Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny

w następującym składzie :

Przewodniczący : Sędzia SR Tomasz Kalsztein

Protokolant : Dorota Novottny

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Towarzystwu (...) na (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda A. S. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 4.817,00 zł (cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w całości.

Sygn. akt I C 359/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 kwietnia 2016 r. powód A. S., zastępowany przez radcę prawnego, wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz powoda w postępowaniu upominawczym kwoty 47.806,42 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż pozwana prowadzi działalność gospodarczą w zakresie ubezpieczeń na życie. W dniu 30 października 2011 r. powód podpisał umowę grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) o numerze (...). W ocenie powoda Agent przedstawiał jedynie same zalety produktu oraz korzyści płynące z przystąpienia do umowy ubezpieczenia. Powodowi nie zostały przedstawione informacje o opłatach, które miałyby być pobierane przez stronę pozwaną w konsekwencji rozwiązania umowy bądź jej wypowiedzenia przed upływem okresu jej obowiązywania, o braku możliwości wypłacenia zgromadzonych środków w dowolnym momencie bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat oraz o istnieniu ryzyka inwestycyjnego. Działania te były w przekonaniu powoda działaniami na jego szkodę. Umowa ubezpieczenia (...) została rozwiązania przez powoda w dniu 18 sierpnia 2015 r. Powód złożył również w dniu 30 grudnia 2015 r. pozwanej oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Suma wpłaconych przez powoda składek z tytułu umowy ubezpieczenia wynosiła 150.000 zł, z czego na rachunek powoda została wpłacona kwota 102.193,58 zł. Dochodzona przez powoda kwota stanowi różnicę tych sum.

/pozew k. 2 – 4/

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 maja 2016 r. referendarz sądowy w tutejszym Sądzie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

/nakaz zapłaty z dn. 18.05.2016 r. w sprawie I Nc 388/16 k. 44/

W złożonym w dniu 13 czerwca 2015 r. sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 18 maja 2016 r. pozwana Towarzystwo (...) S.A. we W., zastępowana przez radcę prawnego, zaskarżyła nakaz zapłaty w całości, podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, braku legitymacji biernej po stronie pozwanego oraz braku legitymacji czynnej po stronie powoda, a także wniosła o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz zwrotu kosztów opłaty skarbowej w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia pełnomocnik pozwanej wskazał, iż powód nie udowodnił swojego roszczenia. Powód w chwili przystąpienia do mowy ubezpieczenia został należycie poinformowany o długoterminowym charakterze umowy ubezpieczenia, do której przystępuje oraz o ryzyku poniesienia strat w przypadku wcześniejszego wygaśnięcia polisy. Pozwana zaprzeczyła, aby opłata w wysokości nieco poniżej 2,6% składki była rażąco wygórowana. Umowa ubezpieczenia do której przystąpił powód w ocenie pozwanej jest ważna, zaś brak jest dowodu na dowolność w dokonywaniu wyceny – pozwana jest bowiem związana umową w zakresie alokacji środków pochodzących ze składki. Ponadto pozwana wskazała, iż umowa ubezpieczenia została zawarta miedzy nią, a (...) sp. z o.o. sp.k. Powód jest tylko ubezpieczonym, a pozwany nie miał obowiązku indywidualnego uzgadniania treści umowy ubezpieczenia z powodem ani też bez żądania informowania go o treści zawartej umowy. Nadto złożone przez powoda oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu winno w ocenie pozwanej zostać złożone ubezpieczającemu. Pozwana nie może odpowiadać deliktowo za działania i zaniechania ubezpieczającego jako odrębnego podmiotu gospodarczego, albowiem nie ponosi winy odnośnie procesu sprzedaży.

/sprzeciw od nakazu zapłaty z dn. 13.06.2015 r. k. 47 – 54/

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały zajęte stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 września 2011 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. sp.k. w W. reprezentowanym przez Agenta T. S., a ubezpieczycielem Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą we W. została zawarta deklaracja przystąpienia Ubezpieczonego A. S. do ubezpieczenia (...). Ubezpieczony uiścił Składkę w wysokości 150.000 zł, zaś strony ustaliły, iż za kwotę tę zostanie nabytych 1500 zł Jednostek Uczestnictwa Funduszu. Okres odpowiedzialności strony uzgodniły na od 10 października 2011 r. do 10 października 2021 r. Wartość Opłaty za zarządzanie wynosiła 4,0726%, wysokość Świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu dożycia – 100% Wartości Rachunku w dniu likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, zaś Wysokość Świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu zgonu – 1% Składki zainwestowanej + 100% kwota stanowiąca iloczyn liczby jednostek Uczestnictwa Funduszu w Dacie Umorzenia i Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu w Dacie Umorzenia.

Strony uzgodniły, iż w przypadku rezygnacji Ubezpieczonego z ubezpieczenia po rozpoczęciu ochrony ubezpieczeniowej, Ubezpieczyciel 15 dnia miesiąca kalendarzowego, a jeśli w danym miesiącu kalendarzowym nie jest dniem roboczym, w pierwszym Dniu roboczym następującym po tym dniu, dokonuje Całkowitego wykupu dla wszystkich Ubezpieczonych, których oświadczenia o rezygnacji Ubezpieczyciel otrzymał w oryginale najpóźniej do 4. Dnia roboczego danego miesiąca kalendarzowego. W razie całkowitego wykupu Ubezpieczyciel wypłaca kwotę równą Wartości Rachunku w Dacie Umorzenia pomniejszoną o Opłatę Likwidacyjną (A) lub Opłatę Likwidacyjną (B) oraz o stosowny podatek dochodowy od osób fizycznych (w przypadku osiągnięcia dochodu z tytułu inwestowania Składki Zainwestowanej). Wysokość Opłaty Likwidacyjnej (B) w dacie wpłynięcia do Ubezpieczyciela oryginału oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia od 8 kwietnia 2015 r. do 6 października 2015 r. wynosiła 2,5938%. Opłata likwidacyjna (A) lub (B) jest naliczana od wartości Składki Zainwestowanej. Pobranie następuje poprzez pomniejszenie kwoty wypłaty otrzymanej w wyniku Umorzenia Jednostek Uczestnictwa Funduszu o Wartość Opłaty Likwidacyjnej (A) lub Opłaty Likwidacyjnej (B).

/deklaracja przystąpienia (...) k. 8 – 9, certyfikat seria i Nr (...) z dn. 10.10.2011 r. k. 10, taela opłat i limitów do umowy grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym k. 64 v. – 65/

A. S. oświadczył w dniu 30 września 2011 r., iż rozumie, że Ubezpieczyciel nie gwarantuje osiągnięcia celu inwestycyjnego jakim jest powiększanie wartości Aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego w wyniku wzrostu wartości lokat Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, a także iż przyjął do wiadomości, że w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia w trakcie trwania Okresu odpowiedzialności może zostać pobrana opłata likwidacyjna, której wysokość podana jest w (...).

/deklaracja przystąpienia (...) k. 8 – 9/

Towarzystwo (...) S.A. wypłaciło A. S. następujące kwoty:

–

w dniu 28 stycznia 2015 r. 148,30 zł tytułem premii,

–

w dniu 30 kwietnia 2015 r. 470,69 zł tytułem premii,

–

w dniu 28 lipca 2015 r. 380,56 zł tytułem premii,

–

w dniu 23 października 2015 r. 102.193,58 zł tytułem wykupu całkowitego.

/potwierdzenia transakcji k. 71 – 74, historia rachunków udziałów ubezpieczenia powoda k. 134/

Warunki grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym Klientów Ubezpieczającego (...) regulują zasady, na jakich Ubezpieczyciel obejmuje ochroną ubezpieczeniową Klientów Ubezpieczającego.

W rozumieniu Warunków Ubezpieczenia poniższe określenia mają następujące znaczenie m.in.,:

–

CAŁKOWITY WYKUP - zamiana przez Ubezpieczyciela Jednostek Uczestnictwa Funduszu zapisanych na Rachunku na środki pieniężne, na zasadach określonych w Rozdziale 12;

–

DATA NABYCIA - Dzień wyceny, zgodnie z którym następuje zamiana przez Ubezpieczyciela środków pieniężnych pochodzących ze Składki Zainwestowanej na Jednostki Uczestnictwa Funduszu;

–

DATA UMORZENIA - Dzień wyceny, zgodnie z którym następuje zamiana przez Ubezpieczyciela Jednostek Uczestnictwa Funduszu zapisanych na Rachunku na środki pieniężne;

–

DZIEŃ WYCENY - każdy dzień, w którym ustalana jest Wartość Aktywów Netto oraz Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu. Ubezpieczyciel dokonuje ustalenia Wartości Aktywów Netto oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu:

○

pierwszego dnia Okresu odpowiedzialności oraz

○

15. dnia każdego miesiąca kalendarzowego, a jeśli wdanym miesiącu kalendarzowym dzień ten nie jest Dniem roboczym, wówczas ustalenie Wartości Aktywów Netto oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu nastąpi w pierwszym Dniu roboczym następującym po tym dniu, oraz

○

ostatniego Dnia roboczego każdego miesiąca kalendarzowego, oraz

○

w dniu likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”, o której mowa w §11 Regulaminu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”;

–

JEDNOSTKI UCZESTNICTWA FUNDUSZU - wyodrębniona część aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego; Jednostki Uczestnictwa Funduszu posiadają jednakową wartość i reprezentują udziały Ubezpieczonych w aktywach Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”; Jednostki Uczestnictwa Funduszu nie stanowią odrębnego od Umowy prawa, nie mogą być zbywane na rzecz osób trzecich, nie są oprocentowane;

–

KLIENT - osoba fizyczna korzystająca z usług Ubezpieczającego;

–

OKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI - okres, o którym mowa w Rozdziale 4, w którym Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność z tytułu zajścia Zdarzenia ubezpieczeniowego;

–

RACHUNEK FUNDUSZU - rachunek bankowy, na który przekazywane są środki, za które nastąpi nabycie Jednostek Uczestnictwa Funduszu oraz, z którego są pobierane środki z tytułu kosztów, o których mowa w §4 ust. 10 Regulaminu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”;

–

SKŁADKA - kwota zapłacona na rachunek bankowy Ubezpieczyciela wskazany w Deklaracji Przystąpienia, w wysokości nie niższej niż określona w „Tabeli Opłat i Limitów” minimalna wysokość Składki;

–

SKŁADKA ZAINWESTOWANA - Składka pomniejszona o Opłatę Wstępną, o której mowa w Rozdziale 7 pkt. 1 ppkt 1;

–

UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ KAPITAŁOWY „EUROPA FUND (...)” - wydzielony fundusz aktywów Ubezpieczyciela inwestowany zgodnie z przyjętą w Regulaminie Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” strategią inwestycyjną;

–

WARTOŚĆ AKTYWÓW NETTO - wartość wszystkich aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” pomniejszonych o jego zobowiązania;

–

WARTOŚĆ JEDNOSTKI UCZESTNICTWA FUNDUSZU - wartość równa ilorazowi Wartości Aktywów Netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego na Dzień wyceny i liczby wszystkich Jednostek Uczestnictwa Funduszu na Dzień wyceny;

–

WARTOŚĆ RACHUNKU - kwota będąca iloczynem bieżącej liczby Jednostek Uczestnictwa Funduszu znajdujących się na Rachunku i Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu na ostatni Dzień wyceny. W przypadku, gdy w dniu ustalania Wartości Rachunku nie jest znana Wartość Jednostki Uczestnictwa na ostatni Dzień wyceny, do ustalenia Wartości Rachunku przyjmowana jest ostatnia znana Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu;

Zgodnie z rozdziałem 5. ust. 4 warunków ubezpieczenia Ubezpieczyciel nabywa Jednostki Uczestnictwa Funduszu w dniu określonym w § 8 ust. 4 Regulaminu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” i zapisuje je na Rachunku. Nabycie Jednostek Uczestnictwa Funduszu następuje za Składkę Zainwestowaną. Nabyta liczba Jednostek Uczestnictwa Funduszu równa jest ilorazowi kwoty Składki Zainwestowanej oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu w Dacie nabycia. Do czasu nabycia Jednostek Uczestnictwa Funduszu środki pieniężne nie są oprocentowane.

Na podstawie rozdziału 6. ust. 1 i 2 warunków ubezpieczenia Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy składa się z Jednostek Uczestnictwa Funduszu reprezentujących udziały Ubezpieczonych w aktywach Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego. Jednostki Uczestnictwa Funduszu nie przyznają Ubezpieczonym prawa do aktywów Ubezpieczyciela. Zasady funkcjonowania Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”, w szczególności sposób lokowania środków Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” oraz sposób wyceny Jednostki Uczestnictwa Funduszu reguluje Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...)”.

Opłaty związane z umową ubezpieczenia określone zostały w rozdziale 7 warunków ubezpieczenia. Ust. 1 przewiduje, iż Ubezpieczyciel pobiera następujące opłaty:

1) Opłatę Wstępną,

2) Opłatę za zarządzanie,

3) Opłatę za ryzyko,

4) Opłatę Likwidacyjną (A) (tylko w przypadku wpłynięcia do Ubezpieczyciela oryginału oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia od 10.10.2011 r. do 06.03.2012 r),

5) Opłatę Likwidacyjną (B) (tylko w przypadku wpłynięcia do Ubezpieczyciela oryginału oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia od 06.04.2012 r. do 10.10.2021 r.}.

Wysokości opłat, o których mowa w pkt. 1, określa „Tabela Opłat i Limitów”, stanowiąca Załącznik nr 2 do Deklaracji Przystąpienia, podpisywana przez Klienta wraz z Deklaracją Przystąpienia. Opłata Wstępna naliczana jest procentowo od wartości Składki, w wysokości określonej w „Tabeli Opłat i Limitów” i pobierana jest w pierwszym Dniu roboczym pierwszego Miesiąca odpowiedzialności. Opłata za zarządzanie naliczana jest procentowo od Składki Zainwestowanej. Opłata za zarządzanie pobierana jest w drugim Dniu roboczym pierwszego Miesiąca odpowiedzialności oraz w pierwszym Dniu roboczym drugiego, trzeciego, czwartego, piątego, szóstego i siódmego Miesiąca odpowiedzialności. Ubezpieczony w dniu przystąpienia do ubezpieczenia informowany jest w „Tabeli Opłat i Limitów” o przedziale procentowym, w którym będzie się mieścić ostateczna wartość Opłaty za zarządzanie. Ostateczna wartość Opłaty za zarządzanie jest ustalana 6. Dnia roboczego po zakończeniu Okresu Subskrypcji. Dla wszystkich Ubezpieczonych, którzy przystąpili w danym Okresie Subskrypcji do ubezpieczenia, ustalana jest jednakowa wartość Opłaty za zarządzanie. Ostateczna wartość Opłaty za zarządzanie będzie określona w Certyfikacie, o którym mowa w Rozdziale 14. Opłata za zarządzanie pomniejsza wartość aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego. Opłata za zarządzanie pobierana jest w związku z zarządzaniem Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym „EUROPA FUND (...)”. Opłata za zarządzanie pobierana jest w szczególności w związku z zarządzaniem aktywami Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, prowadzeniem Rachunków i rejestrów aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego oraz przechowywaniem aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego. Opłata za ryzyko naliczana jest procentowo od Składki Zainwestowanej, w wysokości określonej w „Tabeli Opłat i Limitów” i stanowi opłatę pobieraną z tytułu udzielania ochrony ubezpieczeniowej. Opłata ta jest wliczona w Opłatę za zarządzanie, o której mowa w pkt. 4 i pobierana jest w drugim Dniu roboczym pierwszego Miesiąca odpowiedzialności

Opłata Likwidacyjna (A) jest naliczana procentowo od wartości Składki Zainwestowanej, w przypadku Całkowitego wykupu. Pobranie następuje poprzez pomniejszenie kwoty wypłaty otrzymanej w wyniku umorzenia Jednostek Uczestnictwa Funduszu o wartość Opłaty Likwidacyjnej (A). Ubezpieczony w dniu przystąpienia do ubezpieczenia informowany jest w „Tabeli Opłat i Limitów” o przedziale procentowym, w którym będzie się mieścić ostateczna wartość Opłaty Likwidacyjnej (A), pobieranej w zależności od daty wpłynięcia do Ubezpieczyciela oryginału oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia. Ostateczna wartość Opłaty Likwidacyjnej (A) jest ustalana 6. Dnia roboczego po zakończeniu Okresu Subskrypcji. Dla -wszystkich Ubezpieczonych, którzy przystąpili w danym Okresie Subskrypcji do ubezpieczenia, ustalana jest jednakowa wartość Opłaty Likwidacyjnej (A), pobieranej w zależności od daty wpłynięcia do Ubezpieczyciela oryginału oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia. Ostateczna wartość Opłaty Likwidacyjnej (A) będzie określona w Certyfikacie, o którym mowa w Rozdziale 14.

Opłata Likwidacyjna (B) jest naliczana procentowo od wartości Składki Zainwestowanej w przypadku Całkowitego wykupu, w wysokości określonej w „Tabeli Opłat i Limitów”. Pobranie następuje poprzez pomniejszenie kwoty wypłaty otrzymanej w wyniku umorzenia Jednostek Uczestnictwa Funduszu o wartość Opłaty Likwidacyjnej (B).

W rozdziale 12 „REZYGNACJA Z UBEZPIECZENIA i CAŁKOWITY WYKUP WSKUTEK REZYGNACJI” wskazano, iż (ust. 1) Klient w Okresie Subskrypcji lub Ubezpieczony po rozpoczęciu ochrony ubezpieczeniowej może zrezygnować z ubezpieczenia z zachowaniem formy pisemnej (na przykład poprzez złożenie „Oświadczania o rezygnacji z ubezpieczenia“, którego wzór został pomocniczo przygotowany przez Ubezpieczyciela). Rezygnacja Ubezpieczonego z ubezpieczenia po rozpoczęciu ochrony ubezpieczeniowej skutkuje Całkowitym wykupem. W razie rezygnacji Klienta z ubezpieczenia w Okresie Subskrypcji, Ubezpieczyciel w terminie 5 Dni roboczych od dnia otrzymania oryginału oświadczenia w tym zakresie, zwraca zapłaconą Składkę odpowiednio Klientowi, jeśli Składkę zapłacił Klient, na rachunek bankowy wskazany przez Klienta w oświadczeniu o rezygnacji z ubezpieczenia albo Ubezpieczającemu, jeśli Składkę zapłacił Ubezpieczający, na rachunek bankowy wskazany przez Ubezpieczającego pod złożonym przez Ubezpieczonego oświadczeniem o rezygnacji z ubezpieczenia (ust. 2).

Zgodnie z ust. 4 w przypadku rezygnacji Ubezpieczonego z ubezpieczenia po rozpoczęciu ochrony ubezpieczeniowej, Ubezpieczyciel 15. dnia miesiąca kalendarzowego, a jeśli wdanym miesiącu kalendarzowym dzień ten nie jest Dniem roboczym, w pierwszym Dniu roboczym następującym po tym dniu, dokonuje Całkowitego wykupu dla wszystkich Ubezpieczonych, których oświadczenia o rezygnacji Ubezpieczyciel otrzymał w oryginale najpóźniej do 4. Dnia roboczego danego miesiąca kalendarzowego. W razie Całkowitego wykupu Ubezpieczyciel wypłaca kwotę równą Wartości Rachunku w Dacie umorzenia pomniejszoną o Opłatę Likwidacyjną (A) lub Opłatę Likwidacyjną (B) oraz o stosowny podatek dochodowy od osób fizycznych (w przypadku osiągnięcia dochodu z tytułu inwestowania Składki Zainwestowanej) (ust. 5).

W ust. 6 wskazano, iż kwota powstała w wyniku Całkowitego wykupu wypłacana jest przez Ubezpieczyciela w terminie 14 Dni roboczych od Daty umorzenia, o której mowa w pkt. 4:

1) Ubezpieczającemu, jeżeli Składka została zapłacona przez Ubezpieczającego, na rachunek bankowy wskazany przez Ubezpieczającego pod złożonym przez Ubezpieczonego oświadczeniem o rezygnacji z ubezpieczenia,

2) Ubezpieczonemu, jeżeli Składka została zapłacona przez Ubezpieczonego, na rachunek bankowy wskazany przez Ubezpieczonego w oświadczeniu o rezygnacji z ubezpieczenia.

/warunki ubezpieczenia „NATURE PREMIUM” k. 19 – 23/

Zasady funkcjonowania i politykę inwestycyjną Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)", oferowanego przez Towarzystwo (...) SA oraz zasady i terminy wyceny Jednostek Uczestnictwa Funduszu określa Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” (Regulamin). Zgodnie z Regulaminem:

1.  DATA NABYCIA - Dzień wyceny, zgodnie z którym następuje zamiana przez Ubezpieczyciela środków pieniężnych pochodzących ze Składki Zainwestowanej na Jednostki Uczestnictwa Funduszu;

2.  DATA UMORZENIA - Dzień wyceny, zgodnie z którym następuje zamiana przez Ubezpieczyciela Jednostek Uczestnictwa Funduszu zapisanych na Rachunku na środki pieniężne:

3.  DZIEŃ ROBOCZY - dzień inny niż: sobota i dzień ustawowo wolny od pracy;

4.  DZIEŃ WYCENY - każdy dzień, w którym ustalana Jest Wartość Aktywów Netto oraz Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu, Ubezpieczyciel dokonuje ustalenia Wartości Aktywów Netto oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu:

a)  pierwszego dnia Okresu odpowiedzialności oraz

b)  15-go dnia każdego miesiąca kalendarzowego, a jeśli wdanym miesiącu kalendarzowym dzień ten nie jest Dniem roboczym, wówczas ustalenie Wartości Aktywów Netto oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu nastąpi w pierwszym Dniu roboczym następującym po tym dniu, oraz

c)  ostatniego Dnia roboczego każdego miesiąca kalendarzowego, oraz

d)  w dniu likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)", o której mowa w §11;

1.  JEDNOSTKI UCZESTNICTWA FUNDUSZU - wyodrębniona część aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, Jednostki Uczestnictwa Funduszu posiadają jednakową wartość i reprezentują udziały Ubezpieczonych w aktywach Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)"; Jednostki Uczestnictwa Funduszu nie stanowią odrębnego od Umowy prawa, nie mogą być zbywane na rzecz osób trzecich, nie są oprocentowane;

2.  RACHUNEK - wyodrębniony dla Ubezpieczonego rachunek, na którym ewidencjonowane są Jednostki Uczestnictwa Funduszu. Zapisanie Jednostek Uczestnictwa Funduszu na Rachunku następuje wskutek nabycia Jednostek Uczestnictwa Funduszu. Pomniejszenie liczby Jednostek Uczestnictwa Funduszu zapisanych na Rachunku następuje na skutek Umorzenia jednostek Uczestnictwa Funduszu. Nabycie i Umorzenie Jednostek Uczestnictwa Funduszu zostały szczegółowo opisane w § 3 i § 9 Regulaminu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”;

3.  UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ KAPITAŁOWY „EUROPA FUND (...)" - wydzielony fundusz aktywów Ubezpieczyciela, inwestowany zgodnie z przyjętą w Regulaminie Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)” strategią inwestycyjną;

4.  UBEZPIECZYCIEL - Towarzystwo (...) na (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W., przy ul. (...), (...)-(...) W., wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu, VI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS (...), posiadająca numer NIP: 895 17 65 137, REGON: (...), kapitał zakładowy zarejestrowany i w całości opłacony 307 200 000 zł;

5.  USTAWA O DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ - Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124 z 2003 r., poz. 1151 z późn. zm.);

6.  WARTOŚĆ AKTYWÓW NETTO - wartość wszystkich aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego pomniejszonych o jego zobowiązania;

7.  WARTOŚĆ JEDNOSTKI UCZESTNICTWA FUNDUSZU - wartość równa ilorazowi Wartości Aktywów Netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego na Dzień wyceny i liczby wszystkich Jednostek Uczestnictwa Funduszu na Dzień wyceny;

8.  WARTOŚĆ NOMINALNA - wartość odpowiadająca sumie wpłat na Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy „EUROPA FUND (...)”, uwzględniająca Składki Zainwestowane, za które zostały nabyte Jednostki Uczestnictwa Funduszu, znajdujące się na tych Rachunkach, które do Dnia wyceny nie zostały zlikwidowane. Dla danego Ubezpieczonego, Wartość Nominalna odpowiada Składce Zainwestowanej.

Zgodnie z § 3 Regulaminu Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy powstaje ze Składek Zainwestowanych, których alokacja dokonywana jest w Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy „EUROPA FUND (...)” poprzez nabycie Jednostek Uczestnictwa Funduszu (ust. 1). Celem Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)" jest powiększanie wartości aktywów „EUROPA FUND (...)” jest ochrona 100% kwoty odpowiadającej Składce Zainwestowanej na koniec Okresu odpowiedzialności (ust. 2). Ubezpieczyciel nie gwarantuje osiągnięcia celu inwestycyjnego określonego w ust. 2 (ust. 3). Wyniki inwestycyjne Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego osiągnięte w przeszłości nie mogą stanowić podstawy do oczekiwania jego przyszłych wyników inwestycyjnych (ust. 4).

Zgodnie z §4 Regulaminu Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy jest wydzieloną rachunkowo częścią aktywów Ubezpieczyciela, składającą się z Jednostek Uczestnictwa Funduszu o jednakowej wartości. Aktywa netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego są wyceniane w sposób pozwalający na rzetelne odzwierciedlenie ich wartości. Środki Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)" lokowane są w depozyty terminowe, instrument pochodny o dziesięcioletnim horyzoncie inwestycyjnym oraz środki pieniężne.

Wartość Aktywów Netto na dzień zakończenia Okresu odpowiedzialności zostanie ustalona w oparciu o wartość aktywów, o których mowa w ust. 3. Na dzień zakończenia Okresu odpowiedzialności wypłata z depozytów terminowych służy ochronie Wartości Nominalnej odpowiadającej Składce Zainwestowanej oraz realizacji celu, o którym mowa w §3 ust. 2 z zastrzeżeniem §3 ust.3 oraz § 7 lit. a).

Koszty wynikające z przechowywania oraz inwestowania aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, między innymi takie jak: opłaty i prowizje od zawartych transakcji, koszty wynikające z prowadzenia rachunków i dokonywania przelewów, koszty bezpiecznego przechowywania aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego przez podmioty zewnętrzne oraz opłaty wynikające z przepisów powszechnie obowiązującego prawa pomniejszają Wartość Aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego. Wyżej wspomniane koszty są potrącane ze środków pieniężnych Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego.

Na podstawie § 6 Regulaminu wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu ustalana jest na Dzień wyceny (ust. 1). Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu na Dzień wyceny obliczana jest jako iloraz Wartości Aktywów Netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego na Dzień wyceny i liczby wszystkich Jednostek Uczestnictwa Funduszu na Dzień wyceny (ust. 2). Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu jest publikowana nie rzadziej niż raz w roku w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim oraz na stronie Internetowej www.tueuropa.pl (ust. 3). Z uwagi na charakter kształtowania się lokat Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, o których mowa w §4 ust. 3, Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu może ulegać Istotnym zmianom w trakcie trwania Okresu odpowiedzialności.

§7 Regulaminu przewiduje, iż Inwestycja w Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy „EUROPA FUND (...)" wiąże się z ryzykiem, w szczególności z:

a)  ryzykiem kredytowym, przez ryzyko kredytowe rozumie się możliwość wystąpienia trwałej lub czasowej niezdolności kontrahenta do obsługi zadłużenia, w tym do realizacji zobowiązań z tytułu transakcji zawartych na rynku finansowym (umów depozytów terminowych, wystawionych instrumentów pochodnych);

b)  ryzykiem nie osiągnięcia zysku, ponieważ wynik Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego jest zależny od zmiany wartości instrumentu pochodnego i nie jest z góry określony;

c)  ryzykiem ograniczonej płynności, które jest związane z dokonywaniem Całkowitego wykupu jeden raz w danym miesiącu kalendarzowym lub automatycznym częściowym wykupem, o którym mowa w Rozdziale pt. „Częściowy wykup" Warunków Ubezpieczenia;

d)  ryzykiem utraty części Składki Zainwestowanej, w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia przed końcem Okresu odpowiedzialności.

§ 8 Regulaminu przewiduje, iż Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy podzielony jest na Jednostki Uczestnictwa Funduszu o jednakowej wartości (ust. 1). Jednostki Uczestnictwa Funduszu tworzone są w momencie ich zapisania na Rachunku Ubezpieczonego. Jednostki Uczestnictwa Funduszu nabywane są za Składkę Zainwestowaną. Nabyta liczba Jednostek Uczestnictwa Funduszu równa jest ilorazowi kwoty przekazywanej do Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego z tytułu Składki Zainwestowanej i wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu w Dacie nabycia (ust. 2). Wartość początkowa Jednostki Uczestnictwa Funduszu wynosi 100 zł. Wartość Jednostki Uczestnictwa Funduszu zmienia się zgodnie ze zmianą Wartości Aktywów Netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego przypadających na Jednostkę Uczestnictwa Funduszu (ust. 3). Nabycie Jednostek Uczestnictwa Funduszu następuje 10.10.2011 r.(ust. 4). Liczba nabytych Jednostek Uczestnictwa Funduszu określana jest z dokładnością do 5 miejsc po przecinku (ust. 5).

Zgodnie z § 9 ust. 1 umorzenie Jednostek Uczestnictwa Funduszu następuje w razie:

1)  automatycznego częściowego wykupu, dokonanego jeśli spełnione są warunki określone w Rozdziale pt. „Częściowy wykup” Warunków Ubezpieczenia ,

2)  likwidacji Rachunku,

3)  likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego.

Umorzenie Jednostek Uczestnictwa Funduszu polega na zamianie Jednostek Uczestnictwa Funduszu na kwotę pieniężną wyliczoną według Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu obowiązującej w Dacie umorzenia i jest równoznaczne ze zmniejszeniem Wartości Aktywów Netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, z zastrzeżeniem ust. 3. Umorzenie Jednostek Uczestnictwa Funduszu, w przypadku o którym mowa w ust. 1 pkt 1) następuje według Wartości Jednostek Uczestnictwa Funduszu obowiązującej w Dacie Umorzenia. Liczba Jednostek Uczestnictwa Funduszu podlegających umorzeniu jest ustalana jako iloraz sumy nieumorzonych kwartalnych wypłat z instrumentu pochodnego obliczonych zgodnie ze wzorem z §4 ust. 6 oraz Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu na Dzień wyceny. Termin umorzenia Jednostek Uczestnictwa Funduszu może ulec przedłużeniu z przyczyn niezależnych od Ubezpieczyciela. W takim przypadku Ubezpieczyciel niezwłocznie powiadomi Ubezpieczającego pisemnie o zaistniałym przedłużeniu terminu umorzenia Jednostek Uczestnictwa Funduszu (ust. 2).

Na podstawie §10 likwidacja Rachunku polega na umorzeniu wszystkich zgromadzonych na Rachunku Ubezpieczonego Jednostek Uczestnictwa Funduszu. Likwidacja Rachunku następuje w przypadku:

1)  rezygnacji z ubezpieczenia,

2)  wypłaty Świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu zgonu Ubezpieczonego,

3)  likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)”.

Likwidacja Rachunku w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 1) dokonywana jest 15 – go dnia miesiąca kalendarzowego, a jeśli w danym miesiącu kalendarzowym dzień ten nie jest Dniem roboczym, wówczas likwidacja Rachunku dokonywana jest w pierwszym Dniu roboczym następującym po tym dniu, dla wszystkich Ubezpieczonych, których oświadczenia o rezygnacji Ubezpieczyciel otrzymał do 4 Dnia roboczego danego miesiąca kalendarzowego,

Likwidacja Rachunku w przypadku, o którym mowa w ust- 2 pkt 2), następuje według Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu z Daty umorzenia. Umorzenie następuje najpóźniej 15. Dnia roboczego od dnia uzyskania przez Ubezpieczyciela odpisu aktu zgonu Ubezpieczonego. Likwidacja Rachunku, w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt. 3), następuje według Wartości Jednostki Uczestnictwa Funduszu z dnia likwidacji Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego „EUROPA FUND (...)".

/regulamin ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego „EUROPA FUND (...) k. 135 – 136 v./

W dniu 18 sierpnia 2015 r. A. S. złożył oświadczenie o rezygnacji z ubezpieczenia (...) z powodu złych wyników finansowych. Oświadczenie wpłynęło do Ubezpieczyciela dnia 18 sierpnia 2015 r.

/oświadczenie o rezygnacji z ubezpieczenia (...) k. 12 – 14/

W dniu 6 listopada 2015 r. A. S., zastępowany przez radcę prawnego J. M., wezwał Towarzystwo (...) S.A. we W. do wypłaty na jego rzecz kwoty 47.806,42 zł z tytułu rozwiązania umowy ubezpieczenia (...).

/wezwanie do zapłaty z dn. 6.11.2015 r. k. 17 – 18/

(...) S.A. w piśmie z dnia 12 listopada 2015 r. wskazało, iż wobec złożenia przez A. S. oświadczenia o rezygnacji z ubezpieczenia wypłaciło kwotę w wysokości wartości całkowitego wykupu, która równa wartości rachunku w dacie umorzenia pomniejszona o opłatę likwidacyjną i stosowny podatek dochodowy od osób fizycznych. Wartość rachunku stanowi iloczyn liczby jednostek uczestnictwa znajdujących się na rachunku i aktualnej na dany dzień wartości jednostki uczestnictwa funduszu. Na dzień umorzenia tj. 15 października 2015 r. wartość rachunku wyniosła 106.084,28 zł (1485,56616 jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego przy wartości jednostki 71,41 zł). Wartość całkowitego wykupu wyniosła 102.193,58 zł (wartość rachunku pomniejszona o opłatę likwidacyjną w wysokości 2,9755% składni inwestowanej) i została wypłacona w dniu 23 października 2015 r.

/pismo (...) S.A. z dn. 12.11.2015 r. k. 15 i v./

W dniu 30 grudnia 2015 r. A. S., działając przez radcę prawnego J. M., złożył Towarzystwu (...) S.A. we W. oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

/pismo z dn. 30.12.2015 r. k. 16/

Powód nie zdawał sobie sprawy, że w ciągu 7 miesięcy od podpisania mowy straci 30% swoich oszczędności, albowiem opłata za zarządzanie odnosiła się do rozliczenia miesięcznego, a nie rocznego - wbrew temu co myślał. Powód był w chwili zawierania umowy informowany o opłatach, nie miał jednak do końca świadomości, że nie może od niej odstąpić w sposób finansowo bezpieczny. Powód przy podpisywaniu deklaracji przystąpienia dostał komputer przenośny o wartości 3.600 zł. Z wykształcenia jest inżynierem. W chwili zawierania umowy miał świadomość, iż umowa była zawierana na 10 lat.

/przesłuchanie powoda w charakterze strony, elektroniczny protokół rozprawy z dn. 6.02.2017 r. k. 143, informacyjne wyjaśnienia powoda, elektroniczny protokół rozprawy z dn. 28.11.2016 r. k. 131/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił opierając się o wszystkie przedstawione przez strony dowody tj. dokumenty prywatne dotyczące ubezpieczenia oraz dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Stosownie do treści art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przepis ten statuuje zasadę swobody treści umów, ograniczonej zasadniczo jedynie wyjątkami przewidzianymi w jego treści. W doktrynie wskazuje się także, iż swoboda stron obejmuje swą treścią również swobodę zawarcia umowy. W drodze normy kompetencyjnej wskazanej treścią komentowanego przepisu ustawodawca przyznał stronom możliwość ustanawiania wiążących je norm postępowania – tj. nakładania obowiązków i przyznawania uprawnień za pośrednictwem zawieranych umów. Swoboda wyraża się również w tym, iż strony mogą zawrzeć umowę zarówno odpowiadającą stypizowanemu w ustawie modelowi, model ten zmieniającą bądź też umowę odrębną, gdzie strony samodzielnie określą wiążące je prawa i obowiązki.

Potwierdzenie zasady swobody umów stanowi również art. 58 § 1 k.c., który przewiduje, iż czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (§ 2). Komentowany przepis ujmuje swobodę umów z negatywnej perspektywy (zob. A. Janiak, [w:] Kidyba, Komentarz 2012, t. I, s. 335). Artykuł 58 k.c. jest zatem normą sankcjonującą naruszenie innych przepisów, w tym także art. 353 ¹ k.c.

Powód wywodził swe roszczenie z twierdzenia, iż umowa zawarta z pozwanym była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i prowadziła do rażącego pokrzywdzenia jego jako konsumenta, który został wprowadzony przez kontrahenta w błąd – zapewniony jedynie o korzyściach płynących z ubezpieczenia i nie poinformowany o grożących ryzykach.

Przed dokonaniem oceny sprzeczności przedmiotowej umowy z naturą stosunku bądź też zasadami współżycia społecznego, a skuteczności uchylenia się przez powoda od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu rozstrzygnąć należy o charakterze zawartej umowy i jej cechach istotnych.

Powód przystąpił do umowy z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym, która w ocenie Sądu ma charakter umowy mieszanej – obejmuje ona bowiem zarówno umowę ubezpieczenia na życie, a zatem umowę uregulowaną w kodeksie cywilnym, jak i umowę o charakterze inwestycyjnym. Z jednej strony postanowienia umowy obejmują wypłatę świadczenia ubezpieczeniowego w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego tj. śmierci ubezpieczonego bądź dożycia przez niego określonego wieku, z drugiej zaś inwestowanie środków finansowych celem osiągnięcia określonych zysków.

Po rozważeniu postanowień umowy zawartej między pozwanym a (...) sp. z o.o. sp.k., do której przystąpił powód, Sąd doszedł do przekonania, iż elementem przeważającym był element kapitałowy. Wniosek taki płynie przede wszystkim z porównania sumy ubezpieczenia oraz ewentualnych możliwych do osiągnięcia zysków z inwestowania (tak SN w wyroku z dn. 18.12.2013 r., sygn. akt I CSK 149/13). Zyski te w sposób oczywisty przewyższały ewentualne świadczenie w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, co prowadzi do wniosku, iż rzeczywistym i dominującym celem umowy było inwestowanie środków finansowych celem ich co najmniej zachowania, a bardziej pomnożenia. Działalność ubezpieczeniowa jest tym samym jedynie działalnością uboczną, zaś z natury stosunku wynika dążenie ubezpieczonego do osiągnięcia określonych zysków z wpłaconych składek.

Obowiązujące w dniu przystąpienia przez powoda do umowy ubezpieczenia przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. (Dz.U. Nr 124, poz. 1151) o działalności ubezpieczeniowej w art. 2 ust. 1 pkt 13 definiują fundusz kapitałowy jako wydzielony fundusz aktywów, stanowiący rezerwę tworzoną ze składek ubezpieczeniowych, inwestowany w sposób określony w umowie ubezpieczenia. Decyzje co do warunków i formy inwestowania aktywów funduszu podejmuje sam ubezpieczyciel. Ubezpieczający przy zawieraniu umowy bądź też ubezpieczony podczas przystępowania do umowy ubezpieczenia ma możliwość porównania aktualnych na rynku inwestycyjnym ofert i dokonania wyboru oferty dla niego najkorzystniejszej. Na dalszym etapie inwestycyjnym traci jednak możliwość ingerowania w sposób inwestowania przyjęty przez ubezpieczyciela. W doktrynie potwierdza się brak wymagań dotyczących określenia stosunku funkcji ochronnej a inwestycyjnej (por. M. Szczepańska, Wypłata wartości wykupu w umowie ubezpieczenia na życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym, Wiadomości Ubezpieczeniowe 3/2015, s. 101).

Z powyższych rozważań wynika bezsprzecznie, iż zawarta między ubezpieczającym, a ubezpieczycielem umowa do której przystąpił powód miała charakter umowy mieszanej o przeważającym charakterze inwestycyjnym. Naturą stosunku zobowiązaniowego było zatem głównie w ocenie Sądu dążenie strony powodowej do zainwestowania posiadanych dość znacznych środków finansowych celem osiągania z nich zysków, zaś strony pozwanej – przyjęcie środków oferowanych przez powoda celem dysponowania nimi dla ich pomnożenia, ale również osiągania przychodów z obracania nimi. Jedynie w mniejszym zakresie z natury stosunku wynikało przeznaczenie części składki na ochronę ubezpieczeniową. Jednocześnie jednak zauważyć należy, iż oczywistym jest, że w każdej umowie z elementem inwestycyjnym jest pewne ryzyko nie tylko nie osiągnięcia dochodu, ale też poniesienia straty. Skorzystanie z oferty instytucji finansowej oferującej produkty jak ubezpieczenie (...) spowodowana jest chęcią uzyskania dochodów wyższych niż w przypadku niewątpliwie bezpieczniejszych lokat bankowych. Z samej istoty inwestowania wynika jednak w ocenie Sądu zasada, iż większe korzyści wiążą się jednocześnie z większym ryzykiem straty. W toku przesłuchania powód sam wskazał, iż zdecydował się na korzystanie z instytucji finansowej dla pomnożenia swych dochodów – w sposób bardziej znaczący niż poprzez lokatę bankową.

W ocenie Sądu niesprzeczna z zasadami współżycia społecznego była także zastrzeżona opłata likwidacyjna. Nie sposób bowiem uznać za wygórowaną opłatę likwidacyjną w wysokości niespełna 2,6% wartości składki. Opłata taka stanowi w ocenie Sądu świadczenie na rzecz ubezpieczyciela ekwiwalentne do poniesionych przez niego kosztów uprzedniej rezygnacji przez ubezpieczonego z ubezpieczenia w sytuacji, gdy z całokształtu warunków przystąpienia do umowy wynika, że czas jej trwania będzie dłuższy, a zatem przyniesie ubezpieczycielowi określone zyski. W zakresie zaś pozostałych rozważań powoda, to pozostały one gołosłowne.

W powyższym stanie rzeczy nie sposób uznać, aby postanowienia umowy, regulowane nie tylko deklaracją przystąpienia (...), certyfikatem seria i Nr (...) z dn. 10 października 2011 r., tabelą opłat i limitów do umowy grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, ale również warunkami ubezpieczenia i regulaminem funduszu kapitałowego były sprzeczne z naturą stosunku. Zapewniały one bowiem stosunkowo ekwiwalentne świadczenia obu jej stronom.

Rygor nieważności określonych postanowień wprowadzają również przepisy o szczególnej ochronie praw konsumentów, do których należy m.in. art. 385 ¹ k.c. W § 1 komentowanego przepisu wprost ustawodawca wskazał, iż postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

W niniejszej sprawie bez wątpienia treść umowy nie była negocjowana indywidualnie. Niemniej jednak w ocenie Sądu powód – na którym spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie - nie zdołał wykazać, aby postanowienia umowy kształtowały jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a zatem aby kwalifikowały się jako niedozwolone postanowienia umowne. Powód wskazywał, iż takimi postanowieniami są postanowienia w zakresie opłaty likwidacyjnej, a także w zakresie opłat za zarządzanie środkami i wykupu jednostek uczestnictwa funduszu, które doprowadziły do pomniejszenia jego środków finansowych w pierwszych 7 miesiącach o 30%. Przepis art. 385 ³ k.c. zawiera tzw. listę klauzul szarych, tj. listę postanowień, które w razie wątpliwości powinny być uznane za niedozwolone jeśli nie zostały uzgodnione indywidualnie i są poddane testowi abuzywności zgodnie z art. 385 ¹ k.c. Ponadto kontrola postanowień wzorców umownych może być dokonywana również przed sądem ochrony konsumentów i konkurencji. Po rozważeniu przedmiotowej sprawy Sąd nie znalazł podstaw do stwierdzenia, że którekolwiek z postanowień umowy ubezpieczenia (...) P. miał charakter kształtującego prawa bądź obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Wszystkie postanowienia umowy były szczegółowo opisane bądź w deklaracji przystąpienia, bądź w warunkach umowy lub regulaminie. Ich charakter - jakkolwiek stosunkowo skomplikowany – kształtował obowiązki stron w sposób nawet jeśli nie całkiem ekwiwalentny, to bez rażącego pokrzywdzenia powoda. Z jednej strony umowa zapewniała powodowi wypłatę precyzyjnie określonego co do sposobu wyliczenia odszkodowania w razie zajścia ryzyka ubezpieczeniowego. Z drugiej zaś ubezpieczyciel zobowiązywał się do przyjęcia i inwestowania środków powierzonych przez powoda. Sposób osiągania ewentualnych dochodów, a także wszystkie opłaty zostały ujęte w dokumentach podpisanych przez powoda. Nadto w dokumentacji tej wskazano wprost klauzule obejmujące niemożność prognozowania dochodów z inwestycji na podstawie uprzednich osiągnięć firmy. Zastrzeżenie takie stanowi oczywiste ostrzeżenie przystępującego do umowy o istniejącym ryzyku inwestycyjnym. Sposób ukształtowania postanowień umowy należało zatem uznać za zgodny z dobrymi obyczajami i nie naruszający uzasadnionych interesów konsumenta. Szczegółowego postanowienia naruszającego interesy konsumenta w sposób określony w art. 385 ¹ k.c. nie potrafił wskazać również sam powód. Twierdzenia powoda w toku sprawy zmierzające do wskazania, iż ubezpieczyciel mógł arbitralnie kształtować wartość świadczenia pozostały zaś gołosłowne.

Niewykazane zostało także stosowanie przez pozwanego nieuczciwych praktyk rynkowych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym z dnia 23 sierpnia 2007 r. (Dz.U. Nr 171, poz. 1206 z późn. zm.). Na powodzie zaś spoczywał ciężar udowodnienia, iż praktyki takie miały miejsce – dopiero w razie stwierdzenia ich zaistnienia ciężar dowodu w zakresie wykazania, iż praktyki te nie były nieuczciwymi przenosił się na pozwanego. Tymczasem powód nie zaoferował w toku procesu dowodu umożliwiającego ustalenie, że oferowanie przez pozwanego towaru miało charakter nieuczciwy. Ustalenie takie nadto było dodatkowo utrudnione z uwagi na przystąpienie do umowy z (...) sp. z o.o. sp.k. zamiast z pozwanym.

Stwierdzić należy, iż nie sposób wymagać od ubezpieczyciela, aby działalność swoją prowadził pro bono. Oczywistym jest, iż działalność ubezpieczycieli jest działalnością zarobkową. Okoliczność ta nie powinna wzbudzać żadnych wątpliwości nie tylko wśród profesjonalistów, ale także wobec modelowego rzetelnego, dokładającego należytej staranności, a zatem świadomego konsumenta. Zauważyć również trzeba, iż jakkolwiek powód jest w niniejszej sprawie konsumentem, to jednak brak podstaw do uznania, że w chwili przystępowania znajdował się w grupie szczególnego ryzyka pokrzywdzenia przez nieuczciwe praktyki. Przepisy o szeroko rozumianej ochronie praw konsumentów nie zmierzają do zapewnienia wszystkim konsumentom ochrony absolutnej. Zmierzają do wyrównania szans podmiotów narażonych na pokrzywdzenie – konsumentów z krzywdzącymi, którymi są jednostki prawnie i ekonomicznie tak silne, że są w stanie zagrozić interesom konsumentów. Powód nie wykazał, aby był dzieckiem bądź osobą niepełnosprawną, które to okoliczności powodowałoby konieczność zastosowania odmiennych – złagodzonych – kryteriów świadomości uczestnika w obrocie. Wobec powoda należało zatem zastosować model ogólny – model staranności, jakiej konsument posiadający wysoką kwotę 150.000 zł i chcący ją zainwestować winien dołożyć dla powzięcia informacji i przemyślenia ryzyk obejmujących transakcję. Taki zaś model nie umożliwia przyjęcia iż względem powoda zastosowane zostały niedozwolone praktyki doprowadzając do wprowadzenia go w usprawiedliwiony błąd. Powód podejmując decyzję co do przystąpienia do ubezpieczenia winien był szczegółowo i wnikliwie przeanalizować przedstawione mu do zapoznania się ogólne warunki ubezpieczenia, a także krytycznie zastanowić się nad potencjalnymi ryzykami związanymi z umową. Z całokształtu dokumentów przedstawionych przez stronę wynika, iż w żadnym miejscu tejże nie było zapewnienia co do osiągnięcia przez powoda zysków – wręcz przeciwnie, wprost powód oświadczył, iż posiada świadomość w tym względzie. Brak jest również wykazania przez powoda, iż był zapewniany o osiągnięciu zysku. Jak wynika z § 4 ust. 3 Regulaminu Funduszu Kapitałowego jego aktywa mają dziesięcioletni horyzont inwestycyjny. Z § 3 ust. 2, 3 i 4 wynika także expressis verbis, iż ubezpieczyciel nie gwarantuje osiągnięcia celu inwestycyjnego, a wyniki inwestycyjne osiągnięte w przeszłości nie mogą stanowić podstawy roszczeń.

Na marginesie jedynie wskazać należy, iż wobec rozwiązania przez powoda umowy przed zakończeniem jej planowanego okresu inwestycyjnego niemożliwym jest ustalenie, czy powód nie uzyskałby planowanego zysku dotrzymując wszystkich warunków umowy.

Odnosząc się do podniesionej przez powoda okoliczności, iż Agent z którym podpisał deklarację przystąpienia do umowy wprowadził go w błąd wskazać trzeba, iż w razie zaś błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej (art. 84 § 1 k.c.). Zgodnie z § 2 komentowanego przepisu można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

W ocenie strony powodowej zachowanie Agenta z którym podpisywał deklarację przystąpienia do ubezpieczenia wprowadziło go w błąd co do treści czynności prawnej jaką był dany produkt finansowy. Powód zarzucił, iż Agent zachwalał jedynie korzyści płynące z przystąpienia do ubezpieczenia, możliwość uzyskania dużego zysku. Jednocześnie w ocenie powoda w sposób nienależyty zostały mu wyjaśnione możliwe ryzyka – w tym przede wszystkim ryzyko poniesienia starty finansowej w przypadku odstąpienia przez niego od umowy wcześniej.

W tym miejscu wskazać trzeba, iż zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Z powołanego przepisu wynika jedna z naczelnych zasad procesu sądowego polegająca na tym, że dowód wykazania prawdziwości określonego faktu obciąża tego, kto się na dany fakt powołuje dla uzasadnienia dochodzonego przed sądem roszczenia. Na poparcie swych twierdzeń strony obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 k.p.c.). Strona, która nie wywiąże się z obowiązku wskazywania dowodów na poparcie swych twierdzeń naraża się na przegranie procesu. Dodatkowo podkreślić należy, iż zgodnie z art. 3 k.p.c. strony obowiązane są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (zasada kontradyktoryjności). Rzeczą sądu nie jest zatem zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Nie obowiązuje obecnie zasada odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego (por. m.in. wyrok SN z dnia 16 grudnia 1997 r. II UKN 406/97, OSNP 1998, z. 21, poz. 643; wyrok SN z dnia 11 października 2000 r., II UKN 33/00, OSNP 2002, z. 10, poz. 251). Reguła ta znajduje uzasadnienie nawet w przypadku stron występujących w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego (por. cyt. wyrok SN z dnia 11 października 2000 r.). Za niedopuszczalne proceduralnie należy przy tym uznać przerzucanie ciężaru dowodu na pozwanego, a tym bardziej na sąd.

Powód nie zdołał w ocenie Sądu wykazać, aby działanie Agenta przed którym podpisał deklarację przystąpienia wprowadziło go w błąd. Przede wszystkim zauważyć należy, iż oświadczenie woli – rzekomo pod wpływem błędu – zostało złożone nie wobec pozwanego, a wobec Agenta ubezpieczyciela (...) sp. z o.o. sp.k. Ocena okoliczności, które w istocie mogłyby prowadzić do uznania, iż działanie (...) sp. z o.o. sp.k. miałoby charakter wprowadzający w błąd – wobec kwestionowania tej okoliczności przez pozwanego - winna opierać się na przedstawionych przez powoda dowodach. Powód jednakże twierdzenia swe pozostawił nieudowodnione nie wykazując inicjatywy dowodowej z wyjątkiem swych własnych zeznań. W sprawie nie zgłoszono wniosku o dopuszczenie choćby dowodu z zeznań świadka Agenta działającego na rzecz (...) sp. z o.o. sp.k. Brak jest zatem jakichkolwiek możliwości poczynienia oceny wiarygodności twierdzeń strony powodowej. Powód roszczenie pozwu oparł na twierdzeniu, że Agent podczas podpisywania umowy skupiał się wyłącznie na zachwalaniu produktu, zapewniał o wysokich zyskach pochodzących z inwestowania w ten sposób i jednocześnie nie uprzedził powoda w żaden sposób o możliwych ryzykach. W toku przesłuchania powód wskazał jednakże, iż na podpisanie umowy miał niewiele czasu, zaś Agent wspominał o opłatach, jednakże powód nie miał świadomości co do ich skutków. Niewątpliwie brak świadomości co do skutków i niedołożenie należytej staranności co do zapoznania się z treścią podpisywanej umowy nie może rodzić negatywnych skutków dla kontrahentów powoda. To na nim bowiem spoczywał obowiązek zabezpieczenia swych interesów szczególnie, iż podpisywana umowa nie miała charakteru nagłego. Co więcej, powód w złożonej deklaracji wskazał, iż zapoznał się z treścią dokumentów, a także iż posiada świadomość możliwości nieosiągnięcia zysku. Poprzez podpisanie przedmiotowych oświadczeń powód niejako zrzekł się możliwości podnoszenia zarzutów co do wprowadzenia go w błąd. Z zeznań samego powoda wynika raczej, iż to on sam nie dołożył należytej staranności dla odpowiedniego zapoznania się z treścią podpisywanej umowy. Brak zaś staranności jednej ze stron – nawet jeśli jest ona konsumentem – nie może prowadzić do zachwiania pewności prawa.

Na koniec wskazać należy, że powód nie zdołał wykazać swego roszczenia również co do wysokości. Jak zostało już bowiem wskazane, ciężar dowodu w niniejszej sprawie spoczywał na powodzie, jako wywodzącym skutki prawne ze swych twierdzeń. Powód wskazywał, że na jego roszczenie składa się opłata likwidacyjna oraz utrata wartości przez jednostki funduszu inwestycyjnego od którego zależał jego zysk bądź strata. Jednocześnie jednak powód roszczenie swe potraktował jedynie ogólnikowo. Niemożliwym do ustalenia była wysokość roszczenia z tytułu opłaty likwidacyjnej, albowiem powód nie zastosował stosownego rozliczenia. Podobnie niemożliwa do ustalenia była wysokość roszczenia w zakresie utraty wartości jednostek funduszu w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Ta okoliczność również nie została udowodniona. W razie uznania niezasadności którejkolwiek z części roszczenia niemożliwym byłaby do ustalenia wysokość świadczenia przysługującego powodowi nawet w przypadku jego słuszności. Powód nie złożył żadnych wniosków dowodowych – ani o dowód z opinii biegłego ds. rachunkowości bądź ekonomii ani nawet z opinii prywatnej. Tylko zaś takie dowody mogłyby ewentualnie zmierzać do wykazania zasadności roszczenia powoda i jego wysokości. Przedstawione przez powoda wydruki – będąc kwestionowanymi przez pozwanego – nie mogą stanowić żadnego dowodu w niniejszej sprawie – przedstawiają bowiem jedynie indywidualne stanowiska ich autorów i to w odniesieniu do konkretnych, odmiennych niż niniejszy stanów faktycznych. Tymczasem żądanie swe powód pozostawił bez poparcia stosownymi dowodami jak również nawet bez należytego wyliczenia rachunkowego.

Konkludując, roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu. Wobec przegrania procesu przez powoda w całości, winien on zwrócić pozwanej koszty poniesione dla celowej obrony jej praw. Do kosztów tych należały zwrot kosztów zastępstwa procesowego udzielonego przez radcę prawnego w kwocie 4.800 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804)) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W związku z powyższym, o kosztach procesu Sąd orzekł jak w punkcie 2. sentencji wyroku.