Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSA Iwona Niewiadowska-Patzer
Sędziowie:	SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska (spr.) SSA Maria Michalska-Goźdź
Protokolant:	st.sekr.sądowy Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2012 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy W. M.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 17 lutego 2012 r. sygn. akt IV U 3154/11

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.07.2011r. znak:(...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy W. M. prawa do emerytury zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ do dnia 01.01.1999r. wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15 letni okresu pracy w szczególnym charakterze - nauczycielskiej, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł W. M. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że decyzja pozwanego narusza przepis art. 29 w zw. z art. 46 ustawy emerytalnej, bowiem prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem emerytalnym z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Podał, że okres zatrudnienia w Urzędzie Miasta i Gminy w L. od 01.05.1983r. do 31.08.1998 r. jest równoznaczny z zatrudnieniem jako nauczyciela historii. W jego ocenie przytoczone przepisy i orzecznictwo w pełni uzasadniają jego odwołanie.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2012r., sygn. akt IV U 3154/11, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie W. M..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

W. M. urodzony w dniu (...) wystąpił do organu rentowego w dniu 26.05.2011r. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury nauczycielskiej. Na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury nie ukończył 60 lat. Do dnia 31.12.2008 r. wnioskodawca udokumentował staż pracy w wymiarze 38 lat, 4 miesięcy i 7 dni, a w zawodzie nauczyciela 20 lat, 8 miesięcy i 27 dni. Do dnia 31.12.2008r. nie miał ukończonych 60 lat. W dniu 27.06.2011 r. wnioskodawca ukończył 60 lat.

Wnioskodawca w okresie od 01.09.1982r. do 16.04.1983r. pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej we W., oraz w okresie od 01.09.1988 r. do 31.12.2010r. także jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w L. z wyłączeniem okresów zasiłków chorobowych po dniu 14.11.1991r.

W okresie od 01.05.1983 r. do 31.08.1988 r. wnioskodawca był zatrudniony w Urzędzie Miasta i Gminy L. Wydział Oświaty, Wychowania, Kultury Fizycznej i Turystyki na stanowisku specjalista ds. kultury.

Na dzień 01.01.1999 r. wnioskodawca udowodnił staż pracy w szczególnym charakterze w wymiarze 10 lat 9 miesięcy 10 dni, nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnym charakterze.

Ostatni stosunek pracy wnioskodawcy na stanowisku nauczyciela w Szkole Podstawowej Nr (...) w L. wygasł na podstawie art. 26 pkt 1 ust. 3 Karty Nauczyciela (Dz. U. z 2006 Nr 97, poz. 674).

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, dokumentów przedłożonych do akt sprawy oraz zeznań odwołującego.

Mając powyższe na uwadze oraz przepisy ustawy z dnia 17 października 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.) i ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela, Sąd Okręgowy stwierdził, biorąc pod uwagę zebrany w sprawie materiał dowodowy, że odwołujący nie spełnia warunków do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Sąd badał przesłanki zarówno z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, jak i z art. 46 i z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS pod kątem ich spełnienia przez odwołującego.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że odwołujący nie spełnia warunków do uzyskania wnioskowanego świadczenia z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bowiem na dzień 31 grudnia 2008r. nie osiągnął wymaganego wieku – 60 lat.

W zakresie przesłanek z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd wskazał, że odwołujący na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał jedynie 10 lat, 9 miesięcy i 10 dni okresu pracy w szczególnych warunkach, a postępowanie dowodowe nie wykazało, aby sporny okres zatrudnienia od 1 maja 1983r. do 31 sierpnia 1988r. był pracą w szczególnych warunkach.

Odwołujący nie spełnia również przesłanek z art. 88 Karty Nauczyciela, bowiem ostatni stosunek pracy odwołującego na stanowisku nauczyciela został rozwiązany z mocy prawa.

Wskazując na powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący nie może uzyskać prawa do wnioskowanego świadczenia, a to czyni odwołanie bezzasadnym.

W związku z powyższym Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok w całości apelacją z dnia 23 kwietnia 2012r. zaskarżył W. M.. Apelujący zarzucił Sądowi I instancji:

1)  naruszenie art. 32 ust. 3 pkt 5 ustawy emerytalnej w związku z art. 1 Karty Nauczyciela przez przyjęcie, że okres zatrudnienia od 01,05.1983 r. do 31.08.1988 r. w Urzędzie Miasta i Gminy L. Wydział Oświaty, Wychowania, Kultury Fizycznej i Turystyki, na stanowisku specjalisty ds. kultury, nie może być zaliczony do pracy w szczególnych warunkach z uwagi na brzmienie pkt 8 świadectwa pracy,

2)  naruszenie art. 227 k.p.c. w związku z art. 3 k.p.c. i art. 230 k.p.c. na skutek nieprzeprowadzenia postępowania dowodowego we wnioskowanym zakresie,

3)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej sędziowskiej oceny dowodów,

4)  naruszenie art. 227 k.p.c. na skutek oddalenia wniosku dowodowego o przesłuchanie wnioskowanych świadków.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, że odwołujący nabył prawo do emerytury, ewentualnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji wbrew zarzutom apelacji przeprowadził wystarczająco wnikliwe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne bez konieczności ponownego, szczegółowego ich przytaczania.

Na wstępie należało przywołać przepisy prawa materialnego mające zastosowanie w sprawie.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2)  warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.;

Zgodnie z art. 148 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wielu emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm, dalej jako rozporządzenie), pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, (skreślony),

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl art. 47 ustawy emerytalnej odrębne przepisy określają zasady przechodzenia na emeryturę, bez względu na wiek, nauczycieli urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Tak więc w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 Nr 97, poz.674 z późn. zm.).

Na podstawie art. 88 ust. 2a ustawy z dnia Karty Nauczyciela, nauczyciele z powyższego przedziału wiekowego zachowali prawo do emerytury bez względu na wiek, jeżeli:

1)  w ciągu 10 lat od wejścia w życia ustawy o e.r. FUS (tj. do dnia 31 grudnia 2008 r.) spełnili przesłanki do uzyskania emerytury określone w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, z wyjątkiem warunku rozwiązania stosunku pracy oraz

2)  nie przystąpili do OFE albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Przenosząc powyższe na stan faktyczny ustalony w sprawie wskazać należy, że:

1)  w zakresie art. 46 ustawy o FUS wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury, ponieważ nie ukończył 60 lat do dnia 31.12.2008r.;

2)  w zakresie art. 148 ust. 1 ustawy o FUS wnioskodawca do dnia 31.12.2008 r. nie ukończył 60 lat i dopiero w dniu 27.06.2011r. ukończył 60 lat;

3)  w zakresie art. 184 ustawy o FUS wnioskodawca do dnia 01.01.1991r. udowodnił 10 lat, 9 miesięcy i 10 dni, zatem nie udowodnił 15 lat stażu pracy w szczególnym charakterze (nie można zaliczyć wnioskodawcy okresu zatrudnienia od 01.05.1983r. do 31.08.1988r. w Urzędzie Miasta i Gminy L. Wydział Oświaty, Wychowania, Kultury Fizycznej i Turystyki na stanowisku specjalisty ds. kultury, ponieważ w świadectwie pracy z dnia 01.06.2011 r. - w pkt 8 zakład pracy wpisał, iż wnioskodawca nie pracował w tym czasie w szczególnym charakterze);

4)  w zakresie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela jednoznacznie wynikało ze świadectwa pracy z dnia 31 grudnia 2010r., że stosunek pracy z pracodawcą – Szkołą Podstawową nr (...) w L. wygasł z mocy prawa.

Zatem odwołujący nie spełnia wszystkich przesłanek łącznie z żadnego z przepisów prawa materialnego pozwalającego mu uzyskać prawo do wnioskowanego świadczenia.

Odnosząc się do zarzutów apelacji wskazać należy, że Sąd I instancji nie naruszył przepisów procesowych w zakresie postępowania dowodowego (art. 227 k.p.c.), ani zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Trafnie wskazał Sąd I instancji, że okres pracy ubezpieczonego od 01.05.1983r. do 31.08.1988r. w Urzędzie Miasta i Gminy L. Wydział Oświaty, Wychowania, Kultury Fizycznej i Turystyki na stanowisku specjalisty ds. kultury nie może być zaliczony jako praca szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny w tym miejscu wskazuje nie tyle na świadectwo pracy z dnia 1 czerwca 2011r. i jego pkt 8, mając na uwadze, że w postępowaniu dowodowym przed sądem ubezpieczeń społecznych można obalić dowód z dokumentów, ale na zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Jak wynika bowiem z akt osobowych odwołującego i „szczegółowego zakresu praw i obowiązków” odwołującego w zakresie zatrudnienia na spornym stanowisku pracy do zakresu obowiązków odwołującego nie należał nadzór pedagogiczny. Zgodnie z pkt. 9 zakresu obowiązków: „Udzielanie pomocy oraz nadzorowanie społecznego ogniska muzycznego za wyjątkiem nadzoru pedagogicznego zastrzeżonego dla wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego”. Sam pracodawca wskazał zatem wprost, że do obowiązków odwołującego nie należał nadzór pedagogiczny, co czyni bezzasadnym twierdzenia odwołującego, że w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach. Trafnie zatem oddalił Sąd I instancji zarzuty odwołującego w zakresie przesłuchania świadków na okoliczność pracy w szczególnych warunkach, skoro z dokumentacji zgromadzonej w postępowaniu dowodowym wynika, że nie można ich obalić dowodami pośrednimi – zeznaniami świadków. Szczegółowy zakres praw i obowiązków z dnia 1 października 1983r. w całości potwierdził pkt. 8 świadectwa pracy z dnia 1 czerwca 2011r. W tym zakresie twierdzenia odwołującego o naruszeniu przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów i ograniczenia strony procesu w możliwości składania wniosków dowodowych okazał się bezzasadny.

W zakresie niespełnionej przesłanki z art. 88 ustawy Karta Nauczyciela Sąd Apelacyjny wskazuje, że prawidłowo Sad I instancji uznał, że wobec podstawy zwolnienia ze stosunku pracy odwołującego brak jest podstaw do przyznania wnioskodawcy świadczenia na podstawie tego przepisu. Jednocześnie Sąd I instancji wskazuje, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu odrębnym z zakresu ubezpieczeń społecznych brak jest podstaw do zastosowania zasady współżycia społecznego. Tym samym brak jest podstaw do uwzględnienia argumentacji prezentowanej w apelacji w tym zakresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w sentencji wydanego wyroku.

/SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Iwona Niewiadowska-Patzer /SSA Maria Michalska- Goźdź/