Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2017 r. w Gdańsku

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 marca 2016 r., sygn. akt VI U 453/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w części dotyczącej daty przyznania świadczenia przedemerytalnego, ustalając, iż przysługuje ono ubezpieczonej od dnia 10 listopada 2015r.;

II.  zmienia zaskarżony wyrok z punkcie 2 i nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustaleni ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

SSA Maria Sałańska – Szumakowicz SSA Jerzy Andrzejewski SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń

Sygn. akt III AUa 955/16

UZASADNIENIE

M. S. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 2 grudnia 2015 roku odmawiającej jej prawa do świadczenia przedemerytalnego z powodu nieudokumentowania wymaganego okresu ubezpieczenia oraz złożenia wniosku po upływie 30 dni od dnia wydania przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 180 dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Odwołująca wskazała, że wniosek o świadczenie przedemerytalne został złożony w terminie ponieważ PUP stosowny dokument wydał 30 października 2015, a wniosek został złożony 9 listopada 2015 roku, ponadto wniosła o zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz opieki nad małoletnią W. S..

Pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 22 marca 2016 roku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 10 września 2015 roku (pkt 1) oraz stwierdził, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2). Swoje rozstrzygnięcie Sąd ten oparł na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych.

M. S. (ur. (...)) dnia 10 listopada 2015 roku wystąpiła
z wnioskiem o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego załączając świadectwa pracy, zaświadczenia Urzędu Pracy potwierdzające okres zatrudnienia i pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Organ rentowy przyjął za udowodnione 31 lat, 9 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W okresie od 19 sierpnia 1997 do 8 czerwca 2000 roku ubezpieczona pobierała zasiłek w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki oraz systematycznego współdziałania w postępowaniu leczniczym i rehabilitacyjnym. Powyższy okres został zaliczony przez ZUS jako okres składkowy. Ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych od dnia 12 lutego do 12 kwietnia 2015 roku oraz od 15 kwietnia 2015 roku. Dnia 30 października 2015 roku otrzymała zaświadczenie o okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wystawione przez Powiatowy Urząd Pracy w B.. W okresie poprzedzającym pobieranie zasiłku dla bezrobotnych była zatrudniona od dnia 1 marca 2012 do 11 listopada 2013 roku
w (...) Sp. z o.o. w B., a następnie w okresie od 12 listopada 2013 roku do 15 listopada 2014 roku w (...) Technika Sp. z o.o. w B. na podstawie umowy o pracę. Umowa została rozwiązana w trybie art. 30 § 1 pkt 2 w zw. z art. 1 oraz 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.

W ocenie Sądu Okręgowego do stażu ubezpieczeniowego odwołującej winien zostać doliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców H. i S. P. w wymiarze
2 lat i 3 miesięcy. Ubezpieczona w okresie od 25 marca 1976 do 6 czerwca 1979 roku pracowała w polu i przy oprzęcie zwierząt (krowy, trzoda chlewna, konie, drób, owce). Jej pomoc miała charakter stały i w okresie od marca do października przekraczała 4 godziny dziennie. Okres ten nie miał jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albowiem zdaniem Sądu I instancji odwołująca spełniła wszystkie przesłanki określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych. Rozwiązanie umowy o pracę z ostatnim pracodawcą u którego była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, nastąpiło
z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U Nr 99 poz. 1001). Z tych też względów, Sąd ten na podsatwie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt 1 wyroku. Jako że w ocenie Sądu Okręgowego, pozwany organ rentowy dysponował niezbędnymi
i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na jednoznaczne stwierdzenie, że rozwiązanie stosunku pracy z odwołującą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w związku z czym, stosownie do art. 11 pkt 1 ustawy
o świadczeniach przedemerytalnych w zw. z art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, orzekł jak w pkt 2 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany organ rentowy zaskarżając go w całości
i domagając się jego zmiany i oddalenia odwołania oraz zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Pozwany zarzucił naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 2 oraz art. 7 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych oraz art. 233 § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu apelacji pozwany wskazał, iż stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy
o świadczeniach przedemerytalnych prawo do tego świadczenia przysługuje kobiecie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy ukończyła co najmniej 55 lat i posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat. Tymczasem odwołująca do czasu rozwiązania stosunku pracy nie ukończyła wymaganego wieku i tym samym nie spełnia warunku do przyznania świadczenia przedemerytalnego w trybie w/w przepisu. Zdaniem pozwanego odwołująca nie spełnia również przesłanek do przyznania jej świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 w/w ustawy albowiem nie udowodniła stażu pracy w wymiarze 35 lat. Pozwany dodał także, że Sąd I instancji przyznał odwołującej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 10 września 2015 roku, mimo że wniosek w tym zakresie złożyła dopiero 9 listopada 2015 roku. Tymczasem art. 7 ust. 1 ustawy o świadczenia przedemerytalnych stanowi, że prawo do tego rodzaju świadczeń ustala się od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami.

Odwołująca w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie wskazując, iż Sąd Okręgowy prawidłowo rozstrzygnął o jej żądaniu. Nadto dodała, że organ rentowy, mimo złożenia stosownych dokumentów, błędnie nie uwzględnił okresu opieki nad dzieckiem od 1 stycznia 2000 roku do 30 listopada 2003 roku, za który wnioskodawczyni otrzymywała zasiłek pielęgnacyjny. Dlatego też organ rentowy winien ponosić odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie jedynie w zakresie daty przyznania odwołującej prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz braku odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się od ustalenia, czy ubezpieczona spełniła warunki do nabycia świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2004 roku nr 120 poz. 1252 ze zm.).

Sąd Okręgowy wskazał, iż podstawą rozstrzygnięcia sprawy był art. 2 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy zgodnie z którym prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 roku Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn.

Organ rentowy trafnie wskazał, iż art. 2 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy nie mógł stanowić podstawy rozstrzygnięcia albowiem odwołująca przed rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę nie osiągnęła wymaganego wieku. Rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w dniu 15 listopada 2014 roku, natomiast 55 lat ubezpieczona ukończyła dopiero w dniu 25 marca 2015 roku. Nie mniej jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego odwołująca zdołała wykazać przesłanki z art. 2 ust. 1 pkt 5 omawianej ustawy, albowiem oprócz bezspornych w niniejszej sprawie okoliczności rozwiązania umowy o pracę, wniosek o świadczenie przedemerytalne złożyła w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 180 dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (PUP dokument wystawił w dniu 30 października 2015 roku, wniosek złożono w dniu 9 listopada 2015 roku) i udowodniła co najmniej 35 letni okres ubezpieczenia.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i wnioski Sądu I instancji w zakresie możliwości doliczenia do bezspornego stażu pracy odwołującej okresu pracy w gospodarstwie rolnym jej rodziców. Zeznania świadków oraz wnioskodawczyni były w tym zakresie spójne i logiczne. Wynika z nich, że rodzice odwołującej posiadali ok. 7 ha gospodarstwo, na którym uprawiano zboże, buraki
i ziemniaki oraz hodowano po kilka sztuk bydła, świń, koni i owiec oraz drób. Gospodarstwo to nie było zmechanizowane i pracowali w nim rodzice odwołującej oraz jej rodzeństwo. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności oraz opierając się na zasadach logicznego rozumowania
i doświadczenia życiowego, uprawniony jest wniosek, że odwołująca w okresie od marca do października (a więc w czasie zwiększonej ilości prac w gospodarstwie, w tym przy pracach polowych) pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze nie mniejszym niż
4 godzin dziennie. Z wnioskiem tym nie koliduje okoliczność pobierania przez nią w tamtym czasie nauki i dojazdu do szkoły. Odległość miejsca zamieszkania do szkoły i czas potrzebny na dojazd był stosunkowo nieznaczny, a po zjedzeniu posiłku po zajęciach lekcyjnych, odwołująca mogła swobodnie pracować przez co najmniej 4 godziny dziennie w gospodarstwie rolnym rodziców.

Wobec powyższego oraz biorąc pod uwagę okoliczność, iż organ rentowy nie kwestionował ustaleń Sądu I instancji w tym zakresie, zasadnym było doliczenie do stażu ubezpieczeniowego odwołującej okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresach od 25 marca 1976 roku do października 1976 roku, od marca do października 1977 roku, od marca do października 1978 roku i od marca do 6 czerwca 1979 roku, w łącznym wymiarze 2 lat, 2 miesięcy i 13 dni.

Doliczeniu do stażu ubezpieczeniowego winien również podlegać okres od 9 czerwca 2000 roku do 30 listopada 2003 roku (3 lata, 4 miesiące i 20 dni), kiedy to odwołująca sprawowała opiekę nad dzieckiem wymagającym stałej opieki oraz systematycznego współdziałania
w postępowaniu leczniczym i rehabilitacyjnym. Należy bowiem wskazać, iż stosownie do art. 7 pkt. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresem nieskładkowym jest przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okres urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okres niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem: a) w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat; b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko. Tymczasem z zaświadczenia wystawionego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w B. z dnia 18 grudnia 2015 roku wynika, iż od 19 sierpnia 1977 roku do 8 czerwca 2000 roku odwołująca pobierała zasiłek stały, a następnie do 30 listopada 2003 roku pobierała zasiłek pielęgnacyjny z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki oraz systematycznego współdziałania w postępowaniu leczniczym
i rehabilitacyjnym (k. 7). Odwołująca w swoich zeznaniach potwierdziła okoliczność, iż opiekowała się wówczas niepełnosprawnym dzieckiem i otrzymywała z tego tytułu zasiłek pielęgnacyjny.

Jak zaś wynika z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 1 grudnia 1994 roku o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (j.t. Dz.U. z 1998 roku nr 102 poz. 651ze zm.)
w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2001 roku - zasiłek pielęgnacyjny przysługiwał dziecku w wieku do lat 16 w przypadku stwierdzenia przez publiczny zakład opieki zdrowotnej, że ze względu na stan zdrowia wymaga ono ze strony innej osoby stałej opieki polegającej na pielęgnacji lub na systematycznym współdziałaniu w postępowaniu leczniczym lub rehabilitacyjnym; stwierdzenie to jest równoznaczne z uznaniem dziecka za niepełnosprawne. Wprowadzona od dnia 1 stycznia 2002 roku zmiana tego przepisu wprowadziła zasadę przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego dziecku w wieku do lat 16 w przypadku uznania dziecka za niepełnosprawne.

Skoro z zaświadczenia wystawionego przez podmiot uprawniony do przyznawania i wypłaty zasiłków pielęgnacyjnych wynika, że odwołująca takową opiekę sprawowała i pobierała wówczas zasiłek pielęgnacyjny na dziecko wymagające stałej opieki i oraz systematycznego współdziałania
w postępowaniu leczniczym i rehabilitacyjnym, a organ rentowy okoliczności tych nie zakwestionował, to w ocenie Sądu Apelacyjnego okres ten winien zostać uznany za okres nieskładkowy i tym samym powinien być uwzględniony w stażu ubezpieczeniowym odwołującej. Doliczenie tego okresu (3 lata, 4 miesiące i 20 dni) oraz okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców (2 lata, 2 miesiące i 13 dni) do bezspornego okresu uprawniającego do emerytury (31 lat, 9 miesięcy i 9 dni) skutkuje uznaniem, że wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym stażem
z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o świadczenia przedemerytalnych i tym samym spełnia wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania jej żądanego przez nią świadczenia. Dlatego też wyrok Sądu
I instancji mimo wskazania błędnej podstawy prawnej i niewłaściwego uzasadnienia, co do zasady odpowiada prawu.

Sąd Okręgowy wadliwie ustalił jednak datę przyznania odwołującej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych prawo do tego rodzaju świadczenia ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami. Skoro odwołująca stosowny wniosek złożyła dopiero w dniu 9 listopada 2015 roku, to prawo do żądanego przez nią świadczenia należało przyznać od dnia 10 listopada 2015 roku. Z tych też względów Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok
w punkcie 1 w tym zakresie, stosownie do art. 386 § 1 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie
I sentencji wyroku. Uznając zaś pozostałe zarzuty apelacji odnośnie niespełnienia przez odwołująca przesłanek do przyznania świadczenia przedemerytalnego za nieuzasadnione, Sąd Apelacyjny, w punkcie III sentencji wyroku, oddalił apelację organu rentowego w tej części.

W pkt II sentencji wyroku, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił pkt 2 zaskarżonego wyroku i nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Odwołująca w toku postępowania administracyjnego nie zaoferowała żadnych dowodów na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Biorąc zaś pod uwagę ograniczenia dowodowe obowiązujące przed organem rentowym, przyznanie odwołującej świadczenia przedemerytalnego wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed sądem na okoliczność charakteru i zakresu świadczonej przez nią pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

SSA M. Sałańska-Szumakowicz SSA J. Andrzejewski SSA I. Krzeczowska-Lasoń