Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 2 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2017 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. (...) (...) z siedzibą w G.

przeciwko H. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda B. (...) (...) z siedzibą w G.

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 5 sierpnia 2016 r. sygn. akt I C 1343/16

oddala apelację.

SSO Wojciech Vogt SSO Jacek Chmura SSO Barbara Mokras

II Ca 593/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 05-08-2016 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu po rozpoznaniu sprawy z powództwa B. (...) (...) z siedzibą w G. przeciwko H. Z. o zapłatę oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił następujące okoliczności faktyczne:

W dniu 18 marca 2009 r. (...) Bank S.A. we W. zawarł z pozwaną H. Z. umowę pożyczki. Pozwanej udzielono pożyczki w wysokości 13.125,60 zł. Miała ona być spłacona w 60 ratach według harmonogramu stanowiącego załącznik do umowy. Ostatnia rata wyrównawcza miała być zapłacona 26.03.2014 r. Umową z dnia 02.09.2014r. powód nabył od (...) Bank S.A. wierzytelności wynikające z umowy pożyczki.

Pozwana przyznała fakt zawarcia umowy pożyczki. W zasadzie był on bezsporny, a istotne dla rozstrzygnięcia było ustalenie zasadności zarzutu przedawnienia. Ponadto sąd miał na uwadze art. 6 k.c. tj. konieczność udowodnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 117 k.c. roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia, ten przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia. Art.118 k.c. określa trzyletni okres przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Powód wywodził swoje roszczenie z tytułu udzielonej pożyczki i cesji wierzytelności z niej wynikającej (art.720 k.c.). Pożyczka była udzielona w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a więc termin przedawnienia wynosi trzy lata dla każdej raty, które miały być płacone. Pozew został złożony 24 marca 2016 r. Umowa pożyczki została zawarta 18 marca 2009 r. Powód nie złożył harmonogramu spłat rat, a więc nie można ustalić wysokości i wymagalności poszczególnych rat, których miało być 60. Natomiast w załączniku do umowy cesji wierzytelności wskazano datę wymagalności na dzień 26.02.2010 r. Mając tę datę na uwadze można więc przyjąć, że roszczenie przedawniło się 27.02.2013 r. i powód dochodzi przedawnionego roszczenia. Powód nie złożył żadnych dowodów na przerwanie biegu przedawnienia. Ponadto należy zauważyć, że wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda nie stanowi dowodu istnienia zobowiązania albowiem jest on dokumentem prywatnym. Powód nie złożył harmonogramu spłat dlatego w oparciu o samą umowę z bankiem nie można było ustalić faktycznego zobowiązania oraz daty wymagalności rat (art.6 k.c.). W tym stanie powództwo podlega oddaleniu.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód apelacją z dnia 13 września 2016 r.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozpoznania materiału dowodowego zebranego w sprawie, polegające na pominięciu dowodów zaoferowanych przez powoda wraz z pozwem oraz dowodów zawnioskowanych w pozwie na wypadek wyznaczenia rozprawy na okoliczność wykazania istnienia i wysokości dochodzonego roszczenia, co w efekcie doprowadziło do błędnego uznania przez sąd, iż powód nie wykazał istnienia i wysokości dochodzonego pozwem roszczenia, które jednocześnie stanowiły dowód na okoliczność przerwania biegu przedawnienia;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, wyrażającej się w sprzecznym z zasadami logicznego wnioskowania i zasadami doświadczenia życiowego uznaniu przez sąd, że wyciąg z ksiąg rachunkowych nie stanowi dowodu nabycia wierzytelności przez powoda, jej wysokości na dzień wniesienia pozwu i wymagalności, podczas gdy księgi rachunkowe funduszu podlegają kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, a więc stanowią wiarygodny dowód na poprawność zawartych w nim danych, a zapisy w tym wyciągu są spójne z całością dokumentacji zgromadzonej w sprawie;

3.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak uzasadnienia podstawy faktycznej oraz przyczyn dla którego Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej wyciągowi z ksiąg rachunkowych powoda, poza ogólnikowym stwierdzeniem, że nie stanowi on dokumentu urzędowego;

4.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak uzasadnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz przyczyn, z jakich odmówił wiarygodności i mocy dowodowej pozostałym dowodom zaoferowanym przez powoda, w szczególności: umowie cesji wierzytelności wraz z wyciągiem z załącznika do tej umowy oraz umowie zawartej przez pozwanego z poprzedni wierzycielem;

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 194 Ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie i uznanie, że prawidłowo wystawiony wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego (powoda) nie jest dowodem w sprawie (także) na okoliczność przejścia na powoda praw do wierzytelności objętej pozwem, jej wysokości i wymagalności;

6.  naruszenie art. 208 par. 1 pkt. 5 w związku z art. 248 par. 1 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie i niewydanie zarządzenia wzywającego powoda do przedłożenia powołanych przez niego dowodów, w sytuacji gdy w ocenie Sądu twierdzenia powoda budziły uzasadnione wątpliwości;

7.  naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. polegające na błędnym uznaniu przez Sąd, że strona powodowa nie przedłożyła dowodów na poparcie swoich twierdzeń oraz wniosków, z których wywodzi skutki prawne;

8.  naruszenie prawa materialnego art. 117 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż roszczenie powoda uległo przedawnieniu przed dniem wniesienia pozwu do Sądu.

9.  nierozpoznanie istoty sprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i:

a)  orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu;

b)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych za I i II instancję;

względnie o:

uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i pozostawienie temu sądowi orzeczenia o kosztach postępowania za obie instancje.

Ponadto w trybie art. 381 k.p.c. powód reprezentowany przez pełnomocnika wniósł o dopuszczenie dowodu z:

1. akt postępowania klauzulowego prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Kaliszu sygn. akt. I Co 67628/11/P, w celu przeprowadzenia dowodu z oryginału Umowy, odpisu (...), wniosku postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności Bankowemu Tytułowi Egzekucyjnemu - na okoliczność:

a) treści zobowiązania zaciągniętego przez pozwanego;

b) wymagalności roszczenia

c) przerwania biegu terminu przedawnienia;

2. dokumentów znajdujących się w aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu J. K. sygn. akt. KM 314/13 w celu przeprowadzenia dowodu z wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, na okoliczność wysokości i wymagalności zobowiązania, braku jego spłaty przez pozwanego oraz przerwania biegu terminu przedawnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za własne ustalenia Sądu Rejonowego, i ustala dodatkowo co następuje:

Roszczenie powoda wobec pozwanej, nabyte w drodze umowy cesji z dnia 2 września 2014 r. było wymagalne w dniu 26 lutego 2010 r.

(Wyciąg z załącznika nr 1 , poz. 24, k 11).

W odniesieniu do zarzutów naruszenia prawa materialnego, Sąd Okręgowy zważył, że w razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (art. 509 § 2 k.c.). Co do zasady, nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia, zbycie wierzytelności jest bowiem irrelewantne dla jego biegu.

W przypadku wierzytelności objętej bankowym tytułem wykonawczym sytuacja prawna cesjonariusza kształtuje się jednak odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności; nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza nie będącego bankiem nie było dopuszczalne (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III ClP 9/04, OSNC z 2005 r., nr 6, poz. 98, z dnia 22 lutego 2006 r., III ClP 129/05, OSNC z 2007 r., nr 1, poz. 4, z dnia 19 lutego 2015 r., III ClP 103/14). Cesjonariusz nie mógł kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, bo w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., a więc fundusz sekurytyzacyjny, który nie mógł się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny, przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., musiał ustalić istnienie roszczenia w drodze procesu sądowego, uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14 (nie publ.), przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela. Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została wydana klauzula wykonalności; nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Nie może umknąć uwadze, że przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy nie będącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności nie będący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem (patrz: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r. III CZP 29/16).

W niniejszej sprawie skarżący w treści apelacji powoływał się na istnienie wierzytelności oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia, wnioskując o przeprowadzenie na te okoliczności dowodów wskazanych w treści apelacji. Nie kwestionując istnienia wierzytelności nabytej przez powoda, wykazanej załączonym do akt wyciągiem z ksiąg rachunkowych Funduszu, jak również dokumentami stanowiącymi umowę przelewu wierzytelności należy stwierdzić, że wymagalność wierzytelności nabytej przez powoda nastąpiła z dniem 26 lutego 2010 r. (pozycja 24 załącznika nr 1 do umowy przelewu k.11). Wierzytelność banku z tytułu umowy kredytowej przedawnia się z upływem lat 3 od daty wymagalności z uwagi na gospodarczy charakter roszczenia banku (art. 118 k.c.) Termin przedawnienia upłynął zatem dnia 26 lutego 2013 r. Jak wynika z treści cytowanego orzeczenia Sądu Najwyższego, czynności dokonane przez bank w postaci wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, wszczęcia egzekucji i jej umorzenia, nie stanowią okoliczności przerywających bieg przedawnienia roszczenia wobec nabywcy wierzytelności nie będącego bankiem, jak w niniejszej sprawie. Wytoczenie powództwa o zapłatę przez powoda w dniu 24 marca 2016 r. nastąpiło zatem po upływie terminu przedawnienia, a zgłoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia wywołał skutek z art. 117 § 2 k.c. w postaci możliwości uchylenia się pozwanej od zaspokojenia roszczenia. Powództwo zatem, obejmujące przedawnione roszczenie podlegało oddaleniu.

Prowadzenie dalszych dowodów na okoliczności wskazane w treści apelacji było zatem bezcelowe i wnioski dowodowe powoda podlegały oddaleniu.

Zarzut naruszenia przepisów postepowania okazały się bezprzedmiotowe, albowiem okoliczności faktyczne, z których wynikała zasadność zarzutu przedawnienia roszczenia wynikała z dowodów zgormadzonych przed Sądem I instancji. Rozważania dotyczące oceny dowodów, w szczególności wyciągu z ksiąg Funduszu Inwestycyjnego w tej sytuacji były bezprzedmiotowe, nie miały one bowiem wpływu na merytoryczną ocenę zasadności powództwa.

Wobec powyższego, apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO Barbara Mokras SSO Jacek Chmura SSO Wojciech Vogt