Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2017 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w S.

z udziałem zainteresowanego J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 24 maja 2016 r. sygn. akt III U 79/16

I o d d a l a apelację,

II z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. na rzecz wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w S. kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III U AUa 698/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 16 lutego 2017 r.

Decyzją z dnia 20.10.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że J. S. dokonano bezpodstawnie wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy w okresie od 09.06.2015r. do 25.06.2015r. w łącznej kwocie 1215,33 zł plus odsetki w kwocie 24,24 zł i zobowiązał (...) Sp. z o.o. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń z tego tytułu za w/w okres w kwocie 1215,33 zł wraz z odsetkami, łącznie 1239,57 zł.

W uzasadnieniu podano, że obciążenie obowiązkiem zwrotu tych należności jest uzasadnione, gdyż świadczenie zostało wypłacone bezpodstawnie w wyniku błędnej informacji o okresie zasiłku chorobowego.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył (...) Sp. z o.o., wnosząc o jej zmianę w całości poprzez ustalenie, że nie istnieje obowiązek zwrotu wypłaconego świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Podniósł, że w dniu wydania decyzji o przyznaniu J. S. renty 14.07.2015r. ZUS posiadał już stosowną wiedzę o okresie zasiłkowym, dlatego też obciążenie płatnika zwrotem tych należności jest bezpodstawne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany J. S. nie zajął żadnego stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 24 maja 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w pkt I. ustalił, iż po stronie wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w S. nie istnieje obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 9 czerwca 2015 roku do 22 czerwca 2015 roku w kwocie 1215,33 zł wraz z odsetkami, a pkt II. zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w S. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sad Okręgowy ustalił, że zainteresowany J. S. w okresie od 01.02.2012r., do 25.06.2015r., był pracownikiem (...) Sp. z o.o. w S.. Do 30.11.2014r. pobierał wynagrodzenie za pracę, zaś od 01.12.2014r. do 19.12.2014r. i od 26.12.2014r. do 02.02.2015r. pobierał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy. W okresie od 20.12.2014r. do 25.12.2014r. pobierał zasiłek opiekuńczy. Kolejna niezdolność do pracy trwała u niego od 26.12.2014r. do 25.06.2015r. Okres zasiłkowy (182 dni) ustał z dniem 25.06.2015r. W dniu 25.05.2015r., pracodawca wystawił J. S. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp – 7, w którym wskazano, że okres zasiłkowy wyczerpie on w dniu 08.06.2015r. Zaświadczenie to zostało sporządzone przez firmę zewnętrzną. Pismem z dnia 25.05.2015r. wnioskodawca (...) Sp. z o.o. zwrócił się do organu rentowego o ustalenie okresu zasiłkowego dla J. S..

W odpowiedzi pismem z dnia 02.06.2015r. ZUS poinformował wnioskodawcę, że okres zasiłkowy J. S. upłynie w dniu 25.06.2015r.

W okresie od 02.06 do 14.07.2015r. pracownica wnioskodawcy dwukrotnie kontaktowała się z pracownikiem ZUS-u uzyskując informację, że datą końcową wyczerpania okresu zasiłkowego przez J. S. jest dzień 25.06.2015r.

W dniu 25.05.2015r., J. S. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przedłożył wówczas zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp-7 wydane w dniu 25.05.2015r. przez (...) Sp. z o.o., w którym wskazano, ze okres zasiłkowy wyczerpie on 8.06.2015r. Orzeczeniem z dnia 19.06.2015r., został uznany przez lekarza orzecznika ZUS za całkowicie niezdolnego do pracy do 30.06.2016r. Lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że niezdolność do pracy J. S., trwająca do 19.12.2014r., nie pozostaje w związku przyczynowym z niezdolnością orzeczoną od 26.12.2014r. Decyzją
z dnia 14.07.2015r. organ rentowy przyznał mu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 09.06.2015r., tj. od ukończenia pobierania zasiłku chorobowego - do 30.06.2016r.

Organ rentowy wypłacił wnioskodawcy świadczenie rentowe za okres od 09.06.2015r., do 25.06.2015r., w kwocie 1215,33 zł.

W dniu 23.07.2015r., J. S. przedłożył w ZUS-ie świadectwo pracy z dnia 22.07.2015r., wydane przez (...) Sp. z o.o., wraz z załącznikiem – wykazem wypłaconych zasiłków chorobowych i opiekuńczych, z którego wynikało, że wnioskodawca pobrał zasiłek chorobowy m. in. w okresie od 21.05.2015r., do 25.06.2015r.

Decyzją z dnia 13.08.2015r., organ rentowy dokonał zmiany decyzji z dnia 14.07.2015r., poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do renty od 26.06.2015r., tj. od ukończenia pobierania zasiłku chorobowego.

J. S. w dniu 23.03.2016r., wpłacił na rachunek Oddziału ZUS w R. kwotę 980,95 zł tytułem nadpłaconego świadczenia.

Mając tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji uznał odwołanie za uzasadnione.

Powołując się na treść przepisu art. 138 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. .84 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 13.10.1998r., o systemie ubezpieczeń społecznych Sad ten stwierdził, że płatnik składek (...) Sp. z.o.o. w S. nie ponosi winy za zaistniałą sytuację i tym samym po jego stronie nie istnieje obowiązek zwrotu świadczenia pobranego przez J. S.. Wprawdzie w dniu 25.05.2015r. płatnik ten wystawił J. S. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp-7, w którym błędnie wskazano, że okres zasiłkowy wyczerpie on w dniu 08.06.2015r., jednakże organ rentowy nie powinien opierać się wyłącznie na tym dokumencie. Takie zaświadczenie nie jest bowiem dokumentem urzędowym, a prywatnym
i organ rentowy powinien zweryfikować jego treść, ponieważ ma obowiązek dokładnego, merytorycznego badania kierowanej do niego dokumentacji. Sąd rozpoznający sprawę
w całości podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 25.02.2015r., II UK 127/14 (LEX nr 1666018), w którym stwierdzono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ uprawniony do przyznawania świadczeń z ubezpieczenia społecznego i ustalania ich wysokości ma obowiązek dokonania kontroli przedłożonego zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (Rp-7) stanowiącego dokument prywatny, a nie urzędowy. W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że odpowiedzialność płatnika składek z tytułu naprawienia szkody wyrządzonej wskutek podania organowi rentowemu nieprawdziwych danych i spowodowania w ten sposób nienależnego świadczenia jest odpowiedzialnością deliktową i w żadnym razie nie ma ona charakteru absolutnego i nie jest niezależna od zachowania organu rentowego.

Sad podkreślił, że zakład pracy nie zachował się w niniejszej sprawie biernie. Mając wątpliwości, kiedy u wnioskodawcy wyczerpie się okres zasiłkowy, pismem z dnia 25.05.2015r., zwrócił się do organu rentowego z prośbą o ustalenie daty ustania okresu zasiłkowego J. S.. W odpowiedzi pismem z dnia 02.06.2015r., organ rentowy wskazał, że tym dniem będzie 25.06.2015r. Dodatkowo data ta była dwukrotnie potwierdzona przez pracownicę wnioskodawcy w rozmowach telefonicznych z pracownikiem ZUS-u.

Tym samym zdaniem Sądu I instancji organ rentowy w dacie wydania decyzji przyznającej J. S. świadczenie rentowe dysponował wiedzą co do prawidłowej daty wyczerpania przez niego okresu zasiłkowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w pkt. I wyroku.

Na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 9 ust. 2 i § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804), Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt. II wyroku).

Apelację od tego wyroku złożył organ rentowy zarzucając naruszenie art. 83 ust. 1
i art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2015 r., poz. 121) w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 784) poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie ma obowiązku zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia w kwocie 1215,33 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

W uzasadnieniu skarżący przyznał, że pismem z dnia 2.06.2015r. poinformował płatnika o końcowej dacie okresu zasiłkowego, jednakże to płatnik, jeśli zatrudnia powyżej 20 pracowników, dokonuje ustalenia takiego okresu- stosownie do treści art. 61 1 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym prawo do zasiłków określonych w ustawie i ich wysokość ustalają i wypłacają płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Skoro organ rentowy odpowiedział na pismo płatnika i poinformował go o dacie zakończenia okresu zasiłkowego, to obowiązkiem płatnika składek było skorygowanie zaświadczenia Rp-7 i przekazanie prawidłowych informacji. Zdaniem ZUS chybiony jest argument, że międzywydziałowo powinien dokonać zmiany danych, ponieważ nie może on zastępować płatnika w jego obowiązkach.

Zdaniem strony pozwanej brak jest podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, ponieważ nie ma przesłanek, które pozwoliłyby stwierdzić, ze płatnik zachował w swoim postepowaniu należytą staranność przekazując Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych nieprawdziwe dane. Przesłanką odpowiedzialności płatnika składek na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest wina płatnika w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegająca na niedochowaniu należytej staranności.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że zarzuty apelacji nie znajdują uzasadnienia. Wnioskodawca uczynił wszystko, aby przed wydaniem decyzji o przyznaniu zainteresowanemu renty organ rentowy dysponował wiedzą niezbędną do prawidłowego ustalenia daty powstania prawa do renty, a ponadto obowiązkiem organu rentowego jest wnikliwa ocena uprawnień do świadczenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu jest bowiem orzeczeniem trafnym i odpowiada prawu. Sad pierwszej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny, powołał właściwe przepisy prawa i dokonał prawidłowej ich wykładni. Sąd Apelacyjny ustalenia te i wyrażony pogląd prawny akceptuje i przyjmuje za własne.

Przedmiotem sprawy było roszczenie zwrotu przez płatnika składek (...) Sp. z.o.o. w S. nienależnie pobranego przez J. S. świadczenia rentowego za okres od 09.06.2015r. do 25.06.2015r. wraz z odsetkami.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może żądać od osoby, która pobrała nienależne jej świadczenie z ubezpieczeń społecznych, zwrotu tego świadczenia wraz z odsetkami. Zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń określają przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisy regulujące prawo do określonych świadczeń. Jeżeli jednak pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Podstawę do żądania przez organ rentowy zwrotu wypłaconych kwot od płatnika składek, mimo że nie pobierał on nienależnego świadczenia, stanowi przepis art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.). Jednakże odpowiedzialność ta uzależniona jest od winy płatnika, bowiem przekazywanie obiektywnie nieprawdziwych informacji uznaje się za czyn niedozwolony, a w tym wypadku konieczne jest stwierdzenie winy sprawcy. Przesłanką odpowiedzialności jest zatem wina płatnika w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegająca na niedochowaniu należytej staranności (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2014r. II UK 570/13 ). Także i w doktrynie wskazuje się, że odpowiedzialność płatnika składek lub innych podmiotów zachodzi wówczas, gdy ustalono, że wystawienie dokumentów zawierających nieprawdziwe dane nastąpiło na skutek ich świadomego działania lub rażącego niedbalstwa.

W sprawie niniejszej nie ulega wątpliwości, że wypłacone zainteresowanemu J. S. świadczenie z ubezpieczenia społecznego w postaci renty za okres od 09.06.2015r. do 25.06.2015r. było nienależne, bowiem w tym czasie pobierał on zasiłek chorobowy. Jest też pewne, że w dacie wydania w dniu 14.07.2015r. decyzji w sprawie ustalenia zainteresowanemu prawa do renty organ rentowy posiadał wiedzę dotyczącą pobierania przez niego zasiłków z ubezpieczenia społecznego, w tym zasiłku chorobowego. Świadczy o tym przede wszystkim pismo ZUS O w R. z dnia 2.06.2015r.(k.33 akt), w którym wskazano, że J. S. 182-dniowy okres zasiłkowy wykorzysta w dniu 25.06.2015r. Przeprowadzone postepowanie dowodowe potwierdziło również, że płatnik składek
w związku z przerwami w pobieraniu przez w/w pracownika zasiłku chorobowego miał wątpliwości do daty końcowej ustawowego okresu zasiłkowego i w właśnie związku z tym zasięgał informacji w organie rentowym. W zaświadczeniu Rp-7 z dnia 25.05. 2015r. błędnie wprawdzie wskazał, że okres zasiłkowy zainteresowany wyczerpie w dniu 8.06.2015r., jednakże trzeba zauważyć, że pismo wyjaśniające w tej kwestii pochodzi z dnia(...), a ponadto organ rentowy nie może być zwolniony z merytorycznej oceny składanych dokumentów, zwłaszcza przy uwzględnieniu posiadanej przez niego bazy danych.

Sąd Apelacyjny w tym zakresie także podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 25.02.2015r., sygn..akt II UK 127/14, w którym stwierdzono, że organ rentowy odpowiedzialny za wypłatę świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie jest zwolniony z dokładnego, merytorycznego zbadania kierowanej do niego dokumentacji. Jeśli więc pobranie nienależnych świadczeń spowodowane było nie tylko błędem pracodawcy, ale i organu rentowego, nie można żądać od płatnika składek zwrotu tychże świadczeń.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny zgodnie z art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

Rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego za II instancję znajduje swoje uzasadnienie w przepisach art. 98 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800).