Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 kwietnia 2016 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił J. N. prawa do emerytury rolniczej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca pobiera emeryturę z ZUS, do której, przy ustalaniu prawa do tego świadczenia, zostały zaliczone następujące okresy podlegania ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności rolniczej, jakimi legitymował się ubezpieczony: od dnia 31 marca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1982 roku oraz od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 13 października 1996 roku (okres podlegania ubezpieczeniu rolników). Podniósł także, że przy ustalaniu prawa do świadczenia z ZUS zaliczono okresy zatrudnienia: od dnia 21 sierpnia 1958 roku do dnia 31 sierpnia 1958 roku, od dnia 6 kwietnia 1959 roku do dnia 28 listopada 1959 roku, od dnia 14 marca 1960 roku do dnia 25 października 1962 roku, od dnia 30 października 1962 roku do dnia 15 października 1964 roku, od dnia 12 listopada 1964 roku do dnia 31 marca 1973 roku, od dnia 3 kwietnia 1973 roku do dnia 30 marca 1977 roku, od dnia 14 października 1996 roku do dnia 31 października 1996 roku, od dnia 1 września 2009 roku do dnia 31 października 2010 roku. Organ rentowy wskazał, że nie można zaliczyć tych okresów do okresów ubezpieczenia, od których zależy prawo do emerytury rolniczej, w związku z czym przy ustalaniu prawa do takiej emerytury możliwe jest zaliczenie wnioskodawcy jedynie okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu od dnia 14 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku, co daje 3 miesiące na wymaganych 25 lat, a zatem brak podstaw do przyznania wnioskodawcy żądanego świadczenia. ( decyzja – k. 15-15 odw. akt KRUS).

Od powyższej decyzji J. N. złożył w dniu 16 maja 2016 roku odwołanie, kwestionując jej słuszność i wnosząc o przyznanie prawa do emerytury rolniczej. Wniósł o uwzględnienie zakwestionowanych okresów do okresów ubezpieczenia będących podstawą ustalenia prawa do emerytury rolniczej. ( odwołanie k. 2-4).

Prezes Rolniczego (...) wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji ( odpowiedź na odwołanie - k. 5-6).

Na rozprawie z dnia 20 stycznia 2017 roku wnioskodawca poparł odwołanie, oświadczając, że od 1972 roku opłacał składki z tytułu działalności rolniczej pozostając równoległe w zatrudnieniu do dnia 30 marca 1977 roku. Podał, że nie kwestionuje okresów przyjętych mu przez ZUS do ustalenia emerytury wcześniejszej wynikającej z zaświadczenia z dnia 22 lipca 2016 roku. Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o oddalenie odwołania. (stanowiska 00:01:15-00:11:16 – płyta CD k. 34)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. N. urodził się w dniu (...). (bezsporne)

W okresie od dnia 21 sierpnia 1958 roku do dnia 31 sierpnia 1958 roku oraz w okresie od dnia 6 kwietnia 1959 roku do dnia 28 listopada 1959 roku wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Po raz kolejny odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w okresie od dnia 14 marca 1960 roku do dnia 30 listopada 1960 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kopacza. (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach - k. 6 akt KRUS)

W okresie od dnia 1 grudnia 1960 roku do dnia 24 października 1962 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku tkacza. W okresie tego zatrudnienia tj. od dnia 30 października 1962 roku do dnia 15 października 1964 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska - od dnia 12 listopada 1964 roku do dnia 31 marca 1973 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mistrza tkackiego. (świadectwo pracy - k. 7 – 7 odw. akt KRUS)

W okresie od dnia 3 kwietnia 1973 roku do dnia 30 marca 1977 roku J. N. był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mistrza tkackiego. (świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia – k. 5 akt KRUS)

Wnioskodawca w okresie od dnia 14 października 1996 roku do dnia 31 października 1996 roku prowadził własną działalność gospodarczą. (bezsporne)

W okresie od dnia 1 listopada 1996 roku do dnia 22 października 1997 roku wnioskodawca korzystał ze świadczenia rehabilitacyjnego. (bezsporne)

W okresie od dnia 1 września 2009 roku do dnia 31 października 2010 roku J. N. był zatrudniony w P.H.U. (...) s.c. (bezsporne)

Wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie:

- od dnia 31 marca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1982 roku,

- od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 13 października 1996 roku

Od dnia 1 stycznia 1983 roku Wnioskodawca został objęty Funduszem Ubezpieczenia Społecznego (...) ( (...)).

(pismo ZUS - k. 16 akt KRUS, zaświadczenie ZUS z dnia 22 lipca 2016 roku – k.22, zaświadczenie KRUS dotyczące okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, okresów podlegających zaliczeniu oraz wysokości opłaconych składek – k. 8-8 odw. akt KRUS/

Wnioskodawca pobiera emeryturę z ZUS. Do wysokości tej emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. uwzględnił mu 17 lat, 8 miesięcy i 9 dni okresów składkowych, 11 miesięcy i 22 dni okresów nieskładkowych oraz 13 lat, 9 miesięcy i 13 dni okresów uzupełniających – rola.

Do uprawnień emerytalnych wnioskodawcy przyjął następujące okresy zatrudnienia:

- od dnia 21 sierpnia 1958 roku do dnia 31 sierpnia 1958 roku,

- od dnia 6 kwietnia 1959 roku do dnia 28 listopada 1959 roku,

- od dnia 14 marca 1960 roku do dnia 25 października 1962 roku,

- od dnia 30 października 1962 roku do dnia 15 października 1964 roku,

- od dnia 12 listopada 1964 roku do dnia 31 marca 1973 roku,

- od dnia 3 kwietnia 1973 roku do dnia 30 marca 1977 roku,

- od dnia 14 października 1996 roku do dnia 31 października 1996 roku,

- od dnia 1 września 2009 roku do dnia 31 października 2010 roku tj. łącznie 18 lat, 10 miesięcy i 9 dni

oraz okresy ubezpieczenia społecznego rolników:

- od dnia 31 marca 1977 roku do dnia 31 grudnia 1982 roku,

- od dnia 1 stycznia 1983 roku do dnia 13 października 1996 roku

tj. łącznie 19 lat, 7 miesięcy i 7 dni.

( pismo ZUS z dnia 24 kwietnia 2016 roku - k. 12 akt KRUS, pismo ZUS z dnia 25 kwietnia 2016 roku – k. 16 akt KRUS, zaświadczenie ZUS z dnia 22 lipca 2016 roku – k.22)

W dniu 4 lutego 2016 roku J. N. złożył wniosek o emeryturę z tytułu posiadania działów specjalnych produkcji rolnej, w którym podał, że: nie jest właścicielem ani posiadaczem ani dzierżawcą gospodarstwa rolnego (posiada działy specjalne), nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, nie był domownikiem w gospodarstwie rolnym, nie jest nigdzie zatrudniony, pobiera emeryturę z ZUS, posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności, a jego żona W. N. również nie jest nigdzie zatrudniona, jest właścicielką, posiadaczką, dzierżawcą gospodarstwa rolnego tj. posiada działy specjalne nadto ma ustalone prawo do świadczenia emerytalno-rentowego z KRUS. ( wniosek – k. 2-2 odw. akt KRUS)

Rozpoznając wniosek odwołującego o emeryturę rolniczą Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zaliczył wnioskodawcy okres, który nie został uwzględniony przez ZUS przy ustalaniu prawa do emerytury pracowniczej – od dnia 14 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku, za który opłacono składki na ubezpieczenie społeczne, co dało 3 miesiące ( raport ustalenia uprawnień do świadczenia – k. 14 akt KRUS, decyzja – k. 15-15 odw. akt KRUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie w postaci dokumentów zawartych w załączonych aktach emerytalnych wnioskodawcy, które nie były kwestionowane w toku postępowania sądowego przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych powodów, ażeby zakwestionować ich moc dowodową z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z przepisem art.19 ust.1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 227 ze zm.; dalej – ustawa o u.s.r. ), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny określony w ust. 1a i 1 b;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Stosownie do treści art.19 ust.1 b pkt 1 ustawy wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie do dnia 31 grudnia 1947 roku wynosi co najmniej 65 lat.

W myśl art.19 ust.2 ustawy emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Jednocześnie zgodnie z art.19 ust.2 b cytowanej ustawy, przepis art.19 ust.2 stosuje się do rolnika, który do dnia 31 grudnia 2017 roku spełnił warunki, o których mowa w ust.2.

Zgodnie z treścią art.20 ust.1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 227 ze zm.; dalej – ustawa o u.s.r.) do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi

Okresów, o których mowa w ust.1 nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (art. 20 ust. 2).

Przepisu ust.1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku. (art. 20 ust. 3)

Przedmiotem rozstrzygnięcia niniejszego sporu było ustalenie czy pozwany organ rentowy słusznie nie uwzględnił do okresów ubezpieczenia wnioskodawcy zaliczonych mu przy ustaleniu emerytury przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – II Oddział w Ł., a wynikających z przedłożonego w toku procesu przez odwołującego zaświadczeniu z dnia 22 lipca 2016 roku (k. 22). Wnioskodawca nie kwestionował przy tym tych okresów przyjętych przy ustaleniu emerytury przez wskazany organ.

Jak zostało ustalone, w spornym okresie – od 1972 roku - ubezpieczony co prawda opłacał składki z tytułu działalności rolniczej, jednakże był w tym samym czasie zatrudniony do dnia 30 marca 1977 roku (z przerwą 2 dni – 1 i 2 kwietnia 1973 roku) i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym w ZUS.

Ustalenia Sądu poczynione w niniejszej sprawie wykazały, że wnioskodawca uzyskał najpierw emeryturę pracowniczą, przy czym wymagane 25 lat stażu emerytalnego uzupełniono okresem podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, zgodnie z art. 27 pkt 2 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz.887, powoływanej dalej jako ustawa emerytalna).

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę okresy ubezpieczenia rolniczego zaliczone do emerytury pracowniczej nie mogą być ponownie uwzględnione do ustalenia emerytury rolniczej.

Okresy pracowniczego ubezpieczenia mogłyby uzupełnić okres rolniczego ubezpieczenia, gdyby nie zostały zaliczone do emerytury pracowniczej.

Pozwany organ prawidłowo więc zastosował art. 19 i art. 20 ustawy o u.s.r.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę w przypadku ubezpieczonego, który pierwotnie podjął określone działania i uzyskał prawo do emerytury z ubezpieczenia pracowniczego, jednak z koniecznością uzupełnienia okresami ubezpieczenia rolniczego, nie może następnie zmienić tej sytuacji w ten sposób, że uzyska emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników, jednakże również z koniecznością uzupełnienia ubezpieczeniem pracowniczym brakującego do emerytury rolniczej okresu ubezpieczenia.

Sytuacja występująca w rozważanym stanie faktycznym dotyczy okoliczności, gdy ubezpieczony miał staż niewystarczający do uzyskania emerytury w danym systemie z możliwością uzyskania świadczenia przez doliczenie stażu ubezpieczenia z drugiego systemu. Rozwiązanie to kierowane jest podmiotowo do osoby, która sama decyduje czy z niego skorzysta. W sytuacji braku stażu emerytalnego nie nabywa bowiem prawa do emerytury w żadnym systemie. Kwestionowane rozwiązanie prawne pozostawia więc woli ubezpieczonego który system do uzyskania świadczenia emerytalnego wybierze. Nie jest pozbawiony możliwości oceny skutków takiego wyboru, jako że w pełni możliwe jest uprzednie hipotetyczne wyliczenie wysokości świadczeń w poszczególnych systemach. Wybór ubezpieczonego decyduje jednak o dalszych konsekwencjach. Uzyskanie emerytury w systemie pracowniczym modelowo wyklucza już dalsze ubezpieczenie emerytalne w systemie ubezpieczenia społecznego rolników (art. 16 ust. 3 ustawy o u.s.r.).

Ubezpieczony po takiej decyzji nie uzyska więc już dalszych okresów ubezpieczenia społecznego rolników, jako samodzielnej podstawy ubezpieczenia do uzyskania emerytury w tym systemie. Kalkulacja taka może być również aktualna, gdy ubezpieczony posiadając wystarczający staż emerytalny w jednym systemie, wystąpi mimo to o świadczenie do systemu, w którym staż emerytalny musi uzupełnić z drugiego ubezpieczenia. Są to podstawowe uwarunkowania wynikające z obu cytowanych ustaw, zatem nie można przyjąć, że nie są znane ubezpieczonym przed podejmowaniem decyzji o wyborze systemu, w którym uzyskują świadczenie emerytalne. Wybór prawa do emerytury w danym systemie wyklucza jednak możliwość późniejszego wyboru emerytury w drugim systemie. Nie jest więc uprawione założenie skarżącego, że pierwotny wybór może ulec zmianie.

Wskazane rozwiązanie prawne realizuje zasadę jednego świadczenia w przypadku posiadania niepełnego ubezpieczenia pracowniczego lub rolniczego, co dla sytuacji takich jak w przypadku wnioskodawcy, wyraża się właśnie w możliwości zaliczenia jako uzupełniających okresów ubezpieczenia z jednego systemu w drugim. Wybranie emerytury w systemie pracowniczym uwzględnia również rekompensatę za ewentualny okres podwójnego ubezpieczenia (z tytułu zbiegu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników i ubezpieczenie pracownicze) według art. 56 ustawy emerytalnej. W przypadku wnioskodawcy posiadane okresy ubezpieczenia nie pozwalały mu na odrębne i samodzielne ustalanie emerytury w systemie powszechnym (pracowniczym) i rolniczym. Mimo to, po osiągnięciu wieku emerytalnego uzyskał prawo do ustalenia emerytury. Wybrał emeryturę w systemie pracowniczym. Ma więc prawo do emerytury w jedynym systemie przez siebie wybranym. Dla takiej sytuacji ustawodawca nie przewiduje możliwości zamiany, której skarżący żąda w sprawie. To jest, że będzie mógł zrezygnować z pierwszego systemu i wybrać świadczenie w drugim systemie, oczywiście z koniecznością uzupełnienia okresem z pierwszego systemu.

Reasumując - dokonanie przez ubezpieczonego wyboru co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie (art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o u.s.r. i art. 10 ust. 3 ustawy emerytalnej). Podobne stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 maja 2007 roku w sprawie o sygn. akt II UK 164/06 (opublikowanym w Legalis nr 100219)

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie jako niezasadne.

K. P.