Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy VII Wydział Gospodarczy w B.

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Beata Gnatowska

Protokolant: Marta Kapelko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2016 roku w B.

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Grupie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w D.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego Grupy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w D. na rzecz powoda M. W. kwotę 86.788,10 zł (osiemdziesiąt sześć tysięcy siedemset osiemdziesiąt osiem złotych dziesięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w stosunku rocznym od dnia 25 marca 2016 roku do dnia zapłaty.

2.  Oddala powództwo w pozostałym zakresie.

3.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 15.257,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10.817,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII GC 117/16

UZASADNIENIE

Powód M. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego Grupy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w miejscowości D. kwoty 86.788,10 z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Wskazał, iż dostarczył pozwanemu zrębkę tartaczną, na okoliczność której to transakcji wystawiona została faktura VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 r.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 17 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku uwzględnił w całości żądanie pozwu w sprawie o sygn. akt VII GNc 105/16.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty złożył pozwany, w którym zażądał oddalenia powództwa w całości. Podniósł, iż nigdy nie otrzymał faktury VAT dołączonej do pozwu, jak też wezwania do zapłaty. Zakwestionował autentyczność faktury. Podniósł też zarzut niewłaściwości Sądu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r. M. W. sprzedał Grupie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w miejscowości (...).331,31 mp zrębki tartacznej. Towar wydany został pracownikom strony pozwanej, co znalazło potwierdzenie w dokumentach wydania WZ, wystawionych przez sprzedawcę, oraz dokumentach przyjęcia PZ, wystawionych przez nabywcę (k.9-15). Na okoliczność tych transakcji wystawiony został przez powoda jeden zbiorczy dokument rozrachunkowy w postaci faktury VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 r. (k.8).

W dniu 16 lutego 2016 r. powód wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty obejmujące 16 faktur z okresu od września do grudnia 2015 r., w tym odnoszące się do przedmiotowej faktury (k.18), które wysłał listem poleconym w dniu 17 lutego 2016 r. (k.18v.).

Wobec nie uzyskania zapłaty należności wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 r. powód wystąpił na drogę sądową.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie wypada odnieść się do zarzutu braku właściwości miejscowej, podniesionego przez pozwanego w sprzeciwie, a którego Sąd orzekający w sprawie nie podzielił, oddalając wniosek o przekazanie sprawy wg właściwości, podzielając jednocześnie stanowisko zawarte w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 r. (sygn. akt III CZP 81/01, OSNC 2002/11/131). Wskazano w niej, iż rozliczenie bezgotówkowe wymaga zgody obu stron na zapłatę na określony rachunek wierzyciela, i tylko wtedy, gdy taka zgoda istnieje, miejscem spełnienia świadczenia pieniężnego jest siedziba banku prowadzącego rachunek wierzyciela; miejsce to wynika zatem z oznaczenia przez strony (art. 454 §1 in principio k.c.). Zgody stron dowodzi np. wskazanie rachunku wierzyciela w umowie, z której wynika zobowiązanie pieniężne, w praktyce sytuacja taka zdarza się jednak rzadko. Uzgodnienia stron umowy, z której wynika zobowiązanie pieniężne, ograniczają się zwykle jedynie do określenia samego sposobu (formy) rozliczenia bezgotówkowego, a rachunek bankowy wierzyciela jest podawany dłużnikowi dopiero później, w fakturze wystawionej przez wierzyciela. W takim razie, o uzgodnieniu przez strony zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek może być mowa dopiero z chwilą podjęcia przez dłużnika działań świadczących o zastosowaniu się do tego wskazania. Jeżeli dłużnik nie zastosuje się do żądania zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek, nie ma podstaw do uznania, że miejscem spełnienia świadczenia jest siedziba banku prowadzącego ten rachunek. Za miejsce spełnienia świadczenia należy w takim wypadku uważać - z wszystkimi tego konsekwencjami procesowymi łączącymi się z powiązaniem art. 34 i 488 k.p.c. z regulacją art. 454 k.c. - miejsce zamieszkania lub siedzibę (siedzibę przedsiębiorstwa) wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia.

Oddalony został ponadto wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. Zawieszenie postępowania w oczekiwaniu na wydanie wyroku karnego powinno wchodzić w grę wyjątkowo, a w szczególności wtedy, gdy ustalenia wyroku karnego miałyby prejudycjalne znaczenie dla odpowiedzialności cywilnej pozwanego, z uwagi na związanie sądu w postępowaniu cywilnym ustaleniami prawomocnego wyroku karnego skazującego co do popełnienia przestępstwa (art. 11 k.p.c.). Nie mniej jednak na tym etapie nie może być mowy o toczącym się postępowaniu karnym czy administracyjnym skoro dopiero złożone przez stronę pozwaną zostały powiadomienia o ich popełnieniu. Strona pozwana nie przedstawiła zaś żadnych dowodów na okoliczność wszczęcia jakiegokolwiek postępowania administracyjnego czy karnego. Równie dobrze mogą zapaść decyzje o odmowie ich podjęcia, albo umorzeniu w fazie in rem, bez przedstawienia zarzutów. Etap złożenia zawiadomienia nie jest etapem toczącego się postępowania karnego i nie może w związku z tym uzasadniać zawieszenia postępowania. Wniosek taki jest co najmniej przedwczesny.

Przechodząc do meritum sprawy, przypomnienia wymaga, że zgodnie z treścią art. 535 § 1 k.c., który ma bezpośrednie przełożenie na grunt niniejszej sprawy wobec stosunku kontraktowego umowy sprzedaży łączącego strony, sprzedawcę i kupującego obciążają po dwa obowiązki, odpowiednio wydania i przeniesienia własności oraz odebrania rzeczy i zapłaty ceny. W realiach sprawy stwierdzić należy, że o ile powód wykonał swoje obowiązki, to pozwany, pomimo odebrania towaru, nie dopełnił obowiązku zapłaty ceny.

Pozwany w sprzeciwie do nakazu zapłaty zakwestionował jedynie fakt otrzymania faktury VAT dołączonej do pozwu, jak też wezwania do zapłaty. Zakwestionował też autentyczność faktury, wskazując, iż w toku dotychczasowej współpracy stron nie zetknął się z taką formułą tego dokumentu, nie precyzując, co rozumie pod pojęciem "formuła". Dołączył jednak dla porównania inną fakturę wystawioną przez powoda, co sugeruje zarzut odnoszący się jedynie co do strony wizualnej tego dokumentu. Okoliczność tę powód wyjaśnił w sposób bardzo przekonujący wskazując, iż rozbieżność co do formy faktur wynika z faktu, że faktury wystawione były zarówno osobiście przez samego powoda, jak i biuro rachunkowe prowadzące obsługę księgową jego firmy, w dwóch różnych oprogramowaniach komputerowych, na okoliczność czego przedstawił dowody w postaci wcześniejszych faktur wystawionych w tej samej formie, co przedłożona do pozwu (k.79 - 82v.). Czyni to niewiarygodnymi twierdzenia powoda zawarte w sprzeciwie, a odnoszące się do autentyczności faktury właśnie z tego powodu, skoro kupującemu wystawione zostały wcześniej faktury VAT właśnie w takiej formie jak faktura VAT nr (...).

Nade wszystko należy zwrócić uwagę, że pozwany w sprzeciwie nie zakwestionował faktu zakupu towaru wymienionego w VAT nr (...) oraz w dokumentach WZ. Nie podniósł żadnych zarzutów z tym związanych, co nakazuje fakt zawarcia umów sprzedaży zawartych w okresie od 23 marca 2015 r. do 7 maja 2015 r. uznać za przyznany przez niego w sprzeciwie (art.230 k.p.c.), zwłaszcza w świetle dołączonych dokumentów wydania towaru (WZ) podpisanych przez pracowników pozwanego.

Podnoszona przez pozwanego okoliczność wystawienia faktury VAT nr (...) dopiero 31 grudnia 2015 r., nie ma w niniejszej sprawie znaczenia. Ewentualne naruszenie przepisów prawa podatkowego w żaden sposób nie wpływa na ważność samego zobowiązania kontraktowego, które podlega badaniu w niniejszym postępowaniu. Wskazać jednak należy, że powód potrafił wytłumaczyć tę okoliczność prośbą strony pozwanej.

Dopiero w piśmie przygotowawczym z dnia 9 maja 2016 r. pozwany wskazał, iż z uwagi na brak powiązania dokumentów WZ i PZ, przedłożonych przez powoda, z rzeczoną fakturą, nie mogło dojść pomiędzy stronami do jakichkolwiek transakcji. W tym miejscu przywołania wymaga jednak art. 503 § 1 k.p.c., zgodnie z którym pozwany w sprzeciwie powinien wskazać zarzuty pod rygorem utraty, okoliczności faktyczne i dowody na poparcie swych twierdzeń. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Strona pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie próbowała nawet uzasadnić którejś z ww. okoliczności w piśmie z dnia 9 maja 2016 r., ani w późniejszym postępowaniu (rozprawa w dniu 18 maja 2016 r. praz pismo przygotowawcze z k.129-137). Jedynie w tym ostatnim piśmie strona pozwana powołała się na brak zwłoki w rozpoznaniu sprawy, ale z uwagi na złożony wniosek o uchylenie zabezpieczenia, którego rozpoznanie wymaga przeprowadzenia rozprawy (k.131-132), przy czym wniosek ten podlegał rozpoznaniu na tym samym terminie.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego zakres postępowania dowodowego wyznacza potrzeba procesowa. W myśl art. 232 zd. 1 k.p.c. i art. 6 k.c. ciężar dowodu obciąża stronę, która z faktu tego wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Przedmiotem dowodzenia muszą być, więc fakty istotne dla rozstrzygnięcia sporu zawisłego w sprawie (wyroki Sądu Najwyższego z: 4 marca 1965 r., III CR 795/64, P i P 1966 r. nr 4-5, 19 lutego 1999 r., I PKN 585/98, OSNAP i US 2000 r. Nr 7, poz. 268, 20 kwietnia 2001 r., I PKN 390/00, OSNAP i US 2003/3/68, 7 marca 2001 r., PKN 285/00, OSNAP i US 2003/2/28). Nie ulega wątpliwości, że w piśmie stanowiącym środek zaskarżenia nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, powinny być przedstawione wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich poparcie, związane z zarzutami przeciwko żądaniu pozwu i sposobem obrony. W postępowaniu po wniesieniu sprzeciwu powoływanie przez strony nowych twierdzeń i dowodów podlega podobnym ograniczeniom jak w postępowaniu nakazowym – art.493 § 1 k.p.c. - oraz w postępowaniu zwykłym art. 217 § 2 k.p.c., czyart.207 § 6 k.p.c. Przy czym zestawiając regulacje art. 503 § 1 k.p.c. i art. 217 § 1 k.p.c., stwierdzić należy, że w procesie toczącym się po złożeniu sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym strona może, aż do zamknięcia rozprawy przytaczać te okoliczności faktyczne i dowody, co do których uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Podkreślenia przy tym wymaga kategoryczne sformułowanie zawarte w zdaniu trzecim paragrafu 1 art. 503 k.p.c., w myśl którego – o ile nie zaistnieją ściśle wskazane w tym przepisie okoliczności - to sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody.

W realiach niniejszej sprawy nie sposób uznać, aby zaistniały określone w art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c. przesłanki usprawiedliwiające przeprowadzanie dowodu z przesłuchania świadków czy innych dowodów, zgłoszonych w piśmie z dnia 18 maja 2016 r., a więc po wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Istotne przy tym pozostaje, że strona pozwana nie przedstawiła nawet okoliczności faktycznych mogących stanowić o zaistnieniu okoliczności pozwalających na dopuszczenie – w myśl art. 503 § 1 zd. 3 k.p.c. - spóźnionego dowodu, przy czym dostrzec należy, że przywołany przepis skuteczność wniosku spóźnionego, uzależnia nie od podania określonych twierdzeń o faktach mogących stanowić uzasadnienie przeprowadzenia dowodu spóźnionego, ale od uprawdopodobnienia tych twierdzeń przez stronę postulującą, co w tej sprawie nie miało miejsca. I już tylko z tych przyczyn decyzja Sądu podjęta na rozprawie w dniu 18 maja 2016 r. nie mogła być odmienna. Stąd więc oddalenie dalszych wniosków dowodowych strony pozwanej.

W tym stanie rzeczy powództwo podlegało uwzględnieniu na podstawie art. 535 k.c.

Jeżeli chodzi o wymagalność należności dochodzonej pozwem, to w istocie należy rację przyznać pozwanemu, że powód nie wykazał doręczenia przedmiotowej faktury, pomimo kwestionowania tej okoliczności przez pozwanego. Dołączył jednak do pozwu wezwanie do zapłaty wraz z dowodem jego nadania listem poleconym (k.18,18v.), przy czym w treści wezwania nie zostało wskazane czy dołączono do niego faktury w nim wymienione. Zatem także nie można uznać, iż z chwilą doręczenia wezwania do zapłaty doszło też do doręczenia faktury. Bezspornie pozwany fakturę VAT nr (...) z dnia 31 grudnia 2015 r. otrzymał z chwilą doręczenia pozwu, a więc 21 marca 2016 r. (k.37). Doliczając do tej daty 3 dni zakreślone w wezwaniu do zapłaty, roszczenie stało się wymagalne z dniem 25 marca 2016 r.. Stąd też zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 k.c. od tego dnia i oddalenie powództwa w zakresie pozostałego żądania odnoszącego się do odsetek.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Na koszty te złożyła się opłata od pozwu, opłata od wniosku o udzielenie zabezpieczenia (100,00 zł), jak też koszty zastępstwa procesowego związane z merytorycznym rozpoznaniem sprawy (7.200,00 zł) oraz rozpoznaniem wniosku z dnia 9 maja 2016 r. o udzielenie zabezpieczenia (3.600,00 zł), a ponadto oplata skarbowa od pełnomocnictwa (17,00 zł). W postępowaniu zabezpieczającym (art. 730 i n. k.p.c.), jeżeli zabezpieczenie podlega wykonaniu w drodze egzekucji, pełnomocnikowi przysługuje wynagrodzenie obliczane zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 7 w zw. z § 8 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (por. postanowienie SO w Szczecinie z dnia 17 września 2013 r., VIII Gz 151/13, niepubl.). Wynagrodzenie pełnomocnika za zastępstwo prawne w postępowaniu zabezpieczającym jest kosztem celowym, ale powinno być ustalane w wysokości przyjętej w sprawach o najbardziej zbliżonym charakterze, na co pozwala treść § 20 rozporządzeń regulujących wymiar wynagrodzenia zawodowych pełnomocników, zaś za sprawę o najbardziej zbliżonym charakterze uznać należy stawki obowiązujące w sprawach egzekucyjnych (por. postanowienie SO w Rzeszowie z dnia 10 lutego 2014 r., VI Gz 15/14, niepubl.). Postępowanie zabezpieczające ma charakter akcesoryjny, pomocniczy w stosunku do postępowania rozpoznawczego (nawet jeżeli prowadzone jest przed wszczęciem postępowania rozpoznawczego w myśl art. 730 § 2 k.p.c.), nie jest jednak to postępowanie stricte wpadkowe w toku postępowania rozpoznawczego, nie ma zatem podstaw dla tezy, że nie należy uwzględniać żadnego wynagrodzenia pełnomocnika w związku z tym postępowaniem. Przepisy o postępowaniu zabezpieczającym umieszczono w oddzielnej części kodeksu, co jest interpretowane jako pewne usamodzielnienie się tego postępowania, jednak nie powoduje to definitywnego zerwania więzi pomiędzy postępowaniem rozpoznawczym a zabezpieczającym. Postępowanie zabezpieczające nie funkcjonuje jako odrębna „sprawa" (por. postanowienie SA w Krakowie z dnia 13 grudnia 2012 r., I ACz 1922/12, LEX nr 1317896), za prowadzenie której stronie należałby się zwrot kosztów w zakresie zastępstwa procesowego wedle stawki określonej wprost w § 2 rozporządzenia. Co więcej, postępowanie zabezpieczające opiera się na instytucji jedynie uprawdopodobnienia (a nie ścisłego dowodu), jest postępowaniem przyspieszonym, stąd przyjmowanie wynagrodzenia taryfowego pełnomocnika w tym postępowaniu na takim samym poziomie, jak w postępowaniu rozpoznawczym, nie byłoby uzasadnione na gruncie sprawiedliwościowym. Stąd też decyzja Sądu o przyznaniu stawki z tego tytułu w wysokości 3.600,00 zł bowiem postanowienie z dnia 9 maja 2016 r. dotyczy m. in. obciążenia hipoteką przymusową nieruchomości gruntowej.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 18 maja 2016 r. w przedmiocie rozpoznania wniosku pozwanego o uchylenie bądź ograniczenie zabezpieczenia

Postanowieniem z dnia 16 marca 2016 r. oraz postanowieniem z dnia 9 maja 2016 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku udzielił zabezpieczenia roszczenia dochodzonego przez M. W. w postępowaniu przeciwko Grupie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w D., w zakresie i z argumentacją w nich wskazaną.

Obowiązany złożył w dniu 18 maja 2016 r. wniosek w trybie art. 742 § 2 k.p.c., domagając się uchylenia postanowienia z dnia 16 marca 2016 r. oraz uchylenia postanowienia z dnia 9 maja 2016 r. w zakresie wskazanym we wniosku.

Wniosek ten podlegał rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2016r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Wniosek pozwanego jako niezasadny podlegał oddaleniu.

Argumentując oddalenie wniosku pozwanego o uchylenie bądź ograniczenie zabezpieczenia, wskazania wymaga, że przepis art. 742 § 1 zd. 1 k.p.c. stanowi, że obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia . Wniosek pozwanego nie mógł skutkować zatem wydaniem zgodnego z wnioskiem postanowienia z tej przyczyny, że w sprawie w istocie nie zmieniły się, jak tego wymaga przepis art. 742 §1 k.p.c., okoliczności leżące u podstaw wydania postanowienia o zabezpieczeniu z dnia 16 marca 2016 r. czy 9 maja 2016 r. Jak słusznie podnosi się w orzecznictwie, zasadność żądania uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia o zabezpieczeniu uwarunkowana jest wykazaniem zmian, jakie nastąpiły w stanie faktycznym sprawy stanowiącym podstawę wydania postanowienia (por. postanowienie SN z dnia 23 sierpnia 1989 r., II CZ 135/89, LEX nr 8982). Pozwany nie zaskarżył nawet postanowień o udzieleniu zabezpieczenia, a we wniosku o uchylenie bądź ograniczenie zabezpieczenia wskazuje na przesłanki leżące u podstaw samego zabezpieczenia. Z tego względu jego wniosek podlegał oddaleniu (omyłkowo nie został zawarty w odrębnym postanowieniu, niezawartym w protokole rozprawy, jako zaskarżalny). Niezależnie od tego wskazania wymaga, że wniosek w trybie art. 742 k.p.c. może zostać złożony, jeżeli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia uprawomocniło się. Jeżeli postanowienie to nie jest jeszcze prawomocne, wówczas obowiązany winien wnieść zażalenie na to postanowienie (art. 741 k.p.c.). Wystąpienie zaś z przedmiotowym wnioskiem w takim wypadku powoduje jego oddalenie z powodu przedwczesności (tak też Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego pod red. J. Jankowskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013, tom II teza druga do art. 742 k.p.c., str. 53).