Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 maja 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił D. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że wprawdzie lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 12 kwietnia 2016 roku ustalił, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy i niezdolna do samodzielnej egzystencji do 30 kwietnia 2018 roku, a niezdolność ta powstała w trakcie świadczenia rehabilitacyjnego, to jednak nie spełnia ona warunku posiadania wymaganych 5 lat pracy w dziesięcioleciu przed powstaniem niezdolności do pracy, tj. w okresie od 8 maja 2006 roku do 7 maja 2016 roku, ponieważ skarżąca udowodniła jedynie 3 lata, 4 miesiące i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 2 lata, 6 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i 4 lata, 6 miesięcy i 17 dni okresów nieskładkowych przyjętych zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej w wymiarze 1/3 udowodnionych okresów składkowych, tj. 10 miesięcy i 3 dni, a w dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku, tj. od 11 marca 2006 roku do 10 marca 2016 roku skarżąca udowodniła jedynie 3 lata, 5 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 2 lata, 6 miesięcy i 27 dni okresów składkowych i 4 lata, 5 miesięcy i 29 dni okresów nieskładkowych przyjętych zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej w wymiarze 1/3 udowodnionych okresów składkowych, tj. 10 miesięcy i 9 dni. Łączny okres ubezpieczenia wyniósł 29 lat, 7 miesięcy i 13 dni w tym 22 lata, 2 miesiące i 17 dni okresów składkowych oraz 16 lat, 1 miesiąc i 13 dni okresów nieskładkowych przyjętych zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej w wymiarze 1/3 udowodnionych okresów składkowych, tj. 7 lat, 4 miesięcy i 26 dni. Za datę niezdolności do pracy przyjęto 8 maja 2016 roku jako datę końcową okresu, w którym powstała niezdolność do pracy wobec braku możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy. (decyzja k. 49-49 odw. akt ZUS dot. renty)

W dniu 8 czerwca 2016 roku wnioskodawczyni złożyła odwołanie uznając powyższą decyzję za krzywdzącą i wnosząc o jej zmianę oraz o zasądzenie zaległych świadczeń wraz z odsetkami oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu powołała się na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 roku (sygn. akt: I UZP 5/05), zgodnie z którą renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Nadto wnioskodawczyni zakwestionowała datę powstania niezdolności do pracy (8 maja 2016 roku) wskazując, że za datę kończącą okres w którym powstała niezdolność do pracy uznać należy 19 listopada 2014 roku (przeprowadzenie zabiegu endoskopowego protezowania dróg żółciowych) co czyni bezprzedmiotowym wskazane w treści decyzji obliczenia w zakresie udokumentowanych przez ubezpieczoną okresów składkowych i nieskładkowych. (odwołanie k. 2-4)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 20 czerwca 2016 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie w części dotyczącej niespełnienia przez wnioskodawczynię warunku wskazanego w art.57 ust.2 ustawy emerytalnej oraz o odrzucenie odwołania w części dotyczącej daty powstania niezdolności do pracy wobec niezłożenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika. Dodatkowo podniósł, że powoływana w odwołaniu uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 roku nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie z uwagi na obowiązujący od 23 września 2011 roku przepis art.58 ust.4 ustawy emerytalnej stanowiący, że przepisu art.57 ust.2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art.6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Wskazał też, że wnioskodawczyni nie złożyła sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika z dnia 12 kwietnia 2016 roku, w którym uznano ją za całkowicie niezdolną do pracy oraz, że niezdolność ta powstała w dniu 8 maja 2016 roku. (odpowiedź na odwołanie k. 6-7)

Na rozprawie w dniu 9 września 2016 roku pełnomocnik wnioskodawczyni – jej mąż J. R. poparł odwołanie, oświadczając, że niezłożenie przez wnioskodawczynię sprzeciwu wynikało z braku pouczenia w tym zakresie. Pełnomocnik ZUS wniósł o odrzucenie odwołania. (stanowiska 00:02:33 - 00:07:55 – płyta CD k. 15/

Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2017 roku pełnomocnicy wnioskodawczyni poparli odwołanie, wnosząc o zasądzenie należnych świadczeń z odsetkami od dnia wytoczenia powództwa oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o odrzucenie odwołania. (stanowiska 00:01:33 - 00:02:46, 00:06:20-00:06:47 – płyta CD k. 80/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. R. urodziła się w dniu (...). Z zawodu jest technikiem ekonomistą. /bezsporne, wniosek – akta ZUS dot. renty/

W okresie od 15 maja 2015 roku do 8 maja 2016 roku pobierała świadczenie rehabilitacyjne. /decyzja k. 8-8 odw. akt ZUS dot. świadczenia rehabilitacyjnego z maja 2015 roku/

Skarżąca w dniu 11 marca 2016 roku złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. /wniosek - akta ZUS dot. renty/

Orzeczeniem z dnia 12 kwietnia 2016 roku lekarz orzecznik uznał, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji do 30 kwietnia 2018 roku i stwierdził, że niezdolność ta powstała w czasie świadczenia rehabilitacyjnego. Lekarz ten rozpoznał u wnioskodawczyni: stan po (...) z powikłaniami w postaci (...) o ciężkim przebiegu i perforacją dwunastnicy, stan po wielokrotnych laparotomiach i ewakuacjach ropni zaotrzewnowych oraz jamy otrzewnej; stan po hemikolektomii prawostronnej, niewydolność wielonarządową w przebiegu (...), stan po resekcji głowy kości udowej prawej z powodu destrukcji w przebiegu zacieku treści ropnej z przestrzeni zaotrzewnowej - biodro wiszące prawe. /orzeczenie k. 17 – 17 odw. akt ZUS, opinia lekarska k. 62 dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej/

Wnioskodawczyni nie złożyła sprzeciwu od powyższego orzeczenia. /bezsporne/

W ostatnim dziesięcioleciu liczonym od daty powstania niezdolności do pracy, tj. od 8 maja 2006 roku do 7 maja 2016 roku okresy składkowe i nieskładkowe wyniosły 3 lata, 4 miesiące i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 2 lata, 6 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i 10 miesięcy i 3 dni okresów nieskładkowych (przyjęte w 1/3 udowodnionych okresów składkowych), oraz w ostatnim dziesięcioleciu liczonym przed datą złożenia wniosku, tj. od 11 marca 2006 roku do 10 marca 2016 roku okresy składkowe i nieskładkowe wyniosły 3 lata, 5 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym 2 lata, 6 miesięcy i 27 dni okresów składkowych i 10 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych (przyjęte w 1/3 udowodnionych okresów składkowych). /karta przebiegu zatrudnienia k. 46-47 akt ZUS /

Ogólny staż ubezpieczenia wnioskodawczyni wynosi 22 lata, 2 miesiące i 17 dni okresów składkowych oraz 7 lat, 4 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych (przyjęte w 1/3 udowodnionych okresów składkowych), łącznie 29 lat, 7 miesięcy i 13 dni. /karta przebiegu zatrudnienia k. 46-47 akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wymienione niekwestionowane przez strony dokumenty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni D. R. nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 w związku z art.58 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. Nr poz. 88 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat

3. niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Stosownie do treści art.57 ust. 2 cytowanej ustawy, przepisu art.57 ust.1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 12 powyższej ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust 1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W przypadku ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, okresy składkowe i nieskładkowe muszą wynosić łącznie co najmniej 5 lat (art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy).

W myśl art. 58 ust. 2 pięcioletni staż okresów składkowych i nieskładkowych powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Wskazać należy, że ustawodawca od 23 września 2011 roku w art.1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2011 roku Nr 187, poz. 1112) dokonał kolejnej nowelizacji przepisu art.58 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przez dodanie do art.58 ustępu 4, zgodnie z którym przepisu ust.2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Oznacza to, że ustawodawca w tym wypadku odstąpił od wykazywania powyższego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 5 lat przez ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały, że zarówno w dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku o rentę, jak i poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy odwołująca nie ma wymaganych 5 lat okresu składkowego i nieskładkowego. Nadto nie może ona być zwolniona z tego wymogu na mocy art.58 ust.4 bowiem nie udowodniła 25 lat okresu składkowego.

Odwołująca stała się niezdolna do pracy już po zmianie jakiej dokonało wprowadzenie do ustawy rentowej art.58 ust.4.

Sąd dostrzega przy tym fakt, że przed momentem wejścia w życie art.58 ust 4 ustawy, art.57 ust.2 był rozumiany w ten sposób, że stanowił samodzielną podstawę do przyznania świadczenia osobie, która była całkowicie niezdolna do pracy i jednocześnie udowodniła okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn., już bez potrzeby wykazywania 5-letniego okresu ubezpieczenia przypadającego w ostatnim dziesięcioleciu przypadającym przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, na co wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale z 23 marca 2006 r.

Jednakże, wobec wprowadzenia do ustawy nowej zasady, wynikającej z art.58 ust.4 ustawy, uchwała ta straciła aktualność. Nie jest już bowiem zasadne twierdzenie, że art.57 ust.2 w sposób szczególny w porównaniu do przesłanek (warunków) przewidzianych w ust.1 określa przesłanki prawa do renty, a określony w nim minimalny wymagany okres składkowy i nieskładkowy spełnia przewidziany w ust.1 pkt 2 warunek uzyskania prawa do renty w postaci posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego i przez to przepis art.58 ust.1 nie odnosi się do art.57 ust.2, który określił minimalny okres składkowy i nieskładkowy. Właśnie treść art.58 ust.4 potwierdza, że ustawodawca nie traktuje art.57 ust.2 jako samodzielnie określającego wymogi dotyczące minimalnego stażu ubezpieczeniowego, ale że jest on określony w art.58 i jest ustalany zgodnie z wynikającymi z jego ust.1, ust.2 i ust.4 zasadami. Wprost bowiem przewidziano, że całkowita niezdolność do pracy nie zwalnia z konieczności posiadania minimalnego stażu ubezpieczeniowego i to przypadającego w ostatnim dziesięcioleciu przed wnioskiem lub powstaniem niezdolności do pracy, konieczne ku temu jest jeszcze wylegitymowanie się 25 latami okresów składkowych.

Reasumując poczynione rozważania, odwołująca nie mogła nabyć prawa do świadczenia jedynie w oparciu o treść art.57 ust.2 rozumianego w sposób przedstawiony w omówionej wyżej uchwale Sądu Najwyższego, gdyż utraciła ona swą aktualność. W związku z tym musiała spełnić wszelkie warunki z art.57 ust.1 pkt 1, 2 i 3, w tym i warunek posiadania co najmniej 5 lat składkowych i nieskładkowych przypadających na dziesięciolecie poprzedzające powstanie niezdolności do pracy i złożenie wniosku. Nie została z niego zwolniona, bowiem, choć jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, to jednak nie legitymuje się okresem 25 lat składkowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni w zakresie zarzutu opartego na podstawie przepisu art.57 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (pkt 1 wyroku).

Zważywszy natomiast na fakt, że skarżąca zakwestionowała datę powstania niezdolności do pracy, zarzut ten Sąd potraktował jako sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 12 kwietnia 2016 roku i sprawę w tym zakresie przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych – II Oddziałowi w Ł. celem rozpoznania i wydania decyzji (pkt 2 wyroku)

K.P.