również na stanowisku robotnika rozdzielni, referenta w dziale ekonomicznym oraz ekonomisty ds. cen (przesłuchanie odwołującej k. 28 -30 a.s., zeznania świadków I. S. i A. D., k. 18 – 20 a.s., świadectwo pracy z dnia 29 września 1989 r., k. 3 t. I a.r.)

W okresie od 9 października 1989 r. do 30 września 1990 r. odwołująca była zatrudniona w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w L. w wymiarze całego etatu na stanowisku gospodarza domu (świadectwo pracy z dnia 30 września 1990 r., k. 32 t. I a.r.).

Następnie od dnia 29 października 1990 r. odwołująca zatrudniona jest w (...) Spółka Akcyjna. W tym okresie od 29 października 1990 r. do 30 września
1993 r. wykonywała pracę na stanowisku – aparatowy uzdatniania wody, od dnia 1 października 1993 r. do 30 czerwca 1995 r. na stanowisku laboranta, od 1 lipca 1995 r. do 30 września 2004 r. na stanowisku starszego laboranta, od 1 października 2004 r. do 31 marca 2008 r. na stanowisku laboranta, od dnia 1 kwietnia 2008 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. na stanowisku analityka (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 29 października 2012 r., k. 81 t. II a.r.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującą w Zakładach (...) w okresie od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 31 stycznia 1985 r. wykonywana była w warunkach szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów, dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (postanowienie z dnia 9 listopada 2016 r. k. 28 -30 a.s.).

W opinii z dnia 28 grudnia 2016 r. biegły sądowy ds. bhp A. P. stwierdził, że praca wykonywana przez odwołującą od dnia 10 lipca 1976 r. – 1 marca 1978 r. jako galwanizer laborant, od dnia 1 marca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. jako konserwator kąpieli galwanicznych, od dnia 1 stycznia 1980 r. do 31 lipca 1981 r. jako galwanizer konserwator, od 1 sierpnia 1981 r. do 31 lipca 1984 r. jako konserwator kąpieli galwanicznych, od 1 sierpnia 1984 r. do 31 stycznia 1985 r. jako laborantka była pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących pierwszej kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych Ministrów (opinia biegłego sądowego z zakresu bhp A. P. z dnia 28 grudnia 2016 r. k. 34-39 a.s.).

Do powyższej opinii, żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń (pismo procesowe z dnia 13 stycznia 2017 r. k. 55 a.s.).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach emerytalnych odwołującej, a także na podstawie przesłuchania odwołującej B. S. (k. 29-30 a.s.) oraz zeznań świadków I. S. (k. 19 a.s.), A. D. (k. 19-20 a.s.). Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania świadków I. S. i A. D., Sąd Okręgowy ocenił, jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, że świadkowie jako osoby niespokrewnione i niepowiązane z żadną ze stron, nie miały interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Wskazani powyżej świadkowie zeznali, że widywali odwołującą w pracy, dysponowali informacjami na temat jej pracy w takim zakresie, w jakim praca odwołującej wchodziła w zakres obowiązków świadków. Naturalnym jest, że skoro świadkowie i odwołująca nie pracowali na tym samym stanowisku pracy, to nie mogli mieć styczności w pracy ze sobą każdego dnia, lecz potrafili wskazać w przybliżonym zakresie co należało do obowiązków odwołującej. Powyższym zeznaniom odwołującej, jak i świadkom Sąd dał wiarę w całości, jako że są one spójne, logiczne, a także w pełni korespondują z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującej, w tym także z opinią biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. P. z dnia 28 grudnia 2016 r.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy oparł się także na wskazanej opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. P. z dnia 28 grudnia 2016 r. (k. 34-39 a.s.). Odnosząc się do sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego Sąd uznał ją za przekonującą, rzeczową i merytorycznie uzasadnioną. Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującej w spornym okresie czasu i wykonywanych przez nią obowiązków, co biegły w opinii omówił. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami świadków i odwołującej. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu okoliczność, że odwołująca w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w okresie od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 31 stycznia 1985 r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywała prace, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych – spowodowała, że okres ten winien być w całości zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz.748 z późn. zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1)  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ww. ustawa jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które w § 4 wskazuje, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A (stanowiącym załącznik do rozporządzenia) nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto, zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 Rozporządzenia).

Wskazać należy, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie rozporządzenia, nie można kierować się względami nazewnictwa danego stanowiska pracy. Należy ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, albowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 337/03).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że B. S. ukończyła wymagany wiek 55 lat, nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodniła wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych 20 lat, według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie, czy odwołująca posiada na dzień 01 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył jej bowiem do okresów pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Zakładach (...) w okresie od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 31 stycznia 1985 r. wskazując, że w przedłożonych przez nią dokumentów nie było możliwe stwierdzenie, że praca wykonywana przez odwołującą była wykonywana w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu fakt wykonywania przez B. S. pracy w szczególnych warunkach w okresie pracy od dnia 10 lipca 1976 r. do dnia 31 stycznia 1985 r w Zakładach (...) znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie przez ten okres zatrudnienia odwołująca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie, wykonywała czynności polegające na badaniu składu chemicznego próbek kąpieli galwanicznych, uzupełniała i wyliczała komponenty potrzebne do kąpieli galwanicznej, zanurzała metalowe przedmioty w odpowiednio przygotowanych roztworach. Prace te są wymienione Wykazie A w Dziale III – W hutnictwie i przemyśle metalowym, pod poz. 76 – Prace w hartowniach i wytrawialniach, praca ocynkowaczy, ocynkowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.)

Sąd Okręgowy nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by kwestionować wiarygodność materiału dowodowego, w tym zeznań ubezpieczonej złożonych na rozprawie w dniu 9 listopada 2016 r. Podkreślenia wymaga również, że powyższe zeznania pozostają w zgodzie z opinią wydaną przez biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. P.
(k. 34-39 a.s.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zważył, że wskazany przez biegłego sądowego okres zatrudnienia ubezpieczonej w Zakładach (...) podlega zaliczeniu do stażu pracy - jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Tym samym łączny staż pracy ubezpieczonej w szczególnych warunkach wynosi ponad 15 lat. Ubezpieczona spełnia zatem wszystkie przesłanki z art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 13 maja 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującej B. S. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia 01 maja 2016 r., o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie w pkt. 2 wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy nie ponosi winy za opóźnienie w wypłacie świadczenia, w oparciu o treść art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalenie, że odwołująca spełniła warunek wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych wymagało bowiem przeprowadzenia sądowego postępowania dowodowego, w tym dopuszczenia dowodu z zeznań świadków oraz przesłuchania odwołującej. Organ rentowy nie ma tych możliwości dowodowych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, gdyż ograniczony jest środkami dowodowymi wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49).

Zgodnie z art. 118 ust. 1a ww. ustawy w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Działając zaś na podstawie powołanego przepisu, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia, mając na uwadze fakt, że dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń, co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonej, mającego wpływ na jej prawo do wnioskowanego świadczenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)