Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14.10.2015 r.

Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy

Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia : SSO Joanna Sawicz

Protokolant :st. sekretarz sądowy Gabriela Zaborowska

przy udziale - - -

po rozpoznaniu w dniu 07.10.2015 r. w Świdnicy

sprawy S. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania S. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 22.04.2015 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 22.04.2015 r. znak: (...) w ten sposób, że nakazuje stronie pozwanej Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. ustalić wysokość emerytury należnej powódce S. B. przy przyjęciu wskaźnika średniego dalszego trwania życia w wysokości 302,90 od dnia 1.04.2015 r.

Sygn. akt VIIU 1281/15

UZASADNIENIE

S. B. wniosła odwołanie od decyzji z dnia 22.05.2015r., w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. ustalił wysokość należnej emerytury na rzecz wnioskodawczyni.

Powódka zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez błędne przyjęcie wskaźnika średniego dalszego trwania życia ustalonego na dzień 01.04.2015r. (307,6 miesięcy) w sytuacji, gdy korzystniejsze jest dla niej przyjęcie tego wskaźnika ustalonego na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego ( 302,9 miesięcy)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego na jego rzecz.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że decyzją z dnia 13.02.2015r. przyznano wnioskodawczyni prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - ustalono średnie dalsze trwanie życia na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego 302,90 miesięcy, i zawieszono wypłatę świadczenia wobec kontynuowania zatrudnienia. Natomiast decyzją z dnia 22.04.2015r. przyjęto średnie dalsze trwanie życia na dzień 01.04.2015r. ( 307,6 miesięcy). Nadto strona pozwana wskazała, że nie ma zastosowania w niniejszym przypadku art. 26 §6 ustawy emerytalnej, bowiem odnosi się on tylko do emerytur przyznawanych na podstawie art. 24, art. 24a, art.27 w zw. z art. 55 tej ustawy.

Sąd ustalił, co następuje:

S. B. ur. (...) w dniu 05.01.2015r. złożyła wniosek o emeryturę. Decyzją z dnia 13.02.2015r. na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz.1440 ze zm.) organ rentowy przyznał wnioskodawczyni emeryturę od dnia (...). (tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego). Wysokość emerytury w kwocie 1.657,13 zł została obliczona przy przyjęciu kwoty składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (90.738,83 zł), kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego (411206,88 zł) i średniego dalszego trwania życia - 302,90 miesięcy. Jednocześnie organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury, ponieważ wnioskodawczyni kontynuowała dotychczasowe zatrudnienie.

Z dniem 31.03.2015r. ustał stosunek pracy powódki.

W dniu 1.04.2015r. S. B. złożyła wniosek o podjęcie wypłaty emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 22.04.2015r. organ rentowy począwszy od dnia 01.04.2015r. ustalił ponownie wysokość emerytury należnej ubezpieczonej na kwotę 1.632,15 zł przy przyjęciu kwoty składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (91.080,43 zł), kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego ( 410347,82 zł) i średniego dalszego trwania życia - 307,60 miesięcy.

Nadto z dniem 1.04.2015r. została podjęta wyplata emerytury w nowej wysokości.

(dowód: akta ZUS)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione przez S. B. zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spór sprowadza się w istocie do kwestii, czy po nabyciu prawa do emerytury w określonej wysokości, której wypłata następnie została zawieszona, świadczenie to po ustaniu przyczyny zawieszenia może ulec obniżeniu na skutek ponownego wyliczenia wysokości przy przyjęciu nowego wskaźnika średniego dalszego trwania życia. Natomiast stan faktyczny był bezsporny.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2015r., poz. 748 j.t.) prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, przy czym wypłata następuje nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (art. 129 ust.1).

A zatem zasadą jest, że wypłata emerytury następuje od miesiąca kiedy został złożony wniosek w tym zakresie, o ile oczywiście świadczeniobiorca spełnił warunki do tego świadczenia. W niniejszej sprawie organ rentowy przyznał wnioskodawczyni w oparciu o art. 184 w/w ustawy, emeryturę od dnia (...) (tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego - 55 lat). Ustalił także wysokość emerytury na podstawie art. 25 w zw. z art. 26 w/w ustawy przy przyjęciu wskaźnika średniego dalszego trwania życia - 302,90 miesięcy zgodnie z Komunikatem Prezesa GUS z dnia 26.03.2014r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn ( M.P.2014, poz. 245) dla osób, które ukończyły 55 lat.

Jednocześnie w oparciu o art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy zawiesił wypłatę świadczenia w związku z uzyskiwaniem przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Z dniem 01.04.2015r. organ rentowy podjął wypłatę emerytury wobec ustania zatrudnienia, ale już przyjął wskaźnik średniego dalszego trwania życia - 307,6 miesięcy zgodnie z nowym Komunikatem Prezesa GUS z dnia 26.03.2015r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P.2015, poz. 296) dla osób, które ukończyły 55 lat i 2 miesiące.

W doktrynie przeważa pogląd, że zawieszone prawo jest prawem ograniczonym warunkiem zawieszającym (K. Kolasiński - Pojęcie i charakter prawny zawieszenia prawa do emerytury, Toruń 1971). Przyczyna zawieszenia wypłaty świadczenia nie skutkuje ustaniem prawa do tego świadczenia, ale jedynie oznacza, że w okresie trwania przeszkody, ubezpieczony, któremu organ rentowy przyznał już prawo do emerytur w określonej wysokości, nie może realizować tego prawa. Natomiast z chwilą ustania przeszkody wskazanej przez ustawodawcę, ubezpieczony może realizować nadal swoje nabyte prawo w pełnej wysokości. Regułą jest bowiem, że na skutek zawieszenia wypłaty świadczenia, ubezpieczony nie traci prawa do już nabytego świadczenia ustalonego w określonej wysokości.

Stąd też w ocenie Sądu, brak jest podstaw prawnych do podejmowania wypłaty świadczenia, po ustaniu przyczyny zawieszenia, w zmniejszonej wysokości (oczywiście poza przypadkiem błędnego wyliczenia ).

Także dokonując analizy przepisów art. 25 i 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w świetle wykładni gramatycznej i celowościowej, brak jest podstaw do ustalenia po ustaniu przyczyny zawieszenia świadczenia, emerytury w zmniejszonej wysokości i przyjęcia innego wskaźnika średniego dalszego trwania życia niż dotychczas ustalonego (poza przypadkiem oczywistego błędu).

W myśl art. 25 ust.1 w/w ustawy podstawę obliczenia emerytury, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Natomiast art. 26 w/w ustawy przewiduje, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (art.26 ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (art. 26 ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (art. 26 ust. 4.) Tablice te są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego (art. 26 ust. 5). Natomiast, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ( art. 26 ust. 6).

Porównując treść regulacji z art. 25 i 26 w/w ustawy należy wskazać, że ustawodawca wprowadza dwa różne zwroty na ustalenie terminu określającego datę ustalenia wysokości kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne i ustalenie wskaźnika średniego dalszego trwanie życia. Otóż w art. 25 ust.1 wprowadzony został termin "do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury" , zaś w art. 26 termin ustalenia wskaźnika dalszego trwania życia określono juz w sposób odmienny. W tym przypadku ustawodawca nie uzależnia tego terminu od daty podjęcia wypłaty, ale od daty "przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego" ( ust.1 i 2 art. 26). Sformułowanie to należy rozumieć jako nadanie prawa do emerytury przez organ rentowy, w wyniku postępowania przeprowadzonego na wniosek zainteresowanej osoby.

A zatem, wbrew stanowisku strony pozwanej, ustawodawca nakazał ustalenie wartości wskaźnika średniego dalszego trwania życia nie na dzień podjęcia wypłaty, ale na dzień przyznania prawa do emerytury - przejścia na emeryturę. Konsekwencją tej reguły jest brak podstaw do ponownego ustalania spornego wskaźnika w sytuacji, gdy wypłata świadczenia była zawieszona. Przyjęcie odmiennej zasady stałoby w sprzeczności z gramatyczną wykładnią przepisu art. 26 ust. 1 i 2 oraz z celem przyznawania i ustalania wysokości świadczenia z dniem nabycia prawa do niego, skoro po ustaniu przyczyny zawieszenia takie świadczenie , pomimo nabytego prawa, podlegałoby ponownemu ustaleniu na niekorzyść świadczeniobiorcy, który nie tylko że nie pobierał przyznanego w określonej wysokości świadczenia, to jeszcze odprowadzał dodatkowe składki na ubezpieczenie społecznego, wzbogacając niejako w dwójnasób Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślenia wymaga również, że gdyby ustawodawca chciał uzależnić określenie wskaźnika średniego dalszego życia świadczeniobiorcy od daty podjęcia wypłaty emerytury (a nie przejścia na emeryturę), to niewątpliwie w art. 26 zastosowałby taki zapis. Przyjęcie koncepcji prezentowanej przez organ rentowy prowadziłoby do wniosku, że ustawodawca jest nieracjonalny i nielogiczny, ponieważ w sposób niekonsekwentny wprowadza różne zwroty, gdy tymczasem powinien wprowadzić tylko jeden zwrot - data podjęcia wypłaty. Jak wynika jednak z powyższych rozważań takiego zarzutu nie można mu postawić .

Na marginesie należy również wskazać, że zawsze celem ponownego ustalenia wysokości świadczenia jest zwiększenie kwoty wypłacanej emerytury, a nie jej zmniejszenie. I tak art. 108 ust.2 w/w ustawy przewiduje sposób ponownego ustalenia wysokości emerytury niejako poprzez powiększenie wartości na skutek dodania kwoty wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury zwaloryzowanych przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury. A zatem w tym przypadku nie oblicza się na nowo całej emerytury przy przyjęciu wskaźnika średniego dalszego trwania życia na dzień złożenia wniosku , tylko dodaje się określoną dodatkową kwotę. Podobnie w art. 109 ust. 2 w/w ustawy, ustawodawca wprowadził zasadę, że świadczenie nie może ulec obniżeniu po ponownym jego ustaleniu.

Natomiast odnosząc się do regulacji zawartej w art. 26 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( obowiązującej od dnia 01.05.2015r.), to należy podzielić stanowisko organu rentowego, że nie będzie miało ono zastosowanie do sytuacji powódki, która przeszła na emeryturę w oparciu o art. 184 tej ustawy. Nadto przepis art. 26 ust. 6 odnosi się do sytuacji , w której ubezpieczony przechodzi na emeryturę nie w wieku powszechnym, ale już po jego przekroczeniu. Wtedy , pomimo , że wiek ten ukończył jeszcze przed złożeniem wniosku, to mając na uwadze zasadę racjonalności, ustawodawca dał możliwość ubezpieczonemu wyliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem wyboru najkorzystniejszego dla niego wskaźnika średniego dalszego trwania życia. Wynika to bowiem z faktu, że ubezpieczony, który pomimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego nie składa wniosku o emeryturę - nie korzysta z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a jednocześnie często nadal odprowadza składki na ten Fundusz, nie powinien być z tego tytułu pokrzywdzony.

Reasumując, ani przepis art. 103a ustawy o emeryturach i rentach, ani przepisy art. 25 ust.1 i 26 ust.1 i ust. 2 tej ustawy nie dają podstawy do obliczenia emerytury po ustaniu przyczyny zawieszenia przy przyjęciu nowego wskaźnika średniego dalszego trwania życia na dzień podjęcia wypłaty świadczenia. Stąd też organ rentowy niezasadnie przyjął nowy wskaźnik 307,6 miesięcy (zresztą powódka w dacie 01.04.2015r. nie miała jeszcze ukończonych 55 lat i 2 miesięcy).

Z tych też względów, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.