Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Częstochowie Edyty Kupskiej

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2017 r. sprawy

1.  R. P. s. J. i E., ur. (...) w M.

oskarżonego z art. 56 § 1 kks i art. 62 § 2 kks w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 2 kks przy zast. art. 6 § 2 kks i 7 § 1 kks i inne

2.  S. A. s. J. i A., ur. 8 listopada1963 w B.

oskarżonego z art. 55 § 1 kks, art. 62 § 2 kks przy zast. art. 37 § 1 pkt 1 i 2 kks, art. 6 § 2 kk, art. 7 § 1 kks i inne

na skutek apelacji prokuratora i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 21 kwietnia 2016 roku

sygn. akt II K 46/12

1.  uchyla pkt 1 i 5 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw.
z art. 113 § 1 k.k.s. umarza postępowanie:

-

przeciwko R. P. w czyn opisany w pkt I, modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje październik 2004 roku, wyczerpujący znamiona występku z art. 56 § 1 k.k.s. i art. 62 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s. przy zast. art. 6§ 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 §2 k.k.s.;

-

przeciwko R. P. o czyn opisany w pkt II modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje 16 grudnia 2005 roku, wyczerpując znamiona występku z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 55 § 1 k.k.s. oraz art. 62 § 2 k.k.s. przy zast. art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s., art. 6 § 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 § 2 k.k.s.

-

przeciwko S. A. o czyn opisany w pkt V, modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje 16 grudnia 2005 roku, wyczerpujący znamiona występku z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 55 § 1 k.k.s. oraz art. 62 § 2 k.k.s. przy zast. art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s., art. 6 § 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obwiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 § 2 k.k.s.,

2.  zmienia zaskarżony wyrok:

-

w pkt 6 poprzez uzupełnienie podstawy prawnej skazania oskarżonego S. A. o art. 18 § 2 k.k. oraz podstawy prawnej wymiaru kary o art. 19 § 1 k.k.,

-

w pkt 7 poprzez zmianę wyrażenia „opisanego w pkt IV” na wyrażenie „opisanego w pkt VII” oraz poprzez uzupełnienie podstawy prawnej skazania oskarżonego S. A. o art. 18 § 2 k.k. oraz podstawy wymiaru kary o art. 19 § 1 k.k.,

-

w pkt 8 poprzez obniżenie oskarżonemu S. A. wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności do 1 (jednego) roku z zaliczeniem na jej poczet na mocy art. 63 § 1 k.k. okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 18 września 2006 roku do 15 stycznia 2007 roku,

3.  w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

4.  zasądza od oskarżonych R. P. i S. A. na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze w kwotach po 10 złotych i obciąża ich opłatami:

-

oskarżonego R. P. w kwocie 300 (trzysta) złotych za drugą instancję,

-

oskarżonego S. A. w kwocie 180 (sto osiemdziesiąt) złotych za obie instancje.

SSA Wiesław Kosowski SSA Wojciech Kopczyński SSO del. Andrzej Ziębiński

Sygn. akt II AKa 444/16

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016r., w sprawie o sygn. akt II K 46/12 uniewinnił oskarżonego R. P. od zarzutu popełnienia czynu z art. 56 §1 k.k.s. i art. 62 §2 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 2 k.k.s. przy zast. art. 6 §2 k.k.s. i art. 7 §1 k.k.s., polegającego na tym, że w okresie od 1 lutego 2002 r. do 16 grudnia 2005 r. w C., M. i H., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, jako właściciel firmy (...) z siedzibą w C., składając potwierdzające nieprawdę deklaracje VAT–7, zataił przed Urzędem Skarbowym w M. faktyczne obroty firmy (...) z tytułu sprzedaży złomu metali do firm (...) S.A., (...), (...) M. I., (...) .H.P.U. „ (...), (...) i P.H.U. (...) na łączną kwotę 5.608.504,47 PLN, wystawiając przy tym nierzetelne faktury dla tychże firm, w których wykazał należny, ale nie odprowadzony podatek od towarów i usług. Sąd uniewinnił również oskarżonego R. P. od zarzutu popełnienia czynu z art. 18 §3 k.k. w zw. z art. 55 §1 k.k.s. i art. 62 §2 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 2 k.k.s. przy zast. art. 6 §2 k.k.s. i art. 7 §1 k.k.s., polegającego na tym, że w okresie od 2 marca 2004 r. do 19 grudnia 2005 r. w H. i C., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru
w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, w celu zatajenia prowadzenia działalności na własny rachunek w zakresie transakcji sprzedaży złomu do firm (...) s.j., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) S.A. na łączną kwotę 6.502.303,89 PLN przez właściciela firmy (...) oraz rzeczywistych jej rozmiarów, wystawił nierzetelne faktury.

Sąd Okręgowy uznał oskarżonego R. P. winnym tego, że w okresie od kwietnia 2002 roku do stycznia 2005 roku w C., działając w celu osiągnięcia znacznej korzyści majątkowej, podejmował czynności zmierzające do udaremnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia oraz miejsca przechowywania środków pieniężnych w kwocie 811 628,41 złotych które to środki pieniężne pochodziły z przestępstw związanych z nie odprowadzaniem należnego podatku od towarów i usług od transakcji sprzedaży złomu metali w ten sposób, że założył rachunki bankowe dla własnej firmy (...) w (...) BANK (...) S.A. Oddział w C. – nr rachunku (...), (...) Bank (...) S.A. Oddział w C. – nr rachunku (...), oraz Banku (...) S.A. Oddział w C. – nr rachunku (...), na które to rachunki przelewano należności za sprzedaż złomu na podstawie wystawionych przez R. P. faktur VAT w łącznej kwocie 4 500 848,48 złotych a następnie wypłacił te pieniądze, przy czym z procederu tego uczynił sobie stałe źródło dochodu, który to czyn wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 299 § 1 i 6 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 299 § 6 k.k. wymierzył mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd uznał oskarżonego R. P. winnym dokonania czynu polegającego na tym, że w okresie od 5 kwietnia 2002 roku do 16 grudnia 2005 roku działając w warunkach czynu ciągłego, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wystawił stwierdzające nieprawdę faktury VAT, przy czym z wymienionych w zarzucie numerów faktur wyeliminował faktury: - FV nr (...) wystawioną dla (...) S. A.; FV nr (...) wystawioną dla firmy (...) M. M.; FV nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) wystawione dla firmy (...); FV nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) wystawione dla PHU (...) S. W.; FV (...) i (...) wystawione dla (...) sp. z o.o., to jest winnym popełnienia przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 k.k. w związku z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 271 § 3 k.k. wymierzył mu karę w wysokości 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączono oskarżonemu R. P. orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzono mu karą łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie od 19 grudnia 2005 roku godz. 11.30 do 15 stycznia 2007 roku.

Omawianym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie uniewinnił oskarżonego S. A. od zarzutu popełnienia czynu z art. 18 §3 k.k. w zw. z art. 55 §1 k.k.s. i art. 62 §2 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 2 k.k.s. przy zast. art. 6 §2 k.k.s. i art. 7 §1 k.k.s., polegającego na tym, że w okresie od 2 marca 2004 r. do 19 grudnia 2005 r. w H. i C., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, w celu zatajenia prowadzenia działalności na własny rachunek w zakresie transakcji sprzedaży złomu do firm (...) s.j., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) S.A. na łączną kwotę 6.502.303,89 PLN oraz rzeczywistych jej rozmiarów, nakłonił R. P. do wystawienia jako firma (...) nierzetelnych faktur z tytułu sprzedaży złomu.

Sąd uznał natomiast oskarżonego S. A. winnym tego, że w okresie od marca 2004 r. do grudnia 2005 r. w C., działając w celu osiągnięcia znacznej korzyści majątkowej, nakłonił R. P. do podejmowania czynności zmierzających do udaremnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia oraz miejsca przechowywania środków pieniężnych w kwocie 656 168,76 złotych, które to środki pieniężne pochodziły z przestępstw związanych z nieodprowadzaniem należnego podatku od towarów i usług od transakcji sprzedaży złomu metali, polegających na tym, że nakłonił go do założenia dla firmy (...) rachunków bankowych w (...) BANK (...) S.A. Oddział w C. rachunku o numerze (...) oraz w (...) Bank (...) S.A. Oddział w C. rachunku o numerze (...), na które to rachunki przelewano należności za sprzedaż złomu na podstawie wystawionych przez R. P. faktur VAT w łącznej kwocie 3 638 754,06 złotych oraz do wypłacania tych pieniędzy, przy czym z procederu tego uczynił sobie stałe źródło dochodu, to jest winnym popełnienia przestępstwa z art. 299 § 1 i 6 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 299 § 6 k.k. wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy uznał także S. A. winnym tego, że w okresie od 2 marca 2004 r. do 16 grudnia 2005 r. działając w warunkach czynu ciągłego, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej nakłonił R. P. do wystawienia stwierdzających nieprawdę faktur VAT, przy czym z wymienionych w zarzucie numerów faktur wyeliminował faktury: - FV nr (...) wystawioną dla (...) S. A.; FV od (...) do (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) wystawione dla PW (...); - FV (...) i (...) wystawione dla (...) sp. z o.o. ; - wszystkie faktury wystawione dla PHU (...), to jest winnym popełnienia przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 k.k. w związku z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 271 § 3 k.k. wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączono oskarżonemu S. A. orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzono mu karą łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem na jej poczet okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w niniejszej sprawie od 18 września 2006 roku godz. 6.20 do 15 stycznia 2007 roku.

S ad obciążył również oskarżonych wydatkami i opłatami.

Z wyrokiem tym nie zgodzili się obrońcy oskarżonych oraz prokurator.

Obrońca oskarżonego R. P. zaskarżył wyrok w pkt 2,3,4 i 10 na korzyść swojego klienta i zarzucił:

- obrazę prawa materialnego, a to art. 271 §1 i 3 k.k. poprzez błędne przyjęcie realizacji przez oskarżonego znamion tego czynu przy ograniczeniu ustaleń Sadu jedynie do wskazania faktur VAT i formalnego stwierdzenia, że faktury te poświadczają nieprawdę oraz że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bez jednoczesnego określenia, na czym nieprawdziwość tych faktur oraz działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej miałoby konkretnie polegać, co sprawia, iż przyjęty przez Sąd opis czynu jest niewystarczający dla przypisania znamion przestępstwa z art. 271 §1 i 3 k.k.

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony R. P. w okresie od kwietnia 2002r. do stycznia 2005r., działając w celu osiągniecia korzyści majątkowej, podejmował czynności zmierzające do udaremnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia oraz miejsca przechowywania środków pieniężnych w kwocie 811 628,41 zł, gdy tymczasem przestępne pochodzenie powyższych środków pieniężnych nie zostało w żaden sposób stwierdzone, albowiem oskarżony został uniewinniony od czynów opisanych w pkt I i II,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony R. P. z przestępczego działania uczynił sobie stałe źródło dochodów, gdy tymczasem jedynym źródłem dochodów oskarżonego były dochody uzyskiwane przezeń legalnie z prowadzenia działalności gospodarczej pod firmą (...), nie zaś rzekomo podejmowane przezeń czynności zmierzające do udaremnienia, stwierdzenia przestępczego pochodzenia środków pieniężnych, a który to rzekomy sposób czerpania dochodów nie został przez Sąd w wystarczający sposób wyjaśniony w pisemnym uzasadnieniu,

- rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary jednostkowej za czyn z art. 299 §1 i 6 k.k. oraz kary łącznej 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Stawiając te zarzuty obrońca oskarżonego R. P. wniósł o uniewinnienie jego klienta od czynów przypisanych mu w punktach 2 i 3 wyroku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Alternatywnie wniósł o wyeliminowanie art. 65 k.k. z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 2 wyroku, złagodzenie kary jednostkowej orzeczonej w tym punkcie, jak też złagodzenie kary łącznej i warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Obrońca oskarżonego S. A. zaskarżył wyrok w punktach 6,7,8 i 10 na korzyść swojego klienta i zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania karnego, która miała wpływ na treść orzeczenia poprzez naruszenie art. 413 §1 pkt 4 k.p.k., w sytuacji gdy akt oskarżenia w pkt IV obejmował zarzuty postawione oskarżonemu R. P., a mimo to w punkcie 7 części dyspozytywnej wyroku za ten czyn skazany został oskarżony S. A.,

- obrazę przepisów postępowania karnego, która miała wpływ na treść orzeczenia poprzez naruszenie art. 413 §1 pkt 5 k.p.k. nakazującego w treści wyroku zawrzeć rozstrzygnięcie Sądu w zakresie czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, poprzez pominiecie rozstrzygnięcia w przedmiocie czynu zarzucanego S. A. w pkt VII części wstępnej wyroku,

- obrazę art. 443 k.p.k., to jest zakazu reformationis in peius, która to zasada została złamana, albowiem Sąd Okręgowy wymierzając S. A. karę łączną, nie zastosował pełnej zasady absorpcji,

- obrazę art. 4,7,410 i 424 k.p.k. wyrażającą się w ustaleniu okoliczności faktycznych sprawy na podstawie niekompletnego materiału dowodowego, a w szczególności z wyeliminowaniem wyników kontroli Urzędów Skarbowych w C. i L. oraz decyzji tychże Urzędów, w tym decyzji Urzędu Skarbowego w L. i Urzędu Kontroli Skarbowej w zakresie dotyczącym R. P. oraz opinii biegłej,

- obrazę art. 7 k.p.k. w zakresie, w jakim Sąd oceny zebranych dowodów, albowiem ocenę tę należy uznać za dowolną, a nie swobodną,

- mającą wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postepowania polegająca na naruszeniu art. 5 §2 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie, a w konsekwencji rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego wszelkich pojawiających się w sprawie wątpliwości, a w szczególności ustaleń poczynionych przez kontrolujące organy skarbowe,

- obrazę prawa materialnego, a to art. 299 §1 i 6 k.k. poprzez przyjęcie, iż wpłata przez odbiorców złomu na rachunek bankowy R. P. należności za rzeczywiście dostarczony przez R. P. towar stanowi przestępstwo opisane w tymże przepisie,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a mający wpływ na jego treść polegający na przyjęciu niczym nie popartych ustaleń, że złom dostarczany do podmiotów (...) s.j., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) SA stanowił własność S. A. oraz że wpłaty należności z faktur wystawionych przez R. P. w zakresie równowartości należnego podatku VAT od opisanych wyżej podmiotów stanowią środki pochodzące z przestępstwa.

Stawiając te zarzuty obrońca oskarżonego S. A. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Oskarżyciel publiczny zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego S. A. i w części dotyczącej zarzutu I i II z aktu oskarżenia na niekorzyść oskarżonego R. P.. We wniesionej apelacji podniósł zarzuty:

- obrazy przepisów prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 414 §1 k.p.k. w zw. z art. 17 §1 pkt 6 k.p.k. i art. 113 §1 k.k.s. polegająca na uniewinnieniu oskarżonych R. P. i S. A. od popełnienia przestępstw zarzucanych im w pkt I,II i V części wstępnej wyroku, podczas gdy w związku z przedawnieniem karalności zarzucanych im czynów postępowanie karne w tym zakresie winno być umorzone,

- obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 18 §2 k.k. polegająca na błędnym nie zastosowaniu tego przepisu w kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu S. A. w pkt 6 i 7 części dyspozytywnej wyroku.

Stawiając te zarzuty prokurator wniósł o zmianę wyroku w części dotyczącej pkt 1 i 5 poprzez przyjęcie, że czyn z pkt I aktu oskarżenia zaistniał do października 2004r., a czyny z pkt II i V aktu oskarżenia zaistniały do 16 grudnia 2006r. i umorzenia postepowania w tym zakresie z uwagi na przesłankę z art. 17 §1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 §1 k.k.s. oraz o zmianę wyroku w części dotyczącej pkt 6 i 7 wyroku poprzez poprawienie kwalifikacji prawnej czynów przypisanych S. A. i uzupełnienie jej o art. 18 §2 k.k., a podstawy wymiaru kary o art. 19 §1 k.k.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Jako w pełni uzasadnione należało uznać tylko zarzuty podniesione w apelacji prokuratora oraz zarzut podniesiony w apelacji obrońcy S. A., a dotyczący naruszenia art. 434 k.p.k. i orzeczenie wobec oskarżonego kary łącznej bez zastosowania zasady absorpcji. Z pozostałymi zarzutami podniesionymi w środkach odwoławczych nie można się zgodzić.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż Sąd I instancji zgromadził w sprawie pełny materiał dowodowy nie wymagający poszerzenia, ani też uzupełnienia. Materiał ten poddał wnikliwej i kompleksowej ocenie w pełni zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego co doprowadziło do w pełni prawidłowych ustaleń faktycznych. Niestety przy formułowaniu wyroku Sąd nie ustrzegł się pewnych uchybień, na które w większości zwrócił już uwagę w pisemnych motywach orzeczenia. Stąd też zaistniała konieczność skorygowania tych błędów, o czym szerzej będzie mowa poniżej.

Jeszcze raz jednak należy podkreślić, iż ustalenia faktyczne, jakie zostały poczynione przez Sąd meriti nie budzą żadnych wątpliwości. Dotyczy to zarówno działań podejmowanych przez R. P. osobiście, to jest zanim S. A. zaproponował mu „współpracę”, jak też działań obu oskarżonych od marca 2004r. W znacznej mierze ustalenia te opierają się na szczegółowych wyjaśnieniach oskarżonego R. P., z których jednoznacznie wynika nie tylko obraz jego przestępczej działalności, ale też działalności S. A.. Oczywiście dowód ten wsparty jest również zeznaniami świadków, jak też dokumentacją, co wyraźnie zostało wskazane w pisemnych motywach wyroku.

Nie sposób zgodzić się z obrońcą S. A., iż doszło do naruszenia reguł zawartych w przepisie art. 7 czy 410 k.p.k. Sąd meriti ujawnił bowiem w toku rozprawy głównej całokształt okoliczności sprawy, następnie rozważył wszystkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonych, a dowody ocenił zgodnie z zasadami logiki, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, co jasno wynika z uzasadnienia wyroku. Nie naruszył również reguły opisanej w art. 5 §2 k.p.k., albowiem nie miał wątpliwości w zakresie poczynionych ustaleń, a skoro tak to nie mógł ich rozstrzygnąć na niekorzyść oskarżonego. Po raz kolejny w tym miejscu należy przypomnieć, co wielokrotnie podnoszono w orzecznictwie sądów, iż wskazując naruszenie art. 5 § 2 k.p.k. obrońca skazanego musi mieć świadomość tego, że o złamaniu zasady in dubio pro reo można mówić jedynie wtedy gdy wątpliwości nie dające się usunąć rodzą się u organu procesowego a nie u stron (tak m.in. postanowienie SN z dnia 19października 2016r., IV KK 314/16). Nie można też mówić o naruszeniu reguły in dubio pro reo w sytuacji, gdy ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, bowiem jedną z podstawowych prerogatyw sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów.

Natomiast, jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną reguły z art.7 k.p.k., jeżeli jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (tak m.in. postanowienie SN z dnia 18 grudnia 2012r., III KK 298/12).

Wywody Sądu Okręgowego odnośnie kwestii dlaczego dał wiarę poszczególnym dowodom i to na nich oparł swe ustalenia oraz dlaczego odmówił waloru wiarygodności dowodom przeciwnym, a przede wszystkim wyjaśnieniom S. A. zasługują na pełną aprobatę. R. P. jasno wskazał dlaczego S. A. zaproponował mu „współpracę”. Chciał uniknąć zajęcia należności przez Urząd Skarbowy. (...) miała polegać na tym, że za pośrednictwem firmy (...) miała następować sprzedaż złomu należącego do S. A., a oskarżeni mieli się dzielić nieodprowadzonym do Skarbu Państwa podatkiem VAT. Wyjaśnienia R. P. (mimo, że w toku postępowania starał się je łagodzić, by chronić S. A., co zostało dostrzeżone i należycie ocenione przez Sąd I instancji) potwierdzają m.in. L. G. i B. C.. Świadkowie ci, pracownicy spółki (...) w H., stwierdzili, iż to S. A. wprost oświadczył, iż od marca 2004r. złom dalej będzie dostarczał złom, ale przez firmę (...), by uniknąć zajęcia wierzytelności przez Urząd Skarbowy. Słusznie również zauważył Sad meriti, iż przeciwko wersji lansowanej przez oskarżonego A. świadczą również zeznania zatrudnionych w jego firmie (...), K. G., R. C., D. Ś., G. R., A. B., B. B., P. S., E. M. (poprzednio U.), W. J., M. N., B. W.. Żaden z tych świadków nie potwierdził faktu, jakoby R. P. przywoził złom, który składował na placu firmy (...). Co natomiast istotne osoby te potwierdzają, że to właśnie od S. A. otrzymywali dyspozycje dotyczące załadunku złomu i jego transportu. Od niego również otrzymywali dokumenty przewozowe. Świadkowie ci potwierdzili, że złom ten wozili na polecenie A. ale sprzedawany był przez firmę (...).

Jak słusznie podniesiono w pisemnych motywach wyroku za prawdziwością wyjaśnień R. P. przemawia również to, iż znaczne kwoty pieniężne za dostarczany złom, imieniem firmy (...), odbierali S. A., jego zona oraz pracownica. Nie sposób, uwzględniając zasady logiki i doświadczenia życiowego, przyjąć, iż przy tak znacznych sumach, przy ich rzekomym przekazywaniu następnie R. P., nie żądano od niego pokwitowań, a miał to oskarżony potwierdzać na zbiorczym pokwitowaniu za kilkumiesięczne okresy i to w dodatku bez wymienienia nawet łącznych kwot.

Tak więc w pełni zasadnie Sąd meriti dał wiarę i oparł swe ustalenia na wyjaśnieniach R. P., który szczerze przyznał, iż z oskarżonym A. doszedł do porozumienia, że będzie woził jego złom. Z faktur miało wynikać, że to firma (...) jest dostawcą złomu, choć faktycznie złom ten należał do S. A.. Udostępnił również A. pieczątki swej firmy i później podpisywał faktury wystawiane w firmie (...). P. udzielił A. pełnomocnictwa do odbioru pieniędzy w S.. Wypłacał również pieniądze z rachunków jakie miał w Banku i przekazywał je A. w jego domu, w firmie i na mieście. Rola R. P. polegała na tym, że wypłacał pieniądze z rachunków bankowych i oddawał je A.. Pieniądze, które wpływały na konta bankowe w F. Banku i Banku (...) po wypłaceniu przekazywał A. bez pokwitowania. Za to dostawał od A. połowę wartości VAT.

Podobnie, w znaczniej mierze, w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego R. P. Sąd Okręgowy poczynił ustalenia co do popełnionych przez tego oskarżonego czynów zabronionych sprzed okresu „współpracy” ze S. A..

Uwzględniając szczegółowość tych wyjaśnień, ale też fakt, iż jednoznacznie wynika z nich (oraz z dokumentacji w postaci faktur VAT i dokumentacji bankowych) sposób działania i wszystkie okoliczności popełnionych czynów nie mają w tym kontekście większego znaczenia przywoływane przez obrońcę oskarżonego S. A., a przeprowadzone przez Sąd dowodowy, w postaci wyników kontroli Urzędów Skarbowych w C. i L. oraz decyzji tychże U., w tym decyzji Urzędu Skarbowego w L. i Urzędu Kontroli Skarbowej w zakresie dotyczącym R. P. oraz opinii biegłej. Zresztą skarżący nie wskazuje, w jaki sposób dowody te mogłyby zmienić poczynione przez Sąd meriti ustalenia. Na marginesie należy też zauważyć, iż Sąd odwoławczy uchylając poprzednio wydany w tej materii wyrok odniósł się do wspomnianej opinii wskazując, iż jest ona całkowicie zbędna. Całość sprawy zasadza się bowiem na matematycznych wyliczeniach nie wymagającej żadnej wiedzy specjalistycznej. Wyliczeń tych dokonał teraz Sąd Okręgowy w Częstochowie na potrzeby ustalenia kwot pieniężnych, co do których podejmowane były działania mające na celu udaremnienie stwierdzenia ich przestępczego pochodzenia oraz miejsca przechowywania. Ustalenia te nie budzą zastrzeżeń, uwzględniając dodatkowo fakt znacznego obniżenia wspomnianych kwot w stosunku do zarzucanych.

Reasumując. W pełni prawidłowa ocena materiału dowodowego, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego skutkowała właściwym ustaleniem stanu faktycznego.

Sąd meriti nie ustrzegł się jednak błędu. Mianowicie, bezspornie ustalając, co wynika z treści uzasadnienia, że oskarżony R. P. w okresie od 1 lutego 2002 r. do października 2004r. r. w C., M. i H., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, jako właściciel firmy (...) z siedzibą w C., składając potwierdzające nieprawdę deklaracje VAT–7, zataił przed Urzędem Skarbowym w M. faktyczne obroty firmy (...) z tytułu sprzedaży złomu metali do firm (...) S.A., (...), (...) M. I., (...) .H.P.U. „ (...), (...) i P.H.U. (...) na łączną kwotę 5.608.504,47 PLN, wystawiając przy tym nierzetelne faktury dla tychże firm, w których wykazał należny, ale nie odprowadzony podatek od towarów i usług oraz że R. P. w okresie od 2 marca 2004 r. do 16 grudnia 2005 r. w H. i C., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, w celu zatajenia prowadzenia działalności na własny rachunek w zakresie transakcji sprzedaży złomu do firm (...) s.j., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) S.A. na łączną kwotę 6.502.303,89 PLN przez właściciela firmy (...) oraz rzeczywistych jej rozmiarów, wystawił nierzetelne faktury, dostrzegając, iż mamy tu do czynienia z przedawnieniem, uniewinnił oskarżonego od tychże zarzutów w dodatku odnosząc się do opisu z aktu oskarżenia, w którym były inne daty końcowe popełniania czynów.

Z analogiczną sytuacją mamy również do czynienia w odniesieniu do oskarżonego S. A.. W tym przypadku Sąd meriti również uniewinnił oskarżonego od zarzutu z punktu V, mimo ustalenia, iż S. A. w okresie od 2 marca 2004 r. do 16 grudnia 2005 r. w H. i Chroniu, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z tego procederu stałe źródło dochodu, w celu zatajenia prowadzenia działalności na własny rachunek w zakresie transakcji sprzedaży złomu do firm (...) s.j., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. i (...) S.A. na łączną kwotę 6.502.303,89 PLN oraz rzeczywistych jej rozmiarów, nakłonił R. P. do wystawienia jako firma (...) nierzetelnych faktur z tytułu sprzedaży złomu.

Dlatego też Sąd Apelacyjny uchylił pkt 1 i 5 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umarzył postępowanie:

- przeciwko R. P. w czyn opisany w pkt I, modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje październik 2004 roku, wyczerpujący znamiona występku z art. 56 § 1 k.k.s. i art. 62 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s. przy zast. art. 6§ 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 §2 k.k.s.;

- przeciwko R. P. o czyn opisany w pkt II modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje 16 grudnia 2005 roku, wyczerpując znamiona występku z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 55 § 1 k.k.s. oraz art. 62 § 2 k.k.s. przy zast. art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s., art. 6 § 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 § 2 k.k.s.;

- przeciwko S. A. o czyn opisany w pkt V, modyfikując jego opis w ten sposób, że jako datę końcową czynu przyjmuje 16 grudnia 2005 roku, wyczerpujący znamiona występku z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 55 § 1 k.k.s. oraz art. 62 § 2 k.k.s. przy zast. art. 37 § 1 pkt 1 i 2 k.k.s., art. 6 § 2 k.k.s. i art. 7 § 1 k.k.s. w brzmieniu obwiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku w zw. z art. 2 § 2 k.k.s.

W tej sytuacji bezprzedmiotowym stał się zarzut podniesiony w apelacji obrońcy R. P. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony w okresie od kwietnia 2002r. do stycznia 2005r., działając w celu osiągniecia korzyści majątkowej, podejmował czynności zmierzające do udaremnienia stwierdzenia przestępnego pochodzenia oraz miejsca przechowywania środków pieniężnych w kwocie 811 628,41 zł, gdy tymczasem przestępne pochodzenie powyższych środków pieniężnych nie zostało w żaden sposób stwierdzone, albowiem oskarżony został uniewinniony od czynów opisanych w pkt I i II. Nota bene temu zarzutowi przeczyły ustalenia Sądu meriti wynikające wprost z treści uzasadnienia, a poczynione, jak była mowa powyżej w znacznej mierze w oparciu o wyjaśnienia R. P..

Podobnie zarzut obrońcy S. A. obrazy prawa materialnego, a to art. 299 §1 i 6 k.k. poprzez przyjęcie, iż wpłata przez odbiorców złomu na rachunek bankowy R. P. należności za rzeczywiście dostarczony przez R. P. towar stanowi przestępstwo opisane w tymże przepisie, jest całkowicie chybiony. Sąd meriti ustalił bowiem, że obaj oskarżeni doskonale wiedzieli, że dokonywane na rachunek R. P. wpłaty pochodziły z przestępstw skarbowych i przestępstw przeciwko dokumentom, gdyż wpłacane kwoty zawierały podatek VAT, którego sprawcy nie odprowadzali, a którym się dzielili. Słusznie przy tym Sąd Okręgowy przyjął, ze nie całe kwoty wpływające na rachunek stanowiły przedmiot przestępstwa „prania brudnych pieniędzy” , a tylko kwoty przyjętego podatku.

Nie można tez zgodzić się z obrońcą R. P., iż doszło do obrazy prawa materialnego, a to art. 271 §1 i 3 k.k. poprzez błędne przyjęcie realizacji przez oskarżonego znamion tego czynu przy ograniczeniu ustaleń Sadu jedynie do wskazania faktur VAT i formalnego stwierdzenia, że faktury te poświadczają nieprawdę oraz że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej bez jednoczesnego określenia, na czym nieprawdziwość tych faktur oraz działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej miałoby konkretnie polegać. Opis przypisanego oskarżonemu w wyroku występku zawiera absolutnie wszystkie niezbędne znamiona o jakich mowa w art. 271 §1 i 3 k.k. Oczywistym natomiast pozostaje, iż uszczegółowienie znalazło swe odzwierciedlenie w pisemnych motywach orzeczenia. Jest to jednak sytuacja normalna. Nie sposób bowiem wymagać, by szczególnie przy przestępstwach wieloczynowych, szczegółowym opis każdego zachowania sprawcy znalazł się w wyroku. Prowadziłoby to bowiem do rozbudowania ponad miarę treści wyroku. Wyrok ma zawierać skondensowany opis czynu z wyszczególnieniem jego wszystkich znamion, co w niniejszej sprawie miało miejsce. Na marginesie trzeba zauważyć, iż R. P. do zarzucanego mu czynu nie tylko się przyznał, ale też wyjaśnił, na czym polegało wystawianie przez niego faktur nierzetelnych. Z wyjaśnień tych wynika również niezbicie, jakie profity z tego tytułu uzyskiwał. Chodzi mianowicie o podatek VAT, którym od czasu współpracy ze S. A. się dzielili. W oparciu m.in. o ten dowód Sad meriti ustalił, iż sprawcy uczynili sobie z przestępczego działania stałe Źródło dochodów. W tej sytuacji wręcz niezrozumiałym (przy stanowisku oskarżonego R. P.) staje się zarzut podniesiony w apelacji jego obrońcy błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony z przestępczego działania uczynił sobie stałe źródło dochodów.

Nie można też w pełni się zgodzić z zarzutami obrońcy S. A. o naruszeniu art. 413 §1 pkt 4 k.p.k., poprzez skazanie jego klienta w punkcie 7 części dyspozytywnej wyroku za czyn opisany w pkt IV aktu oskarżenia, podczas gdy punkt ten obejmował zarzuty postawione oskarżonemu R. P..

Rzeczywiście doszło do pomyłki Sądu meriti w tym zakresie, jednak z treści uzasadnienia niezaprzeczalnie wynika, że dokonano w pełni prawidłowych ustaleń. Mimo wpisania „pkt IV” chodziło o „pkt VII”, o którym nie napisano w wyroku. Świadczy o tym, zresztą również sama redakcja pkt 7. Mianowicie przepisując S. A. czyn, jak błędnie określono, opisany w pkt IV części wstępnej, dokonano jego modyfikacji poprzez wyeliminowanie z opisu konkretnych faktur. Faktury te występują w punkcie VII części wstępnej, nie ma ich natomiast w pkt IV.

Na marginesie należy również zauważyć, iż obrońca oskarżonego S. A. nie zaskarżył postanowienia Sądu Okręgowego prostującego w tym zakresie oczywistą omyłkę pisarską. Postanowienie to jednak nie uprawomocniło się wobec jego niedoręczenia oskarżonemu S. A.. Dlatego też koniecznym było dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku w pkt 7 poprzez zmianę wyrażenia „opisanego w pkt IV” na wyrażenie „opisanego w pkt VII”.

Z dokonanych przez Sąd meriti ustaleń wynika również niezaprzeczalnie, podobnie zresztą jak z opisów czynów przypisanych S. A. w pkt 6 i 7, że dopuścił się ich w formie podżegania, a nie dokonania. W pisemnych motywach Sąd dostrzegł swe uchybienie w tym zakresie. Stąd też zmiana wyroku w pkt 6 i 7 poprzez uzupełnienie podstawy prawnej skazania oskarżonego S. A. o art. 18 § 2 k.k. oraz podstawy prawnej wymiaru kary o art. 19 § 1 k.k.,

Zgodzić należało się natomiast z zarzutem podniesionym przez obrońcę oskarżonego S. A. odnośnie obrazy art. 443 k.p.k., to jest zakazu reformationis in peius, która to zasada została złamana, albowiem Sąd Okręgowy wymierzając S. A. karę łączną, nie zastosował pełnej zasady absorpcji, która to zasada była stosowana przy wymiarze kary łącznej orzeczonej wyrokiem uchylonym do ponownego rozpoznania tylko na skutek apelacji wniesionej na korzyść sprawcy. Sąd Apelacyjny zmienił więc zaskarżony wyrok w pkt 8 poprzez obniżenie oskarżonemu S. A. wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności do 1roku z zaliczeniem na jej poczet na mocy art. 63 § 1 k.k. okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od 18 września 2006 roku do 15 stycznia 2007 roku.

Sąd odwoławczy nie znalazł przy tym podstaw, by w inny sposób korygować orzeczenie o karach wymierzonych zarówno oskarżonemu S. A., jak i R. P.. Kary jednostkowe w pełni odpowiadają stopniom społecznej szkodliwości czynów obu sprawców, jak tez stopniowi ich zawinienia. Sąd meriti, co jasno wynika z pisemnych motywów orzeczenia, wziął wobec każdego z nich pod uwagę wszystkie okoliczności obciążające i łagodzące i należycie je uwzględnił. Nie sposób zasadnie stwierdzić, ze kary noszą cechy rażącej niewspółmierności. Zgodzić również należy się z Sądem I instancji, iż żaden z oskarżonych nie zasługuje na orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, chociaż teoretycznie taka możliwość istnieje, gdyż do ma zastosowanie stan prawny obowiązujący do dnia 30 czerwca 2015 roku. Orzeczenie kar z warunkowym zawieszeniem ich wykonania nie odniosłoby oczekiwanych skutków wychowawczych ani tym bardziej skutków w zakresie prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Trzeba bowiem mieć na uwadze, nie tylko fakt, iż sprawcy z przestępczego procederu uczynili sobie źródło stałych wysokich dochodów, ale też ogromną ilość wystawionych nierzetelnych faktur.

Dlatego też, poza zmianami opisanymi powyżej, wyrok w pozostałym zakresie został utrzymany w mocy, a od oskarżonych zasądzono na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze w kwotach po 10 złotych i obciążono ich opłatami:

- oskarżonego R. P. w kwocie 300 złotych za drugą instancję,

- oskarżonego S. A. w kwocie 180 złotych za obie instancje.

SSA Wiesław Kosowski SSA Wojciech Kopczyński SSO del. Andrzej Ziębiński