Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach w IV Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Agata Dybek-Zdyń

Protokolant: K. P.

w obecności Prokuratora: Wanda Ostrowska

po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2016 r. sprawy

A. P., syna A. i H. zd. O., urodzonego w dniu (...)w G.

prawomocnie skazanego:

I.  wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt IV K 84/15 za przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 20 grudnia 2014 r. na karę 4 lat pozbawienia wolności;

na poczet orzeczonej kary zaliczono skazanemu okres tymczasowego pozbawienia wolności od 20 grudnia 2014 r. do 25 listopada 2015 r.

II.  wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt IX K 1667/15 za przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. popełnione w dniu 27 maja 2015 r. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności.

o r z e k a

1.  na mocy art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w punktach I i II części wstępnej wyroku

i wymierza skazanemu A. P. (P.) karę łączną 4 (czterech) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na mocy art. 577 k.p.k. na poczet wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności zalicza okres tymczasowego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Okręgowego w G., sygn. akt IV K 84/15, od 20 grudnia 2014 r. do 10 listopada 2016 r.;

3.  na mocy art. 62 kk orzeka terapeutyczny system wykonania wyżej orzeczonej kary pozbawienia wolności;

4.  na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia skazanego A. P. od ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt IV K 143/16

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 12 lipca 2016 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w K. poinformował w trybie art. 12b k.k.w. o zachodzeniu warunków do wydania wyroku łącznego wobec skazanego A. P. (k. 1). Pismo wpłynęło pierwotnie do Sądu Rejonowego w G., następnie zaś sprawa – zgodnie z właściwością rzeczową – została przekazana do Sądu Okręgowego w G. (k. 21-22).

Sąd ustalił, że A. P. został skazany następującymi wyrokami:

1.  Wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt IV 84/15 za przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 275 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 20 grudnia 2014 r. na karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności, przy czym na poczet orzeczonej kary zaliczono mu okres rzeczywistego pozbawienia wolności (okres tymczasowego aresztowania) od dnia 20 grudnia 2014 r. do dnia wyrokowania, tj. 25 listopada 2015 r.

2.  Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 16 czerwca 2016 r., sygn. akt IX K 1667/15 za przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełnione w dniu 27 maja 2015 r., na karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności.

(Dowody: karta karna k. 35-36; akta Sądu Okręgowego w G. sygn. IV K 84/15; odpis wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 16 czerwca 2016 r. k. 19)

Skazany A. P. przebywa w areszcie śledczym od dnia 23 grudnia 2014 r. Początkowo jego funkcjonowanie w warunkach izolacji penitencjarnej było wysoce negatywne. Skazany był 10-krotnie karany dyscyplinarnie, m. in. za konflikty słowne ze współosadzonymi, samouszkodzenie ciała, niszczenie mienia jednostki. W dniu 27 maja 2015 r. dopuścił się napaści na funkcjonariusza, co skutkowało (poza odpowiedzialnością karną) przeniesieniem go do oddziału zamkniętego, gdzie przebywał do 19 maja 2016 r. Na skutek stwierdzenia u skazanego zaburzeń psychicznych orzeczono wobec niego terapeutyczny system wykonywania kary. Z upływem czasu jego funkcjonowanie w areszcie uległo poprawie, był 3-krotnie nagradzany regulaminowo. Pomimo to prognoza kryminologiczno-społeczna pozostaje negatywna: skazanego cechuje bezkrytyczny stosunek do popełnionych czynów i swojego dotychczasowego trybu życia, zaburzenia osobowości, nieodpowiedzialności, lekkomyślność, brak planów na przyszłość.

(Dowód: opinia penitencjarna k. 26-27).

Sąd zważył, co następuje:

W związku z faktem, iż oba wyroki jednostkowe zapadły po dniu 1 lipca 2015 r. nie zachodzi potrzeba rozważania kwestii intertemporalnych. Zastosowanie w sprawie znajdują wyłącznie znowelizowane przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego, zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 4 § 1 k.k., jako iż art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej z dnia 20 lutego 2015 r. nie znajduje w tym przypadku zastosowania. Można na marginesie dodać, że wedle uprzednio obowiązującej regulacji kary orzeczone wobec skazanego A. P. w ogóle nie nadawałyby się do połączenia, z uwagi na brak zachodzenia realnego zbiegu pomiędzy przestępstwami, za które zostały wymierzone.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami wyrokiem łącznym można objąć kary orzeczone za dwa lub więcej przestępstw, o ile tylko wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu (art. 85 § 1 k.k.), pod warunkiem, że kary te podlegają wykonaniu przynajmniej w części (art. 85 § 2 k.k.). Jedyne istotne zastrzeżenie przewidziano w § 3 omawianego artykułu, który stanowi, że jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podlegającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu. Jako ratio legis tej regulacji wskazuje się w literaturze zamiar wykluczenia sytuacji, gdy sprawcy popełnia przestępstwo w trakcie wykonywania orzeczonej wcześniej kary, a następnie – na etapie wymierzania kary łącznej w wyroku łącznym – z uwagi na możliwość (a czasami nawet konieczność) zastosowania zasady absorpcji, przestępstwo to pozostaje de facto bezkarne (por. P. Kardas, Komentarz do art. 85 Kodeksu karnego (w:) Kodeks karny. Komentarz, red. W. Wróbel, A. Zoll, WK 2016).

W związku z powyższym należy zwrócić uwagę, że przestępstwo objęte wyrokiem jednostkowym Sądu Rejonowego w G. zostało przez skazanego A. P. popełnione w dniu 27 maja 2015 r., tj. w czasie jego tymczasowego aresztowania do sprawy Sądu Okręgowego w G., sygn. akt IV K 84/15 (które miało miejsce od 20 grudnia 2014 r. do 25 listopada 2015 r.). Przestępstwo to, zakwalifikowane z art. 222 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., polegało na uderzeniu pięścią w twarz funkcjonariusza Służby Więziennej Aresztu Śledczego w K., w wyniku czego doznał on obrażeń ciała w postaci pęknięcia wargi górnej. Okres tymczasowego aresztowania został następnie zaliczony w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 25 listopada 2015 r. zaliczony na poczet wymierzonej skazanemu kary 4 lat pozbawienia wolności.

Należało zatem rozważyć, czy w opisanym układzie faktycznym nie zachodzi negatywna przesłanka wydania wyroku łącznego określona w art. 85 § 3 k.k. Innymi słowy – czy przestępstwo popełnione w czasie tymczasowego aresztowania, następnie zaliczonym na poczet kary pozbawienia wolności, stanowi przestępstwo popełnione „po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary”. Na tak sformułowane pytanie należy, zdaniem Sądu, udzielić odpowiedzi negatywnej. Wedle przepisów Kodeksu karnego wykonawczego początek wykonywania kary w stosunku do osoby pozbawionej wolności liczy się od wprowadzenia kary do wykonania (art. 80a k.k.w.). Podobnie w doktrynie wskazuje się, że „rozpoczęcie wykonywania kary pozbawienia wolności następuje w chwili osadzenia skazanego w zakładzie karnym, a jeśli skazany jest osadzony już w zakładzie karnym z powodu tymczasowego aresztowania - z momentem uprawomocnienia się wyroku skazującego” (por. J. Lachowski, Komentarz do art. 85 Kodeksu karnego (w:) Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, WK 2016).

Z uwagi na powyższe Sąd przyjął, że popełnienie przez skazanego A. P. przestępstwa w czasie tymczasowego aresztowania nie stanowi negatywnej przesłanki wydania wyroku łącznego z art. 85 § 3 k.k. i tym samym możliwe jest połączenie kar jednostkowych orzeczonych wskazanymi na wstępie wyrokami.

W rezultacie Sąd wymierzył skazanemu A. P. karę łączną 4 (czterech) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności. Tym samym Sąd zastosował zasadę kumulacji kar, wymierzając karę w wysokości sumy kar podlegających łączeniu (art. 86 § 1 k.k.).

W pierwszej kolejności trzeba zaznaczyć, że związek podmiotowo-przedmiotowy pomiędzy popełnionymi czynami nie zachodzi. Związek ten stanowi natomiast powszechnie uznaną przesłankę zastosowania zasady absorpcji lub asperacji przy wymierzaniu kary łącznej (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 grudnia 2015 r., II AKa 206/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2015 r., II AKa 42/15).

Zgodnie z art. 85a k.k. orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Odnosząc się do celów zapobiegawczych kary Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim dotychczasowe zachowanie skazanego w warunkach aresztu śledczego, szczegółowo i jednoznacznie opisane w opinii penitencjarnej. Negatywna prognoza kryminologiczno-społeczna: brak krytycyzmu skazanego wobec popełnionych czynów w połączeniu z zachowaniami agresywnymi i zaburzeniami osobowości, wskazują, że skrócenie okresu pozbawienia skazanego wolności byłoby lekkomyślne i sprzeciwiało się interesowi społecznemu.

Odnosząc się do celów wychowawczych kary Sąd wziął pod uwagę te same czynniki. Wskazują one jednoznacznie, że skazany nie jest gotowy na zmniejszenie wymiaru przewidzianej do odbycia kary. Wszelkie przejawy łagodzenia odpowiedzialności karnej (np. w formie zastosowania zasady absorpcji kar łączonych) zostałyby raczej odebrane przez niego jako słabość wymiaru sprawiedliwości i przyzwolenie na dalsze łamanie prawa i norm moralnych.

Wreszcie, potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa nakazują surowe potraktowanie sprawcy, który w okresie tymczasowego aresztowania nie tylko z premedytacją naruszył po raz kolejny porządek prawny, ale – co więcej – dopuścił się napaści na funkcjonariusza Służby Więziennej, a zatem pośrednio godził w instytucję wymiaru sprawiedliwości. Choć zatem – jak wskazano powyżej – okres tymczasowego aresztowania nie może być uznany za okres „po rozpoczęciu wykonywania kary”, to jednak jest to sytuacja bardzo zbliżona pod względem funkcjonalnym i aksjologicznym. Zachowanie skazanego A. P. zasługuje na potraktowanie analogiczne do sytuacji, w której przestępstwo popełnione zostałoby w podobnych warunkach, ale już po zapadnięciu wyroku skazującego. Nie należy bowiem dopuścić do sytuacji, w której przestępstwo popełnione w okresie tymczasowego aresztowania byłoby de facto karane łagodniej (lub pozostałoby całkowicie bezkarne) tylko z tej przyczyny, że postępowanie, w ramach którego zastosowano tymczasowe aresztowanie, zakończyło się prawomocnym skazaniem tymczasowo oskarżonego.

Mając na uwadze powyższe kwestie Sąd uznał, że zasadnym będzie wymierzenie skazanemu A. P. kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 4 (czterech) lat i 4 (czterech) miesięcy. Tylko taka kara, orzeczona przy zastosowaniu pełnej kumulacji kar jednostkowych, spełni swoje funkcje, w szczególności w zakresie celów zapobiegawczych, wychowawczych i ogólno-prewencyjnych.

Na mocy art. 577 k.p.k. Sąd zaliczył na poczet wymierzonej kary łącznej okres dotychczasowego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Okręgowego w G. sygn. akt IV K 84/15, tj. okres tymczasowego aresztowania (od dnia 20 grudnia 2014 r. do dnia 25 listopada 2015 r.) oraz okres już wykonanej kary pozbawienia wolności (od 25 listopada 2015 r. do dnia wydania wyroku łącznego, tj. 10 listopada 2016 r.).

Mając na uwadze treść opinii penitencjarnej oraz postanowienie zawarte w wyroku Sadu Okręgowego w G. z dnia 25 listopada 2015 r., sygn. akt IV 84/15 Sąd uznał za zasadne orzec wobec skazanego A. P. terapeutyczny system wykonywania kary łącznej pozbawienia wolności.

Rozstrzygnięcie o kosztach jest uzasadnione obecną sytuacją majątkową skazanego i perspektywą odbywania przez niego kary łącznej pozbawienia wolności.