Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 24/17

POSTANOWIENIE

Dnia 15 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Antoni Smus

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku W. W.

z udziałem (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 8 listopada 2016 roku, sygnatura akt I Ns 1022/12

postanawia:

1. oddalić apelację;

2. zasądzić od wnioskodawcy W. W. na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 24/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 8 listopada 2016 r., wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1022/12, Sąd Rejonowy w Sieradzu:

- w pkt 1 ustanowił na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział (...) w Ł. na nieruchomości położonej w S. (obręb (...)) przy ul. (...), stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...):

A) służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania:

a) dla linii energetycznej napowietrznej SN 15 kV w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0268 ha,

A) służebność gruntową przejścia i przejazdu w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0156 ha

przez biegłego geodetę B. Z. na mapie (wariant I) z dnia 31 grudnia 2014 r., zaewidencjonowanej w powiatowym zasobie geodezyjnym Starosty (...) w dniu 13 stycznia 2015 r. pod nr P. (...).2015.78, stanowiącej integralną część postanowienia, zgodnie z przeznaczeniem należących do uczestnika postępowania urządzeń przesyłowych energii elektrycznej przebiegających przez tę nieruchomość,

- w pkt 2 ustanowił na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział (...) w Ł. na nieruchomości położonej w S. (obręb 20), stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...):

A) służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania:

a) dla słupa WN 110 kV w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0225 ha,

b) dla linii energetycznej napowietrznej WN 110 kV w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0183 ha,

c) dla linii energetycznej napowietrznej WN 110 kV w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0140 ha,

A) służebność gruntową przejścia i przejazdu w zakresie wyznaczonym punktami (...) o pow. 0,0049 ha

przez biegłego geodetę B. Z. na mapie (wariant V) z dnia 2 stycznia 2015 r., zaewidencjonowanej w powiatowym zasobie geodezyjnym Starosty (...) w dniu 13 stycznia 2015 r. pod nr P. (...).2015.77, stanowiącej integralną część postanowienia, zgodnie z przeznaczeniem należących do uczestnika postępowania urządzeń przesyłowych energii elektrycznej przebiegających przez tę nieruchomość;

- w pkt 3 zasądził od uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział (...) w Ł. na rzecz wnioskodawcy W. W. kwotę

10 860 złotych jednorazowego wynagrodzenia z tytułu obciążenia nieruchomości opisanej w pkt 1 postanowienia, służebnością przesyłu oraz przejścia i przejazdu;

- w pkt 4 zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 2 100 złotych jednorazowego wynagrodzenia z tytułu obciążenia nieruchomości opisanej w pkt 2 postanowienia, służebnością przesyłu oraz przejścia i przejazdu;

- w pkt 5 oddalił wniosek w pozostałym zakresie;

- w pkt 6 i 7 nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu z tytułu rozliczenia wydatków tymczasowo pokrytych z sum budżetowych w tej sprawie od wnioskodawcy i uczestnika kwoty po 6 990,16 złotych, ustalając, że w pozostałej części wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawca jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w S. (obręb (...)) przy ulicy (...), o powierzchni 0,2904 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...) oraz właścicielem nieruchomości położonej w S. (obręb (...)), o powierzchni 1,2443 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...). Działka o numerze geodezyjnym (...) zlokalizowana jest w najstarszej części S., na terenie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Ma ona kształt zbliżony do prostokąta i jest zabudowana jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym i budynkiem garażu. Nad centralną częścią działki przebiega napowietrzna linia energetyczna średniego napięcia 15 kV relacji J. - Z., która została wybudowana przewodami (...) w układzie płaskim. W głębi działki o numerze geodezyjnym (...) zlokalizowany jest betonowy słup przelotowy tej linii z dwoma odnogami. Rozpiętość pomiędzy odnogami słupa wynosi 4 m, a odległość między skrajnymi przewodami wynosi 2 m. Teren wokół słupa został obsadzony zielenią. Długość linii energetycznej średniego napięcia 15 kV nad przedmiotową działką wynosi 68 m. Występujący pod napowietrzną linią energetyczną średniego napięcia 15 kV relacji J. - Z. rozpiętą nad działką o numerze geodezyjnym (...) poziom składowej magnetycznej elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego o częstotliwości 50 Hz wynosi 0,02 A/m, co kwalifikuje teren pod przedmiotową linią jako strefę bezpieczną, niestanowiącą zagrożenia dla ludzi i środowiska. Słup linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV jest ustawiony pośrodku działki o numerze geodezyjnym (...), co powoduje, że sposób i zakres wykorzystywania tej nieruchomości przez uczestnika wymaga dostępu właściciela do tego urządzenia, a tym samym ustalenia drogi dojazdowej.

Teren projektowanej służebności na działce o numerze ewidencyjnym (...) stanowi obszar pomiędzy budynkiem mieszkalnym a budynkiem gospodarczym, zagospodarowany przez wnioskodawcę zielenią i drogą dojazdową do budynków utwardzoną kostką betonową. Przejście raz na kwartał ekip remontowych po tej drodze nie spowoduje jej uszkodzeń, przez co współczynnik służebności dla przejścia i przejazdu przez tą działkę wynosi 0,2. Budynek mieszkalny zlokalizowany jest poza pasem służebności. Biorąc pod uwagę, iż w przedmiotowym pasie nie można budować jedynie budynków mieszkalnych, współczynnik służebności przesyłu dla terenu projektowanej służebności wynosi 0,5.

Zgodnie z zaświadczeniem Prezydenta Miasta S. z dnia 16 czerwca 2015 r., przeważająca część działki o numerze ewidencyjnym (...) leży na terenie, dla którego obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i stanowi tereny zabudowy produkcyjno - magazynowej. Dla pozostałej części tej działki na długości około 40 m od strony z granicą gminy S., obowiązuje Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta S. (Uchwała z dnia 24 kwietnia 2014 r.), zgodnie z którym teren ten stanowi obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

Nad nieruchomością o numerze ewidencyjnym (...) zlokalizowana jest napowietrzna dwutorowa linia energetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji (...) S. - (...) Z. Z., która została wybudowana przewodami (...). Teren pod przedmiotową linią energetyczną przeznaczony pod ustanowienie służebności przesyłu znajduje się w całości na terenie stanowiącym obszar rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Pośrodku działki usytuowany jest słup przelotowy, kratowy dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji (...) S. - (...) Z. Z.. Takie usytuowanie przedmiotowego słupa powoduje, że sposób i zakres wykorzystywania tej nieruchomości przez uczestnika, wymaga dostępu właściciela do tego urządzenia, a tym samym ustalenia drogi dojazdowej.

Przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z działki o numerze geodezyjnym (...) - w sposób wskazany przez biegłego ds. energetyki - zaprojektowany został przez biegłego geodetę w pięciu wariantach. Zgodnie z pierwszym z nich - przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z nieruchomości wnioskodawcy stanowi obszar gruntu 0,0487 ha i składa się z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń o powierzchni 0,0225 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 15,00 m od osi słupa dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr(...)), z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń o ogólnej powierzchni 0,0213 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 3,50 m od osi dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...) o powierzchni 0,0121 ha i teren ograniczony punktami nr(...) o powierzchni 0,0092 ha) oraz ze służebności gruntowej przejścia i przejazdu o powierzchni 0,0049 ha i szerokości 4,00 m - droga dojazdowa (teren ograniczony punktami nr (...)). Zgodnie z drugim wariantem - przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z działki o numerze geodezyjnym (...) stanowi obszar gruntu 0,0818 ha i składa się z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń (dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV) o powierzchni 0,0773 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 8,50 m od osi dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...)) oraz ze służebności gruntowej przejścia i przejazdu o powierzchni 0,0045 ha, o szerokości 4,00 m - droga dojazdowa (teren ograniczony punktami nr (...)). Zgodnie z trzecim wariantem - przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z działki o numerze geodezyjnym (...) stanowi obszar gruntu 0,0983 ha i składa się z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń o powierzchni 0,0946 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 10,40 m od osi dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...)) oraz ze służebności gruntowej przejścia i przejazdu o powierzchni 0,0037 ha, o szerokości 4,00 m - droga dojazdowa (teren ograniczony punktami nr (...)). Zgodnie z czwartym wariantem - przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z działki o numerze geodezyjnym (...) stanowi obszar gruntu 0,1829 ha i składa się z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 20,30 m od osi dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...)). Zgodnie z piątym wariantem - przebieg i zakres służebności korzystania przez zakład energetyczny z nieruchomości wnioskodawcy stanowi obszar gruntu 0,0597 ha i składa się z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń (słupa dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV) o powierzchni 0,0225 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 7,50 m od osi słupa dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...)), z obszaru niezbędnego do korzystania przez uczestnika z jego urządzeń o ogólnej powierzchni 0,0323 ha, zaprojektowanego na gruncie w odległości po 5,30 m od osi dwutorowej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV (teren ograniczony punktami nr (...) o powierzchni 0,0183 ha i teren ograniczony punktami nr (...) o powierzchni 0,0140 ha) oraz ze służebności gruntowej przejścia i przejazdu o powierzchni 0,0049 ha i szerokości 4,00 m - droga dojazdowa (teren ograniczony punktami nr (...)).

Wysokość jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu według wariantu pierwszego wynosi 1 810 złotych, według wariantu drugiego 4 060 złotych, według wariantu trzeciego 4 920 złotych, według wariantu czwartego 9 330 złotych, a według wariantu piątego 2 100 złotych.

Współczynnik służebności przesyłu dla terenu projektowanej służebności pod słupem wynosi 1,0, a współczynnik służebności dla przejścia i przejazdu przez działkę o numerze ewidencyjnym (...) oraz pod dwutorową linią energetyczną wysokiego napięcia 110 kV – wynosi 1,5. Wartość tych współczynników uwzględnia typowe dla tego typu linii współkorzystanie z terenu przez wnioskodawcę i uczestnika postępowania - częstotliwość dojazdu do słupa ekip remontowych - jeden raz na kwartał.

Zdaniem Sądu Rejonowego, wniosek zasługiwał częściowo na uwzględnienie.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił art. 305¹ k.c.

Przesłanką uwzględnienia przez sąd wniosku o ustanowienie służebności przesyłu jest wykazanie, że jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., a jednocześnie niemożliwe jest ustanowienie tej służebności w drodze umowy, co miało miejsce w sprawie przedmiotowej.

Z uwagi na to, że treścią służebności przesyłu jest korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego w oznaczony sposób z cudzej nieruchomości w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych, koniecznym jest umożliwienie przedsiębiorcy energetycznemu wstępu na część nieruchomości wnioskodawcy w celu bieżącej eksploatacji, naprawy i konserwacji zlokalizowanej na tym gruncie infrastruktury przesyłowej.

W odniesieniu do działki o numerze ewidencyjnym (...) Sąd pierwszej instancji ustalił zakres służebności przesyłu przy przyjęciu I wariantu opinii biegłego geodety, uznając, iż pas służebności przesyłu wskazany w pkt 1 A postanowienia jest adekwatny do prawidłowej eksploatacji urządzeń przesyłowych. Jeżeli chodzi zaś o działkę o numerze ewidencyjnym (...), przy przyjęciu V wariantu opinii biegłego geodety, uznając, iż pas służebności przesyłu wskazany w pkt 2 A postanowienia jest adekwatny do prawidłowej eksploatacji urządzeń przesyłowych, a ponadto właśnie ten wariant uwzględnia opinię biegłego z zakresu sieci i systemów elektroenergetycznych po skorygowaniu przez niego sporządzonej opinii pierwotnej. W tym zakresie należało bowiem mieć także na uwadze, że zgodnie z art. 288 k.c. służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej. Wobec tego, wbrew twierdzeniu pełnomocnika wnioskodawcy, obszary służebności (co do obu działek), nie wymagały zawarcia w nich obszarów ochronnych, albowiem nie są one konieczne do zapewnienia prawidłowego dostępu do urządzeń przesyłowych. Zasadnym było natomiast uwzględnienie w zakresie służebności (co do obu działek) także dróg dojazdowych, z uwagi na konieczność zapewnienia uczestnikowi dojazdu do słupów, na których rozpięte są linie napowietrzne przebiegające nad nieruchomościami wnioskodawcy.

Określając wysokość należnego wnioskodawcy z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, Sąd Rejonowy miał na uwadze, że powinno ono być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze należy wziąć pod uwagę: zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność, ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, na przykład w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. Na jego wysokość będzie miał wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej. Sąd pierwszej instanjci zauważył również, że posiadanie służebności gruntowej zdefiniowanej w art. 305¹ k.c. przybiera taką postać, że nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością obciążoną. Dlatego muszą zawodzić kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oparte wyłącznie na układzie odpowiednich cen rynkowych właściwych dla najmu lub dzierżawy gruntu, które są adekwatne w sytuacjach, kiedy wynajmujący lub wydzierżawiający zostają zupełnie pozbawieni fizycznego władztwa nad rzeczą. W ramach obiektywnych kryteriów można natomiast zastosować odpowiednie ceny rynkowe za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności, których wysokość powinna uwzględniać stopień ingerencji w treść prawa własności. Jeżeli, ze względu na sposób posiadania służebności lub też ze względu na sposób posadowienia urządzeń przesyłowych, wnioskodawca może korzystać ze swojej nieruchomości w mniej lub bardziej ograniczonym zakresie, wynagrodzenie za bezumowne korzystanie powinno być odpowiednio obniżone

W zakresie ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, Sąd oparł się na ustaleniach biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, który ustalił wartość służebności przesyłu uwzględniając faktycznie zajęty przez przedsiębiorstwo energetyczne obszar. Uwzględnił przy tym charakter nieruchomości, jej powierzchnię, wartość rynkową przed obciążeniem służebnością przesyłu, a także okoliczność, że wnioskodawca nabył prawa do nieruchomości już po zainstalowaniu urządzeń przesyłowych, a więc ówczesna wartość działki o numerze ewidencyjnym (...) oraz działki o numerze ewidencyjnym (...) uwzględniała zainstalowane tam urządzenia. Wniosek o zasądzenie wynagrodzenia ponad przyjęte kwoty należało zaś oddalić.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się wnioskodawca, który we wniesionej apelacji zaskarżył rozstrzygnięcie w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

a. § 55 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych poprzez jego niezastosowanie, pomimo że na nieruchomości wnioskodawców istnieje strefa ochronna wynikająca z tego przepisu,

b. 305 ¹ k.c. w zw. z w art. 49 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w skład obszaru niezbędnego do ustanowienia służebności przesyłu wchodzi jedynie obszar niezbędny do wykonywania czynności eksploatacyjnych bez uwzględnienia strefy ochronnej,

c. 305 ¹ k.c. poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, które nie uwzględnia uszczerbku związanego z istnieniem strefy ochronnej na nieruchomości wnioskodawcy;

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy,:

a. art. 520 § 2 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na orzeczeniu, że każda strona ponosi połowę kosztów postępowania, podczas gdy okoliczności sprawy przemawiały za obciążeniem uczestnika całością kosztów postępowania,

b. art. 520 § 2 i 3 k.p.c. poprzez zaniechanie włożenia na uczestnika obowiązku zwrotu wszystkich kosztów postępowania, w tym również kosztów poniesionych przez wnioskodawczynię, pomimo że w świetle okoliczności sprawy było to uzasadnione.

W konkluzji skarżący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1 poprzez ustanowienie na rzecz uczestnika dla linii średniego napięcia 15 kv na nieruchomości wnioskodawcy służebności przesyłu w pasie o powierzchni wyznaczonej przez biegłego geodetę B. Z. na mapie wg wariantu II, tj. o łącznej powierzchni 0,0935 ha,

2) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 2 poprzez ustanowienie na rzecz uczestnika dla linii wysokiego napięcia 110 kv na nieruchomości wnioskodawcy służebności przesyłu w pasie o powierzchni wyznaczonej przez biegłego geodetę B. Z. na mapie wg wariantu IV, tj. o łącznej powierzchni 0,1829 ha,

3) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 3 poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w pkt 1 w kwocie 28 160 złotych,

4) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 4 poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w pkt 2 w kwocie 9 330 złotych,

5) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 6 poprzez obciążenie uczestnika wszystkimi nieuiszczonymi kosztami postępowania,

6) zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 7 poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

7) zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

ewentualnie, w razie uznania przez Sąd, że nie zachodzą ku temu przesłanki, uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Uczestnik postępowania domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy dokonał prawidłowych ustaleń, które Sąd Okręgowy w całości podziela
i przyjmuje za własne, nie znajdując potrzeby ich powtarzania.

Przechodząc do zarzutu naruszenia prawa materialnego zauważyć trzeba, że w świetle art. 305¹ k.c., służebność przesyłu postrzega się jako czynną, bo jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych mu do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii, płynów, czy świadczeniu usług polegających na odbiorze ścieków i zapewnieniu łączności. W praktyce oznacza to upoważnienie do wejścia przez przedsiębiorcę (jego pracowników, podwykonawców) na obciążony grunt, zajęcia go na czas budowy urządzeń, ich trwałego osadzenia na nim, a następnie upoważnienie do wchodzenia na grunt w celu podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych. Uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych wyżej działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia. Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z niej i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp. Z istoty służebności przesyłu nie wynikają zaś innego rodzaju ograniczenia właściciela nieruchomości obciążonej w jego uprawnieniach związanych ze sposobem wykonywania władztwa nad nią, a w szczególności takie, które odpowiadałyby przewidzianemu w art. 285 § 1 k.c. pozbawieniu możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań. Uprawnienia przedsiębiorcy w odniesieniu do obszaru objętego zasięgiem stref ochronnych ustanowionych odrębnymi przepisami, o których mowa w apelacji wykraczają zatem poza zakres uprawnień, jaki daje się wyprowadzić z art. 305¹ k.c. To samo trzeba powiedzieć o będących ich korelatem ograniczeniach właściciela nieruchomości w sposobie korzystania z niej. Powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna odpowiadać warunkom eksploatacji sieci przyjętym w przedsiębiorstwie będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Wyznaczona w ten sposób strefa ma zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń, zapewniając przedsiębiorcy możliwość prawidłowego korzystania z nich, ale także ich konserwacji, naprawy, modernizacji, usuwania awarii, wymiany elementów, zgodnie z art. 305¹ i 305² k.c. Te okoliczności bierze zatem pod uwagę sąd ustanawiając służebność przesyłu. Nie są one tożsame z przesłankami decydującymi o wyznaczeniu strefy, w obrębie której trzeba liczyć się z istnieniem urządzenia w celu zapewnienia bezpiecznych warunków jego eksploatowania i funkcjonowania w jego otoczeniu. Ochronę uprawnionego do służebności przesyłu zapewnia system przepisów prawa cywilnego, gdyż znajdują w tym zakresie zastosowanie przepisy o ochronie własności (art. 251 k.c.) Z powyższego wynika, że obszar stref ochronnych nie pokrywa się z zakresem obciążenia nieruchomości służebnością przesyłu (art. 305¹ k.c.) (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 88/1, Biul.SN 2015/12/10, KSAG 2016/2/128-129).

Wobec ustalenia, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo orzekł o obszarze ustanowionych służebności przesyłu, nie może także ostać się podnoszony przez skarżącego zarzut niewłaściwego ustalenia wysokości należnego wynagrodzenia. Sąd pierwszej instancji oparł się w tym zakresie na opinii biegłego o stosownej specjalności, której merytorycznej poprawności, a przede wszystkim zastosowanych stawek jednostkowych skarżący nie kwestionował. Sąd Okręgowy podziela zatem ocenę Sądu Rejonowego, że oszacowana przez biegłego wartość wynagrodzeń w wysokościach - 10 860 i 2 100 złotych za ustanowienie służebności przesyłu zawiera elementy rekompensaty za ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości i ekwiwalent za wyrażenie zgody i prawo do korzystania z gruntu przez (...) S.A. Oddział (...) w Ł. w celu eksploatacji linii energetycznych.

Również zarzut naruszenia art. 520 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. nie jest uzasadniony.

Trzeba zwrócić uwagę, że zasadą orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego jest, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (art. 520 § 1 k.p.c.). W odniesieniu do wydatków dotyczy to kosztów poniesionych w toku postępowania przez zainteresowanych oraz tych, które zostały pokryte tymczasowo z sum budżetowych w ich interesie. Od tej zasady kodeks wyróżnia dwa wyjątki. Jeżeli uczestnicy w różnym stopniu byli zainteresowani wynikiem postępowania albo jeżeli ich interesy są sprzeczne, Sąd może orzec na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 520 § 2 k.p.c.) lub na zasadzie zawinienia (art. 520 § 3 k.p.c.). W sprawach tego typu, czyli między innymi o ustanowienie służebności przesyłu, wbrew stanowisku skarżącego, interesy zainteresowanych co do zasady nie są sprzeczne, gdyż zarówno jednej, jak i drugiej stronie zależy, aby uregulować kwestię prawną związaną z dostępem do linii przesyłowej. Na gruncie ustalonego w sprawie przedmiotowej stanu faktycznego nie sposób również przyjąć, aby powstanie kosztów postępowania nastąpiło na skutek niesumiennego czy oczywiście niewłaściwego zachowania się uczestnika. Uczestnik postępowania w odpowiedzi na wniosek wyraźnie wskazał, że nie oponuje ustanowieniu służebności przesyłu, kwestionując jedynie ich zakres oraz wskazaną wysokość wynagrodzenia. To właśnie różnica zdań zainteresowanych w tych obszarach była przyczyną niezawarcia stosownej umowy, co czyniło zasadnym wszczęcie niniejszego postępowania. Przyjęcie zatem, za skarżącym, że interesy zainteresowanych były sprzeczne, w kontekście obszarów, których sprzeczność ta dotyczyła, a zatem zakresu służebności i wynagrodzenia, nie zaś samego ustanowienia służebności, powoduje, że w świetle treści wydanego orzeczenia, to wnioskodawcę należałoby uznać za „przegrywającego sprawę” przynajmniej w części, skoro jego stanowisko w spornych kwestiach zostało odrzucone.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należało uznać, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował art. 520 § 1 k.p.c., obciążając każdego z zainteresowanych wydatkami związanymi z opiniami biegłych, których wydanie było niezbędne dla określenia zakresu służebności i wysokości należnego wynagrodzenia oraz ustalając, że w pozostałym zakresie wnioskodawcy i uczestnik ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy apelację oddalił jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r. (Dz. U. z 2015r., poz. 1804) , zasądzając od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania kwotę 240 złotych, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika.

I Ca 24/17

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE