Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2017r. w Siedlcach

na rozprawie

odwołania A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 10 czerwca 2016 r. Nr (...)

w sprawie A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o należności z tytułu składek

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że podlegają umorzeniu należności A. C. (poprzednio noszone nazwisko B.-P.) z tytułu składek na:

- ubezpieczenie społeczne za miesiące kwiecień 2002r. i lipiec 2002r. oraz za okres od września 2002r. do listopada 2002r. i od maja 2003r. do czerwca 2005r. w łącznej kwocie 11 644,69 (jedenaście tysięcy sześćset czterdzieści cztery złote sześćdziesiąt dziewięć groszy), w tym z tytułu:

składek – 5 350,69 złotych,

odsetek – 5 844 złotych,

opłaty dodatkowej – 450 złotych,

- ubezpieczenie zdrowotne za okres od lutego 2004r. do marca 2004r. i od lutego 2005r. do czerwca 2005r. w łącznej kwocie 1 916,39 (jeden tysiąc dziewięćset szesnaście złotych trzydzieści dziewięć groszy), w tym z tytułu:

składek – 927,39 złotych,

odsetek – 909 złotych,

opłaty dodatkowej – 80 złotych.

Sygn. akt IV U 723/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2016 r. (nr (...)- (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) w zw. z art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551), po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej A. P., odmówił umorzenia należności z tytułu składek na:

⚫

ubezpieczenie społeczne za miesiące kwiecień 2002 r. i lipiec 2002 r. oraz za okres od września do listopada 2002 r. i od maja 2003 r. do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 11.644,69 zł, w tym z tytułu: składek – 5.350,69 zł, odsetek – 5.844 zł i opłaty dodatkowej – 450 zł;

⚫

ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lutego do marca 2004 r. i od lutego do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 1.916,39 zł, w tym z tytułu: składek – 927,39 zł, odsetek – 909 zł i opłaty dodatkowej – 80 zł.

Organ rentowy wskazał, iż na wniosek ubezpieczonej, w dniu 15 stycznia 2015 r. wydał decyzję określającą warunki umorzenia należności, wskazując przy tym, że warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji o umorzeniu, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych za okres od dnia 1999 r. oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez Dyrektora Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Naczelnika Urzędu Skarbowego lub Komornika Sądowego – które to należności należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji. W ocenie organu rentowego decyzja określająca warunki umorzenia uprawomocniła się dnia 4 marca 2015 r., a więc należności niepodlegające umorzeniu winny być uregulowane do dnia 4 marca 2016. Tymczasem analiza rozliczeń na koncie ubezpieczonej wskazuje, że na dzień wydania przedmiotowej decyzji, nadal posiada ona należności niepodlegające umorzeniu, a więc przesłanka warunkująca umorzenie należności nie została spełniona.

Od powyższej decyzji A. C. (poprzednio noszone nazwisko B. – P.) złożyła odwołanie, wskazując, iż w dniu 13 lutego 2013 r. wystąpiła do organu rentowego o umorzenie nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. w myśl przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. W dniu 10 czerwca 2016 r. otrzymała decyzję organu, z której wynikało, że odmówiono umorzenia należności z uwagi na okoliczność, że w terminie 12 miesięcy nie uregulowała należności niepodlegających umorzeniu. Ubezpieczona podkreśliła, że dopiero z tej decyzji dowiedziała się o wcześniejszej decyzji z dnia 15 stycznia 2015 r. (nr (...)której nie otrzymała i nie miała świadomości swoich zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wyjaśniła, że ostatnie pismo jakie otrzymała z organu rentowego przed rokiem 2016 jest datowane na dzień 25 marca 2013 r. W marcu 2013 r. zawarła związek małżeński i od tego czasu nosi nazwisko C.. W nowym miejscu zamieszkania zameldowała się w dniu 25 lutego 2014 r., natomiast pod adresem w W. przy ulicy (...) mieszka jej były mąż, który zawsze przekazywał jej korespondencję, jednak decyzja określająca warunki umorzenia datowana na styczeń 2015 r. nie została przesłana ani pod aktualny adres we wsi Z., ani też na poprzedni adres (...). W związku z powyższym wniosła o uznanie decyzji za niedoręczoną i przywrócenia jej terminu spłaty należności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując okoliczności podniesione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 lutego 2013 r. A. C. (posługująca się wówczas nazwiskiem B. – P.), na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. o umorzenie nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. W treści wniosku jako swój adres zamieszkania ubezpieczona wskazała W., ul. (...). Dnia 2 marca 2013 r. A. C. wyszła za mąż i wówczas zmieniła nazwisko z B. – P. na C.. W dniu 1 sierpnia 2013 r. na druku wniosku o umorzenie należności ubezpieczona uczyniła adnotację – wskazując adres do korespondencji: „(...)-(...) W., ul. (...)”, będący wówczas adresem jej obecnego męża. W styczniu 2014 r. A. C. przeprowadziła się i zamieszkała w miejscowości Z. w powiecie (...), zaś od 25 lutego 2014 r. zameldowała się pod tym adresem na pobyt stały. Od tego czasu w ogóle nie podejmowała korespondencji w W. przy ulicy (...). Przy ulicy (...) w W. zamieszkiwał i aktualnie także przebywa, były mąż ubezpieczonej J. P., który – jeśli ma taką możliwość – odbiera korespondencję i przekazuje ją ubezpieczonej (wniosek o umorzenie należności – k.1-5 akt rentowych, wyjaśnienia ubezpieczonej, odpis skrócony aktu urodzenia k.31 akt sprawy; zaświadczenie o zameldowaniu pod adresem Z. w pow. (...) k.32 akt sprawy).

Na mocy postanowienia z dnia 25 marca 2013 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. zawiesił postępowanie w sprawie wniosku ubezpieczonej z dnia 13 lutego 2013 r. o umorzenie należności z tytułu składek. Odpis postanowienia został doręczony ubezpieczonej na adres w W. przy ulicy (...) (postanowienie k.11 akt rentowych). Następnie postanowieniem z dnia 12 grudnia 2013 r. organ podjął postępowanie w sprawie. Odpis postanowienia został wysłany ubezpieczony na adres przy ulicy (...). Przesyłka nie została podjęta. Na podstawie decyzji nr (...) z dnia 21 października 2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych określił wymiar należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy, podlegających umorzeniu według stanu na dzień 20 października 2014 r. Odpis decyzji w tym

przedmiocie został przesłany ubezpieczonej na ulicę (...) w W.. A. C. nie odebrała korespondencji (decyzja k.69-73 akt rentowych).

W dniu 15 stycznia 2015 r. (nr (...)) organ rentowy wydał nową decyzję określającą warunki umorzenia (wskazując, że we wcześniejszej decyzji z 21 października 2014r. błędnie określił należności podlegające umorzeniu) podając, iż według stanu na dzień 13 lutego 2013 r. umorzeniu będą podlegały następujące należności A. P.: z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za miesiące kwiecień 2002 r. i lipiec 2002 r. oraz za okres od września do listopada 2002 r. i od maja 2003 r. do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 11.644,69 zł, w tym z tytułu: składek – 5.350,69 zł, odsetek – 5.844 zł i opłaty dodatkowej – 450 zł; a nadto z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lutego do marca 2004 r. i od lutego do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 1.916,39 zł, w tym z tytułu: składek – 927,39 zł, odsetek – 909 zł i opłaty dodatkowej – 80 zł. Jednocześnie w treści decyzji wskazano, iż warunkiem umorzenia wskazanych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu (z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie), które należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie systemowej oraz wydanym na jej podstawie Rozporządzeniu rady ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Odpis decyzji przesłano początkowo na adres przy ulicy (...), a następnie z uwagi na niepodjęcie przesyłki, także na adres przy ulicy (...). Pod żadnym z tych adresów korespondencja nie została podjęta przez ubezpieczoną (decyzja, notatka służbowa k.75,76 akt rentowych).

Następnie pismem z dnia 2 czerwca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwrócił się do ubezpieczonej z informacją, iż przysługuje jej prawo do wypowiedzenia się w sprawie, przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. W piśmie tym wskazano również, iż zgodnie z art. 41 ustawy kodeks postępowania administracyjnego, w toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy, mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu. W razie zaniedbania tego obowiązku, doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny. Pismo to zostało przesłane ubezpieczonej na adres przy ulicy (...) w W.. Przesyłka nie została podjęta (pismo z dnia 2 czerwca 2016 r. – akta rentowe).

Zaskarżoną decyzją z dnia 10 czerwca 2016 r. (nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) w zw. z art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551), odmówił umorzenia należności A. P. z tytułu składek na:

⚫

ubezpieczenia społeczne za miesiące kwiecień 2002 r. i lipiec 2002 r. oraz za okres od września do listopada 2002 r. i od maja 2003 r. do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 11.644,69 zł, w tym z tytułu: składek – 5.350,69 zł, odsetek – 5.844 złotych i opłaty dodatkowej – 450 zł;

⚫

ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lutego do marca 2004 r. i od lutego do czerwca 2005 r. w łącznej kwocie 1.916,39, w tym z tytułu: składek – 927,39 zł, odsetek – 909 złotych i opłaty dodatkowej – 80 złotych.

W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż ubezpieczona nie spełniła przesłanki warunkującej umorzenie wymienionych należności, to jest w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, tj. od dnia 4 marca 2015 r., nie uregulowała należności niepodlegających umorzeniu z tytułu składek oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia , opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych. Odpis przedmiotowej decyzji został przesłany ubezpieczonej na adres przy ulicy (...) w (...). Przesyłkę odebrał jej były mąż J. P. w dniu 12 lipca 2016 r. (decyzja k.79 akt rentowych).

Kwota zaległości niepodlegających umorzeniu, do uregulowania których zobowiązana była ubezpieczona to 1.690,00 zł. (informacja z ZUS k.14-15 akt sprawy). W dniu 18 stycznia 2017 r. A. C. uiściła na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych łącznie kwotę 1.690,00 zł z tytułu należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy (dowody wpłat k.23-25 akt sprawy).

Powyższy stan faktyczny, który nie był przedmiotem sporu między stronami, został ustalony na podstawie wskazanych przy poszczególnych ustaleniach dowodów z dokumentów, które Sąd w całości uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej okazało się uzasadnione.

Jak wynika z akt sprawy, ubezpieczona A. C. (poprzednie nazwisko B. – P.) w lutym 2013 r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z wnioskiem o umorzenie nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od 1 stycznia 1999 r. do dnia 29 lutego 2009 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. u umorzeniu należności z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551) /dalej jako ustawa abolicyjna/. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 powołanej ustawy abolicyjnej, na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału ZUS, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. W takim wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności podlegających umorzeniu, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych (art. 1 ust. 8 ustawy). Warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie – na dzień wydania decyzji w przedmiocie umorzenia należności – niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez wskazane powyżej odpowiednie podmioty (art. 1 ust. 10 ustawy). Niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej, w dniu 15 stycznia 2015 r. wydał decyzję określającą warunki umorzenia, wskazując iż warunkiem umorzenia wymienionych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu – w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się przedmiotowej decyzji. Nie można uznać jednak – wbrew twierdzeniom organu rentowego – iż owa decyzja została skutecznie doręczona ubezpieczonej, a w konsekwencji, że A. C. nie opłaciła w terminie należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu. Odpis powyższej decyzji z dnia 15 stycznia 2015 r. został przesłany ubezpieczonej (A. P.) listem poleconym na adres w W. przy ulicy (...) i z uwagi na niepodjęcie przesyłki w terminie – przesłany ponownie na adres przy ulicy (...). Mimo wysłania korespondencji na dwa znane organowi rentowemu adresy – korespondencja nie została doręczona adresatowi. W związku z powyższym organ rentowy – nieprawidłowo w ocenie Sadu – uznał przesyłkę za doręczoną z dniem 4 marca 2015 r. (tj. w dniu następnym po niepodjęciu ponownie awizowanej przesyłki). W tym czasie ubezpieczona nie zamieszkiwała już pod adresem ani przy ul. (...), ani przy ulicy (...) i w związku z tym nie odbierała w tym miejscu korespondencji. Na stałe zamieszkiwała w miejscowości Z., w powiecie (...), o czym nie poinformowała organu rentowego. Natomiast w W. przy ulicy (...) mieszkał były mąż ubezpieczonej, który nieregularnie odbierał korespondencję skierowaną do ubezpieczonej. Nie ulega jednak wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W., w toku postępowania nie pouczył ubezpieczonej o konieczności zawiadamiania organu o zamianie miejsca zamieszkania, bądź wskazywania aktualnego adresu do korespondencji. Pouczenie w tym przedmiocie organ zawarł dopiero w skierowanym do A. C. piśmie z dnia 2 czerwca 2016 r., które w istocie także nie zostało jej doręczone. Zgodnie z treścią art.41 § 1 k.p.a. w toku postępowania strony oraz ich przedstawiciele i pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić organ administracji publicznej o każdej zmianie swojego adresu, w tym adresu elektronicznego. W myśl § 2 powołanego przepisu, w razie zaniedbania tego obowiązku, doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem ma skutek prawny. Należy jednak zdecydowanie podkreślić, iż zastosowanie art. 41 § 2 k.p.a. możliwe jest jedynie wówczas, gdy strona została prawidłowo pouczona o skutkach wypływających z niedopełnienia obowiązku normowanego w art. 41 § 1 k.p.a. Wynika to z ogólnej zasady określonej w art. 9 k.p.a., zgodnie z którą organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Niedopełnienie tych obowiązków przez organ stanowi naruszenie prawa. Wypada zauważyć, że obowiązkiem organu jest pouczenie strony przy pierwszym doręczeniu o treści art. 41 k.p.a. Wszczynając postępowanie organ administracji publicznej obowiązany jest ustalić adres do doręczeń oraz pouczyć stronę o obowiązku poinformowania o zmianie adresu i o konsekwencjach prawnych określonych w art. 41 § 2 k.p.a. Jednocześnie doręczenie korespondencji na dotychczasowy adres, bez uprzedniego pouczenia strony o ciążącym na niej obowiązku – nie może zostać uznane za skuteczne (por. wyrok WSA siedziba w K. z dnia 20 grudnia 2012 r., II SA/Kr 1426/12; wyrok WSA siedziba w G. z dnia 21 maja 2014 r., II SA/Gd 843/13).

Bezsprzecznie w niniejszej sprawie organ rentowy nie sprostał powyższym obowiązkom i nie pouczył ubezpieczonej w odpowiednim czasie o konieczności poinformowania organu o każdej zmianie jej miejsca zamieszkania i skutkach niedopełnienia tego obowiązku. W związku z tym nie sposób uznać, że organ rentowy w sposób prawidłowy doręczył ubezpieczonej decyzję określającą warunki umorzenia (z dnia 15 stycznia 2015 r.), a w konsekwencji, iż w dniu 4 marca 2016 r. upłynął 12 miesięczny termin od uprawomocnienia się tej decyzji (4 marca 2015 r.), w którym to okresie ubezpieczona winna była uregulować należne składki na rzecz organu rentowego. A. C. bowiem dopiero z chwilą otrzymania decyzji w przedmiocie odmowy umorzenia należności dowiedziała się o wydaniu decyzji określającej warunki umorzenia i wówczas niezwłocznie opłaciła należne składki na rzecz organu rentowego. W tym stanie rzeczy uznać należy, że spełniła przesłankę warunkującą umorzenie należności z tytułu składek, to jest opłaciła należności niepodlegające umorzeniu w odpowiednim terminie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.