Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 13 czerwca 2016 r.

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy J. B. prawo do emerytury z dniem (...)2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy J. B. kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 720/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy J. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji podał, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 25 lat.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł E. dniu 19 lipca 2016r. pełnomocnik wnioskodawcy. Podniósł, że staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy powinien być zwiększony o okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 9 czerwca 1972 roku do 27 czerwca 1974 roku, w wymiarze nie mniejszym niż 7 miesięcy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazano, że do stażu pracy zaliczono wnioskodawcy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie wakacji szkolnych od 1 lipca 1972 roku do 31 sierpnia 1972 roku oraz od dnia 1 lipca 1973 roku do dnia 31 sierpnia 1973 roku. Brak natomiast było podstaw do zaliczenia okresu uczęszczania wnioskodawcy do szkoły, w latach 1972-1974r, gdyż w tym okresie jak sam przyznał przebywał w internacie, a zatem nie zamieszkiwał i nie pracował w gospodarstwie rolnym.

Na rozprawie w dniu 9 marca 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy wskazał jako podstawę prawną żądania art. 39 w zw. z art. 27 i 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. B. urodzony w dniu (...), złożył wniosek o emeryturę po raz pierwszy dnia 27 lutego 2012 roku. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1-3 akr ZUS III)

W piśmie z dnia 27 lutego 2012 roku wnioskodawca złożył oświadczenie, iż w okresie od 1 września 1971 roku do końca czerwca1974 roku uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w J.. Mieszkał w internacie w J.. Co tydzień w soboty jeździł do domu rodziców oddalonym od szkoły o 24 km autobusem i pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

(dowód: oświadczenie wnioskodawcy, k. 9 akt ZUS III)

Decyzją z dnia 21 maja 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. odmówił J. B. prawa do emerytury, gdyż nie posiada on na dzień 1 stycznia 1999 roku 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego (do stażu pracy zaliczono okresy wakacji od 1 lipca 1972 roku do 31 sierpnia 1972 roku oraz od 1 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1973 roku jako pracy w gospodarstwie rolnym rodziców) oraz nie osiągnął wieku emerytalnego.

(dowód: decyzja z dnia 21 maja 2012 roku, k. 21 akt ZUS III)

Odwołanie od powyższej decyzji wnioskodawca złożył w dniu 13 czerwca 2012 roku.

(dowód: odwołanie z dna 13 czerwca 2012 roku, k. 2 akt sprawy V U 714/12)

Wyrokiem z dnia 9 października 2012 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

(dowód: wyrok z dnia 9 października 2012 roku, k. 10 akt sprawy V U 714/12)

Dnia 7 maja 2014 roku skarżący złożył ponowny wniosek o emeryturę.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 akt ZUS IV)

Decyzją z dnia 4 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania wnioskodawcy emerytury z tych samych przyczyn co w decyzji z dnia 21 maja 2012 roku. Wnioskodawca nie odwołał się od tej decyzji.

(dowód: decyzja z dnia 4 czerwca 2014 roku, k. 5 akt ZUS IV)

Dniu 18 maja 2016 roku J. B. złożył kolejny wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę z dnia 18 maja 2016 roku k. 1-4 w aktach ZUS I)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca legitymował się stażem pracy, uznanym przez organ rentowy, w wymiarze 24 lata, 9 miesięcy i 8 dni, w tym 14 lat, 11 miesięcy i 17 dni pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

(dowód: decyzja z dnia 13 czerwca 2016 roku, k. 12 akt ZUS I)

Rodzice wnioskodawcy F. i K. małżonkowie B. mieszkali we wsi G. na P. W latach 70-tych XX wieku posiadali i prowadzili gospodarstwo rolne o powierzchni 4,88 ha położone we wsi G. i G.. Dodatkowo dzierżawili ziemię o powierzchni 3 ha.

(dowód: zaświadczenie ze Starostwa (...) z 18.11.2011r. – k. 8 akt ZUS, zeznania świadka B. P. na rozprawie w dniu 30 listopada 2016 roku, protokół z rozprawy, k. 35-36 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 9 marca 2017 roku od minuty 11:45 do minuty 34:21 )

Gospodarstwo rodziców wnioskodawcy nie było zmechanizowane. W gospodarstwie siano pszenicę, żyto, owies, rzepak, buraki, tytoń, grykę oraz ziemniaki. Ziemia była orana przy użyciu konia. Gospodarstwie był inwentarz żywy: koń, 20 kur, 10 królików oraz 2 świnie. Rodzice wnioskodawcy oprócz niego mieli jeszcze troje młodszych dzieci: W. M. (1) i A.. Z tym, że w latach 1972-1974 rodzice oprócz wnioskodawcy mieli jeszcze tylko córkę W. ur. w (...)r. Pozostałe dzieci urodziły się w okresie późniejszym.

W latach 1972-1974 J. B. uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w J., gdzie uczył się w zawodzie ślusarza-mechanika. Szkołę ukończył pod koniec czerwca 1974 roku.

Od dnia 3 lipca 1974 roku wnioskodawca podjął pierwsze zatrudnienie w (...)

W trakcie uczęszczania do szkoły zawodowej wnioskodawca w okresie od listopada do kwietnia mieszkał w internacie w J..

W pozostałym okresie zamieszkiwał z rodzicami F. i K. małżonkami B. w we wsi G. na P..

(dowód: świadectwo pracy k. 4 akt rentowych, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 9 marca 2017 roku od minuty 11:45 do minuty 34:21, protokół z rozprawy, k. 44-45 akt sprawy, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały k. 7 akt ZUS II)

Gdy wnioskodawca zamieszkiwał z rodzicami, do szkoły dojeżdżał autobusem (...). Odległość między G. a szkołą w J., do której uczęszczał wynosiła około 20 kilometrów. Do szkoły wyjeżdżał o godzinie 6 rano, a wracał około godziny 14:00-15:00.

W okresie jesiennym od września do października oraz wiosennym od maja do czerwca po powrocie ze szkoły wnioskodawca, każdego dnia od godziny 16:00 do godziny 21:00 wykonywał wszystkie prace w gospodarstwie rolnym rodziców. Wnioskodawca kosił trawę zrywał, nawlekał oraz suszył tytoń, obsługiwał młocarkę brał udział w wykopkach. Ubezpieczony obrządzał również inwentarz żywy tj. wyrzucał obornik oraz podawał zwierzętom pasze.

(dowód: świadectwo pracy k. 4 akt rentowych, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały k. 7 akt ZUS II, , zaświadczenie Starostwa Powiatowego w S. k. 8 akt ZUS II , zeznania świadka B. P. na rozprawie w dniu 30 listopada 2016 roku, protokół z rozprawy, k. 35-36 akt sprawy, zeznania świadka, zeznania świadka W. M. (2) na rozprawie w dniu 30 listopada 2016 roku, protokół z rozprawy, k. 36-37 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 9 marca 2017 roku od minuty 7:57 do minuty 34:21, protokół z rozprawy, k.44-45 akt sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Wedle art. 39 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., spełniającemu warunek określony w art. 27 ust. 1 pkt 2 i niespełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury na podstawie art. 50a, który ma co najmniej 5 lat:

1)  pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo

2)  pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki

- wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, obniża się o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Wniosek w o przyznanie emerytury w związku z, którym organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję w przedmiotowej sprawie był kolejnym wnioskiem J. B. o emeryturę. Wcześniejsze wnioski skarżącego zostały załatwione przez ZUS odmownie, gdyż wnioskodawca nie osiągnął wieku emerytalnego oraz nie udowodnił 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Od decyzji z dnia 21 maja 2012 roku wnioskodawca złożył odwołanie do Sądu. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie V U 714/12 wyrokiem z dnia 9 października 2012 roku oddalił odwołanie. Podkreślić jednak należy, że Sąd rozstrzygając sprawę wziął pod uwagę jedynie nie osiągnięcie przez wnioskodawcę wieku emerytalnego i z tego powodu oddalił odwołanie. Przedmiotem rozważań Sądu w sprawie VU 714/12 nie była kwestia okresu wykonywania przez J. B. pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

W związku z tym, że wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny, który dla niego w związku z jego obniżeniem o 7 lat z uwagi na wykonywania pracy górniczej przez okres 14 lat 11 miesięcy wynosi 60 lat, spornym w przedmiotowej sprawie pozostało jedynie, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze tylko 4 miesięcy, podnosząc że wnioskodawca w trakcie nauki w (...) Szkole Zawodowej w J. zamieszkiwał w internacie, a zatem wykonywał prace rolne jedynie w okresie wakacyjnym od 1 lipca 1972 roku do 31 sierpnia 1972 roku oraz od 1 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1973 roku. Strona skarżąca wniosła zaś o zaliczenie do stażu pracy całego okresu nauki w szkole zawodowej.

Możliwość uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym jako okresu uzupełniającego przewiduje art. 10 ust. l pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.), który stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również jako okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Przy tym za okresy pracy w gospodarstwie rolnym przypadające przed dniem l stycznia 1983 roku, uważać należy okresy wykonywania pracy na takich warunkach, jakie po tym dniu dawałyby podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. W przepisie art. 10 ust. l pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie wyznaczono rozmiaru świadczonej pracy, jak również nie wprowadzono w nim wymogu, aby praca ta stanowiła jedyne lub główne źródło utrzymania zainteresowanego, jednakże wątpliwości te zostały usunięte licznymi orzeczeniami Sądu Najwyższego zapadłymi w obecnym, jak i w poprzednim stanie prawnym, a zachowującymi aktualność również obecnie, w których jako przesłankę zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przed objęciem ubezpieczeniem społecznym, przyjmowano wymiar pracy przekraczający 4 godziny dziennie. Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego, (por. chociażby wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 roku, I UK 17/14, LEX nr 1538420, z dnia 25 marca 2014 roku, I UK 340/13, LEX nr 1477426 oraz z dnia 6 czerwca 2013 roku, II UK 368/12 , LEX nr 1363452).

Należy zatem ustalić czy wnioskodawca, poza okresami wakacji, uczęszczając do (...) Szkoły Zawodowej w J., co jest w sprawie bezsporne, świadczył jednocześnie pracę w gospodarstwie rolnym swych rodziców w wymiarze, co najmniej 4 godzin dziennie.

Należy przy tym wskazać, że zdaniem Sądu każdy przypadek wskazywania na pracę w gospodarstwie rolnym winien być oceniany indywidualnie, tzn. z uwzględnieniem wszelkich towarzyszących okoliczności, m.in. charakteru gospodarstwa, jego rozmiaru, ilości domowników oraz innych okoliczności istniejących po stronie danej osoby (np. uczęszczanie do szkoły w miejscowości znacznie oddalonej od miejsca zamieszkania – położenia gospodarstwa rolnego).

Materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie pozwala przyjąć, że praca w gospodarstwie rolnym rodziców świadczona przez wnioskodawcę podczas zamieszkiwania z rodzicami w okresie nauki w szkole zawodowej, po ukończeniu przez niego 16-go roku życia była stałą pracą o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej i wykonywana była w wymiarze przekraczającym połowę czasu pracy.

Z zeznań wnioskodawcy wynika, że ubezpieczony uczęszczając do Szkoły Zawodowej w latach 1972-1074 zamieszkiwał w internacie w J. jedynie w okresie zimowym, tj. od listopada do kwietnia. Natomiast w okresie wiosennym od maja do czerwca oraz jesiennym od września do października zamieszkiwał w rodzinnym gospodarstwie położonym w G. o powierzchni ok. 5 ha. Organ rentowy ustalając, iż wnioskodawca zamieszkiwał w internacie w całym okresie nauki w szkole zawodowej oparł się na oświadczeniu pisemnym skarżącego złożonym przed organem rentowym. W tym oświadczeniu w istocie ubezpieczony napisał, że zamieszkiwał w internacie. Nie mniej nie sprecyzował w jakim okresie. Organ rentowy przyjął, że było to w całym okresie uczęszczania do szkoły. W toku niniejszego postępowania wnioskodawca wyjaśnił tą kwestię. Zeznał, że w oświadczeniu przyznał, że zamieszkiwał w internacie, bo zamieszkiwał w nim w okresie zimowym od listopada do kwietnia. Organ rentowy nie pytał go natomiast o okres zamieszkiwania w internacie. Dlatego nie sprecyzował w późniejszym terminie swojego oświadczenia. Okoliczność zamieszkiwania skarżącego poza internatem w okresie jesiennym i wiosennym wynika pośrednio z zeznań świadków: B. P. oraz W. M. (2), którzy w tym okresie widzieli skarżącego przy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Gdyby skarżący, jak przyjął organ rentowy, w okresie jesiennym i wiosennym zamieszkiwał w internacie, to świadkowie nie widzieliby skarżącego przy pracy w gospodarstwie rolnym w tym okresie.

Tymczasem z zeznań świadków korespondujących z zeznaniami wnioskodawcy wynika, iż J. B. wykonywał prace w gospodarstwie rolnym swoich rodziców nie tylko w wakacje, ale także w roku szkolnym w latach 1972-1974, zwłaszcza w miesiącach czerwcu i wrześniu, gdzie był nawał pracy.

Należy przypomnieć, że gospodarstwo rolne rodziców skarżącego nie było zmechanizowane, wszystkie prace wykonywało się ręcznie, co wymagało znacznych nakładów pracy. Tymczasem rodzice wnioskodawcy w latach 1972-1974 mogli liczyć jedynie na pomoc najstarszego syna wnioskodawcy. Siostra skarżącego w latach 1973-1974 miała zaledwie 13-14 lat. Tym samym jej pomoc przy pracach polowych była niewielka. Inaczej było z wnioskodawcą. Ten jako jedyny syn uczestniczył we wszystkich pracach w gospodarstwie rolnym. Biorąc zatem pod uwagę powierzchnię gospodarstwa (łącznie 8 ha), rodzaj upraw ( pszenica, żyto, owies, rzepak, buraki, tytoń, grykę oraz ziemniaki), fakt posiadania przez rodziców wnioskodawcy inwentarza żywego (1 koń, 20 kur, 10 królików oraz 2 świnie) oraz ilość osób pracujących w gospodarstwie (w spornym okresie w gospodarstwie oprócz rodziców pracował jedynie wnioskodawca) należy stwierdzić, że prowadzenie gospodarstwa wymagało dużego nakładu pracy ze strony członków rodziny. Wielkość gospodarstwa, sposób jego prowadzenia, rodzaj zasiewów sprawiały, że wnioskodawca musiał w okresie wzmożonych prac rolnych (od maja do października) wykonywać stale obowiązki w gospodarstwie rolnym. Nie można w tej sytuacji przyjąć, że jego praca miała jedynie charakter doraźny czy marginalny. Wręcz przeciwnie praca wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym była znacząca dla jego prawidłowego funkcjonowania. Bez jego pracy w gospodarstwie trudno byłoby rodzicom podołać ciężarowi prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Świadkowie w spornym okresie mieli gospodarstwa rolne sąsiadujące z gospodarstwem rolnym rodziców skarżącego. Wobec tego mieli rozległą i szczegółową wiedzę na temat tego kto i kiedy pracował w tym gospodarstwie.

Mimo zatem , iż wnioskodawca dojeżdżał do szkoły w J. oddalonej o ok. 20 km od G., to po powrocie ze szkoły od ok. godziny 16 do późnego wieczora do ok. godziny 21, pracował w gospodarstwie rolnym rodziców (obrządzał zwierzęta: wyrzucał obornik, podawał zwierzętom pasze, wykonywał prace polowe: kosił trawę zrywał, nawlekał oraz suszył tytoń, obsługiwał młóckę, brał udział w wykopkach. Była to stała praca w wymiarze przekraczającym 4 godziny dziennie.

Powyższe ustalenia pozwalają na zaliczenie skarżącemu do stażu pracy, okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia tj. czerwiec 1972r., maj- czerwiec 1973r., wrzesień –październik 1973r., maj - czerwiec 1974 roku, w wymiarze 7 miesięcy.

Po zaliczeniu do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców legitymuje się stażem przekraczającym wymagane 25 lat.

Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca wykazał wszystkie przesłanki konieczne dla nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 39 w zw. z art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

Mając powyższe na uwadze o kosztach procesu, Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w T. na rzecz J. B. kwotę 360,00 złotych, na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804)