Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Gałas (spr.)

Sędziowie: SO Paweł Kieta

SO Renata Puchalska

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2017 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. J.

o zmianę wpisu w KRS

na skutek apelacji wnioskodawcy

na pkt II i III postanowienia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 21 lipca 2016 roku sygn. akt Wa.XIV Ns-Rej.KRS (...)

postanawia:

oddalić apelację.

SSO Paweł Kieta SSO Anna Gałas SSO Renata Puchalska

Sygn. akt: XXIII Ga 1516/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w sprawie o wpis zmian do Krajowego Rejestru Sądowego na wniosek (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w N. J. (dalej też: wnioskodawca) wpisał zmianę § 16 umowy spółki (pkt I.), oddalił wniosek w pozostałym zakresie (pkt II) oraz odmówił przyjęcia do akt rejestrowych tekstu jednolitego umowy spółki (pkt III.).

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że wnioskodawca domagał się wpisania zmian w rejestrze polegających na zarejestrowaniu zmiany umowy spółki obejmującej również obniżenie z jednoczesnym podwyższeniem kapitału zakładowego oraz zmianę danych wspólników.

Postanowieniem z dnia 18 maja 2016 r. referendarz sądowy odmówił wpisu. Referendarz podniósł brak postępowania konwokacyjnego. Na orzeczenie to wnioskodawca wniósł skutecznie skargę, co spowodowało utratę mocy zaskarżonego postanowienia ( art. 398 ²² § 2 w zw. z art. l3 § 2 k.p.c.). W skardze podniesiono, że w sprawie nie doszło do zwrotu wspólnikowi - wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, ale do zapłaty wynagrodzenia za nabyte przez spółkę udziały.

Rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Dnia 28 stycznia 2016 r. została podjęta uchwała nr 2 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. - o umorzeniu 250 udziałów o wartości nominalnej 25.000 zł poprzez nabycie ich przez spółkę za wynagrodzeniem oraz o obniżeniu kapitału zakładowego do 75.000 zł. Treść uchwały nie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego co do tego, że umorzenie udziałów następuje nie z czystego zysku, ale z obniżeniem kapitału zakładowego.

Następnie dnia 5 kwietnia 2016 r. została podjęta uchwała (nr l pkt II i III) o podwyższeniu kapitału zakładowego do 100.000 zł. Obie uchwały zostały zgłoszone do sądu rejestrowego jednocześnie. Jak ustalił Sąd Rejonowy i co zostało potwierdzone przez wnioskodawcę zarząd nie dokonał postępowania konwokacyjnego.

Odnosząc się do zasadniczej kwestii wpisu zmian w KRS będących konsekwencją podjęcia uchwał o obniżeniu kapitału i o podwyższeniu kapitału Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 264 § 1 k.s.h. i wskazał, ze o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego. Stosownie do § 2 przepisów § 1 nie stosuje się, jeżeli pomimo obniżenia kapitału zakładowego nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a jednocześnie z obniżeniem kapitału zakładowego następuje jego podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości.

Według Sądu Rejonowego biorąc pod uwagę konstrukcję dobrowolnego umorzenia udziałów (art. 199 § 1, 2 ,6 i 7 k.s.h.), które następuje poprzez nabycie udziałów przez spółkę zarówno w sytuacji umorzenia z czystego zysku jak i z obniżeniem kapitału zakładowego oraz, co do zasady, następuje za wynagrodzeniem, użyte w art. 264 § 2 k.s.h. określenie „nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy” musi być rozumiane jako sytuacja, w której umorzenie następuje bez wynagrodzenia. Na tożsamość powyższych pojęć w ocenie Sądu Rejonowego wskazuje też analiza art. 189 k.s.h., zgodnie z którym w czasie trwania spółki nie wolno zwracać wspólnikom wniesionych wkładów tak w całości, jak i w części, chyba że przepisy działu I stanowią inaczej. Do takich dopuszczalnych wypłat należą: nabycie udziałów własnych przez spółkę (art. 200 k.s.h.), obniżenie kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości udziałów (art. 263 k.s.h.) lub przez umorzenie określonej liczby udziałów (art. 199 w zw. z art. 263 k.s.h.).

Reasumując, Sąd Rejonowy stwierdził, że skoro zatem w niniejszej sprawie miało dojść do obniżenia kapitału zakładowego poprzez odpłatne umorzenie udziałów, mimo jednoczesnego podwyższenia kapitału zakładowego, konieczne było przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego. Jego brak stanowi przeszkodę we wpisie obniżenia kapitału zakładowego i jego skutków w postaci zmiany danych wspólników.

Mając powyższe na uwadze sąd oddalił wniosek w wpis w tym zakresie (pkt II.) oraz odmówił przyjęcia do akt tekstu jednolitego umowy spółki uwzględniającego te zmiany (pkt III.). Sąd Rejonowy postanowi o wpisie do rejestru zmiany umowy spółki w § 16, jako że żądanie w tym zakresie było zgodne z przepisami prawa (pkt I.).

Apelację od tego postanowienia wywiódł wnioskodawca zaskarżając powyższe postanowienie, w części II i III oddalających wnioski o dokonanie wpisów zmian w KRS spółki odnośnie udziałowców raz konsekwentnych wpisów w statucie spółki, zarzucając przedmiotowemu postanowieniu nieadekwatność oceny i sprzeczność istotnych ustaleń sądu ze stanem faktycznym stosunków w spółce. Wskazując na te zarzuty, wniósł o dokonanie wpisów jak w pierwotnym wniosku spółki.

W uzasadnieniu podniesiono, że doszło do jednoczesnego obniżenia i podwyższenia kapitału zakładowego, albowiem podwyższenie dokonane 5 kwietnia 2016 r. zostało dokonane do pierwotnej wysokości, tj. do 100.000 zł a przeniesienie udziałów ziściło się, o czym świadczy pismo z dnia 3 marca 2016 r. Nadto kwota kapitału zakładowego jako gwarancja dla wierzycieli nie została naruszona, a więc postępowanie konwokacyjne stanowi jedynie uciążliwą dla spółki procedurę, dlatego też Kodeks Spółek Handlowych przewidział na taką okoliczność stosowną i pragmatyczną procedurę, którą spółka zastosowała. Dodatkowo zauważono, że kwota kapitału, który jest przedmiotem sprawy (25.000 zł) jest zupełnie nieadekwatną wartością do skali działania spółki, która w bilansie za 2015 rok wykazuje aktywa w kwocie 11.537.141,22 zł. Ponadto apelująca spółka wskazała, że kapitał został opłacony gotówką i nie ma wątpliwości, co do zachowania constans jego wartości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako niezasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy uznaje za własne. Na akceptację zasługuje również ocena prawna.

Zarzuty apelacji sprowadzają się zasadniczo do zanegowania oceny prawnej jaką zaprezentował Sąd Rejonowy oceniając wniosek spółki o wpis zmian do KRS a konkretnie zmian dotyczących obniżenia kapitału i podwyższenia kapitału spółki oraz w konsekwencji zmian w zakresie wspólników. Istota sprawy sprowadza się do tego, że zdaniem apelującego spółka nie musiała w stanie faktycznym sprawy przeprowadzać postępowania konwokacyjnego, mimo że jest obligatoryjne przy obniżeniu kapitału zakładowego.

Stanowisko apelującego a co za tym idzie zarzuty apelacji (opisowo sformułowane a w istocie dotyczące art. 264 § 2 k.s.h. i jego niezastosowania) są w całości chybione.

Jak wynika z dokumentów w aktach rejestrowych wnioskodawcy, to nadzwyczajne zgromadzenie wspólników w dniu 28 stycznia 2016 r. podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na nabycie udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia (uchwała nr 1), następnie uchwałę o umorzeniu 500 udziałów, po 50 zł każdy, o łącznej wartości nominalnej 25.000,00 zł za łączną kwotę wynagrodzenia dla wspólnika 500.000,00 euro płatnego w dwóch ratach, w drodze nabycia tych udziałów przez spółkę za wymienionym wynagrodzeniem oraz obniżeniu kapitału zakładowego spółki z kwoty 100.000 zł do kwoty 75.000 zł za zgodą wspólników w drodze umorzenia udziałów spółki za wynagrodzeniem.

Wskazane obniżenie kapitału winno być w dalszym ciągu objęte obligatoryjną procedurą konwokacyjną. Według art. 264 § 1 k.s.h. o uchwalonym obniżeniu kapitału zakładowego zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy, licząc od dnia ogłoszenia, jeżeli nie zgadzają się na obniżenie. Wierzyciele, którzy w tym terminie zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni. Wierzycieli, którzy sprzeciwu nie zgłosili, uważa się za zgadzających się na obniżenie kapitału zakładowego.

Bez wątpienia zarząd spółki wnioskodawcy tej procedury konwokacyjnej nie przeprowadził. W dniu 5 kwietnia 2016 r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego z kwoty 75.000 zł do 100.000 zł. Uchwała odwołuje się do wcześniejszego obniżenia kapitału zakładowego. W ocenie Sądu Okręgowego samo powołanie się na podjętą wcześniej uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego (gdzie umorzenie udziałów nastąpiło nie z czystego zysku, ale z obniżeniem kapitału zakładowego, za wynagrodzeniem), choćby następnie podwyższono kapitał do pierwotnej tj. przed obniżeniem wysokości, nie zwalnia spółki od dopełnienia procedury konwokacyjnej.

W istocie wedle art. 264 § 2 k.s.h. przepisów § 1 nie stosuje się, jeżeli pomimo obniżenia kapitału zakładowego nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a jednocześnie z obniżeniem kapitału zakładowego następuje jego podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości.

W sprawie wyjątek ten nie może mieć zastosowania, ponieważ niewątpliwie po pierwsze obniżenie kapitału zakładowego miało miejsce, a więc co do zasady należało o obniżeniu niezwłocznie ogłosić i wezwać wierzycieli do wniesienia sprzeciwu. Tego zaniechano podejmując uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego, co prawda do poprzedniej wysokości ale z uchybieniem tzw. jednoczesności, ponieważ po upływie ponad dwóch miesięcy, co nie jest czasem ani krótkim ani też niezwłocznym. Po drugie, co najistotniejsze, to miało miejsce dobrowolne umorzenie udziałów tj. za zgodą wspólnika w drodze ich nabycia przez spółkę za wynagrodzeniem, połączone z obniżeniem kapitału zakładowego. Oznacza to, że wspólnik otrzymał odpowiednią należność za umorzone udziały (wynagrodzenie w kwocie 500.000,00 euro). W istocie nie była to dokładna wartość wpłaty na kapitał zakładowy (25.000,00 zł) dokonana w celu pokrycia wcześniej owych udziałów, lecz wartość znacznie wyższa. Odnośnie rozważanej kwestii sama wartość wypłaty nie jest jednak tak istotna, jak charakter „wynagrodzenia za umorzony udział”. Otóż wskutek umorzenia udziałów wspólnik otrzymuje w istocie przede wszystkim zwrot wpłat, których dokonał w formie gotówki lub aportu obejmując udział (lub nabywając od innego wspólnika), mimo że w istocie jest to zwykle wartość wyższa. Nawet gdyby przyjąć, że należność ta ma charakter ekwiwalentu majątkowego za udział (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1995 r. III CZP 124/95), to zawsze będzie to zwrot wpłat dokonanych na pokrycie udziału w kapitale zakładowym spółki. Co więcej wypłata wynagrodzenia za umorzony udział określona w art. 1999 k.s.h. jest wyjątkiem na tle ogólnego zakazu w czasie trwania spółki wypłaty wspólnikom wniesionych wkładów tak w całości, jak i w części (art. 189 k.s.h.). Reasumując jeżeli umorzenie udziałów nastąpiło za wynagrodzeniem w drodze obniżenia kapitału zakładowego, to nie ma zastosowania wyłączenie konwokacji, o którym mowa w art. 264 § 2 k.s.h., ponieważ wspólnik faktycznie otrzymuje wypłatę obejmującą też zwrot wpłaty na poczet udziałów w kapitale zakładowym. Spółka nie dochowała obowiązku ogłoszenia o obniżeniu kapitału zakładowego, a zatem wniosek o wpis zmian do KRS dotyczący tego obniżenia, następnie podwyższenia kapitału oraz zmian wspólników prawidłowo nie został uwzględniony przez sąd rejestrowy.

W takiej sytuacji nie było podstaw do przyjęcia do akt rejestrowych tekstu jednolitego umowy spółki, skoro złożony tekst obejmował zmiany umowy, których sąd rejestrowy nie wpisał. Prawidłowo zatem w tej części orzeczono o odmowie przyjęcia do akt rejestrowych dokumentu.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Paweł Kieta SSO Anna Gałas SSO Renata Puchalska