Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

2 marca 2017r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca SSO Renata Wanecka

po rozpoznaniu na rozprawie 2 marca 2017r. w P.

sprawy z powództwa (...) Ltd. z siedzibą w V. (M.)

przeciwko P. O.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Gostyninie z 21 września 2016r.,

sygn. I C 834/16 upr

1.  zmienia zaskarżony wyrok i zasądza od P. O. na rzecz (...) Ltd. z siedzibą w V. (M.) kwotę 3.817,40 zł (trzy tysiące osiemset siedemnaście złotych, czterdzieści groszy) z umownymi odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od 14 października 2015r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.300 zł (jeden tysiąc trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od P. O. na rzecz (...) Ltd. z siedzibą w V. (M.) kwotę 550 zł (pięćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję.

SSO Renata Wanecka

Sygn. akt IV Ca 1024/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z 21 września 2016r. Sąd Rejonowy w Gostyninie oddalił powództwo (...) Ltd z siedzibą w V. (M.) przeciwko P. O. o zapłatę.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

(...) Ltd z siedzibą w M.wywodził swoje roszczenie przeciwko pozwanemu z faktu nabycia od (...) spółki z o.o. w W., działającej, jak twierdzi, poprzednio pod nazwą L..pl (...) z o.o. z siedzibą w W., należnej temu wierzycielowi od pozwanego wierzytelności, wynikającej z niezapłaconych przez pozwanego należności, obciążających go na podstawie zawartej przez te strony umowy pożyczki zawartej ostatecznie w dniu 15 czerwca 2015r.

Na dowód istnienia dochodzonej pozwem wierzytelności powód przedstawił poświadczone za zgodność z oryginałem przez profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego w sprawie kserokopie: tłumaczenia z rejestru spółki powoda, umowy cesji zawartej z (...) Spółka z o.o. w W. w dniu 31 grudnia 2015r., odpis KRS wierzyciela pierwotnego oraz komputerowe wydruki wygenerowane przez pierwotnego wierzyciela w postaci ramowej umowy pożyczki z załącznikami, „Umowy pożyczki (...)z 15 czerwca 2015r., profilu klienta, a także wydruki wyciągów bankowych oraz kserokopię własnego wezwania pozwanego do zapłaty z 9 maja 2016r. z dowodem nadania, a także, niewiadomego autorstwa, wydruki tabeli, z zaznaczeniem markerem numerem umowy pożyczki opisanej w pozwie i dochodzonej od pozwanej wierzytelności.

Sąd Rejonowy wskazał, że powód, na którym spoczywał ciężar udowodnienia faktów, z których wywodził skutki prawne (art. 6 kc), reprezentowany przy tym przez zawodowego pełnomocnika, nie wykazał, w niebudzący wątpliwości sposób, zaistnienia okoliczności faktycznych, na które powoływał się w pozwie, jako na podstawę faktyczną swojego roszczenia. Powód ani przy pozwie, ani później, nie złożył dokumentów wystarczających do ustalenia, że opisana w pozwie wierzytelność wobec pozwanego należała do (...) Spółka z o.o. w W., a obecnie na skutek cesji należy do niego. W dacie zawierania umowy pożyczki, na którą powołuje się powód, pożyczkodawca występował już pod firmą (...) Spółka z o.o., a nie - jak twierdzi powód w pozwie - pod wcześniej używaną firmą (...).pl sp. z o.o. (...) żadnego ze złożonych przez powoda dokumentów lub wydruków niepoświadczonych za zgodność z oryginałem, nie będących zatem w istocie dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 kpc, nie świadczy o tym, że pozwany zawarł, za pośrednictwem strony internetowej, przedmiotową umowę pożyczki z (...) spółką z o.o. w W.. Nie są takimi dowodami wyciągi bankowe, z których miałoby wynikać, że w dniu 17 lipca 2014r. pozwany uiścił na rzecz (...) spółki z o.o. w W. kwotę 0,01zł, a on w dniu 15 czerwca 2015r. pierwotny wierzyciel przelał na rzecz pozwanego kwotę 3.200 zł. Już sama rozbieżność w tych datach świadczy – zdaniem Sądu Rejonowego - o tym, że niewiarygodne jest to twierdzenie, ale przede wszystkim z wyciągów tych nie wynika z rachunków, jakiego podmiotu pochodzą. Nie można zatem na ich podstawie ustalić, że pozwany dokonał wpłaty 0,01zł na rzecz pierwotnego wierzyciela, ani że otrzymał od niego kwotę 3200 zł. Powód nie przedstawił także żadnego dowodu skutecznego doręczenia pozwanemu jakiegokolwiek zawiadomienia lub wezwania, załączył jedynie kserokopię wezwania z dnia 9 maja 2016r. oraz dowodu nadania, a nie doręczenia, podczas gdy w pozwie twierdził, że zawiadomienia o cesji dokonał pismem z dnia 20 grudnia 2015r., którego w ogóle nie złożył. Powód nie złożył także dokumentów wystarczających do ustalenia, że nabył od wierzyciela pierwotnego dochodzoną pozwem wierzytelność wobec pozwanego, ponieważ złożył jedynie odpis umowy cesji z dnia 31 grudnia 2015r. bez załącznika do niej. Należało więc przyjąć, że powód nie przedstawił dowodu na to, że wśród nabywanych przedmiotową umową wierzytelności, była także wierzytelność dochodzona niniejszym pozwem od pozwanego.

W ocenie Sądu I instancji, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można było dokonać nie budzącego wątpliwości ustalenia, ani że powód skutecznie nabył od poprzedniego wierzyciela, (...) Spółka z o.o. w W., tę konkretną wierzytelność należną mu od pozwanego, ani do ustalenia, że pozwany był dłużny wobec tego wierzyciela dochodzonej pozwem kwoty. Oba te fakty są natomiast niezbędne do przyjęcia zasadności zgłoszonego w pozwie żądania. Sama treść pozwu, wobec braku poparcia tych twierdzeń odpowiednimi dokumentami, złożonymi w formie mogącej stanowić dowód w sprawie, jest w ocenie Sądu niewystarczająca do wydania wyroku uwzględniającego żądanie pozwu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd stwierdził, że powództwo nie mogło zostać uwzględnione, mimo braku stanowiska pozwanego, ponieważ twierdzenia powoda, z podanych wyżej względów, budziły uzasadnione wątpliwości, co do ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (art. 339 § 2 k.p.c.). Wobec tego powództwo zostało oddalone w oparciu o powołane przepisy, wyrokiem zaocznym.

Apelację od wyroku złożyła (...) Ltd z siedzibą w V. (M.), zaskarżając go w całości i zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- art. 233 § 1 kpc polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, polegająca na odmowie przyznania przedłożonym przez powódkę dokumentów jakiegokolwiek waloru dowodowego w warunkach ewidentnej bierności ze strony pozwanego, co w konsekwencji doprowadziło do uznania przez Sąd, że powódka nie udowodniła zawartej umowy cesji oraz wysokości dochodzonego roszczenia,

- art. 339 § 2 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że przytoczone przez powoda twierdzenia budzą uzasadnione wątpliwości, co z kolei wyklucza możliwość przyjęcia za prawdziwe twierdzeń powoda,

- art. 232 kpc w zw. z art. 6 kc poprzez przyjęcie, że niniejszej sprawie ciężar dowodu spoczywa wyłącznie na powódce,

- art. 230 kpc poprzez jego niezastosowanie, mimo istniejących ku temu przesłanek i brak uznania przez Sąd, iż w związku z niewypowiedzeniem się pozwanego co do twierdzeń powoda wskazanych w pozwie, fakty te powinny zostać uznane przez Sąd za przyznane,

- art. 245 kpc poprzez błędne uznanie, ze dokumenty przedłożone przez stronę powodową w niniejszej sprawie nie stanowią dokumentów;

2.  naruszenie prawa materialnego, mianowicie:

- art. 509 § 1 kc w zw. z art. 60 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące w konsekwencji do uznania, że powód nie udowodnił swojego roszczenia, nie wskazując w sposób zindywidualizowany pożyczki, której przelew wierzytelności został dokonany,

- art. 511 kc w zw. z art. 74 § 1 kc poprzez przyjęcie, że umowa cesji może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że na uwzględnienie zasługuje zarzut naruszenia art. 339 kpc, który stanowi, że jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Mechanizm przewidziany w art. 339 § 2 kpc odwołuje się do procesu opartego na zasadzie kontradyktoryjności: sąd cywilny nie bada na ogół rzeczywistej treści stosunków prawnych łączących strony, poprzestając na ich twierdzeniach co do ich wzajemnych relacji. W konsekwencji, jeśli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd akceptuje twierdzenia powoda przytoczone w pozwie. Ustawodawca wychodzi z założenia, że skoro pozwany - prawidłowo zawiadomiony o rozprawie i żądaniu strony powodowej - nie wdaje się w spór, to znaczy, że faktom w pozwie powołanym nie zaprzecza. Dlatego też nie jest prawidłowe działanie Sądu Rejonowego, polegające w istocie na prowadzeniu postępowania dowodowego i negatywna ocena zaoferowanych przez stronę powodową na tym etapie postępowania dowodów. P. O. nie zajął stanowiska w sprawie, tym samym należało przyjąć, iż nie kwestionuje on twierdzeń przytoczonych w pozwie.

Z uzasadnienia Sądu jednoznacznie wynika, że jego wątpliwości budziły załączone do pozwu dokumenty, a nie same twierdzenia faktyczne przytoczone przez powoda. W warunkach uzasadniających wydanie wyroku zaocznego, Sąd co do zasady nie prowadzi postepowania dowodowego; wyjątkowo jest to konieczne np. w sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami (art. 431 kpc w zw. z art. 451 kpc) i w postępowaniach odrębnych: w sprawach małżeńskich (art. 431 kpc) oraz w sprawach między rodzicami a dziećmi (art. 431 kpc w zw. z art. 458 kpc), a nadto w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego, w której stosuje się przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów (por. art. 15 ust. 4 u.o.p.l.). W niniejszej sprawie przepisy nie przewidują tego rodzaju ograniczeń. Dlatego też Sąd I instancji nie powinien był oceniać zasadności roszczenia powoda przez pryzmat załączonych do pozwu dokumentów.

Na marginesie należy zauważyć, że nowelizacja art. 339 § 2 kpc, która weszła w życie 5 lutego 2005r., zmieniła kryteria przyjęcia za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przy wyrokach zaocznych poprzez usunięcie sformułowania „zgodność twierdzeń powoda z prawdziwym stanem rzeczy”, jako kryterium warunkujące przyjęcie twierdzenia powoda za prawdziwe i wydania na ich podstawie wyroku zaocznego. Zastąpione ono zostało przez kryterium „nie budzą one wątpliwości”. Złagodzeniu uległy zatem przesłanki przyjęcia twierdzeń powoda za prawdziwe, a w konsekwencji wydania wyroku zaocznego. Sąd może przyjąć za prawdziwe twierdzenia powoda, jeśli ogólnie prima facie twierdzenia jego nie wywołują wątpliwości. Nie jest konieczne badanie twierdzeń pod kątem hipotetycznego, wyłaniającego się dopiero zazwyczaj w postępowaniu, prawdziwego stanu rzeczy. Wystarczy zatem spójność wewnętrzna twierdzeń powoda, zgodność z doświadczeniem życiowym, zgodność z faktami znanymi sądowi z urzędu itd., aby uwzględnić żądanie powoda.

Oprócz powyższej zmiany, nowelizacja wprowadziła dodatkowe kryterium badania twierdzeń powoda, mianowicie za prawdziwe nie można przyjąć twierdzeń przytoczonych „w celu obejścia prawa”. Z uzasadnienia Sądu Rejonowego nie wynika jednak, aby uznał on, że twierdzenia przytoczone w pozwie przez (...) Ltd. z siedzibą w V. (M.) mogły zmierzać do obejścia prawa.

Niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej, sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 1972 r., III CRN 30/72, LEX nr 7094). Podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest art. 720 kc. Skoro powód twierdzi, że jego poprzednik prawny udzielił pozwanemu pożyczki w wysokości 3.200 zł, ten zaś zobowiązał się do jej zwrotu w terminie do 13 października 2015r. wraz z kosztami dodatkowymi, łącznie w wysokości 3.817,40 zł, to żądanie zapłaty w tej wysokości zasługuje na uwzględnienie. (...) Ltd z siedzibą w V. (M.) twierdziła, że nabyła tę wierzytelność na podstawie umowy cesji. Skoro pozwany nie zajął stanowiska w sprawie, nie ma także podstaw, by kwestionować, iż powódka jest następcą prawnym pożyczkodawcy, która zawarła z P. O. tzw. ramową umowę pożyczki.

Z tych wszystkich względów, Sąd II instancji stoi na stanowisku, że wobec biernej postawy pozwanego, świadczącej o przyznaniu twierdzeń powódki, jej żądanie zasługiwało na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że zarzut naruszenia art. 339 § 2 kpc okazał się w pełni uzasadniony, Sąd Okręgowy odstąpił od analizy dalszych zarzutów, uznając, że w tych okolicznościach jest to zbędne.

O kosztach procesu w I instancji należało orzec na podstawie art. 98 kpc. Strona powodowa poniosła opłatę od pozwu w wysokości 100 zł, oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 1200 zł. Wynagrodzenie radcy prawnego zostało ustalone na podstawie § 2 pkt. 3 rozporządzenia z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym do 27 października 2016r.)

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc.

O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł w myśl art. 98 kpc, przy czym do kosztów poniesionych przez powódkę Sąd zaliczył opłatę od apelacji w wysokości 100 zł i wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 450 zł (§ 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym od 27 października 2016r.).

Renata Wanecka