Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 listopada 2011 r. E. K. wniosła o zasądzenie od (...) Bank (...) SA w W. kwoty (...) z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powódka wskazała, iż na skutek nacisku pozwanego sprzedała w marcu 2009 r. jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym za kwotę 560 000 zł, co spowodowało u niej stratę, gdyż już w dniu 8 września 2009 r. wartość sprzedanych jednostek wynosiła 1 210 566,90 zł, a nadto bank nieprawidłowo przeprowadził procedurę przeniesienia umowy pożyczki i naraził przy sprzedaży jednostek uczestnictwa zabezpieczających umowę na straty majątkowe znacznej wartości.

Pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości /k. 43/.

Precyzując podstawę faktyczną żądania powódka wskazała, że dochodzone roszczenia dotyczą dwóch sytuacji: 1/ z jednej strony jest to skutek działania pozwanego, polegający na nieuzasadnionej odmowie przyjęcia zabezpieczenia umowy pożyczki, które doprowadziło do bezprawnej sprzedaży jednostek uczestnictwa (...); 2/ z drugiej strony wadliwe przeprowadzenie procedury konwersji jednostek uczestnictwa na gotówkę
i przeniesienia umowy pożyczki do banku zagranicznego, co stanowiło zawinione i nienależyte wykonanie umowy, które spowodowało sprzedaż jednostek uczestnictwa w (...)zbyt późno
/k. 165/.

Sąd ustalił, że w dniu 25 kwietnia 2008 r. strony zawarły umowę pożyczki
w kwocie 2 430 252 CHF. Zabezpieczenie pożyczki stanowił weksel in blanco
i blokada na jednostkach uczestnictwa zgromadzonych w (...)o równowartości 4 671 707,816 CHF ustalonej po kursie
z dnia ustanowienia zabezpieczenia, a także depozyt kaucyjny na zabezpieczenie odsetek w kwocie 30 000 CHF. Pożyczkobiorca zobowiązał się do utrzymywania wartości zabezpieczenia w całym okresie kredytowania na poziomie nie niższym niż 3 645 378 CHF. W przypadku spadku wartości zabezpieczenia poniżej określonego minimum pożyczkobiorca zobowiązał się zwiększyć wartość zabezpieczenia do wartości m.in. 4 252 941 CHF. W przypadku nie wywiązania się z powyższego bank mógł się zaspokoić z zabezpieczenia ustanowionego
w drodze złożenia dyspozycji sprzedaży jednostek o wartości pozwalającej na pokrycie zadłużenia z odsetkami /k. 13 umowa/. Powódka oświadczyła, że znane jest jej ryzyko wynikające ze zmiany kursu waluty obcej stosunku do złotych polskich, w której została wyrażona kwota pożyczki /k. 64/ oraz z regulamin pożyczki /k. 65/.

W dniu 24 października 2008 r. strony zawarły aneks nr 1, w którym dodały ust. 4 do § 5 umowy postanawiając, że dodatkowym zabezpieczeniem spłaty pożyczki będzie blokada na jednostkach uczestnictwa zgromadzonych
w (...) w ilości 6 314,22047 /k. 23/.
W dniu 14 listopada 2008 r. strony zawarły aneks nr 2, w którym ustanowiły dodatkowe zabezpieczenie w postaci zastawu rejestrowego na jednostkach uczestnictwa zgromadzonych w (...)
w ilości 6 314,2205 /k. 25/.

Strony rozważały ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia w postaci hipoteki, do czego jednak nie doszło wobec braku akceptacji banku co do ustanowienia hipoteki na nieruchomości stanowiącej własność spółki prawa (...) /k. 118-120 korespondencja, zeznania świadka K. K./.

Pismem z dnia 10 maja 2010 r. bank poinformował powódkę, iż wyraża zgodę na umorzenie jednostek uczestnictwa funduszu (...)pod warunkiem złożenia na okres przejściowy kaucji o wartości umarzanych jednostek i konwersję jednostek uczestnictwa funduszu (...) na jednostki uczestnictwa funduszu (...). Banki wskazał, iż zwolnienie zabezpieczeń będzie możliwie dopiero po znacznym wzroście ich wartości /k. 35/. Powódka w korespondencji e-mail
z 10.05.2010 r. zwróciła się z pytaniem o zasadność złożenia kaucji o wartości umarzanych jednostek na okres przejściowy /k. 36/. Pozwany wskazał, iż wynika to groźby utraty przez bank zabezpieczenia w trakcie procesu umarzania jednostek uczestnictwa /k. 37/.

Pismem z dnia 14 maja 2010 r. powódka zwróciła się do pozwanego propozycją spłaty pożyczki i przeniesienia jej do innego banku /k. 80/.

W dniu 27 maja 2010 r. strony zawarły porozumienie na okres jednego miesiąca zgodnie z którym ustaliły nowy poziom zabezpieczenia w wysokości 120 % wartości pożyczki oraz zgodziły się co do dokonania umorzenia jednostek uczestnictwa funduszu (...) /k. 66/. Podobne porozumienie co do poziomu zabezpieczeń strony zawarły na kolejny okres jednego miesiąca w dniu 30.06.2010 r. /k. 68/.

W dniu 27 października 2010 r. do spłaty pozostał kapitał w kwocie 121 879,21 CHF /k. 104/.

Pismem z 3 stycznia 2011 r. powódka wniosła o zmianę sposobu zabezpieczenia poprzez sprzedaż jednostek uczestnictwa w funduszu (...) /k. 39/.

Pismem z dnia 4 stycznia 2011 r. bank (...) poinformował, że środki pochodzące ze sprzedaży jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych będą stanowić zabezpieczenie kredytu w (...), prosząc o przekazanie tych środków po wcześniejszej spłacie kredytu
w (...)/k. 78/.

Odkupienie jednostek uczestnictwa i przekazania środków na rachunek bankowy powódki było możliwe tylko wówczas, gdy zastawca (pozwany bank) przekazałby do agenta transferowego pisemną zgodę na zwolnienie blokady
/k. 130/.

Pozwany z początku odmówił przeprowadzenia transakcji z uwagi na możliwość utraty środków ze sprzedaży jednostek uczestnictwa, w posiadaniu banku znajdowało się pismo Towarzystwa (...), iż nie jest w stanie zagwarantować przekazania całości środków na rachunek wskazany przez bank /k. 192 zeznania A. C., k. 266 zeznania G. K., k. 306-312 korespondencja pozwanego z (...)/.

W dniu 24 marca 2011 r. strony zawarły aneks nr 4, którym zmieniły § 5 umowy. W nowym brzmieniu zabezpieczenie prawne pożyczki miał stanowić weksel oraz kaucja w kwocie 8 290 371,91 zł. Postanowienia aneksu miały wejść w życie pod warunkiem zawarcia porozumienia dotyczącego odkupienia jednostek uczestnictwa funduszy (...)oraz umowy kaucji, odkupienia jednostek funduszu, złożenia kaucji wysokości 8 290 379,91 oraz nadwyżki pochodzącej z odkupienia na zablokowanym rachunku klienta. Strony miały podjąć działania w celu zwolnienia jednostek uczestnictwa spod zastawu rejestrowego /k. 70/. W tym samym dniu strony podpisały porozumienie,
w którym bank zobowiązał się niezwłocznie, nie później jednak niż w 20 dni roboczych od podpisania porozumienia wykonać zlecenie sprzedaży zablokowanych jednostek uczestnictwa pod warunkiem podpisania przez klienta niezbędnych dokumentów. Strony ustaliły, że środki uzyskane z odkupienia zablokowanych jednostek zostaną złożone na rachunku tytułem kaucji zabezpieczającej w wysokości 8 290 379,91 a nadwyżka zostanie ulokowana na zablokowanym rachunku powódki. Jeżeli kwota uzyskana ze sprzedaży jednostek uczestnictwa okazałaby się mniejsza od wskazanej wyżej kwoty powódka miała dokonać dopłaty pod rygorem rozwiązania umowy pożyczki. W przypadku spłacenia umowy pożyczki środkami pochodzącymi z pożyczki udzielonej przez inny bank, pozwany zobowiązał się do przekazania wszystkich środków uzyskanych z odkupienia jednostek uczestnictwa w terminie 5 dni roboczych od spłacenia do banku spłacającego /k. 72/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o złożone dokumenty, których strony nie kwestionowały. Sąd nie dokonał ustaleń o dokumenty złożone w języku angielskim/k. 79, 107,110, 111, 112, 113, 114, 138, 139/.

Sąd dał wiarę częściowo zeznaniom świadka K. K.. Sąd nie dał wiary w zakresie w jakim świadek zeznawał o postawieniu powódki z dnia na dzień pod ścianą co do wymogu zwiększenia zabezpieczenia. Z podpisanych przez strony porozumień wynika bowiem, iż dwukrotnie bank obniżał wymagany poziom zabezpieczenia ze 140 % do 120 % kwoty pożyczki, sam świadek wskazuje na toczące się rozmowy o możliwości doubezpieczenia pożyczki, co koreluje z zeznaniami A. C., M. S. i G. K..

Zeznania świadka A. C. nie budziły zastrzeżeń
/k. 192/.Zeznania A. A. były znikomo przydatne do ustalenia stanu faktycznego, częściowo potwierdzały zeznania M. S., w znacznej części jej wiedza była ograniczona z uwagi na fakt, iż zajmowała się głównie obsługa techniczną a nie merytoryczną /k. 258/. Świadek G. K. potwierdził zaangażowanie powódki w instrumenty inwestycyjne i jej znajomość ryzyka kursowego /k. 266/.

Sąd oddalił wnioski dowodowe strony powodowej zawarte w piśmie procesowym z dnia 19 stycznia 2012 r. z uwagi na fakt, iż okoliczności wskazane
w tezach dowodowych takie jak negocjowanie i zawieranie umów pożyczek
i porozumień, sytuacji prawnej nieruchomości, konwersji zabezpieczeń, negocjowania i zawierania porozumień dotyczących zmiany zabezpieczenia wynikały z już przeprowadzonych dowodów. W pozostałym zakresie nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś dowód z opinii biegłego
z dziedziny bankowości był nie przydatny z uwagi na brak podstaw do przypisania pozwanemu podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej wobec braku porozumienia stron co do ram czasowych przeprowadzenia „konwersji” zabezpieczeń. Nadto brak podstaw do przypisania pozwanemu odpowiedzialności za szkodę skutkował oddaleniem wniosku o dopuszczenie dowodu z pinii biegłego z zakresu rachunkowości.

Sąd zważył, co następuje: powództwo podlegało oddaleniu w całości. Pierwszą z podstaw dochodzonego roszczenia było odszkodowanie spowodowane działaniami pozwanego, polegającymi na nieuzasadnionej odmowie przyjęcia zabezpieczenia umowy pożyczki, które doprowadziło do bezprawnej sprzedaży jednostek uczestnictwa Funduszu (...). Sąd nie podzielił stanowiska powódki, iż działanie to spowodowało szkodę. Jak wynika
z bezspornej części stanu faktycznego przedstawiona jako zabezpieczenie nieruchomość należała w 99% do spółki prawa cypryjskiego i pomimo pierwotnego zainteresowania banku tą formą zabezpieczenia, tj ustanowieniem hipoteki na tej nieruchomości, ostatecznie bank tego zabezpieczenia nie przyjął.
Z materiałów sprawy wynika, iż było to spowodowane tym, że nieruchomość była własnością spółki prawa cypryjskiego. Sąd uznaje, iż nie można przypisać nagannego działania bankowi w tym zakresie, a tym bardziej mówić
o nieuzasadnionej odmowie przyjęcia zabezpieczenia pożyczki. Stanowisko powódki nie uwzględnia, iż to wierzycielowi przysługuje prawo uznania zaproponowanego sposobu zabezpieczenia za wystarczający, gdyż ma to służyć ochronie jego interesów na wypadek braku spłaty pożyczki. Stąd też z punktu widzenia powódki każda odmowa przyjęcia zabezpieczenia może wydawać się za nieuzasadnioną, jednakże to bank po przeprowadzeniu stosownych analiz ma głos decydujący. Nadto stanowisko powódki pomija w zupełności trudności związane z postępowaniem egzekucyjnym skierowanym wobec podmiotu prawa cypryjskiego. Jak wynika z zeznań świadka M. S. w początkowym okresie rozmów powódka przedstawiała się jako właścicielka domu, później się okazało iż jej udział wynosi 1 % /k. 254 zeznania M. S./. Wątpliwości banku zasługują na zrozumienie. Nie można w tej sytuacji mówić
o zmuszeniu przez pozwany bank do sprzedaży jednostek uczestnictwa funduszu (...). Przede wszystkim pozwany zaprzeczył, aby dokonana przez powódkę sprzedaż jednostek miała jakikolwiek związek z wymogami banku odnośnie poziomu zabezpieczenia. Jednostki tego funduszu nie stanowiły zabezpieczenia umowy, w odpowiedzi na pozew pozwany wskazał, iż środki uzyskane ze sprzedaży powódka przeznaczyła na tylko sobie znane cele /k. 43/. Powódka utrzymywała, iż różnica pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży jednostek
w tym funduszu a wartością w dniu spłaty pożyczki wynosiła 952 807,16 zł
i stanowi część dochodzonego roszczenia. Powódka przy tym powołuje się na niedozwolone postanowienie umowne zawarte w § 15 pkt 8 w związku z § 14 ust 1 umowy pożyczki. Powyższy zapis brzmi: „pożyczkobiorca oświadcza, że znane jest mu ryzyko wynikająca ze zmiany kursu waluty obcej w stosunku do złotych polskich w przypadku gdy umowa pożyczki dotyczy pożyczki udzielonej
w walucie obcej, w której wyrażona jest kwota pożyczki. O istnieniu tego ryzyka został poinformowany w trakcie procedury udzielania pożyczki przez pracownika lub przedstawiciela banku. W przypadku wzrostu kursu waluty pożyczki w stosunku do złotych polskich nastąpi odpowiedni wzrost jego zadłużenia w złotych wobec banku z tytułu zaciągniętej pożyczki oraz wzrost wysokości raty pożyczki wyrażonej w złotych, co może spowodować, że ustanowione prawne zabezpieczenie stanie się niewystarczające, a zdolność pożyczkobiorcy do obsługi zadłużenia ulegnie pogorszeniu. Powyższe może skutkować konsekwencjami wynikającymi z § 14 ust 1 umowy”. Wskazany § 14 ust umowy upoważniał bank do żądania m.in. dodatkowego zabezpieczenia umowy pożyczki lub wypowiedzenia umowy pożyczki w razie naruszenia umowy lub regulaminu. Powódka uznając te postanowienie za niedozwolone wskazywała na ich niedookreśloność oraz na fakt, iż kształtowały jej prawa i obowiązki
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszały jej interesy. Jednakże powódka nie wskazała w jaki sposób owo niedozwolone postanowienie umowne wpłynęło na jej szkodę w postaci przymusowej sprzedaży jednostek uczestnictwa, a tak między innymi powódka konstruuje odpowiedzialność pozwanego. Jak wynika z twierdzeń samej powódki zwartych w piśmie procesowym z dnia 26 kwietnia 2012 r. jedyną konsekwencją braku dodatkowego zabezpieczenia, przedstawiana przez pracownika banku – M. S. była spłata kredytu przez bank poprzez sprzedaż inwestycji powódki-jednostek uczestnictwa, na których została ustanowiona blokada /k. 167/.
W takiej sytuacji nie zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy „wadliwym” zastrzeżeniem umownym a sprzedażą przez powódkę jednostek uczestnictwa w funduszu (...). Powódka nie wykazuje, dlaczego akurat wybrała sprzedaż tych jednostek, a nie inny sposób zabezpieczenia. Nadto jak wynika ze złożonych dokumentów, bank dwukrotnie na okres miesiąca obniżał wymagany poziom zabezpieczeń ze 140 % do 120 % /k. 66, 68 porozumienia/, co zaprzecza twierdzeniom powódki dotyczącym postawy banku. Nie można tracić z pola widzenia, że powódka, przy zawieraniu umowy oświadczyła, iż znane jest jej ryzyko kursowe i wynikające zeń konsekwencje dla jej zadłużenia wobec banku /k. 64/, dodatkowo w porozumieniu z dnia 30 czerwca 2010 r. powódka ponownie potwierdziła, iż akceptuje ryzyko związane ze spadkiem wartości dotychczasowego zabezpieczenia w postaci jednostek uczestnictwa. Zawarcie tego porozumienia i złożenie wspomnianego oświadczenia, wyraźnie wskazuje iż postanowienia dotyczące dodatkowych zabezpieczeń nie tylko były powódce bardzo dobrze znane, ale i były przedmiotem dodatkowych negocjacji. Nie można też nie zauważyć, iż powódka była doświadczonym klientem banku. Należała do specjalnego segmentu bankowości prywatnej wśród klientów tego banku, była klientem pozwanego od wiosny 2007 r., oprócz dwóch kredytów posiadała lokaty terminowe i fundusze inwestycyjne.

Również druga części żądania pozwu nie zasługiwała na uwzględnienie.
W tej części powódka dochodziła szkody wynikłej z wadliwego przeprowadzenie procedury konwersji jednostek uczestnictwa na gotówkę i przeniesienia umowy pożyczki do banku zagranicznego, co stanowiło zawinione i nienależyte wykonanie umowy, które spowodowało sprzedaż jednostek uczestnictwa w (...) zdaniem powódki zbyt późno. Uznając to żądanie za nieusprawiedliwione Sąd uznał, iż w tej mierze powódka nie zakreślała bankowi żadnych terminów ani poziomów cenowych dla dokonania czynności „konwersji”. Nie wiązała banku w tym zakresie jakakolwiek umowa dotycząca sposobu przeprowadzenia tej transakcji. W samym wniosku powódki
z dnia 14 maja 2010 r. stanowiący propozycję i zakreślenie ogólnych ram operacji nie wskazała żądnych ram czasowych. Tym samym nie jest uzasadnione oczekiwanie powódki dokonania tej czynności w przedziale 7-10 dni jak to wskazuje w uzasadnieniu pozwu. Jak wynika z przedstawionej korespondencji pozwany bank odmawiał sprzedaży zablokowanych jednostek z uwagi na możliwość utraty kontroli nad jednostkami i uzyskaną z ich sprzedaży gotówką, mając świadomość iż w skrajnym przypadku mógł zostać pozbawiony zabezpieczenia pożyczki. Powódka wskazała, iż wniosek o dokonanie sprzedaży jednostek uczestnictwa (...) w celu zmiany zabezpieczenia na gotówkę złożyła 3 stycznia 2011 r. i przyjmuje jako podstawę wyliczenia szkody dane kursowe z okresu 10-13 stycznia 2011 r. Tymczasem dopiero 24 marca 2011 r. strony podpisały porozumienie – aneks nr 4 dotyczące procedury owej transakcji /k. 72/. Dopiero w tym porozumieniu bank zobowiązał się do wykonania zlecenia sprzedaży zablokowanych jednostek uczestnictwa w ciągu 20 dni roboczych,
a w przypadku zbyt niskiej ceny uzyskanej ze sprzedaży powódka zobowiązała się do dopłaty brakującej części kaucji. Uzasadnia to twierdzenie, iż powódka wyrażała zgodę na sprzedaż po każdej cenie, dając zlecenie sprzedaży z dość długim okresem ważności. Bank dokonując sprzedaży 29 marca 2011 r. (okoliczność bezsporna) zmieścił się w wynikającym z aneksu nr 4 terminie.
W tym zakresie nie można przypisać bankowi niezgodnego z prawem lub postanowieniami umowy działania. Powódka upatrywała źródła swojej szkody
w wydłużającym się okresie przygotowań do przeprowadzenia tej transakcji. Świadek A. C. wyjaśnił, iż przygotowania te były spowodowane zagrożeniem utraty zabezpieczenia. Strona powodowa nie wykazała aby ze strony banku nastąpił delikt lub nienależyte wykonanie umowy skutkujące odpowiedzialnością odszkodowawczą banku. Dopiero przekroczenie
20 dniowego terminu zakreślonego w aneksie nr 4 taką odpowiedzialność mogłoby rodzić. Ani zasady dobrej praktyki bankowej, ani postanowienia umowy nie wskazywały konkretnych ram czasowych dla przeprowadzenia transakcji, która jak wynika nawet w korespondencji pomiędzy pozwanym a (...) była skomplikowana pod względem prawnym, techniczno-prawnym, a przede wszystkim narażała w pewnym momencie pozwany bank na utratę kontroli nad środkami uzyskanymi ze sprzedaży jednostek.

Mając to na uwadze na podstawie art. 471 k.c. powództwo podlegało oddaleniu w całości, co skutkowało obciążeniem powódki kosztami postępowania stosownie do reguły z art. 98 k.p.c.