Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Olkuszu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 r. w Olkuszu na rozprawie

sprawy z wniosku T. Ciepło Spółka z. o. o. w K.

z udziałem J. W.

o stwierdzenie zasiedzenia służebności

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  zasądzić od wnioskodawcy T. Ciepło Spółka z. o. o. w K. na rzecz uczestnika J. W. kwotę 257,00 (dwieście pięćdziesiąt siedem 00/100) złotych tytułem kosztów postępowania.

Sygn. akt I Ns 935/15

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 27 października 2015 r. (...) sp. z o.o. w K. domagał się: 1) stwierdzenia, że Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w D. nabyło z dniem 31 grudnia 2007 r. w dobrej wierze przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu, względnie, że Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w D. nabyło najpóźniej z dniem 5 grudnia 2010 r. przez zasiedzenie w dobrej wierze ograniczone prawo rzeczowe w postaci prawa służebności przesyłu, obciążające nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) (działka nr (...)), położoną w O., a to w odniesieniu do urządzenia przesyłowego sieci tradycyjnej kanałowej ciepłowniczej wysokich parametrów 2 x Dn 250, polegającej na nieograniczonym w czasie prawie pozostawienia urządzenia w obecnym miejscu, prawie dostępu do niego służb T. Ciepło sp z o.o. lub osób przez tenże podmiot upoważnionych, celem dokonywania modernizacji, naprawy, konserwacji, remontów, wymiany, prawie dystrybuowania energii cieplnej za pomocą przedmiotowego urządzenia oraz na prawie dokonywania nowych przyłączy; 2) zasądzenia od uczestnika postępowania kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz wnioskodawcy.

W uzasadnieniu wniosku jego autor wyjaśnił, że na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika postępowania posadowiona jest sieć ciepłownicza wysokich parametrów 2 x Dn 250, magistrala nr 1, która stanowi fragment sieci Osiedle (...) w O.. Sieć ta posadowiona została, według twierdzeń wnioskodawcy, w roku 1986 i oddana do eksploatacji najpóźniej z dniem 31 grudnia 1986 r. Choć faktyczne objęcie urządzenia w posiadanie, jak również rozpoczęcie eksploatacji urządzeń nastąpiło najpóźniej z ww. datą, to jednak urządzenia te nie były zinwentaryzowane, a uwidocznione zostały w księgach inwentarzowych poprzednika prawnego wnioskodawcy dopiero w roku 1993 pod numerami 2550 oraz (...). Wnioskodawca i jego poprzednicy prawni korzystali więc z trwałego i widocznego urządzenia przez okres wymagany do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, ewentualnie – w razie ustalenia upływu terminu zasiedzenia pod rządami przepisów wprowadzających instytucję służebności przesyłu – tego rodzaju służebności. Wnioskodawca powołał się przy tym na domniemanie dobrej wiary.

W pisemnej odpowiedzi na wniosek z dnia 3 grudnia 2015 r. uczestnik postępowania J. W. domagał się oddalenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia w całości oraz zasądzenia od wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uczestnik przyznał, że jest właścicielem nieruchomości położonej w O., stanowiącej działkę nr (...). Poprzednimi właścicielami nieruchomości byli nieżyjący już rodzice uczestnika, B. W., który zmarł 21 kwietnia 1986 r. oraz K. W., która zmarła 13 stycznia 2013 r. Uczestnik stał się właścicielem w drodze dziedziczenia i umów darowizn. W księdze wieczystej urządzonej dla działki uczestnika nie ujawniono żadnego wpisu obciążenia nieruchomości z tytułu przeprowadzenia po niej urządzeń przesyłowych. Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawcy, uczestnik podniósł, iż urządzenia sieci przesyłowej, o jakich mowa we wniosku, nie są w żaden sposób widoczne na jego działce, nie został więc spełniony warunek „widoczności urządzenia”, jako niezbędnej przesłanki umożliwiającej zasiedzenie służebności. Uczestnik zarzucił też, że żaden z przedstawionych przez wnioskodawcę dokumentów nie dowodzi posadowienia na jego działce urządzeń przesyłowych wnioskodawcy, nie wykazano także, aby w okresie objętym wnioskiem o zasiedzenie wnioskodawca wykonywał jakiekolwiek czynności z racji napraw, kontroli na nieruchomości uczestnika. Uczestnik zakwestionował nadto możliwość zaliczenia do ewentualnego biegu zasiedzenia czasookresu posiadania przez poprzedników prawnych uczestnika, przed dniem 1 lutego 1989 r., jak i w okresie późniejszym. Uczestnik zakwestionował również możliwość przypisania wnioskodawcy przesłanki dobrej wiary, bowiem nie wydano decyzji administracyjnej, która mogła być podstawą do wkroczenia w cudzą nieruchomość celem realizacji inwestycji, uczestnik zaś ani jego poprzednicy prawni nigdy nie wyrażali zgody na wybudowanie na nieruchomości urządzeń przesyłowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 24 lipca 1984 r. Okręgowy Inspektorat (...) Paliwowo-Energetycznej wydał na wniosek Zakładu (...) w G. decyzję (...) w sprawie uzgodnienia zamierzenia inwestycyjnego budowy sieci ciepłowniczej Osiedla mieszkaniowego O. Północ. Decyzja została wydana na podstawie art. 6 ustawy z dnia 30 maja 1962 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej (Dz.U. Nr 32, poz. 71).

[ dowód: decyzja (...), k. 28-29 ]

W lipcu 1985 r. Zakład (...) w G. przygotował projekt techniczny sieci cieplnej wysokoparametrowej O. Północ.

[ dowód: projekt techniczny, k. 18-24 ]

W październiku 1985 r. Zakład (...) w G. przygotował aneks do projektu technicznego sieci cieplnej Osiedla (...).

[ dowód: projekt techniczny, k. 31-40 ]

W roku 1986 sieć ciepłownicza Osiedla (...) była budowana, między innymi na nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) w O., której właścicielami byli B. i K. małżonkowie W.. B. W. zmarł w dniu 21 kwietnia 1986 r. Prace na nieruchomości małżonków W. trwały bez uprzedniego wydania decyzji upoważniającej wykonawcę do wkroczenia na nieruchomość. Ówcześni właściciele nieruchomości nie wyrazili zgody na zajęcie części tej nieruchomości pod rurociąg ciepłowniczy.

[ dowody: zeznania świadków: W. W., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:08:53, L. T., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:22:11, G. S., protokół rozprawy z dnia 22 marca 2017 r., rejestracja od 00:06:59, A. W., protokół rozprawy z dnia 22 marca 2017 r., rejestracja od 00:12:38, Z. W., protokół rozprawy z dnia 22 marca 2017 r., rejestracja od 00:20:01, przesłuchanie J. W., protokół rozprawy z dnia 22 marca 2017 r., rejestracja od 00:35:16, odpis skrócony aktu zgonu, k. 234 ]

W dniu 3 października 1986 r. budowa została ukończona. Przedstawiciele inwestora (...) C. i wykonawcy stwierdzili przygotowanie sieci do przyjęcia czynnika grzewczego i rozpoczęto w tym dniu napełnianie sieci.

[ dowód: notatka służbowa z dnia 3.10.1986 r., k. 43 ]

W dniu 6 października 1986 r. sporządzony został protokół odmowy przyjęcia zadania inwestycyjnego do eksploatacji z powodu stwierdzonych usterek.

[ dowód: protokół z dnia 6.10.1986 r., k. 44-45 ]

W dniu 25 października 1986 r. dokonano odbioru i przekazania w użytkowanie stacji wymienników ciepła sieci Osiedla (...).

[ dowód: protokół odbioru i przekazania w użytkowanie z dnia 25.10.1986 r, k. 46 ]

W dniu 28 października 1986 r. rozpoczęła prace komisja do spraw odbioru końcowego sieci ciepłowniczej O. Północ. W dniu 3 listopada 1986 r. dokonano odbioru i przekazania w użytkowanie sieci ciepłowniczej Osiedla (...).

[ dowody: protokoły k. 47-49 ]

W latach 1986-1991 sieć ciepłowniczą Osiedla (...) eksploatowało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) w K., Okręgowy Zakład w D., które zajmowało się okresowymi kontrolami instalacji, remontami, usuwaniem awarii. Za pomocą tej sieci Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) dostarczało energię cieplną do budynków mieszkalnych spółdzielni mieszkaniowej na osiedlu (...) w O..

[ dowody: zlecenia na dostawę energii cieplnej, k. 98-133, umowy dostarczania energii cieplnej z aneksami, k. 134-151, decyzja Wojewody (...) z dnia 8 lutego 2001 r., nr GG.VI. (...), k. 186-188, zarządzenie Wojewody (...) z dnia 31 lipca 1982 r. nr 48/82, k. 189-190, zeznania świadka E. B., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:30:35, zeznania świadka D. P., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:36:46 ]

Zarządzeniem Wojewody (...) z dnia 5 sierpnia 1991 r. dokonano podziału Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa (...) w K., w wyniku czego wyodrębniono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Przedsiębiorstwo (...). Przedsiębiorstwo to w drodze aktu komercjalizacji z dnia 30 października 2003 r. zostało przekształcone w spółkę akcyjną. W latach 1991-2010 posiadaczem sieci ciepłowniczej „północna” w O. było Przedsiębiorstwo (...) w D. (do 2003 r. jako przedsiębiorstwo państwowe, od 2003 r. jako spółka akcyjna), które eksploatowało sieć, dokonywało okresowych kontroli instalacji i jej remontów, usuwania awarii. W roku 2011 dokonano zmiany firmy, pod którą spółka działa na (...) S.A. z siedzibą w K., a w roku 2014 przekształcono spółkę w (...) Sp. z o.o.

[ dowody: tabela wyników pomiarów ciśnień, k. 50, program regulacji sieci ciepłowniczej, k. 51-53, dokumenty bilans cieplny i masowy, k. 54-59, schemat sieci ciepłowniczej „północna” w O., k. 62-64, wykaz zleceń kontroli sieci, k. 65-69, książka obiektu budowlanego, k. 71-79, wykaz protokołów awarii, k. 80, protokoły oceny stanu technicznego obiektu, k. 81-87, 90-97, protokół awaryjny, k. 86-89, pisma w sprawie zapotrzebowania na energię cieplną, k. 167-171, umowy sprzedaży ciepła, k. 172-180, zarządzenie nr 150/91 Wojewody (...) z dnia 5.08.1991 r., k. 191-192, akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, k. 193-202, odpisy z KRS, k. 216-224, 261-262, zeznania świadka E. B., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:30:35, zeznania świadka D. P., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:36:46 ]

Właścicielem nieruchomości położonej w O., oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) jest obecnie J. W..

[ dowód: odpis z księgi wieczystej (...),k. 16 ]

Przez działkę nr (...) przebiega fragment sieci ciepłowniczej wysokich parametrów 2 x Dn 250. Instalacja ta znajduje się pod powierzchnią ziemi. Miejsce jej położenia jest widoczne na powierzchni gruntu, ponieważ zimą śnieg na tym fragmencie gruntu nie utrzymuje się z uwagi na ciepło, nie rośnie tam też trawa.

[ dowód: kopia mapy zasadniczej, k. 15, zeznania świadków: G. S., protokół rozprawy z dnia 22 marca 2017 r., rejestracja od 00:06:59, W. W., protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 r., rejestracja od 00:08:53 ]

W dniu 25 sierpnia 2016 r. J. W. wystąpił z wnioskiem przeciwko (...) sp. z o.o. o zawezwanie do próby ugodowej, domagając się usunięcia urządzeń przesyłowych z jego nieruchomości.

[ dowód: wniosek w sprawie sygn. akt I Co 615/16 Sądu Rejonowego w Olkuszu ]

Ustalając stan faktyczny sprawy sąd uwzględnił dowody z wyżej wymienionych dokumentów na okoliczność przekształceń podmiotu będącego posiadaczem sieci ciepłowniczej oraz na okoliczność wykonywania przez pracowników kolejnych zakładów ciepłowniczych konserwacji, remontów składników tej sieci. Dokumenty te nie budziły wątpliwości co do wiarygodności. Sąd uwzględnił również zeznania wyżej wskazanych świadków: D. P., E. B. na te same okoliczności. Z zeznań tych wynika, że faktycznie pracownicy wnioskodawcy i jego poprzedników prawnych wykonywali opisane wyżej czynności na sieci ciepłowniczej przebiegającej przez nieruchomość uczestnika. Z kolei na podstawie zeznań pozostałych przesłuchanych świadków ustalono, że budowa linii przesyłowej została ukończona pod koniec 1986 r.. Zeznania świadków były, co prawda, pozbawione precyzji, niemniej jednak dokładną datę zakończenia budowy wskazują dokumenty przedstawione przez wnioskodawcę.

Sąd zważył, co następuje

Wniosek podlega oddaleniu. Zgodnie z art. 292 kc, służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się w takim wypadku odpowiednio, zatem zastosowanie znajdują przepisy: art. 172-173 i art. 175-176 kc. Na wstępie należy wyjaśnić, że elementy sieci przesyłowej usytuowane pod powierzchnią gruntu uczestnika z pewnością są urządzeniem trwałym. Funkcjonują już od wielu lat, stanowiąc część rurociągu ciepłowniczego. Pewien problem istnieje, jeżeli chodzi o kwalifikację owych urządzeń, jako widocznych, bowiem znajdują się pod powierzchnią ziemi. W orzecznictwie jednak utorowała już sobie drogę liberalna wykładnia przesłanki widoczności urządzenia w przypadku, gdy chodzi o instalacje podziemne (wodociągi, gazociągi itp.). Przyjmuje się więc przykładowo, że cecha ta jest spełniona, gdy linie przesyłowe oznaczone są na ogólnodostępnych mapach zasadniczych, gdy na powierzchni znajdują się znaki informujące o położeniu podziemnego wodociągu, słupki wskazujące na takie położenie, pokrywy studzienek itp. Kładzie się więc tutaj nacisk na to, by właściciel nieruchomości mógł bez trudu zlokalizować miejsce, w których takie instalacje podziemne się znajdują. W rozpoznawanym przypadku, jak wynika z powyższych ustaleń, zarówno właściciel nieruchomości, jak i członkowie jego rodziny bez trudu lokalizują fragment działki, na którym znajdują się podziemne instalacje przesyłowe, bowiem ze względu na ciepło wydzielane przez rurociąg, śnieg na omawianym pasie gruntu zimą się nie utrzymuje, nie rośnie tam też trawa – z tego samego powodu. Należy więc przyjąć, że przesłanka widoczności urządzenia została w rozpoznawanej sprawie spełniona. Pozostaje zatem do rozważenia, czy upłynął okres wymagany do nabycia prawa przez zasiedzenie. Przepis art. 172 kc stosowany odpowiednio do nabycia przez zasiedzenie służebności stanowi, że posiadacz służebności gruntowej nabywa tę służebność, jeżeli posiada ją nieprzerwanie od lat 20, będąc w dobrej wierze. Posiadacz w złej wierze nabywa służebność po upływie 30 lat. Według stosowanego odpowiednio art. 176 kc, w razie przeniesienia posiadania służebności, obecny posiadacz służebności może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Wnioskodawca opierał swój wniosek właśnie na doliczeniu okresu posiadania poprzedników prawnych, trzeba więc zauważyć, że do dnia 1 lutego 1989 roku obowiązywał w polskim prawie art. 128 kc, zgodnie z którym własność państwowa przysługiwała niepodzielnie Państwu, natomiast państwowe osoby prawne w granicach swej zdolności prawnej wykonywały jedynie w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej [ zasada jednolitego funduszu własności państwowej ]. Oznacza to, że nie można doliczyć okresu posiadania w tym czasie przez państwowe osoby prawne, jednakże praktyczne znaczenie tej regulacji nie jest istotne, bowiem można doliczyć okres posiadania służebności przez Skarb Państwa. W rozpoznawanym przypadku następstwo prawne kolejnych posiadaczy sieci ciepłowniczej zostało należycie wykazane dokumentami. Jak już wyżej wspomniano, do zasiedzenia, niezbędne jest korzystanie przez posiadacza służebności z trwałego i widocznego urządzenia (tutaj rurociągu ciepłowniczego) przez wymagany ustawą okres. Należy więc ustalić datę, z jaką pierwszy posiadacz w zakresie prawa służebności rozpoczął korzystanie z opisanego urządzenia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie tej daty precyzyjnie, bowiem z dokumentacji z budowy sieci przesyłowej wynika, że w dniu 3 października 1986 r. budowa została ukończona i rozpoczęto napełnianie sieci, choć ze względu na usterki, w dniu 6 października 1986 r. odmówiono protokolarnie przyjęcia zadania inwestycyjnego do eksploatacji. Ostatecznie odbioru i przekazania sieci w użytkowanie dokonano w dniu 3 listopada 1986 r. i tę datę należy przyjąć, jako początkowy moment korzystania z trwałego i widocznego urządzenia zgodnie z jego przeznaczeniem. Uwzględniając okoliczność, iż poprzednik prawny wnioskodawcy objął w posiadanie służebność w złej wierze (wnioskodawca nie wykazał żadnego tytułu prawnego do zajęcia nieruchomości o numerze działki (...) i korzystania z niej), należy stwierdzić, że zastosowanie ma trzydziestoletni termin zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się z dniem 3 listopada 1986 r. Termin ten upłynąłby do momentu zamknięcia rozprawy w sprawie, gdyby uczestnik nie złożył wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, żądając usunięcia instalacji przesyłowej z jego nieruchomości. Poprzez podjęcie tej akcji zaczepnej przeciwko spółce (...) sp. z o.o. uczestnik doprowadził do przerwania biegu terminu zasiedzenia, zgodnie z art. 123 § 1 pkt. 1 kc w zw. z art. 175 kc i w zw. z art. 292 kc (zob. uchwała SN z dnia 28.06.2006 r., sygn. akt III CZP 42/06, publ. OSNC 2007 nr 4 poz. 54). Z przedstawionych względów wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności podlegał oddaleniu, dlatego też orzeczono jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 3 kpc, bowiem interesy wnioskodawcy i uczestnika były sprzeczne. Koszty te obejmują: wynagrodzenie adwokackie w kwocie 240 złotych (§ 8 pkt. 3 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163 poz.1348 ze zm.), opłatę od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

[ SSR Michał Siemieniec ]