Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2016 roku

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu, I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Henke-Nicewicz

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Kawalerska

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2016 roku w Inowrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. D., W. D., R. D., S. M.

przeciwko (...) S.A. V. (...) w W.

o zapłatę

I.  1. zasądza od pozwanego na rzecz powódki R. D. kwotę 3.500 zł (trzy tysiące pięćset) z odsetkami ustawowymi od dnia 19 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

2. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3. nie obciąża powódki kosztami procesu w zakresie oddalonego powództwa;

II.  1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda W. D. kwotę 3.500 zł (trzy tysiące pięćset) z odsetkami ustawowymi od dnia 19 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

2. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3. nie obciąża powoda kosztami procesu w zakresie oddalonego powództwa;

III.  1. zasądza od pozwanego na rzecz powódki S. M. kwotę 1.375 zł (tysiąc trzysta siedemdziesiąt pięć) z odsetkami ustawowymi od dnia 19 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

2. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3. nie obciąża powódki kosztami procesu w zakresie oddalonego powództwa;

IV.  1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda P. D. kwotę 2.750 zł (dwa tysiące siedemset pięćdziesiąt) z odsetkami ustawowymi od dnia 19 marca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

2. w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3. nie obciąża powoda kosztami procesu w zakresie oddalonego powództwa.

SSR Agnieszka Henke-Nicewicz

Sygn. akt I C 2125/15

UZASADNIENIE

Powodowie R. D., S. M., P. D., W. D. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. na ich rzecz odpowiednio kwot: 14.000 zł, 5.500 zł, 11.000 zł, 14.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 marca 2015 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia zgodnie z art. 446 § 4 kc oraz zażądali zasądzenia od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, kosztów zastępstwa procesowego oraz opłat skarbowych od pełnomocnictw.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż w dniu 1 lipca 2014 roku około godz. 0:30 w I. kierujący samochodem osobowym V. (...) potrącił pieszego M. D., który w wyniku odniesionych obrażeń zmarł. Podali, że opinia biegłego dotycząca okoliczności wypadku wskazała, że zachowanie pieszego było nieprawidłowe i stanowiło zasadniczą przyczynę wypadku. Nieprawidłowe zachowanie kierującego polegało na niezachowaniu szczególnej ostrożności w trakcie zbliżania się do skrzyżowania i przejścia dla pieszych a także na opóźnionym podjęciu manewru obronnego na zaistniałą sytuację na drodze. Pozwany po zgłoszeniu roszczenia przyjął niezasadnie 90% przyczynienia poszkodowanego do powstania szkody a w ocenie powoda zasadne jest uznanie 60% przyczynienia. Powodowie jako matka, ojciec, brat i babcia nie mogą pogodzić się z tą nagłą tragiczną śmiercią, bowiem pomiędzy nimi a zmarłym istniała szczególnie silna więź emocjonalna, która nagle stała rozerwana. Wskutek zgłoszenia roszczenia strona pozwana wypłaciła R. D. 2.000 zł, S. M. 500 zł, P. D. 1.000 zł, W. D. 2.120 zł. (k. 3-6)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa R. D., S. M., P. D., W. D. oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego z opłatą skarbową od pełnomocnictw.

Przyznał, iż 1 lipca 2014 roku w I. doszło do śmiertelnego potrącenia pieszego M. D. przez kierującego samochodem V. (...), którego właściciel zawarł z pozwaną umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wina i sprawstwo ubezpieczonego nie zostały stwierdzone wyrokiem karnym, postępowanie przygotowawcze zostało umorzone z powodu braku znamion czynu zabronionego w zachowaniu kierującego pojazdem. Poszkodowany M. D. w chwili zdarzenia znajdował się pod wpływem alkoholu - 2,35 promila i wbiegł pod koła pojazdu prowadzonego przez ubezpieczonego, który jechał prawidłowo i z prędkością niższą od administracyjnej. Szkoda została zgłoszona pozwanej, która wydała decyzję o przyznaniu zadośćuczynienia w kwotach stanowiących 10% przyznanego zadośćuczynienia, bowiem poszkodowany M. D. przyczynił się do wypadku w 90% a ustalone powodom zadośćuczynienie jest odpowiednie, co czyni roszczenie pozwu bezpodstawnym. (k. 62-67)

Na rozprawie 11 maja 2016 roku powodowie i pozwany ubezpieczyciel podtrzymali stanowiska w zakresie stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody wielkości 60% i odpowiednio 90 %.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 1 lipca 2014 roku w I. na ul. (...) o godz. 0:30 kierujący samochodem marki V. (...) potrącił pieszego M. D., który po przewiezieniu do Szpitala (...) w I. na skutek doznanych licznych obrażeń i wykrwawienia pourazowo uszkodzonych naczyń ścian klatki piersiowej oraz miąższu wątroby zmarł.

Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu z 30 grudnia 2014 roku doszło do umorzenia śledztwa w sprawie spowodowania zaistniałego w dniu 1 lipca 2014 roku wypadku komunikacyjnego.

W chwili wypadku samochód sprawcy był ubezpieczony w zakresie OC u pozwanego.

okoliczności bezsporne, postanowienie Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu z 30-12-2014 o umorzeniu śledztwa wraz z uzasadnieniem – k. 11-13, ekspertyza wypadku drogowego sporządzona w sprawie 1Ds 509/14 przez biegłego z dziedziny kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych. 14-34

Bezpośrednią przyczyną zaistnienia wypadku drogowego było nieprawidłowe postępowanie pieszego M. D.. Zmarły M. D. przyczynił się do swojej śmierci w 90 %. W chwili zdarzenia był nietrzeźwy – obecność alkoholu w jego organizmie była na poziomie 2,35‰, nie zachował należytej ostrożności i nie skorzystał z przejścia dla pieszych, co nakazywała mu odległość do najbliższego przejścia. W sposób nagły wtargnął bądź nawet wbiegł na jezdnię ul. (...) w I. w miejscu do tego nie przeznaczonym, poza wyznaczonym przejściem dla pieszych, co jest zabronione, nie ustępując pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi V. (...), co spowodowało jego uderzenie z prawej strony przednim zderzakiem pojazdu.

Kierowca V. (...) natomiast prowadził pojazd w dobrym stanie technicznym, z prędkością 44 km/h, tj. niższą od dopuszczalnej w tym miejscu administracyjnie 60 km/h a miejsce zdarzenia oddalone było od skrzyżowania i znacznie oddalone od przejścia dla pieszych, które to okoliczności nie nakazywały kierowcy zastosowania w ramach własnego zachowania zasady ograniczonego zaufania. Kierujący pojazdem natomiast nie zachował należytej ostrożności w trakcie zbliżania się do skrzyżowania i podjął na zaistniałą sytuację opóźniony manewr obronny w postaci hamowania, jednakże jego stopień przyczynienia się do powstania zdarzenia był niewielki, oceniony przez Sąd na 10%.

dowód: postanowienie Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu z 30-12-2014 o umorzeniu śledztwa wraz z uzasadnieniem – k. 11-13, ekspertyza wypadku drogowego sporządzona w sprawie 1Ds 509/14 przez biegłego z dziedziny kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych- k. 14-34

Działając w imieniu powodów Centrum (...) Spółka z o.o. w L. zgłosiła szkodę stronie pozwanej wnosząc o wypłatę tytułem zadośćuczynienia kwoty 80.000 zł po śmierci syna R. D., 80.000 zł po śmierci syna W. D., 50.000 zł po śmierci brata P. D., 30.000 zł po śmierci wnuka S. M.. Pozwany wydał decyzje, w której poinformował o przyznaniu na rzecz powodów odpowiednio zadośćuczynienia w wysokości 2.000 zł, 2.000 zł, 1.000 zł, 500 zł uwzględniając przyczynienie się M. D. do swojej śmierci w 90 %.

okoliczności bezsporne, nadto w dowód wniosek 17-02-2015-k. 110-114, decyzja I. T..U. – k. 45,49, 52, 56

M. D. w chwili śmierci miał 29 lat, od urodzenia mieszkał w domu rodzinnym z bratem, rodzicami i babcią. Ukończył szkołę zawodową w I.. Był bezrobotny, zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy, chciał pracować w wyuczonym zawodzie. Pracował dorywczo jako budowlaniec. W domu był pomocny, przeprowadził remonty kuchni, łazienki, sprzątał, pomagał w pracach domowych, zajmował się pomocą w organizowaniu wizyt lekarskich i leków dla babci.

dowód: odpis skrócony aktu zgonu-k. 35, poświadczenie zameldowania z 11-07-2014-k. 36, zeznania świadka C. C.- e-protokół z 27-11-2015 00:05:04, zeznania świadka K. D. - e-protokół z 27-11-2015 00:24:20, zeznania świadka E. M. - e-protokół z 27-11-2015 00:41:34, zeznania świadka M. T. - e-protokół z 27-11-2015 00:51:22, zeznania powódki – e-protokół z 11-05-2016r. 00:02:36

R. D. jest matką zmarłego M. D., ma 51 lat. R. D. miała bardzo dobre relacje z synem M., który dzielił się z nią swoimi sprawami i problemami, pytał o radę. Dobrze się do siebie odnosili, syn był uczuciowy, pomocny, pomagał w zakupach, remontach, porządkach. Rodzina wspólnie spędzała w święta, uroczystości rodzinne. W czasie pobytu R. D. w Niemczech, gdzie pracowała przez ostatnie 5 lat, powódka kontaktowała się regularnie telefonicznie, prawie codziennie, z rodziną w I.. Przyjeżdżała do domu co 3-4 miesiące.

R. D. silnie zareagowała na śmierć syna. Płacze i rozpacza do dnia dzisiejszego. Brała leki uspokajające, ziołowe a także na receptę. Codziennie chodzi na cmentarz. Jej stan psychofizyczny do dziś nie uległ poprawie. Do chwili śmierci syna pracowała w Niemczech, jednak po jego śmierci nie była w stanie dalej pracować daleko od rodziny i na stałe wróciła do Polski. Raz skorzystała z pomocy psychiatry ale obawiając się otumanienia lekami uspokajającymi, nie kontynuowała wizyt. W domu rozmawia się o M., są także jego zdjęcia. R. D. nie pogodziła się ze śmiercią syna. Po śmierci syna jej stan zdrowia uległ znacznemu pogorszeniu i obecnie jest na rencie. Oczekuje na kolejną operację biodra.

dowód odpis skrócony aktu urodzenia-k. 37 zeznania świadka C. C.- e-protokół z 27-11-2015 00:05:04, zeznania świadka K. D. - e-protokół z 27-11-2015 00:24:20, zeznania świadka E. M. - e-protokół z 27-11-2015 00:41:34, zeznania świadka M. T. - e-protokół z 27-11-2015 00:51:22, zeznania powódki – e-protokół z 11-05-2016r. 00:02:36

W. D. jest ojcem M. D. i ma 53 lata. Jego relacje z M. D. były zgodne, nie było między nimi kłótni, całe życie mieszkali wspólnie. Do różnicy zdań dochodziło w zakresie podjęcia pracy przez M., ponieważ ojciec nie popierał jego pracy na czarno. Cała rodzina wspólnie spędzała święta i uroczystości rodzinne.

W. D. bardzo przeżył śmierć syna. Ten stan trwa do dzisiaj i nie uległ poprawie. Odczuwa wielką pustkę. Codziennie bywa na cmentarzu, nieustannie myśli o synu. Po jego śmierci skorzystał z dwóch tygodni urlopu, wrócił do pracy, ponieważ praca ułatwiała mu przeżycie tragedii. Nie pogodził się ze śmiercią syna. W domu są nadal zdjęcia M., jego ubrania, płyty i często rozmawia się o zmarłym. W. D. od trzech lat choruje na raka.

dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa-k. 38, zeznania świadka C. C.- e-protokół z 27-11-2015 00:05:04, zeznania świadka K. D. - e-protokół z 27-11-2015 00:24:20, zeznania świadka E. M. - e-protokół z 27-11-2015 00:41:34, zeznania świadka M. T. - e-protokół z 27-11-2015 00:51:22, zeznania powoda – e-protokół z 11-05-2016 00:30:51

S. M. jest babcią zmarłego M. D., ma 74 lata. Całe życie mieszkali wspólnie. S. M. pomagała w wychowywaniu bliźniąt. Uczestniczyła aktywnie w ich życiu przedszkolnym i szkolnym. Relacje między powódką a M. były bardzo dobre i pełne szacunku. Babcia zajmowała jeden pokój, w którym bardzo często spędzał czas M. D., który bardzo kochał babcię i opiekował się nią. Lubili spędzać wspólnie czas. M. był pomocny i dbał o babcię, troszczył się, by regularnie brała leki, mierzył ciśnienie, umawiał na wizyty lekarskie.

S. M. po śmierci M. bardzo rozpaczała. Cały czas chodzi regularnie na cmentarz, wtedy rozmawia ze zmarłym wnukiem. Nadal na uspokojenie bierze relanium, ma problemy ze snem. Nie pogodziła się ze śmiercią wnuka i myśli o nim. W domu rozmawia się często o zmarłym M.. Nikt nie zastąpi jej zmarłego M..

dowód: odpis skrócony aktu urodzenia-k. 46, poświadczenie zameldowania-k. 47 zeznania świadka C. C.- e-protokół z 27-11-2015 00:05:04, zeznania świadka K. D. - e-protokół z 27-11-2015 00:24:20, zeznania świadka E. M. - e-protokół z 27-11-2015 00:41:34, zeznania świadka M. T. - e-protokół z 27-11-2015 00:51:22, zeznania powódki – e-protokół z 11-05-2016 00:22:21

P. D. jest bratem bliźniakiem zmarłego M. D., ma 32 lata i nie posiada innego rodzeństwa. Bracia nie założyli własnych rodzin i przez całe życie zamieszkiwali wspólnie. Byli bardzo silnie ze sobą związani emocjonalnie i szanowali się wzajemnie. Spędzali ze sobą cały wolny czas, mieli swoje wspólne sprawy. Wspólnie wychodzili z domu na spotkania, wspólnie interesowali się piłką nożną, razem grali w piłkę. Mieli wspólne grono kolegów. Razem robili zakupy, razem grali w gry. Wspólnie sprzątali dom pomagając sobie wzajemnie. Nawet jako dorośli potrafili się tak samo ubierać.

P. D. bardzo przeżył śmierć brata. Regularnie chodzi na cmentarz. Do chwili obecnej bardzo przeżywa utratę brata, płacze w czasie rozmów o nim. Stara się unikać tych rozmów. Nie pogodził się ze śmiercią brata i myśli o nim. Brakuje mu rozmów z nim, bo brat zawsze go najlepiej rozumiał. Nie ogląda meczy, nie chodzi do wspólnych kumpli.

dowód: odpis skrócony aktu urodzenia-k. 50, poświadczenie zameldowania-k. 55 zeznania świadka C. C.- e-protokół z 27-11-2015 00:05:04, zeznania świadka K. D. - e-protokół z 27-11-2015 00:24:20, zeznania świadka E. M. - e-protokół z 27-11-2015 00:41:34, zeznania świadka M. T. - e-protokół z 27-11-2015 00:51:22, zeznania powoda – e-protokół z 11-05-2016 00:42:08

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niespornych twierdzeń stron, zeznań powodów, zeznań świadków C. C., K. D., E. M., M. T.. Stosownie do przepisu art. 230 kpc, jeżeli strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. W odniesieniu do dokumentów prywatnych i urzędowych, w tym uznanej w niniejszym postępowaniu za dokument prywatny opinii biegłego dołączonej do akt w kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem przez fachowego pełnomocnika, sporządzonej w postępowaniu przygotowawczym, należy wskazać, że ustalenia faktyczne w nich zawarte nie były kwestionowane przez strony i były uznane za bezsporne, a jedynie spór budziły wnioski z nich płynące w zakresie stopnia przyczynienia się poszkodowanego do zaistnienia szkody. W ocenie Sądu te dokumenty są wiarygodne.

Sąd dał w całości wiarę zeznaniom powodów, którzy zrelacjonowali istniejące szczególne więzi rodzinne oraz wskazali swoją reakcję będącą następstwem śmierci M. D.. W sposób otwarty, szczery, wysoce emocjonalny opisali swoje odczucia i wpływ doznanych przeżyć na dalszą aktywność. Sąd przyjął w poczet materiału dowodowego także spójne i wyczerpujące zeznania świadków opisujące relacje w rodzinie i reakcję żałoby powodów. Zeznania te były spójne, logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym, potwierdzające twierdzenia powodów. Oceny całego materiału dowodowego Sąd dokonał poprzez wszechstronną jego analizę, kierując się zasadami logiki rozumowania oraz doświadczeniem życiowym.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył wysokości należnego zadośćuczynienia oraz uwzględnienia stopnia przyczynienia poszkodowanego do powstania szkody w wysokości odpowiednio 60% bądź 90%.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę odpowiedzialności pozwanego stanowi art. 822 k.c. Przesłanki odpowiedzialności pozwanego w postępowaniu o zadośćuczynienie są zasadniczo analogiczne jak przesłanki dochodzenia naprawienia szkody majątkowej na podstawie art. 415 k.c. Należy do nich zaliczyć bezprawność działania pozwanego, winę, szkodę oraz adekwatny związek przyczynowy między szkodą, a zawinionym zachowaniem pozwanego. Te okoliczności były pomiędzy stronami bezsporne co do zasady, spór dotyczył stopnia zawinienia każdego z uczestniczących w zdarzeniu.

Konieczną przesłanką odpowiedzialności pozwanego z tytułu zadośćuczynienia jest także fakt powstania krzywdy – szkody o charakterze niemajątkowym. Przewidzianym przez kodeks cywilny sposobem jej naprawienia jest określone w art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie. Zgodnie z tym przepisem jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W oparciu o powołany przepis kompensacie podlegają w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 7 lipca 2009 r., II AKa 44/09, LEX nr 523973).

Roszczenie z art. 446 § 4 k.c. przysługuje „najbliższym członkom rodziny zmarłego". Przyjmuje się, że do grona tego zalicza się takie osoby, których sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego oraz istniał faktyczny stosunek bliskości ze zmarłym. Stopień pokrewieństwa ma natomiast znaczenie wtórne, choć samo pokrewieństwo musi wystąpić. Najczęściej będą to więc małoletnie lub niesamodzielne dzieci, małżonek pozostający ze zmarłym we wspólnym gospodarstwie domowym. Pojęcie to obejmuje nie tylko rodziców i dzieci, ale i inne osoby spokrewnione ze zmarłym np. dziadków, rodzeństwo. Do kręgu tego zalicza się również dalszych zstępnych i wstępnych, macochę, ojczyma (por. M. Safjan (w:) Kodeks..., s. 1448; A. Cisek (w:) Kodeks..., s. 801; wyrok SN z dnia 10 grudnia 1969 r., III PRN 77/69, OSNC 1970, nr 9, poz. 160) a także innych członków rodziny, a więc krewnych, powinowatych lub osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi (np. konkubent, jego dziecko), jeżeli zmarły pozostawał z nimi faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową (por. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania..., s. 268). W razie gdy jest kilka osób uprawnionych do odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3, każda z nich ma samodzielne roszczenie, niezależnie od pozostałych (por. wyrok SN z dnia 15 września 1965 r., I PR 317/65, NP 1966, nr 4, s. 519).

Dokonując rozstrzygnięć w niniejszej sprawie Sąd miał także na względzie stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi w wyroku z 12 czerwca 2013 roku, sygn. I ACa 95/13, LEX nr 1345553, że krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Wyważenie odpowiedniej kwoty, w relacji do okoliczności sprawy, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego.

Szacując wysokość zadośćuczynienia dochodzonego na podstawie art. 446 § 4 k.c. należy pamiętać, że użyte w art. 446 § 4 k.c. wyrażenie "odpowiednia suma" zawiera już w sobie pojęcie niemożności ścisłego ustalenia zadośćuczynienia ze względu na istotę krzywdy. Dlatego przy ustaleniu zadośćuczynienia nie stosuje się automatyzmu, a każda krzywda jest oceniana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy. Należy podnieść, że w razie śmierci osoby bliskiej na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią tej osoby, rodzaj i intensywność więzi łączących pokrzywdzonych ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, tj. nerwicy czy depresji, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, jak też stopień w jakim pośrednio poszkodowany będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości oraz zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy i wiek poszkodowanego.

Rodzina jest szczególnym związkiem bliskich osób i podlega ochronie prawnej, ochronę tę zapewnia już Konstytucja w art. 18 i art. 71. Tym samym więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę zapewniając członkom rodziny poczucie stabilności oraz wzajemne wsparcie, które obejmuje zarówno sferę materialną jak i duchową. Uznać należy zatem, że prawo do życia rodzinnego i utrzymywania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie. W niniejszej sprawie więzi rodzinne poszczególnych jej członków zamieszkujących od kilkudziesięciu lat wspólnie były wyjątkowo silne.

Odnośnie R. D. należało stwierdzić, że śmierć syna, choć pełnoletniego, to nadal na stałe związanego z domem rodzinnym, jako osoby najbliższej w zgodnie funkcjonującej rodzinie spowodowała naruszenie dobra osobistego powódki jako osoby szczególnie związanej emocjonalnie ze zmarłym. Nagłe zerwanie więzi rodzinnej pomiędzy matką a synem spowodowało po stronie powódki ból, cierpienie i zrodziło poczucie krzywdy. R. D. w zeznaniach wskazała na krzywdę, jaka ją dotknęła i dotyka do chwili obecnej oraz przedstawiła okoliczności bólu spowodowanego niespodziewaną utratą najbliższej osoby, czego przejawy zostały opisane szczegółowo w ustaleniach faktycznych sprawy. Syn był pełnoprawnym członkiem tej zgodnie funkcjonującej rodziny, pomagał w sprawach życia codziennego i angażował się w życie rodziny, co wynika jednoznacznie z ustalonego powyżej stanu faktycznego. Jego śmierć przekreśliła możliwość uczestniczenia w dalszym wspólnym życiu i bycia oparciem powódki jeszcze przez wiele lat, szczególnie w okresie przyszłej starości.

R. D. mimo upływu dwóch lat od dnia wypadku, nie zaakceptowała tego, co zaszło. O wielkim cierpieniu powódki świadczy również fakt, że po śmierci syna nie potrafiła odnaleźć się w życiu codziennym i nie poradziła sobie z powrotem do pracy w Niemczech w odosobnieniu od rodziny. Podupadła na zdrowiu zmagając się z ponadprzeciętnym stresem, obecnie jest na rencie i oczekuje na kolejną operację. Tak więc krzywda powstała w wyniku tego tragicznego zdarzenia jest oczywista.

Ta sama podstawa prawna znalazła zastosowanie również w wypadku dochodzonego przez powoda W. D. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę związaną ze śmiercią syna. Utrata jednego z dwóch synów oraz zerwanie łączącej więzi uczuciowej i emocjonalnej spowodowało wystąpienie u powoda istotnej krzywdy. Tragiczny wypadek wywołał u niego silne emocje związane z żałobą i poczuciem straty po śmierci dziecka. Powód nadal rozpamiętuje śmierć syna, codziennie jest na cmentarzu, w mieszkaniu nadal są rzeczy syna i rozmawia się o nim, dochodzi nawet nadal do pomyłek przy zwracaniu się do pozostałego przy życiu drugiego z bliźniąt imieniem zmarłego. Powód nie pogodził się ze śmiercią syna a jego życie uległego nieodwracalnej zmianie w sytuacjach codziennych jak i w trakcie celebrowania świąt i uroczystości rodzinnych, zaistniała krzywda jest zatem oczywista, bowiem nieoczekiwana i tragiczna śmierć dziecka należy do największych tragedii jakie mogą dotknąć ojca. Powód także podupadł na zdrowiu a w jego życiu doszło do zachwiania poczucia stabilizacji.

Sąd uznał, że zadośćuczynienie w orzeczonej S. M. kwocie uwzględnia zakres jej cierpień psychicznych związanych ze śmiercią wnuka, w tym poczucie osamotnienia, smutku i bólu. Twierdzenia powódki współgrają w tym zakresie z zeznaniami świadków i są także zgodne z doświadczeniem życiowym, bowiem jako naturalny należy uznać fakt doznania przez nią traumatycznych przeżyć psychicznych. Sąd miał na względzie, że pomiędzy powódką a zmarłym istniały wyjątkowo bliskie i silne relacje a ich kontakty były szczególnie zażyłe, bowiem powódka jako babcia pomagała w wychowywaniu wnuków mieszkając z nimi od ich urodzenia. Mieli ze sobą regularny codzienny kontakt i wspólnie spędzali czas a ich relacje nie uległy osłabieniu także po osiągnięciu pełnoletności przez wnuka. S. M. prawowała nad wnukiem bezpośrednią opiekę także w czasie nieobecności córki a ich relacje były bliskie, co podkreślali świadkowie. Nadto o szczególnej więzi świadczy fakt, że powódka odwiedza wnuka codziennie na cmentarzu i rozmawia z nim, jakby zmarły nadal był obok niej. Szczególna więź z wnukiem została rozerwana w sposób nagły i przedwczesny, szczególnie że zmarły cieszył się młodym wiekiem, pełnią życia i dobrym zdrowiem.

Oceniając sytuację powoda P. D. Sąd miał na uwadze, że bracia byli bliźniakami i pomimo ukończenia trzydziestu lat nadal zamieszkiwali wspólnie w domu rodzinnym a relacje między nimi były wyjątkowo bliskie. Bliska i głęboka więź emocjonalna w konsekwencji spowodowała ból z niespodziewanej straty osoby bardzo zaufanej i najbliższej, na której powód miał zawsze oparcie. Zmarły jedyny brat bliźniak był w życiu nadal samotnego powoda osobą nad wyraz bliską i zajmował ważne w jego życiu miejsce. Był przyjacielem i oparciem. Bracia od urodzenia przejawiali bardzo silne więzi, trzymali się razem i darzyli zaufaniem i miłością, nadal spędzali wspólnie dużo czasu, mieli wspólne zainteresowania, znajomych, wspólnie i zgodnie wykonywali prace domowe. Pomimo wieku potrafili się utożsamiać także poprzez ten sam ubiór. Nagła i niespodziewana śmierć brata spowodowała utratę poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Powód do dziś odwiedza brata codziennie na cmentarzu, jego emocje były także bardzo silnie widoczne podczas odbywania się kolejnych terminów rozprawy.

Sąd Rejonowy zasądzając kwoty zadośćuczynienia uwzględnił przyczynienie się poszkodowanego do zaistniałego wypadku drogowego w stopniu 90%. Sąd podzielił panujący w doktrynie i orzecznictwie pogląd, że roszczenie dochodzone na podstawie art. 444 § 4 k.c. dotyczy tzw. szkody pośredniej jako wyjątek od zasady, że odszkodowanie przysługuje jedynie osobom bezpośrednio poszkodowanym czynem niedozwolonym. Roszczenia najbliższych członków rodziny mają charakter samodzielny ale są ściśle związane z osobą zmarłego i dlatego jego przyczynienie się do powstania szkody nie może pozostać bez wpływu na wysokość tych roszczeń. Sąd przyjął, iż zachowanie M. D. polegające na wtargnięciu na pas ruchu pojazdów, w sytuacji, gdy był jako pieszy uczestnikiem ruchu poruszającym się po drodze publicznej, stanowiło co najmniej naruszenie zasad zachowania należytej ostrożności w sposób bezpośrednio zagrażający własnemu życiu i nie mogło być pominięte w kontekście podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przyczynienia się do powstania szkody. Zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Sąd podzielił stanowisko pozwanego w tym zakresie i uznał, iż zakres przyczynienia się poszkodowanego wyniósł 90%. W chwili zdarzenia M. D. był nietrzeźwy – 2,35‰, nie zachował należytej ostrożności i nie skorzystał z przejścia dla pieszych, co nakazywała mu odległość do najbliższego przejścia. W sposób nagły wtargnął bądź nawet wbiegł na jezdnię ul. (...) w miejscu do tego nie przeznaczonym, poza wyznaczonym przejściem dla pieszych, co jest zabronione, nie ustępując pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi V. (...).

Powyższe ustalenia i wnioskowanie przeprowadzono na podstawie dołączonego przez stronę powodową dokumentu prywatnego w postaci ekspertyzy wypadku drogowego sporządzonej w sprawie 1Ds 509/14 Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu przez biegłego z dziedziny kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych i braku wniosków od żadnej ze stron na przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do spraw rekonstrukcji wypadków drogowych w tym zakresie a także postanowienia z uzasadnieniem Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu z 30 grudnia 2014 roku o umorzeniu śledztwa w sprawie spowodowania zaistniałego w dniu 1 lipca 2014 roku wypadku komunikacyjnego. Sąd przyjął, że stronom znana była treść powyższego dokumentu i w oparciu o tę treść strony mogły się odnieść do jego zawartości i zgłosić stosowne wnioski, tak w odpowiedzi na pozew jak i w dalszych pismach procesowych, co przy ich bierności w konsekwencji pozwoliło na poczynienie ustaleń przy względnym zastosowaniu zasady bezpośredniości. Strony były bowiem zgodne co do przebiegu wypadku a przedmiotem sporu pozostała ocena stopnia przyczynienia się do zaistnienia wypadku każdego z uczestników ruchu przeprowadzona na podstawie wnioskowania z danych niespornego stanu faktycznego.

Sąd oceniając wysokość zadośćuczynienia należnego powodom wziął pod uwagę kwoty wypłacone przez pozwanego z tego tytułu przed procesem i skalkulowane z uwzględnieniem przyczynienia 90%. Sąd uznał, że zadośćuczynienia przyznane i wypłacone dotychczas w postępowaniu likwidacyjnym z uznaniem podzielonego przez Sąd stanowiska pozwanego odnośnie 90% przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, nie uwzględniają w pełni zakresu cierpień psychicznych związanych ze śmiercią syna, brata, wnuka, w tym poczucia osamotnienia, smutku i bólu i nie są adekwatnymi kwotami zadośćuczynienia.

W stosunku do R. D. i W. D. ubezpieczyciel przedprocesowo z uwzględnieniem 90% przyczynienia przyznał kwoty po 2.000 zł, z czego należy wywieść, że jako kwotę wyjściową adekwatną jako zadośćuczynienie za krzywdę uznał po 20.000 zł. Powodowie natomiast domagali się z uwzględnieniem przyczynienia pokrzywdzonego w wysokości 60% dalszych kwot po 14.000 zł, z czego należy uznać, że procesowo dalszą kwotą wyjściową, jakiej domagali się jest po 35.000 zł. Sąd uznał w oparciu o ustalony powyżej stopień przyczynienia 90%, że kwotą należną powodom R. D. i W. D., jest 10% dochodzonej kwoty, tj. po 3.500 zł a suma kwot 3.500 zł i 2.000 zł stanowi kwoty odpowiednie.

W stosunku do P. D. ubezpieczyciel przedprocesowo z uwzględnieniem 90% przyczynienia przyznał kwotę 1.000 zł, z czego należy wywieść, że jako kwotę wyjściową adekwatną jako zadośćuczynienie za krzywdę uznał 10.000 zł. Powód natomiast domagał się z uwzględnieniem przyczynienia pokrzywdzonego w wysokości 60% dalszej kwoty 11.000 zł, z czego należy uznać, że procesowo kwotą wyjściową, jakiej domagał się jest 27.500 zł. Sąd uznał w oparciu o ustalony stopień przyczynienia 90%, że kwotą należną P. D., jest 10% dochodzonej kwoty, tj. 2.750 zł a suma kwot 1.000 zł i 2.750 zł stanowi kwotę odpowiednią.

W stosunku do S. M. ubezpieczyciel przedprocesowo z uwzględnieniem 90% przyczynienia przyznał kwotę 500 zł, z czego należy wywieść, że jako kwotę wyjściową adekwatną jako zadośćuczynienie za krzywdę uznał 5.000 zł. Powódka natomiast domagała się z uwzględnieniem przyczynienia pokrzywdzonego w wysokości 60% dalszej kwoty 5.500 zł, z czego należy uznać, że procesowo kwotą wyjściową, jakiej domagała się jest 13.750 zł. Sąd uznał w oparciu o ustalony stopień przyczynienia 90%, że kwotą należną S. M., jest 10% dochodzonej kwoty, tj. 1.375 zł a suma kwot 500 zł i 1.375 zł stanowi kwotę odpowiednią.

Roszczenie o zasądzenie odsetek od zasądzonych kwot zadośćuczynienia znajduje podstawę w treści art. 481 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Stosownie do art. 817 k.c. oraz art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Żądanie wypłaty na rzecz powodów zostało skierowane do pozwanego 16 lutego 2015 roku a zatem pozwany winien był dokonać wypłaty należnych świadczeń w terminie 30 dni od wskazanej daty. W konsekwencji Sąd zasądził odsetki ustawowe od dnia 19 marca 2015 roku do dnia zapłaty.

Zasądzając odsetki od kwoty określonej przez powoda Sąd miał na względzie zmianę dokonaną w treści art. 359 k.c. i 481 k.c., dotyczących odsetek, mocą ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r., poz. 1830). Od 1 stycznia 2016r. nastąpiła zmiana kategorii odsetek, co znalazło odzwierciedlenie w brzmieniu wyroku w zakresie odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Mając na względzie charakter niniejszej sprawy, dramatyczne zdarzenie, które było podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia, trudną sytuację materialną także już po uzyskaniu przedprocesowych kwot zadośćuczynienia i złą sytuację zdrowotną powodów oraz fakt uwzględnienia powództw w 25%, co nie przyczyni się do poprawy stanu materialnego powodów, Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powodów kosztami procesu w zakresie oddalonego powództwa uznając, że zachodzi wskazany w ustawie szczególnie uzasadniony przypadek.

SSR Agnieszka Henke-Nicewicz