Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2017 r. na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko (...) S.A w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A w W. na rzecz powoda A. B. kwotę 30.000 zł (trzydzieści tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty (w tym ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r.) oraz kwotę 7.142 zł (siedem tysięcy sto czterdzieści dwa złote) tytułem, zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 4.817 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  zwraca powodowi A. B. kwotę 75 zł (siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki.

Sygn. akt I C 754/16

UZASADNIENIE

Powód A. B. w pozwie wniesionym 7 stycznia 2016 roku przeciwko (...) S.A. w W., wniósł o zasądzenie kwoty 40.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią brata w wypadku komunikacyjnym, który miał miejsce dnia 19 marca 2004 r. Powód wniósł także o zasądzenie od strony pozwanej kosztów postępowania sądowego.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że poszkodowany przyczynił się do zajścia wypadku, będąc w jego chwili w stanie nietrzeźwości, nadto że wypłacił małżonce i dzieciom odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Powód nie wykazał, by wskutek śmierci brata doznał wstrząsu psychicznego, a jego stan był normalną reakcją żałobną nie powodującą osłabienia aktywności życiowej i załamania linii życia, nie stał się też osobą samotną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 19 marca 2004 roku zmarł L. B.. Jego śmierć była następstwem obrażeń wielonarządowych jakich doznał w wyniku wypadku samochodowego, któremu uległ jako pieszy, na skutek naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym przez R. K., który to był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ochrony ubezpieczeniowej udzielił mu pozwany zakład ubezpieczeń. W chwili wypadku poszkodowany był nietrzeźwy, a wchodząc na jezdnię przewracał się, czym przyczynił się w 50% do zaistniałego wypadku.

Dowód:

1.  Potwierdzenie pokrycia ubezpieczeniowego, k. 61-62,

2.  Wyrok Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 3 stycznia 2005 r., k. 87/2

Powód A. B. ma 61 lat, jest żonaty, posiada jedno dziecko. Zmarły L. B. był o siedem lat młodszym, jedynym bratem powoda. Relacje rodzinne były bardzo dobre, a braci łączyła silna wieź. L. B. we wczesnym dzieciństwie zachorował na chorobę H.-M., w wyniku której stał się osobą niepełnosprawną. Z tego powodu A. B. opiekował się bratem: razem pracowali w Państwowym Ośrodku (...) w T.. Po likwidacji zakładu postanowili rozpocząć działalność gospodarczą; zmarły był zatrudniony przez powoda w prowadzonym Zakładzie (...). Z uwagi na powyższe, nawet po usamodzielnieniu się każdego z nich; bracia widywali się codziennie, nadto uczestniczyli wzajemnie w życiu swoich rodzin, pomagali sobie wzajemnie przy budowie domów, spędzali wspólnie, święta, urlopy, uroczystości rodzinne. Wspólnie pomagali również w gospodarstwie rodziców. Śmierć L. B. nastąpiła w momencie, w którym wszystko zaczęło się dobrze układać zarówno na gruncie zawodowym jak i osobistym. Po śmierci brata powód przeżył silny stres. Nagle musiał przejąć wszystkie obowiązki w zakładzie pogrzebowym, opiekę nad rodzicami w zaawansowanym wieku, którzy wspólnie zamieszkiwali z rodziną zmarłego. Powód starał się również zastąpić bratanicom zmarłego ojca, nadto miał poczucie żalu i nie okazywał w ich obecności swojemu synowi czułości, wiedząc, że bratanicom jest przykro, że nie mogą przytulic się do własnego ojca. Powód zmienił się po śmierci swojego brata, ma poczucie osobistego żalu i tęsknoty za bratem, którym całe życie opiekował się. W podświadomości ma poczucie bezsilności i ciągły dylemat jak wypełnić wszystkie obowiązki swoje i brata. Śmierć A. B. miała i nadal wywiera ogromny wpływ na życie powoda w zakresie jego obowiązków zawodowych i rodzinnych, wymuszając jego nadaktywność.

Dowód:

1.  zeznania świadka I. B., k. 105/2,

2.  przesłuchanie powoda, k. 106,

3.  opinia biegłego psychologa, k.113-115.

Powód w dniu 3 sierpni 2011 r. wezwał pozwaną do wypłaty świadczenia w postaci zadośćuczynienia w kwocie 80.000 zł Pozwana pismem z dnia 11 sierpnia 2011 r. odmówiła co do zasady wypłaty zadośćuczynienia.

Dowód:

1.  pismo powoda z dnia 25 lipca 2011 r., k. 82-83,

2.  pismo pozwanego z dnia 11 sierpnia 2011 r., k. 64,

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo A. B. zasługuje na uwzględnienie co do zasady i w części co do wysokości.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie zeznań świadka – żony zmarłego brata, przesłuchania powoda, akt szkody, w tym wyroku skazującego sprawcę wypadku i opinii biegłego psychologa. Sąd uznał za zbędne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadku na okoliczność jego przebiegu oraz stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody, jako że przebieg wypadku opisany w wyroku nie był przez powoda kwestionowany. Zdaniem sądu przyjęty przez pozwanego 50% stopień przyczynienia się jest prawidłowy, biorąc pod uwagę z jednej strony: chorobę poszkodowanego oraz jego stan nietrzeźwości oraz z drugiej: naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym i niedostosowanie prędkości do wykonywanego manewru opisane w wyroku Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 3 stycznia 2005 r. Również dowód z opinii biegłego psychiatry na okoliczność wysokości uszczerbku na zdrowiu jakiego doznał powód jest zbędna, skoro powód nie twierdził, że doznał jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu.

Zdaniem Sądu strona pozwana na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ponosi odpowiedzialność za naruszenie dobra osobistego powoda jakim była więź emocjonalna i rodzinna braci.

W niniejszej sprawie odpowiedzialność strony pozwanej (...) Zakładu (...) w W. opiera się na art. 822 k.c. w związku z art. 436 § 1 k.c., 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. oraz przepisach ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.03.124.1152 ze zm.).

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie natomiast z art. 822 § 4 k.c. uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Zgodnie z art. 436 § 1 k.c. odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch pojazdu ponosi samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Przepis art. 448 k.c. stanowi zaś, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zgodnie natomiast z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

W niniejszej sprawie bezsporne pozostaje, że posiadacz pojazdu, którego ruchem została wyrządzona powodowi krzywda, posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej u strony pozwanej, a szkoda jaką poniósł powód powstała w związku z ruchem tego pojazdu.

Spornym była zaś zasadność roszczenia oraz jego wysokość.

Nie można się zgodzić ze stanowiskiem strony pozwanej, że w niniejszej sprawie brak podstawy prawnej dla zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz powódki.

Sąd podzielił ugruntowane już stanowisko Sądu Najwyższego, a wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r. (IV CK 307/2009). Spowodowanie śmierci osoby bliskiej niewątpliwie może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego, jakimi są prawo do życia w rodzinie oraz utrzymania więzi emocjonalnych i rodzinnych, i co za ty idzie uzasadniać im przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (por. też uzasadnienie wyroku z 15 marca 2012 r. w sprawie I CSK 314/11). Po wprowadzeniu do kodeksu cywilnego art. 446 § 4 k.c. podstawę dochodzenia zadośćuczynienia za krzywdę doznaną stanowi właśnie ten przepis, co zdaniem sądu nie wyklucza dochodzenia roszczenia na zasadach ogólnych tj. art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c. Gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008 r. w skutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, Sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę jedynie po stwierdzeniu zaistnienia przesłanek z art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. (por. uzasadnienie uchwały Sadu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. w sprawie III CZP 32/11 , OSNC 2012/1/10).

Jak wskazuje się w doktrynie, przesłankami ochrony dóbr osobistych, które muszą być spełnione łącznie, są: istnienie dobra osobistego, zagrożenie lub naruszenie tego dobra oraz bezprawność zagrożenia lub naruszenia. Przy czym pierwsze dwie przesłanki udowodnić musi powód dochodzący ochrony, natomiast pozwany winien bronić się wykazując, że jego działanie było zgodne z prawem, albowiem obowiązuje domniemanie bezprawności. Przepis art. 24 k.c. nie wymaga dla odpowiedzialności winy sprawcy.

Katalog dóbr osobistych wymieniony w art. 23 jest katalogiem otwartym i jak wskazano wyżej do jego katalogu zalicza się również prawo do życia w rodzinie, posiadania więzi rodzinnych i emocjonalnych. Prawo do życia w rodzinie zostało wymienione wśród katalogu praw znajdujących się pod ochroną Rzeczpospolitej Polskiej w art. 18 Konstytucji, tym samym zostało uznane przez ustawodawcę za podstawowe dla funkcjonowania społeczeństwa. Poza sporem pozostaje fakt zerwania tej więzi oraz bezprawność czynu powodującego jej zerwanie. Tym samym powód udowodnił spełnienie przesłanek zasądzenia zadośćuczynienia.

Art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, stanowi, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Ani z przepisów ustawy, ani z umowy nie wynika, by odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkodę w postaci naruszenia dóbr osobistych osób najbliższych osoby zmarłej, wywołane śmiercią na skutek wypadku spowodowanego przez kierującego pojazdem mechanicznym, za którą on sam ponosi odpowiedzialność, była wyłączona. Tym bardziej nie wynika to z treści przytoczonego artykułu. Pojęcie szkody we wskazanym przepisie należy bowiem rozumieć szeroko, jako obejmujące uszczerbek o charakterze majątkowym oraz krzywdę – niemajątkową postać szkody. Tym samym odszkodowanie przypadające z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej obejmuje zarówno odszkodowanie za szkody majątkowe na osobie i mieniu, jak i zadośćuczynienie za krzywdę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia z dnia 24 lipca 2014 r. w sprawie ACa 134/14).

Sąd podzielił stanowisko pozwanego i skorygował wartość dochodzonego przez powoda zadośćuczynienia. Podkreślenia wymaga, że z natury rzeczy nie da się precyzyjnie ustalić wartości tego świadczenia, jak w przypadku odszkodowania. Niemniej i w tym wypadku należy wziąć pod uwagę pewne obiektywne mierniki. Na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16 października 2012 r. w sprawie I ACa 435/12).

Powód A. B. był silnie związany z bratem.

Zmarły miał częsty i dobry kontakt z bratem, mimo, że posiadali już swoje rodziny. Łączyła ich silna więź braci, która również przekładała się na ciepły kontakt z ich dziećmi. Bracia wspólnie opiekowali się rodzicami, wspólnie prowadzili zakład pogrzebowy. Nadto powód, z uwagi na niepełnosprawność młodszego brata miał silne poczucie odpowiedzialności za jego osobę.

Powód na skutek przebytego traumatycznego zdarzenia, jakim była nieoczekiwana śmierć brata w sile wieku, doświadczył negatywnych skutków w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym. Po jego śmierci pojawiły się stany emocjonalne jak smutek, rozpacz, brak zgody na śmierć osoby najbliższej. Sytuacja ta wymusiła na powodzie konieczność zwiększenia aktywności życiowej. Sąd wziął pod uwagę również fakt, że w chwili śmierci L. B. więź z bratem nie była centralną relacją w jego życiu; miał bowiem założoną własną rodzinę. Więź ta jednak była wyjątkowo silna.

Biorąc wymienione okoliczności pod uwagę sąd doszedł do przekonania, że odpowiednim do rozmiaru krzywdy byłoby przyznanie zadośćuczynienia w wysokości 60.000 zł.

Zgodnie z art. 362 k.c. jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Niewątpliwie poszkodowany wchodząc i upadając na jezdnię w stanie nietrzeźwości przyczynił się do powstania wypadku. Niemniej zdaniem sądu również sprawca wypadku, nie zachowując reguł ostrożności, co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, którym sąd w niniejszej sprawie jest związany na podstawie art. 11 k.p.c., przyczynił się do jego powstania. Tym samym zdaniem sądu zarówno poszkodowany jak i kierujący w równym stopniu nie zachowali reguł ostrożności i przyczynili się do powstania szkody. Dlatego też sąd zastosował 50% przyczynienie się poszkodowanego do zaistniałego wypadku.

Biorąc pod uwagę powyższe zasądził kwotę 30.000 zł, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Żądanie zasądzenia odsetek od dnia 26 sierpnia 2011 r. tj. po upływie dwóch tygodni po dniu wydania decyzji odmawiającej wypłaty zadośćuczynienia powódce, jest zasadne w świetle art. 455 k.c., który stanowi że świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia bezterminowego jakim niewątpliwie jest zadośćuczynienie.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia art. 100 w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z którym, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W niniejszej sprawie sąd zasądził zwrot kosztów postępowania w stosunku do zasądzonego roszczenia jeżeli idzie o zwrot części opłaty i kosztów zastępstwa procesowego oraz w całości wykorzystanej części zaliczki na poczet opinii biegłej. Orzeczenie pkt III wyroku uzasadnia art. 80 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 ze zm.).

Wobec powyższego, na podstawie przytoczonych przepisów orzeczono jak w sentencji.