Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski

Protokolant: Joanna Drobińska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2017 r. na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko M. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 92.706,14 (dziewięćdziesiąt dwa tysiące siedemset sześć 14/100) złotych;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.492,80 (sześć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt dwa 8/100) tytułem kosztów procesu.

Sygnatura akt VIII GC 506/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 listopada 2015 roku (data nadania) powód R. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. K. kwoty 121.584 złotych, na którą składały się: kwota 96.059 złotych tytułem należności głównej oraz kwota 25.346,20 złotych tytułem odsetek ustawowych policzonych od kwot: 5000 złotych od dnia 15 lipca 2014 roku do dnia 20 października 2015 roku, 5000 złotych od dnia 15 września 2014 roku do dnia 20 października 2015 roku, 86.058,18 złotych od dnia 31 grudnia 2014 roku do dnia 20 października 2015 roku. Wniósł także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu i kosztów prowadzonej egzekucji. Jako podstawę prawną żądania pozwu wskazał art. 299 § 1 k.s.h. Stwierdził, że przysługuje mu wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której prezesem zarządu jest pozwany od 2006 roku, wierzytelność wynikająca z ugody w postępowaniu mediacyjnym przed mediatorem sądowym Z. K. w sprawie toczącej się przed tutejszym Sądem pod sygnaturą VIII GNc 483/13, w kwocie 96.058,1118 złotych. Dodał, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto w P. zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany przyznał, że jest prezesem zarządu spółki O. N., natomiast podniósł, że powództwo jest przedwczesne, bowiem egzekucja prowadzona wobec wymienionej spółki nie została skierowana do całego jej majątku, tymczasem spółce tej przysługują wierzytelności od jej kontrahenta będącego osobą trzecią z tytułu: zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy zgodnie z umową z dnia 11 marca 2013 roku oraz zwrotu nadpłaconego podatku VAT, łącznie w kwocie kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że na wypadek uznania przez Sąd, że istniały przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...) sp. z o.o., wierzyciel nie poniósł szkody w związku z niezgłoszeniem takiego wniosku bądź niewszczęciem postępowania układowego. Nadto zarzucił, że dochodzona należność przewyższa należność objętą ugodą z dnia 12 maja 2014 roku, w tym w zakresie niedopuszczalnej przed wezwaniem do zapłaty kapitalizacji odsetek.

Podczas rozprawy w dniu 16 lutego 2016 roku pozwany oświadczył, że wierzytelność na podstawie umowy z dnia 11 marca 2013 roku przysługuje spółce (...) od podmiotu prawa niemieckiego i dotyczy wynagrodzenia za roboty dodatkowe. Co do zwrotu VAT stwierdził, że zwrot ten przysługuje wymienionej spółce w Niemczech, natomiast czas oczekiwania wynosi około 2 lat. Przyznał, że nie powiadamiał komornika prowadzącego egzekucję z wniosku powoda o istnieniu tych wierzytelności.

W niniejszej sprawie niespornym było, że pozwany pełni funkcję członka zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. i pełnił ją także w chwili zawarcia ugody przed mediatorem w dniu 12 maja 2014 roku. Niesporne jest także, że powód uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko wymienionej spółce w postępowaniu na skutek pozwu wniesionego w dniu 31 lipca 2013 roku.

Pozostałe ustalenia faktyczne ze wskazaniem dowodów.

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2015 roku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, któremu nadana została klauzula wykonalności, w sprawie I ACz 61/15, zmienił postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 12 sierpnia 2014 roku, sygnatura akt VIII GC 46/14 w ten sposób, że zatwierdził ugodę zawartą przez powoda i (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. w dniu 12 maja 2014 roku co do punktu 1, 2 i 3. W tych punktach ugody postanowiono, że wymieniona spółka zapłaci powodowi kwotę 96.058,18 złotych w ratach: 5.000 złotych do dnia 15 lipca 2014 roku, 5.000 do dnia 15 września 2014 roku, 86.058,18 złotych do dnia 31 grudnia 2014 roku, a nadto zapłaci kwotę odsetek w wysokości 11.153,28 złotych w terminie do dnia 31 grudnia 2014 roku.

Dowody: - ugoda w postępowaniu mediacyjnym (k. 17-18);

- postanowienie SA w Szczecinie z dnia 19 02 2015 r. w sprawie

I ACz 61/15 wraz z klauzulą wykonalności (k. 16).

Na wniosek powoda Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto A. G. wszczął egzekucję przeciwko spółce (...) sp. z o.o. postanowieniem z dnia 30 marca 2015 roku. Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2015 roku, sygnatura KM 943/15 Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji.

Dowody: - dokumenty wniosku egzekucyjnego i postanowień Komornika w aktach

sprawy egzekucyjnej KM 943/15.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. osiągnęła w roku 2013 przychody netto ze sprzedaży w kwocie 695.227,08 złotych i zysk netto w kwocie 28.807,79 złotych, zaś w roku 2014 nie osiągnęła żadnych przychodów i zanotowała stratę netto w wysokości 50.814,97 złotych. W 2015 roku przychody netto wymienionej spółki wyniosły 251.500 złotych oraz wystąpiła strata netto w kwocie 15.411 złotych.

Dowody: - bilans oraz rachunek zysków i strat za lata 2014 i 2015 (k. 23-78).

Spółka (...) sp. z o.o. zawarła z (...), jako zamawiającym, w dniach 11 marca 2013 roku i 8 kwietnia 2013 roku umowy o roboty budowlane przewidujące wynagrodzenie spółki (...), oznaczone jako kosztorysowe, w wysokości - odpowiednio 165.717,50 Euro netto, bez robót za stawkę godzinową i bez dodatkowego rabatu na ceny jednostkowe; 85.821 Euro + Vat, bez robót za stawkę godzinową i przy rabacie w wysokości 2,7% na wszystkie ceny jednostkowe.

Dowody: - umowy z dnia 11 03 2013 i 8 04 2013 z tłumaczeniami (k. 31-42, 55-66).

Ocena dowodów:

Podstawowymi dowodami w sprawie były dokumenty. To z tych dowodów wynikała treść tytułu wykonawczego przeciwko (...) sp. z o.o., której członkiem zarządu jest pozwany, oraz powstanie możliwości, przebieg i wynik egzekucji z tego tytułu. Dokumenty na te okoliczności są dokumentami urzędowymi, a więc objętymi domniemaniem prawdziwości tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

Pozwany przedstawił dowody z dokumentów mających wykazać, że spółka (...) posiada majątek, do którego powódka może sięgnąć w celu wyegzekwowania wierzytelności wynikającej z powołanego w pozwie tytułu wykonawczego. Chodzi o umowy zawarte przez tą spółkę, jako wykonawcę, z których miałaby wynikać wierzytelność w zakresie wynagrodzenia za roboty dodatkowe. Pozwany nie przedstawił jednak żadnych dowodów wykonania tych robót, ani istnienia zobowiązania kontrahenta z przedłożonych umów do zapłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia. Tym samym nie można nawet stwierdzić, czy wymieniona spółka posiada wierzytelności w stosunku do wskazanego kontrahenta, z których mógłby zaspokoić się powód. Stwierdzenie powyższego jest niezbędne by w ogóle rozważać perspektywę uzyskania zaspokojenia, co nie jest oczywiste nawet w sytuacji istnienia wierzytelności.

Także dokumenty w sprawie bilansów i rachunków zysków i strat spółki (...), tym razem na okoliczność braku szkody powoda mimo niezłożenia przez pozwanego w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, nie mogły w pełni stanowić o sytuacji majątkowej tej spółki w czasie, w którym istniało jej zobowiązanie w stosunku do powoda, a więc przed dniem 31 lipca 2013 roku, w którym powód wystąpił z powództwem o zapłatę, co wszczęło postępowania zakończonej ugodą zawartą przed mediatorem, stanowiącą po jej zatwierdzeniu tytuł, z którego powód egzekwował roszczenie w stosunku do spółki, której pozwany był i jest nadal członkiem zarządu. Dokumenty te nie mogą być również uznane za w pełni obrazujące sytuację majątkową wymienionej spółki w okresie późniejszym.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego, wnioskowany przez pozwanego, bowiem pozwany nie wykonał zobowiązania do czynności procesowej polegającej na wskazaniu materiału, który mógłby zostać poddany ocenie biegłego pod kątem wypłacalności spółki (...) w czasie istnienia zobowiązania w stosunku do powódki, gdy powstał obowiązek pozwanego do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wprawdzie pozwany wniósł o przedłużenie terminu do złożenia tego materiału, jednak okoliczności, które podał nie uzasadniały takiego przedłużenia, zwłaszcza, że nie zostały złożone nawet te dokumenty, których złożenie nie nastręczało żadnych trudności (odpisy wniosków rejestrowych). Należy dodać, że powyższe zobowiązanie nie zostało wykonane nawet w terminie deklarowanym przez pozwanego.

Ocena prawna.

Powód wywiódł swoje roszczenie z treści art. 299 § 1 k.s.h. Przepis ten stanowi, że gdy egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Przesłankami odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są więc: istnienie, w czasie trwania członkostwa danej osoby w zarządzie spółki, określonego zobowiązania tej spółki, stwierdzonego tytułem wydanym przeciwko spółce oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania.

W niniejszej sprawie pozwany nie zaprzeczał, że w czasie istnienia zobowiązania stwierdzonego powołanym w pozwie tytułem wykonawczym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. był jej członkiem zarządu. Z danych rejestrowych tej spółki wynika, że to członkostwo trwa do dzisiaj.

Pozwany natomiast zaprzeczył bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce. Powód wykazał bezskuteczność egzekucji za pomocą postanowienia Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Stare Miasto w P. A. G. z dnia 23 czerwca 2015 roku o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku powoda pod sygnaturą KM 943/15 na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. Przepis ten stanowi, że postępowanie umarza się z urzędu w całości lub w części jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Postanowienie komornika oparte na art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. jest zwykle wystarczającym środkiem dowodowym, za pomocą którego wierzyciel może wykazać bezskuteczność egzekucji przysługującej mu wierzytelności z majątku spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2010 roku, II CSK 372/09).

Powołane postanowienie jest dokumentem urzędowym a więc korzysta z domniemania prawdziwości tego co w nim zostało urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.). Zgodnie z art. 252 k.p.c. strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego, albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego ten dokument pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna te okoliczności udowodnić. Pozwany winien więc był udowodnić, że egzekucja prowadzona przeciwko (...) spółka z o.o. z powołanego tytułu egzekucyjnego nie była skierowana do wszystkich składników jej majątku, a z tego majątku możliwe było zaspokojenie wierzytelności powódki. Jak już była mowa, powinności tej pozwany nie sprostał.

Pozwany nie wykazał, że wskazywany przez niego majątek (wierzytelności) istnieje, ani że możliwe jest prowadzenie z niego egzekucji. Pozwany nie podał żadnych danych świadczących o wszczęciu przez spółkę (...), której jest przecież nadal członkiem jednoosobowego zarządu, egzekucji tej wierzytelności, choć przyznał, że pozostaje ona nie zaspokojona.

Mając na uwadze powyższe nie można przyjąć, że pozwany podważył domniemanie bezskuteczności egzekucji wynikające z dokumentu urzędowego w postaci powołanego wyżej postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji. Niczego tu nie zmienia uwaga pozwanego, że egzekucja ta prowadzona była rutynowo, zwłaszcza, że sam pozwany przyznał, że nie zgłaszał tego majątku spółki (...) Komornikowi jako prezes zarządu tej spółki.

Za ugruntowane w obecnym orzecznictwie Sądu Najwyższego (choć sporne w doktrynie) należy uznać stanowisko, że odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. ma charakter odszkodowawczy (zob. przede wszystkim: uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008, III CZP 72/08). Członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody (art. 299 § 2 k.s.h.).

Pozwany podniósł jedynie w zakresie swojej obrony opartej o treść art. 299 § 2 k.s.h., że powódka nie poniosła szkody wskutek zaniechania złożenia przez pozwanego wniosku o ogłoszenie upadłości spółki (...), natomiast – jak już była mowa – twierdzenia tego nie udowodnił. Zwykle pozwany członek zarządu wskazuje na brak szkody mimo zaniechania złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez twierdzenie, że choćby taki wniosek został złożony, to i tak wierzyciel nie uzyskałby zaspokojenia zasądzonej wierzytelności. By to stwierdzić trzeba jednak dokonać kompleksowej oceny sytuacji majątkowej dłużnej spółki, do czego w niniejszej sprawie dojść nie mogło na skutek nieprzedstawienia przez pozwanego dokumentów obrazujących tą sytuację. Nie można zatem też przyjąć, że szkoda doznana przez powoda byłaby mniejsza niż obejmująca dochodzoną należność, jako niezaspokojonego zobowiązania spółki (...).

Mając na uwadze powyższe należało uznać powództwo za słuszne co do zasady. Zasądzeniem należało objąć dochodzoną w niniejszym procesie należność główną, jako odpowiadającą punktowi 1 i 2 ugody powołanej w pozwie, natomiast stwierdzić należało, że kwota stanowiąca sumę odsetek od kwot składających się na tą należność, wyliczonych za zamknięty okres została znacznie zawyżona, a więc w zakresie zawyżenia należało powództwo oddalić. Być może zawyżenie to było efektem doliczenia kwoty określonej w punkcie 3 ugody (choć i to nie wyjaśniałoby wyniku wskazanego jako obejmującego odsetki), jednak kwota ta nie została wskazana w żądaniu pozwu, a opis żądania w zakresie kwoty 25. 346,20 złotych wskazuje na tytuł odsetek od kwot składających się na należność główną określoną w punkcie 1 ugody z dnia 12 maja 2014 roku i to za zamknięte okresy liczone do dnia 20 października 2015 roku. Suma kwot tych odsetek wynosi 6.647,96 złotych, a więc jest znacznie niższa niż kwota podana w pozwie. Trzeba dodać, że powód nie domagał się dalszych odsetek od należności głównej określonej w punkcie 1 ugody, ani od skapitalizowanych odsetek.

Orzeczenie o kosztach uwzględniać ma zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów stosownie do stopnia wygrania sprawy przez każdą ze stron (art. 100 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c.). W ramach tych kosztów uwzględnione zostało poniesienie przez powoda kosztów opłaty od pozwu, a przez obie strony kosztów zastępstwa procesowego stosownie do stawek wynagrodzenia adwokackiego po stronie powoda, na podstawie § 6 pkt obowiązującego w niniejszej sprawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, wynagrodzenia radcowskiego po stronie pozwanego na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, a także kosztów opłaty skarbowej od udzielonych pełnomocnikom stron pełnomocnictw.