Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2012 r. w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 4 lipca 2012 r. sygn. akt IV U 866/11

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w Siedlcach do ponownego rozpoznania.

III AUa 860/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2011 r. (...) Oddział w S. odmówił J. K. prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227).

Organ rentowy stwierdził, że wymieniony nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji J. K. argumentował, że spełnia ustawowe kryteria do przyznania mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o jego oddalenie i wskazywał, że wnioskodawca nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2012 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił J. K. prawo do emerytury od dnia 1 września 2011 roku.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

W dniu 22 września 2011 r. do (...) Oddział w S. wpłynął wniosek J. K., urodzonego (...) o emeryturę.

Na podstawie przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów, ZUS uznał za udowodnione 34 lata, 3 miesiące i 13 dni okresów ubezpieczenia.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w W. od 1 września 1964 r. do 31 września 1997 r. na stanowiskach zestrajacza, zestrajacza-brygadzisty, gdyż nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. Nr 8„ poz. 43).

W treści świadectwa pracy wystawionego w dniu 27 czerwca 1997 r. przez syndyka masy upadłości (...) Zakładów (...) wynika, że wnioskodawca wykonywał pracę ostatnio na stanowisku zestrajacza brygadzisty.

W toku postępowania Sąd na podstawie zeznań J. K. oraz świadków A. J. i H. P. ustalił, że wnioskodawca zatrudniony był w charakterze zestrajacza, zestrajacza brygadzisty. Praca zestrajacza polegała na ustawianiu parametrów odbiorników telewizyjnych produkowanych w zakładzie. Ustawiane wiązało się z regulacją napięć przy użyciu mierników ale również na uzupełnianiu brakujących elementów odbiornika poprzez ich lutowanie.

Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze przy wykonywaniu czynności zaliczanych do pracy w warunkach szczególnych, był brygadzistą pracującym.

W zarządzeniu nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach pracy resortu łączności (Dz.Urz.URTiP z dnia 30 czerwca 1983 r.) w Dziale XIV załącznika do zarządzenia pod poz. 4 pkt C „w zakładach radiowo telewizyjnych ( (...)) w pkt 1 wymieniono montera urządzeń elektronicznych, a pod poz. 2 wymieniono stanowisko zestrajacza urządzeń elektronicznych.

W załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. Nr 8„ poz. 43) w dziale XIV pod poz. 4 wymieniono prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300000 MHz w strefie zagrożenia.

W ocenie Sądu I instancji, stanowisko zestrajacza należy do takich prac i jest w zarządzeniu resortowym przyporządkowane pracy w narażeniu na promieniowanie określone we wskazanej wyżej pozycji załącznika do rozporządzenia. Ponieważ wnioskodawca pełniąc obowiązki brygadzisty jednocześnie pracował na równi z innymi pracownikami wydziału, jego stanowisko zakwalifikowano z wymienionych wyżej przepisów, a nie z przepisów dotyczących nadzoru.

Sąd wskazał, że zgodnie z treścią art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353) ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura, jeśli osiągną wiek emerytalny 60 lat oraz udowodnią 25 lat zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Natomiast w myśl art. 184 ust. l cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (czyli 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym

charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Wnioskodawca skończył 60 lat życia udowodnił ponad 25 lat okresów zatrudnienia, a także udowodnił ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych przed dniem 1 stycznia 1999 r. , nie pozostaje w zatrudnieniu, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W takiej sytuacji Sąd przyjął, że wnioskodawca spełnił przesłanki niezbędne do uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wyrok wydano na mocy art. 477 ¹⁴§ 2 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zaskarżając wyrok w całości .

Wyrokowi zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku (tekst jedn. Dz. U. Nr 153 z 2009 roku, poz. 1227 ze zm.) oraz § 4 ust 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) poprzez błędną wykładnię tych przepisów i przyjęcie, że ubezpieczony J. K. przez wymagany okres co najmniej 15 lat wykonywał prace w szczególnych warunkach i spełnił przesłanki konieczne do nabycia prawa do emerytury

- błąd w ustaleniach faktycznych i sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego

- naruszenie prawa procesowego poprzez przekroczenie określonej w art. 233 § 1 KPC zasady swobodnej oceny dowodów.

Podnosząc powyższe organ rentowy wniósł w zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest zasadna, a jej uwzględnienie skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny stwierdza , że przeprowadzone postępowanie dowodowe jest wadliwe i niepełne , co skutkowało nie rozpoznaniem istoty sprawy. Istotą sprawy było ustalenie, czy wnioskodawca, który spełnił przesłanki odnoszące się do ogólnego stażu ubezpieczenia wymaganego przepisem art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. Nr 153 z 2009 roku poz.1227) oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, udowodnił wymagany przez przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych.

W toku postępowania Sąd Okręgowy na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadków ustalił, że J. K. zatrudniony w (...) Zakładach (...) w W. od 1 września 1964 r. do 31 września 1997 r. w charakterze zestrajacza, a następnie zestrajacza brygadzisty wykonywał pracę która polegała na ustawianiu parametrów odbiorników telewizyjnych produkowanych w zakładzie. Ustawiane wiązało się z regulacją napięć przy użyciu mierników oraz na uzupełnianiu brakujących elementów odbiornika poprzez ich lutowanie.

Przy takich ustaleniach Sąd wywiódł, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych powołując się min. na zarządzeni3 nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach pracy resortu łączności (Dz.Urz. URTiP z dnia 30 czerwca 1983 r.) , gdzie w Dziale XIV załącznika do zarządzenia pod poz. 4 pkt C „w zakładach radiowo telewizyjnych ( (...)) w pkt 1 wymienione zostało stanowisko montera urządzeń elektronicznych, a pod poz. 2 stanowisko zestrajacza urządzeń elektronicznych, oraz załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. Nr 8„ poz. 43) w dziale XIV pod poz. 4 wymieniono prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300000 MHz w strefie zagrożenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zebrany materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie takich ustaleń.

Należy podkreślić, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym musi zostać ono wykazane w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Sąd Okręgowy nie poczynił dokładnych ustaleń odnośnie warunków, w jakich wnioskodawca pracował. Jest to istotne, gdyż wbrew twierdzeniom Sądu pierwszej instancji, nie każda praca zestrajacza urządzeń elektronicznych , jest pracą w szczególnych warunkach. Konieczne jest bowiem aby była to praca, która jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach narażających na działanie promieniowania jonizującego lub w warunkach narażających na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia. Nie każda praca też praca przy użyciu urządzeń elektrycznych, czy też pola elektomagnetycznego, jest pracą w szczególnych warunkach, bowiem praca ta musi być wykonywana w strefie zagrożenia określonej w przepisach prawnych.

Zatem sąd pierwszej instancji winien był, ustalić, w jakich dokładnie warunkach wnioskodawca pracował. Zeznania przesłuchanych osób są lakoniczne i nie wynika z nich w żaden sposób, czy wnioskodawca był narażony na promieniowanie jonizujące, czy też pól magnetycznych w strefie zagrożenia.

Sąd Okręgowy pominął też tą cześć zeznań świadków, w których wskazywali na czynności wykonywane przez wnioskodawcę, podczas zajmowania stanowiska brygadzisty, gdy do jego obowiązków należał też nadzór nad całym procesem produkcji telewizorów. W tym czasie do obowiązków wnioskodawcy należało także rozdzielanie pracy podległym pracownikom, zastępowanie nieobecnych pracowników. Wnioskodawca podał , że wówczas nadzorował zestrajaczy, pakowaczy i monterów.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sądu Okręgowy winien uzupełnić postępowanie dowodowe na okoliczność spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek do uzyskania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Dokładnych ustaleń wymaga rodzaj wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w poszczególnych okresach czasu, i ewentualnie dodatkowych obowiązków związanych z powierzoną mu funkcją brygadzisty, co pozwoli na ocenę czy wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności w warunkach narażających na działanie promieniowania jonizującego lub w warunkach narażających na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia – zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dział XIV poz. 4). W tym zakresie Sąd w razie wątpliwości winien rozważyć możliwość dopuszczenia dowodu z opinii biegłego odpowiedniej specjalności( z zakresu urządzeń elektrycznych).

Mieć należy też na względzie, że wnioskodawca w piśmie z dnia 25 czerwca 2012 roku powołując się na fakt pełnienia od 1 czerwca 1978 roku obowiązków brygadzisty wywodził, że w tym czasie jego praca spełnia kryteria przewidziane w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze - w dziale XIV poz. 2 – dozór inżynieryjno – techniczny na wydziale gdzie prace były wykonywane w szczególnych warunkach.

Dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Okręgowy dokona analizy dowodów i wyda rozstrzygnięcie co do istoty sprawy.

Z tych względów i na mocy art.386 § 4 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji,